ART

EVENTS

Ο Τσαρλς «Πητ» Κόνραντ τζούνιορ (Charles "Pete" Conrad Jr., 2 Ιουνίου 19308 Ιουλίου 1999) ήταν Αμερικανός αστροναύτης της NASA, μηχανικός αεροσκαφών, αξιωματικός αεροπόρος του Πολεμικού Ναυτικού των ΗΠΑ και πιλότος δοκιμών. Συμμετέχοντας στην αποστολή Απόλλων 12 έγινε ο τρίτος άνθρωπος που πάτησε ποτέ στη Σελήνη (μετά τους Νηλ Άρμστρονγκ και Μπαζ Όλντριν).

Pete Conrad during EVA training in the Flight Crew Support Building

Επιπλέον, κατά την πρώτη διαστημική αποστολή του έσπασε το ρεκόρ συνεχούς παραμονής ανθρώπου στο διάστημα, μαζί με τον Γκόρντον Κούπερ στο Τζέμινι 5. Υπήρξε επίσης αρχηγός των αποστολών Τζέμινι 11 και Skylab 2 στον διαστημικό σταθμό Σκάιλαμπ. Απεβίωσε σε ηλικία 69 ετών μετά από δυστύχημα με μοτοσικλέτα.
Οικογένεια και σπουδές

Ο Πητ Κόνραντ γεννήθηκε στη Φιλαδέλφεια και ήταν το τρίτο παιδί (και ο πρώτος γιος) του Τσαρλς Κόνραντ (1892-1969) και της Φράνσις Ντε Ραπελάζ Βίνσον-Κόνραντ (1899-1981), κτηματομεσιτών και τραπεζικών.[10]:17, 74

Η οικογένεια έπαψε να είναι εύπορη με τη μεγάλη οικονομική ύφεση του Μεσοπολέμου. Το 1942 έχασαν το μεγάλο σπίτι τους στη Φιλαδέλφεια και μετακόμισαν σε μικρό λυόμενο. Τελικώς ο πατέρας, καταρρακωμένος από τις οικονομικές αποτυχίες, τους εγκατέλειψε.[10]:43

Ο Πητ ήταν έξυπνο παιδί, αλλά πάλευε να ανταπεξέλθει στο σχολείο επειδή υπέφερε από δυσλεξία. Αφού τον έδιωξαν από το καλό ιδιωτικό σχολείο που πήγαινε αρχικώς[10]:35, 43, η μητέρα του με την επιμονή της βρήκε κατάλληλο σχολείο στον Νέο Λίβανο (New Lebanon) της πολιτείας της Νέας Υόρκης. Εκεί ο Πητ έμαθε να εφαρμόζει μία νέα «συστημική» προσέγγιση στη μάθηση και έτσι παρέκαμψε το πρόβλημα της δυσλεξίας. Μετά το αντίστοιχο της Β΄ Λυκείου, αρίστευσε στην τελευταία τάξη, τόσο ώστε να γίνει δεκτός από το Πανεπιστήμιο Πρίνστον, αλλά και από τη Σχολή Εφέδρων του Πολεμικού Ναυτικού με πλήρη υποτροφία.[10]:64–67 Επίσης, παρά το ότι είχε ύψος τότε 1,68 και βάρος μόλις 61 κιλά, συμμετείχε στη θέση του κεντρώου παίκτη στη σχολική ομάδα αμερικανικού ποδοσφαίρου και έφθασε να γίνει αρχηγός της ομάδας. Κατά τον υποδιευθυντή του σχολείου «ήταν ένας πολύ σκληροτράχηλος νέος».

