Η ταινία Μάρτι (Αγγλ. Marty) είναι δραματική ταινία του 1955, σε σκηνοθεσία Ντέλμπερτ Μαν, βασισμένη στην ομώνυμη τηλεοπτική σειρά του 1953 σε σενάριο Πάντι Τσαγιέφσκι και βραβευμένη με Όσκαρ Καλύτερης Ταινίας στην τελετή του 1956 και με Χρυσό Φοίνικα στο Φεστιβάλ των Καννών του 1955. Πρωταγωνιστές της ταινίας είναι ο Έρνεστ Μποργκνάιν στο ρόλο του Μάρτυ και η Μπέτσι Μπλερ στο ρόλο της Κλάρα.
Υπόθεση
Ο Μάρτυ Πιλέτι (Έρνεστ Μποργκνάιν) είναι ένας καλόκαρδος και μοναχικός ιταλοαμερικανός χασάπης, που ζει στο Μπρονξ της Νέας Υόρκης με τη μητέρα του (Έστερ Μιντσότι). Ο Μάρτυ που στα 34 του χρόνια είναι ακόμη ανύπαντρος δέχεται πιέσεις από τους γύρω του, ώστε να δημιουργήσει κι εκείνος τη δική του οικογένεια. Τα αδέρφια του είναι όλα παντρεμένα και με παιδιά, ενώ εκείνος εργένης. Ο Μάρτυ θέλει να παντρευτεί, αλλά η μοναχική ζωή που διάγει σε συνδυασμό με τη χαμηλή του αυτοεκτίμηση δεν τον βοηθούν να βρει το "έτερον του ήμισυ". Ένα σαββατόβραδο που αποφασίζει τελικά να βγει από το σπίτι του, μετά από παρότρυνση της μητέρας του, ο Μάρτυ γνωρίζεται με την Κλάρα (Μπέτσι Μπλερ), μια απλοϊκή και μοναχική δασκάλα. Ο Μάρτυ και η Κλάρα διαπιστώνουν ότι έχουν πολλά κοινά, αλλά ο περίγυρός τους έχει άλλη άποψη για το δέσιμό τους.
Παραλειπόμενα
Η ταινία αυτή αποτελεί κινηματογραφική μεταφορά ομώνυμης τηλεταινίας του 1953 με πρωταγωνιστή το Ροντ Στάιγκερ. Το σενάριο της τηλεταινίας έγραψε ο Πάντι Τσαγιέφσκι (σεναριογράφος επίσης και της ταινίας του 1976, Το δίκτυο (The Network). Ο Τσαγιέφσκι ονόμασε τον ήρωά του, "Μάρτυ", σκεπτόμενος το φίλο του, σκηνοθέτη και ηθοποιό, Μάρτιν Ριτ, για τον πρωταγωνιστικό ρόλο. Όμως οι υπεύθυνοι του καναλιού που είχε αναλάβει την παραγωγή και την προβολή της τηλεταινίας, είχαν αντιρρήσεις όσον αφορά την πρόσληψη του Ριτ, δεδομένου ότι το όνομα του βρισκόταν στη μαύρη λίστα του Χόλυγουντ.
Ένα χρόνο αργότερα, η νεοσύστατη εταιρία παραγωγής του Μπάρτ Λάνκαστερ και του Χάρολντ Χέχτ, αγόρασε τα δικαιώματα της τηλεταινίας και προσέλαβε τον Τσαγιέφσκι για να διασκευάσει το σενάριο του Μάρτυ για τη μεγάλη οθόνη. Ο Τσαγιέφσκι μεγάλωσε το ρόλο της Κλάρα, προσέθεσε τους ρόλος της μητέρας και της αδελφής του Μάρτι κι επιπλέον στοιχεία πάνω στην καριέρα του[1]. Ο Λάνκαστερ και ο Χεχτ αποφάσισαν να προσλάβουν κάποιον άλλο ηθοποιό να ερμηνεύσει το ρόλο του φιλήσυχου χασάπη, φοβούμενοι ότι το κανείς δε θα ενδιαφερόταν να δει το Ροντ Στάιγκερ να επαναλαμβάνει στη μεγάλη οθόνη, ένα ρόλο που είχε ήδη ερμηνεύσει στην τηλεόραση. Το ζήτημα του ηθοποιού που θα ερμήνευε τον πρωταγωνιστικό ρόλο παρέμεινε ανοιχτό για καιρό, μέχρι τη στιγμή που ο σκηνοθέτης της ταινίας Ντέλμπερτ Μαν, συμβουλεύτηκε τον φίλο του Ρόμπερτ Όλντριτς και ο Όλντριτς του πρότεινε τον Έρνεστ Μποργκνάιν, ηθοποιό που συνήθιζε να υποδύεται στυγνούς εγκληματίες.