Από την ηλικία των 15 ετών, ο Πητ εργαζόταν τα καλοκαίρια στο μικρό αεροδρόμιο του Πάολι, κοντά στη Φιλαδέλφεια προσφέροντας κούρεμα της χλόης και σφουγγάρισμα σε αντάλλαγμα για πτήσεις με μικρά αεροπλάνα και μερικά μαθήματα πτήσεως. Επίσης, έμαθε πολλά σχετικά με τις μηχανές των αεροσκαφών, φθάνοντας να κάνει συντήρηση μηχανής. Στα 16 του πήγε πάνω από 150 χιλιόμετρα μακριά για να βοηθήσει έναν δάσκαλο πιλότων που είχε αναγκασθεί να κάνει αναγκαστική προσγείωση. Ο Κόνραντ επισκεύασε μόνος του το αεροπλάνο του εκπαιδευτή, ο οποίος μετά του δίδαξε τα υπόλοιπα μαθήματα που χρειαζόταν, ώστε να πάρει δίπλωμα πιλότου πριν ακόμα τελειώσει το σχολείο.[10]:54–59 Συνέχισε τις πτήσεις όσο σπούδαζε στο Πανεπιστήμιο Πρίνστον, από όπου απεφοίτησε το 1953 με πτυχίο αεροναυτικού μηχανικού και αυτομάτως κατατάχθηκε με τον βαθμό του σημαιοφόρου στο Πολεμικό Ναυτικό.
Σταδιοδρομία πριν τη NASA

Ο Κόνραντ στάλθηκε στη βάση της Αεροπορίας Ναυτικού κοντά στην Πενσακόλα της Φλόριντα, όπου εκπαιδεύτηκε στη διακυβέρνηση αεροσκαφών του Ναυτικού, όπως και σε αντίστοιχη βάση στο Τέξας. Απέκτησε τον τίτλο του αεροπόρου του Ναυτικού τον Σεπτέμβριο του 1954 και έγινε πιλότος μαχητικού. Υπηρέτησε αρκετά χρόνια σε αεροπλανοφόρο, αλλά και ως εκπαιδευτής πτήσεως.[11]

Στη συνέχεια, έγινε δεκτός στη Σχολή Πιλότων Δοκιμών του Πολεμικού Ναυτικού. Σε αυτή τη σχολή επιλέκτων στο Πάτουξεντ του Μέριλαντ γνώρισε ως συμφοιτητές τους μελλοντικούς συναδέλφους του αστροναύτες Γουόλυ Σίρα και Τζιμ Λόβελ. Απεφοίτησε το 1958.

Εκείνη την εποχή, ο Κόνραντ προσκλήθηκε να συμμετάσχει στη διαδικασία επιλογής για την πρώτη ομάδα αστροναυτών της NASA. Μετά όμως από αρκετές ημέρες ψυχολογικών και ιατρικών εξετάσεων σε κλινική στην Αλμπουκέρκη, τις οποίες, όπως και οι συνυποψήφιοι, θεώρησε περιττές, τα παράτησε. Επέστρεψε στο Ναυτικό ως πιλότος μαχητικών F-4 Phantom II στο αεροπλανοφόρο Ranger του Στόλου του Ειρηνικού. Αλλά όταν η NASA ανακοίνωσε την αναζήτηση υποψηφίων για μια δεύτερη ομάδα αστροναυτών, ο ήδη αστροναύτης Άλαν Σέπαρντ, που γνώριζε τον Κόνραντ από τις σχολές των αεροπόρων και των πιλότων δοκιμών του Ναυτικού, ζήτησε να του μιλήσει και τον έπεισε να υποβάλει και πάλι αίτηση.[12] Αυτή τη φορά ο Κόνραντ επιλέχθηκε, τον Ιούνιο του 1962, για τη NASA.

Είχε ως τότε στο ενεργητικό του περισσότερες από 6.500 ώρες πτήσεως, από τις οποίες πάνω από 5 χιλιάδες σε αεριωθούμενα.[13]
Σταδιοδρομία στη NASA
Πρόγραμμα «Τζέμινι»
Ο Κόνραντ (δεξιά) με τον Ντικ Γκόρντον μετά την πτήση τους με το Τζέμινι 11