Εμπορική επιτυχία και βραβεύσεις
Η ταινία στοίχισε μόλις 340.000 δολάρια και έκανε εισπράξεις άνω των 3.000.000 στις Η.Π.Α.[2], οι κριτικοί τη λάτρεψαν[3][4] και η ακαδημία των όσκαρ την επιβράβευσε με 8 υποψηφιότητες. Την βραδιά των όσκαρ η ταινία κέρδισε το Όσκαρ Καλύτερης Ταινίας, ενώ ο Έρνεστ Μποργκνάιν κέρδισε το όσκαρ Α'ανδρικού ρόλου, κατατροπώνοντας το πνεύμα του Τζέιμς Ντιν, ο οποίος έλαβε την πρώτη του μεταθανάτια οσκαρική υποψηφιότητα για την ταινία του Ελία Καζάν Ανατολικά της Εδέμ (East Of Eden, 1955). Ο σκηνοθέτης της ταινίας Ντέλμπερτ Μαν έγινε ο πρώτος σκηνοθέτης που βραβεύτηκε με όσκαρ σκηνοθεσίας για το σκηνοθετικό του ντεμπούτο (κάτι που επανέλαβε ο Ρόμπερτ Ρέντφορντ για το Συνηθισμένοι Άνθρωποι (Ordinary People) το 1980). Η ταινία έκανε παγκόσμια επιτυχία μετά την επιτυχία της στα όσκαρ και αποτέλεσε τη δεύτερη ταινία που κατάφερε να αποσπάσει, εκτός από το όσκαρ καλύτερης ταινίας και το Χρυσό Φοίνικα στο Φεστιβάλ των Καννών (η πρώτη ταινία που κατάφερε αυτό το επίτευγμα ήταν "Το Χαμένο Σαββατοκύριακο" (The Lost Weekend) του Μπίλι Γουάιλντερ).
Βραβεία Ακαδημίας Κινηματογράφου (Όσκαρ)
Βράβευση:
Καλύτερης Ταινίας – Χάρολντ Χεχτ
Σκηνοθεσίας – Ντέλμπερτ Μαν
Α’ Ανδρικού Ρόλου – Έρνεστ Μποργκνάιν
Διασκευασμένου Σεναρίου – Πάντι Τσαγιέφσκι
Υποψηφιότητα:
Β’ Ανδρικού Ρόλου – Τζο Μαντέλ
Β’ Γυναικείου Ρόλου – Μπέτσι Μπλερ
Φωτογραφίας, Ασπρόμαυρη ταινία – Τζόζεφ ΛαΣελ
Καλλιτεχνικής Διεύθυνσης - Τεντ Χάγουορθ, Ρόμπερτ Πρίστλεϊ & Γουόλτερ Μ. Σίμοντς
Παραπομπές
Chayefsky, Paddy. "Two Choices of Material". Television Plays, Simon & Schuster, 1955.
«Marty (1955) - Box office / business». Internet Movie Database. Ανακτήθηκε στις July 11, 2011.
Review by Ronald Holloway, Variety, March 23, 1955.
"The New Pictures", Time, April 18, 1955.