Ο Κόνραντ εισήλθε στη NASA ως μέλος της 2ης ομάδας αστροναυτών, στις 17 Σεπτεμβρίου 1962. Θεωρούμενος ως ένας από τους καλύτερους πιλότους στην ομάδα, υπήρξε ένας από τους πρώτους της ομάδας που επιλέχθηκε για να πετάξει με μια αποστολή του Προγράμματος «Τζέμινι». Ως πιλότος του Τζέμινι 5 τον Αύγουστο του 1965, πέτυχε μαζί με τον αρχηγό της αποστολής, τον Γκόρντον Κούπερ, νέο ρεκόρ συνεχούς παραμονής ανθρώπου στο διάστημα, ίσο με 7 ημέρες 22 ώρες και 55 λεπτά, σπάζοντας το τότε σοβιετικό ρεκόρ των 5 ημερών και υπερβαίνοντας το ψυχολογικό όριο της μιας εβδομάδας. Ο Κόνραντ πάντως χαρακτήρισε αστειευόμενος την κάψουλα της αποστολής «ιπτάμενο σκουπιδοτενεκέ».[14] Και όμως, ως ένας από τους πιο κοντούς αστροναύτες, με ύψος 1,69 μέτρο[15], εύρισκε τον στενό χώρο των Τζέμινι λιγότερο δυσβάστακτο από όσο ο Κούπερ.

Στη συνέχεια ο Κόνραντ ορίσθηκε αρχηγός της αποστολής Τζέμινι 11 με χειριστή (πιλότο) τον Ρίτσαρντ Φ. Γκόρντον και εκτοξεύθηκαν στις 12 Σεπτεμβρίου 1966. Το διαστημόπλοιο συνδέθηκε στο διάστημα με ένα σκάφος-στόχο Agena, αμέσως μετά την είσοδό του σε τροχιά περί τη Γη. Αυτό το επίτευγμα αποτελούσε μία πτητική/μηχανική δοκιμή παρόμοια με την επανασύνδεση της σεληνακάτου με το κυρίως σκάφος (Command Module) των αποστολών του προγράμματος «Απόλλων». Η τροχιά του Τζέμινι 11 έχει ακόμα το ρεκόρ του υψηλότερου απογείου, σε ύψος 1.369 χιλιομέτρων από την επιφάνεια της Γης.[16]
Πρόγραμμα «Απόλλων»

Κύριο λήμμα: Απόλλων 12

Ο Κόνραντ κατά την εκπαίδευσή του της αποστολής Απόλλων 12 για δραστηριότητα εκτός σκάφους
Ο Κόνραντ κατεβαίνει τη σκάλα της σεληνακάτου δευτερόλεπτα προτού γίνει ο τρίτος άνθρωπος στην ιστορία που περπάτησε στη Σελήνη.

Στις 14 Νοεμβρίου 1969 εκτοξεύθηκε η αποστολή Απόλλων 12 με αρχηγό τον Κόνραντ, πιλότο του κυρίως σκάφους τον Ντικ (Ρίτσαρντ) Γκόρντον και πιλότο της σεληνακάτου τον Άλαν Μπην. Η αρχή του ταξιδιού τους ήταν η πλέον τρομακτική του προγράμματος «Απόλλων» καθώς έγινε μέσα σε καταιγίδα και ο πύραυλος κτυπήθηκε από δύο κεραυνούς, σε ύψη 1,8 και 4,6 χιλιόμετρα πάνω από το έδαφος, κάτι που έθεσε προσωρινά εκτός λειτουργίας το ηλεκτρικό σύστημα και το σύστημα καθοδηγήσεως του κυρίως σκάφους. Πέντε ημέρες αργότερα, ο Κόνραντ θα έβρισκε το θάρρος να αστειευθεί με το μικρό του ανάστημα κατεβαίνοντας από το τελευταίο σκαλί της σκάλας της σεληνακάτου στην επιφάνεια της Σελήνης, όταν σχολίασε:

Ωπα! Δικέ μου, αυτό μπορεί να ήταν ένα μικρό βήμα για τον Νηλ, αλλά ήταν μεγάλο για μένα.

Αργότερα απεκάλυψε ότι είπε αυτά τα λόγια για να κερδίσει ένα στοίχημα που είχε βάλει με τη μεγάλη Ιταλίδα δημοσιογράφο Οριάνα Φαλάτσι, αποδεικνύοντας ότι η NASA δεν υπαγόρευε τα σχόλια των αστροναυτών (η Φαλάτσι ήταν πεπεισμένη ότι η φράση του Νηλ Άρμστρονγκ «ένα μικρό βήμα για έναν άνθρωπο...» είχε γραφτεί για τον «ρόλο» του και δεν ήταν στην πραγματικότητα δικά του λόγια).[17]