Εξωτερικοί Σύνδεσμοι
Η ταινία "Μάρτι" στο imdb
Η ταινία "Μάρτι" στην ίστοσελίδα cine.gr
Όσκαρ Καλύτερης Ταινίας
1927/28–1940
Wings / Τα Φτερά (1927/28) The Broadway Melody / Η Μελωδία του Μπρόντγουεϊ (1928/29) All Quiet on the Western Front / Ουδέν νεώτερον από το δυτικό μέτωπο (1929/30) Cimarron / Σίμαρον (1930/31) Grand Hotel / Γκραντ Οτέλ (1931/32) Cavalcade / Καβαλκάντι (1932/33) It Happened One Night / Συνέβη μια νύχτα (1934) Mutiny on the Bounty / Ναυτική Ανταρσία (1935) The Great Ziegfeld / Ο μέγας Ζίγκφελντ (1936) The Life of Emile Zola / Η Ζωή του Εμίλ Ζολά (1937) You Can't Take It With You / Δε θα τα πάρεις μαζί σου (1938) Gone with the Wind / Όσα παίρνει ο Άνεμος (1939) Rebecca / Ρεβέκκα (1940)
1941–1960
How Green Was My Valley / Η κοιλάδα της κατάρας (1941) Mrs. Miniver / Κυρία Μίνιβερ (1942) Casablanca / Καζαμπλάνκα (1943) Going My Way / Ο Δρόμος της Αγάπης (1944) The Lost Weekend / Το Χαμένο Σαββατοκύριακο (1945) The Best Years of Our Lives / Τα καλύτερα χρόνια της ζωής μας (1946) Gentleman's Agreement / Συμφωνία Κυρίων (1947) Hamlet / Άμλετ (1948) All the King's Men / Όλοι οι Άνθρωποι του Βασιλιά (1949) All About Eve / Όλα για την Εύα (1950) An American in Paris / Ένας Αμερικανός στο Παρίσι (1951) The Greatest Show on Earth / Το Όγδοο Θαύμα (1952) From Here to Eternity / Όσο υπάρχουν άνθρωποι (1953) On the Waterfront / Το λιμάνι της αγωνίας (1954) Marty / Μάρτι (1955) Around the World in 80 Days / Ο γύρος του κόσμου σε 80 μέρες (1956) The Bridge on the River Kwai / Η Γέφυρα του Ποταμού Κβάι (1957) Gigi / Ζιζί (1958) Ben-Hur / Μπεν Χουρ (1959) The Apartment / Η Γκαρσονιέρα (1960)
1961–1980
West Side Story / Γουέστ Σάιντ Στόρι (1961) Lawrence of Arabia / Ο Λόρενς της Αραβίας (1962) Tom Jones / Τομ Τζόουνς (1963) My Fair Lady / Ωραία μου Κυρία (1964) The Sound of Music / Η Μελωδία της Ευτυχίας (1965) A Man for All Seasons / Ένας άνθρωπος για όλες τις εποχές (1966) In the Heat of the Night / Η Ιστορία ενός Εγκλήματος (1967) Oliver! / Όλιβερ! (1968) Midnight Cowboy / Ο Καουμπόι του Μεσονυχτίου (1969) Patton / Πάττον, ο θρύλος της Νορμανδίας (1970) The French Connection / Ο Άνθρωπος από τη Γαλλία (1971) The Godfather / Ο Νονός (1972) The Sting / Το Κεντρί (1973) The Godfather Part II / Ο Νονός ΙΙ (1974) One Flew Over the Cuckoo's Nest / Στη Φωλιά του Κούκου (1975) Rocky / Ρόκι: Τα χρυσά Γάντια (1976) Annie Hall / Ο Νευρικός Εραστής (1977) The Deer Hunter / Ο Ελαφοκυνηγός (1978) Kramer vs. Kramer / Κράμερ εναντίον Κράμερ (1979) Ordinary People / Συνηθισμένοι Άνθρωποι (1980)
1981–2000
Chariots of Fire / Οι Δρόμοι της Φωτιάς (1981) Gandhi / Γκάντι (1982) Terms of Endearment / Σχέσεις Στοργής (1983) Amadeus / Αμαντέους (1984) Out of Africa / Πέρα από την Αφρική (1985) Platoon / Πλατούν (1986) The Last Emperor / Ο Τελευταίος Αυτοκράτορας (1987) Rain Man / Ο Άνθρωπος της Βροχής (1988) Driving Miss Daisy / Ο σοφέρ της κυρίας Ντέιζι (1989) Dances with Wolves / Χορεύοντας με τους Λύκους (1990) The Silence of the Lambs / Η Σιωπή των Αμνών (1991) Unforgiven / Οι Ασυγχώρητοι (1992) Schindler's List / Η Λίστα του Σίντλερ (1993) Forrest Gump / Φόρεστ Γκαμπ (1994) Braveheart (1995) The English Patient / Ο Άγγλος Ασθενής (1996) Titanic / Τιτανικός (1997) Shakespeare in Love / Ερωτευμένος Σαίξπηρ (1998) American Beauty (1999) Gladiator / Μονομάχος (2000)