Μία από τις φωτογραφίες που τράβηξε ο Κόνραντ κατά τη διάρκεια της αποστολής είναι ίσως ιδιαίτερα γνωστή: σε αυτή είναι ορατός ο ίδιος στην ανάκλαση του κράνους του Μπην. Το περιοδικό Popular Science την περιέλαβε έτσι σε κατάλογο των καλύτερων «σέλφι» αστροναυτών στο διάστημα.[18]
Σκάιλαμπ
Οι Πωλ Βάιτζ (αριστερά), Πητ Κόνραντ (μέσο) και Τζόζεφ Κέργουιν (δεξιά), το πρώτο πλήρωμα διαστημικού σταθμού των ΗΠΑ

Η τέταρτη και τελευταία διαστημική αποστολή του Κόνραντ ήταν ως αρχηγού του πρώτου πληρώματος του πρώτου στην ιστορία αμερικανικού διαστημικού σταθμού, του Σκάιλαμπ, τον Μάιο και Ιούνιο του 1973. Ο σταθμός είχε υποστεί βλάβη κατά τη χωρίς πλήρωμα εκτόξευσή του, όταν είχε ξεκολλήσει και χαθεί η ασπίδα κατά των μικρομετεωροειδών, συμπαρασύροντας τον έναν από τους δύο φωτοβολταϊκούς ηλιακούς συλλέκτες και αχρηστεύοντας την ανάπτυξη του άλλου. Ο Κόνραντ και το πλήρωμά του επιδιόρθωσαν τη ζημιά εκτελώντας δύο on two «περιπάτους στο διάστημα». Ο Κόνραντ κατόρθωσε να απελευθερώσει τον «κολλημένο» ηλιακό συλλέκτη μόνο με τη μυϊκή του δύναμη, κάτι για το οποίο ήταν ιδιαιτέρως υπερήφανος. Επιπλέον, οι αστροναύτες άπλωσαν ένα σκίαστρο για να προστατεύσουν τον σταθμό από την έντονη ηλιακή θερμότητα, μία λειτουργία την οποία θα εκτελούσε η χαμένη ασπίδα κατά των μικρομετεωροειδών.[19] Για το επίτευγμά του αυτό, ο Κόνραντ τιμήθηκε από τον Πρόεδρο Τζίμι Κάρτερ το 1978 με το Διαστημικό Μετάλλιο Τιμής του Κογκρέσου.[20]
Μετά τη NASA
Ο γιατρός αστροναύτης Τζόζεφ Κέργουιν εξετάζει τα δόντια του Κόνραντ κατά την αποστολή Skylab 2.

Ο Κόνραντ απεχώρησε από τη NASA και το Πολεμικό Ναυτικό (με τον βαθμό του πλοιάρχου) το 1973. Είχε περάσει συνολικό χρόνο στο διάστημα 49 ημέρες 3 ώρες και 38 λεπτά, από τον οποίο 12 ώρες και 44 λεπτά σε 4 διαστημικούς «περιπάτους». Στη συνέχεια εργάσθηκε αρχικώς στην εταιρεία American Television and Communications Company, ως αντιπρόεδρος αρμόδιος για το επιχειρησιακό σκέλος.

Το 1976 δέχθηκε τη θέση αντιπροέδρου και συμβούλου που του προσέφερε η McDonnell Douglas. Από το 1978 ήταν υπεύθυνος για τις πωλήσεις (εμπορικές και στρατιωτικές) της Douglas Aircraft Company. Κατά τη δεκαετία του 1990 ήταν σύμβουλος για τον πειραματικό πύραυλο Delta Clipper (McDonnell Douglas DC-X) και από το 1993 αντιπρόεδρος της αναπτύξεώς του.

Το 1999 ο Κόνραντ δήλωσε στην ειδησεογραφική εκπομπή Nightline του ABC: «... το Διαστημικό Λεωφορείο κοστίζει ένα δισεκατομμύριο δολάρια για κάθε εκτόξευση. Νομίζω ότι αξίζει δύο δισεκατομμύρια δολάρια για το έργο που επιτελεί.» Στην τελευταία συνέντευξη που έδωσε πριν από τον θάνατό του, στην επιστημονική τηλεοπτική σειρά Nova του PBS, συζήτησε για το προς τα πού πίστευε ότι θα έπρεπε να κατευθυνθεί μελλοντικά το διαστημικό ταξίδι. Θεώρησε την επιστροφή στη Σελήνη «μια σπατάλη των χρημάτων των φορολογούμενων», αλλά συνέστησε αποστολές στον Άρη και στους αστεροειδείς.[21]
Προσωπική ζωή

Χωρίς να θρησκεύει ιδιαίτερα, ο Πητ Κόνραντ ήταν Χριστιανός της Επισκοπικής Εκκλησίας. Την εποχή που σπούδαζε στο Πρίνστον, ο Κόνραντ γνώρισε την Τζέιν Ντυμπόουζ (Jane DuBose), φοιτήτρια στο κολέγιο θηλέων Μπρυνμάρ (Bryn Mawr) της Πενσυλβάνια, της οποίας η οικογένεια είχε ένα ράντσο 6.500 στρεμμάτων στο Τέξας. Μετά την αποφοίτησή του από το Πρίνστον και την ένταξή του στο Πολεμικό Ναυτικό, στις 16 Ιουνίου 1953, ο Κόνραντ και η Τζέιν παντρεύτηκαν. Απέκτησαν τέσσερα τέκνα: τον Πήτερ (γενν. 1954), τον Τόμας (γενν. 1957), τον Άντριου (γενν. 1959) και τον Κρίστοφερ (γενν. 1960).[10]

Με δεδομένες τις απαιτήσεις της απασχολήσεώς του στο Ναυτικό και στη NASA, ο Πητ περνούσε τον περισσότερο καιρό μακριά από την οικογένειά του. Ακόμα όμως και μετά την αποχώρησή του από τη NASA και το Ναυτικό, παρέμεινε υπερβολικά απασχολημένος, οπότε το 1988 διαζεύχθηκε τη σύζυγό του. Αμφότεροι ξαναπαντρεύτηκαν, ο Πητ το 1990 με τη Νάνσυ Κρέιν, μια ζωντοχήρα από το Ντένβερ, την οποία γνώρισε μέσω κοινών φίλων.[22] Τον Απρίλιο του ίδιου έτους είδε το στερνοπαίδι του, τον Κρίστοφερ, να πεθαίνει από λέμφωμα σε ηλικία 29 ετών.

Καθώς και αρκετοί άλλοι αστροναύτες, ο Κόνραντ υπήρξε πρόσκοπος.[23] Τα αγαπημένα του σπορ ήταν το γκολφ, το θαλάσσιο σκι και οι αγώνες αυτοκινήτων.[24]
Θάνατος

Ο Πητ Κόνραντ πέθανε στις 8 Ιουλίου 1999 από εσωτερικά τραύματα που υπέστη σε σε δυστύχημα με μοτοσικλέτα: ταξιδεύοντας με τη σύζυγό του και φίλους από το σπίτι του στο Χάντινγκτον Μπητς της Καλιφόρνια στο Μοντερέι, η μοτοσικλέτα του συνετρίβη σε μια στροφή. Απεβίωσε αργότερα σε νοσοκομείο του Όουχαϊ[25], αν και φορούσε κράνος τη στιγμή του δυστυχήματος και οδηγούσε μέσα στο όριο ταχύτητας. Θάφτηκε με πλήρεις τιμές και την παρουσία πολλών παλαιών αστροναυτών στο Εθνικό Κοιμητήριο του Άρλινγκτον.


Στην τηλεόραση και στον κινηματογράφο

Ο Κόνραντ έπαιξε τον εαυτό του στην τηλεταινία του 1991 Plymouth με θέμα μία φανταστική σεληνιακή βάση[26] και στην τηλεταινία του 1975 Stowaway to the Moon.[27]

Στην κινηματογραφική ταινία του 1995 Απόλλων 13 ο ρόλος του Κόνραντ παίχθηκε από τον ηθοποιό Ντέιβιντ Άντριους.[28] Στη μίνι-σειρά του HBO Από τη Γη στη Σελήνη (1998) τον ρόλο του έπαιξαν οι Πήτερ Σκολάρι και Πωλ Μακκρέιν.[29]