2001–σήμερα
A Beautiful Mind / Ένας Υπέροχος Άνθρωπος (2001) Chicago / Σικάγο (2002) The Lord of the Rings: The Return of the King / Ο Άρχοντας των Δαχτυλιδιών: Η Επιστροφή του Βασιλιά (2003) Million Dollar Baby (2004) Crash (2005) The Departed / Ο Πληροφοριοδότης (2006) No Country for Old Men / Καμιά πατρίδα για τους μελλοθάνατους (2007) Slumdog Millionaire (2008) The Hurt Locker (2009) The King's Speech / Ο Λόγος του Βασιλιά (2010) The Artist (2011) Argo / Επιχείρηση: Argo (2012) 12 Years a Slave / 12 Χρόνια Σκλάβος (2013) Birdman / Birdman ή Η Απρόσμενη Αρετή της Αφέλειας (2014) Spotlight / Spotlight: Όλα στο Φως (2015) Moonlight (2016) The Shape of Water / Η Μορφή του Νερού (2017)
Χρυσός Φοίνικας στο Φεστιβάλ των Καννών
1939-1954
Μέγα Βραβείο
(1939) Η Μεγάλη Περιπέτεια (1946) Μαρτύριο (1946) Το Χαμένο Σαββατοκύριακο (1946) Κόκκινα Λιβάδια (1946) Neecha Nagar (1946) Σύντομη συνάντηση (1946) Πορτρέτο της Μαρίας (1946) Σημείο Καμπής (1946) Ποιμενική συμφωνία (1946) Τελευταία Ευκαιρία (1946) Άνθρωποι χωρίς φτερά (1946) Ρώμη, ανοχύρωτη πόλη (1947) - (1948) - (1949) Ο Τρίτος Άνθρωπος (1950) - (1951) Δεσποινίς Τζούλι (1951) Θαύμα στο Μιλάνο (1952) Οθέλλος (1952) Δυο πεντάρες ελπίδα (1953) Το μεροκάματο του τρόμου (1954) Πύλη της Κολάσεως
1955-1963
Χρυσός Φοίνικας
(1955) Μάρτι (1956) Ο Κόσμος της Σιωπής (1957) Ο άνθρωπος χωρίς όπλα (1958) Οι Γερανοί Πετούν (1959) Μαύρος Ορφέας (1960) Γλυκιά ζωή (1961) Η Μακρά Απουσία (1961) Βιριδιάνα (1962) Η υπόσχεση (1963) Ο Γατόπαρδος
1964-1974
Μέγα Βραβείο του
Διεθνούς Φεστιβάλ Ταινιών
(1964) Οι Ομπρέλες του Χερβούργου (1965) Το κόλπο… και πως να το αποκτήσετε (1966) Ένας Άνδρας και Μια Γυναίκα (1966) Κυρίες και Κύριοι (1967) Blow-Up (1968) - (1969) Επαναστατημένη γενιά (1970) M*A*S*H (1971) Ο μεσάζων (1972) Η εργατική τάξη πάει στον Παράδεισο (1972) Υπόθεση Ματέι (1973) Το μίσθαρνο όργανο (1973) Το Σκιάχτρο (1974) Η Συνομιλία
1975-2000
Χρυσός Φοίνικας
(1975) Χρονικό του έτους της φωτιάς (1976) Ο Ταξιτζής (1977) Πατέρας αφέντης (1978) Το δέντρο με τα τσόκαρα (1979) Αποκάλυψη, Τώρα! (1979) Το ταμπούρλο (1980) Και η παράσταση αρχίζει (1980) Καγκεμούσα (1981) Ο άνθρωπος από σίδερο (1982) Ο Δρόμος (1982) Ο Αγνοούμενος (1983) Η Μπαλάντα του Ναραγιάμα (1984) Παρίσι, Τέξας (1985) Ο μπαμπάς λείπει σε ταξίδι για δουλειές (1986) Η Αποστολή (1987) Κάτω από τον Ήλιο του Σατανά (1988) Πελέ ο κατακτητής (1989) Σεξ, ψέματα και βιντεοταινίες (1990) Ατίθαση καρδιά (1991) Μπάρτον Φινκ (1992) Οι καλύτερες προθέσεις (1993) Αντίο, παλλακίδα μου (1993) Μαθήματα Πιάνου (1994) Pulp Fiction (1995) Underground (1996) Μυστικά και ψέματα (1997) Γεύση από κεράσι (1997) Το χέλι (1998) Μία αιωνιότητα και μία μέρα (1999) Ροζέτα (2000) Χορεύοντας στο σκοτάδι
2001-σήμερα
Χρυσός Φοίνικας
(2001) Το δωμάτιο του γιου μου (2002) Ο Πιανίστας (2003) Ελέφαντας (2004) Φαρενάιτ 9/11 (2005) Το παιδί (2006) Ο άνεμος χορεύει το κριθάρι (2007) 4 μήνες, 3 εβδομάδες και 2 μέρες (2008) Ανάμεσα στους τοίχους (2009) Η Λευκή Κορδέλα (2010) Ο θείος Μπουνμί θυμάται τις προηγούμενες ζωές του (2011) Το Δέντρο της Ζωής (2012) Αγάπη (2013) Η Ζωή της Αντέλ (2014) Χειμερία νάρκη (2015) Dheepan (2016) Εγώ, ο Ντάνιελ Μπλέικ (2017) Το Τετράγωνο (2018) Κλέφτες καταστημάτων
Εγκυκλοπαίδεια Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