Παραπομπές

(Αγγλικά) Internet Movie Database. nm0175616. Ανακτήθηκε στις 14 Οκτωβρίου 2015.
RKDartists. 402986. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
(Αγγλικά) SNAC. w66c3588. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
(Αγγλικά) Find A Grave. 5852. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
(Αγγλικά) American National Biography. 1999. 1302625. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
Internet Speculative Fiction Database. 151791. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
www.britannica.com/EBchecked/topic/133144/Charles-Conrad-Jr.
5852. Ανακτήθηκε στις 2 Δεκεμβρίου 2017.
www.nasa.gov/vision/space/features/conrad_ambassador_of_exploration.html.
Conrad, Nancy. Klausner, Howard (2005). Rocketman: Astronaut Pete Conrad's Incredible Ride to the Moon and Beyond. New American Library. ISBN 9780451218377.
Howell, Elizabeth (4 Απριλίου 2013). «Pete Conrad: Apollo 12 Commander». Space.com. Ανακτήθηκε στις 26 Φεβρουαρίου 2018.
«Inner Lives of Men Who Walked on the Moon». Legacy.com. Ανακτήθηκε στις 5 Ιουλίου 2017.
«Pete Conrad». Astronautix. Ανακτήθηκε στις 14 Ιουνίου 2017.
«Lunar Rover». L.A. Times. Ανακτήθηκε στις 11 Ιουλίου 2017.
«Conrad». Astronautix. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 Οκτωβρίου 2013. Ανακτήθηκε στις 24 Ιουνίου 2016.
«Conrad». NASA. Ανακτήθηκε στις 14 Αυγούστου 2016.
NASA Honor site; Rocketman, σελ. 176.
«Best Astronaut Selfies». Popular Science Magazine. Ανακτήθηκε στις 27 Δεκεμβρίου 2013.
French, Francis. Colin Burgess (2007). In the Shadow of the Moon. Lincoln, NE: University of Nebraska Press, σελ. 136–137. ISBN 978-0-8032-1128-5.
«Commanded Apollo 12, the second lunar landing flight». New Mexico Museum of Space History. Ανακτήθηκε στις 25 Ιουνίου 2017.
«Pete Conrad». NOVA Online. Ανακτήθηκε στις 5 Φεβρουαρίου 2018.
Burgess, Colin (2011). Selecting the Mercury Seven: The Search for America's First Astronauts. Springer, σελ. 289. ISBN 978-1-4419-8404-3. OCLC 731918463.
«Astronauts and the BSA» (PDF). Boy Scouts of America. 2006. σελ. 2. Ανακτήθηκε στις 25 Ιουνίου 2017.
«Super Vee». Vee Line (64): 4. Φεβρουάριος 1970. Ανακτήθηκε στις 27 Ιουλίου 2015.
«Third Man to Walk on Moon Dies in Motorcycle Accident». NASA. 9 Ιουλίου 1999.
«Plymouth: Full Cast and Crew». IMDb. Ανακτήθηκε στις 5 Φεβρουαρίου 2018.
«Stowaway to the Moon: Full Cast and Crew». IMDb. Ανακτήθηκε στις 5 Φεβρουαρίου 2018.
«Apollo 13: Full Cast and Crew». IMDb. Ανακτήθηκε στις 5 Φεβρουαρίου 2018.

«From the Earth to the Moon: Full Cast and Crew». IMDb. Ανακτήθηκε στις 5 Φεβρουαρίου 2018.

Βιβλιογραφία

Chaikin, Andrew: A Man on the Moon: The Voyages of the Apollo Astronauts, Penguin Group, Νέα Υόρκη 1994, ISBN 0-670-81446-6
Conrad, Nancy & Klausner, Howard: Rocketman: Astronaut Pete Conrad's Incredible Ride to the Moon and Beyond, 2005
Slayton, Donald & Cassutt, Michael: Deke!, Forge, Νέα Υόρκη 1994, ISBN 0-312-85918-X

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Το Ίδρυμα Κόνραντ
Ο Πητ Κόνραντ στην IMDb

Αμερικανοί

Εγκυκλοπαίδεια Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής

Κόσμος

Αλφαβητικός κατάλογος

Hellenica World - Scientific Library

Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License