αγγλικά : Open Data
γαλλικά : Données ouvertes
γερμανικά : Open Data
1. Oρισμοί
1.1 OECD Τα ‘Ανοιχτά δεδομένα’ είναι δεδομένα (σύνολα δεδομένων) που είναι προσβάσιμα στον οποιονδήποτε και σε όλους, ιδεωδώς μέσω διαδικτύου, σε αναγνώσιμη μορφή ψηφιακή μηχανής που επιτρέπει τη διαλειτουργικότητα με άλλα δεδομένα ενώ παράλληλα είναι διαθέσιμη σε κόστος αναπαραγωγής ή και λιγότερο και δεν υπόκειται σε περιορισμούς όσον αφορά τη χρήση και επαναχρησιμοποίηση.[1] 1.2 World Bank Group:
Τα ‘ανοιχτά δεδομένα’ είναι δεδομένα που μπορούν να είναι ελεύθερα. Τα δεδομένα είναι ανοιχτά εφόσον πληρούν τις παρακάτω δυο προϋποθέσεις:
Τεχνικά Ανοιχτά: Διαθέσιμα σε τυποποιημένη μηχανικά-αναγνώσιμη μορφή που σημαίνει ότι μπορεί να ανακτηθεί και επεξεργαστεί ουσιαστικά από μια υπολογιστική εφαρμογή.
Νομικά Ανοιχτά: διαθέτει ρητή άδεια με τρόπο που επιτρέπεται η εμπορική και μη εμπορική χρήση και επαναχρησιμοποίηση τους χωρίς περιορισμούς
1.3 Ευρώπη: O όρος ‘ανοιχτά δεδομένα’ αναφέρεται σε ένα υποσύνολο δεδομένων, δηλαδή σε δεδομένα που είναι ελεύθερα και διαθέσιμα για επαναχρησιμοποίηση σε όλους, για εμπορικούς και μη σκοπούς[2]. Οι κοινά αποδεκτές αρχές περί ανοιχτών δεδομένων είναι οι εξής:[3]
§ Τα δεδομένα πρέπει να είναι διαθέσιμα και προσβάσιμα σε όλους, κατά προτίμηση στο διαδίκτυο και σε προσιτή μορφή
§ Τα δεδομένα πρέπει να επικαιροποιημένα/έγκαιρα και προσβάσιμα. Τα σύνολα δεδομένων θα πρέπει να ελέγχονται και να υποβάλλονται σε επεξεργασία, προκειμένου να διασφαλίζεται ότι η ποιότητα και τα σύνολα δεδομένων τους πρέπει να διατηρούνται όσο το δυνατόν ενημερωμένα.
§ Οι φόρμες δεδομένων πρέπει να είναι μηχανικά αναγνώσιμες και μη-ιδιωτικές. Πρέπει να διατίθενται τα δεδομένα σε ανοιχτές, κοινόχρηστες και εύκολα επεξεργάσιμες, μηχαναγνώσιμες μορφές που επιτρέπουν την επαναχρησιμοποίηση και την αναδιανομή των δεδομένων.
§ Θα πρέπει να διαθέτουν σαφή χρήση άδειας για επανάχρηση τους. Η καθιέρωση σαφούς άδειας μεταξύ του αδειοδότη και των δικαιούχων (εκείνων που χρησιμοποιούν και αναπτύσσουν υπηρεσίες από τα δεδομένα), συμβάλλει στην αντιμετώπιση των όποιων προβληματισμών και ανησυχιών αναφορικά με θέματα ευθυνών και υποχρεώσεων.
1.4 Open Knowledge International Ανοιχτά είναι τα δεδομένα που μπορούν ελεύθερα να χρησιμοποιηθούν, να επαναχρησιμοποιηθούν και να αναδιανεμηθούν από οποιονδήποτε – υπό τον όρο να γίνεται αναφορά στους δημιουργούς και να διατίθενται, με τη σειρά τους, υπό τους ίδιους όρους. Τα κεντρικά χαρακτηριστικά των Ανοιχτών δεδομένων είναι η διαθεσιμότητα και προσβασιμότητα, η επαναχρησιμοποίηση και αναδιανομή και η καθολική συμμετοχή. Στο ερώτημα για την χρηστικότητα του εν λόγω ορισμού η απάντηση είναι η Διαλειτουργικότητα. Η διαλειτουργικότητα δηλώνει τη δυνατότητα διαφορετικών συστημάτων να λειτουργούν μαζί (διαλειτουργούν). Σε αυτή τη συγκεκριμένη περίπτωση, γίνεται αναφορά στη δυνατότητα να διαλειτουργούν –ή να αναμειγνύουν- διαφορετικά σύνολα δεδομένων. Η διαλειτουργικότητα είναι σημαντική επειδή επιτρέπει στις διαφορετικές συνιστώσες να λειτουργούν μαζί. Αυτή η δυνατότητα διαμοίρασης και σύνδεσης συνιστωσών έχει θεμελιώδη σημασία για τη δόμηση μεγαλύτερων και πιο πολύπλοκων συστημάτων. Χωρίς τη δυνατότητα διαλειτουργικότητας αυτό γίνεται σχεδόν αδύνατο – απόδειξη η διάσημη ιστορία του Πύργου της Βαβέλ, όπου η αδυναμία επικοινωνίας (διαλειτουργίας) οδήγησε στην ολοκληρωτική κατάρρευση της προσπάθειας οικοδόμησής του [1]. Κεντρικό χαρακτηριστικό των παραπάνω ορισμών, αν και παρατηρούνται ορισμένες διαφορές (π.χ. έκδοση άδειας) είναι ότι τα δεδομένα πρέπει να είναι διαθέσιμα προς χρήση και επανάχρηση από όλους, χωρίς να υπάρχει κάποιος περιορισμός.
2. Είδη/Τομείς Ανοιχτών δεδομένων [2]
2.1 Τα ανοιχτά δεδομένα διακρίνονται σε διάφορα είδη, τα οποία έχουν μια σειρά από δυνητικές χρήσεις και εφαρμογές. Συγκεκριμένα:
Πολιτισμός: Δεδομένα για πολιτιστικά έργα και αντικείμενα, π.χ. τίτλοι έργων, συγγραφείς.
Επιστήμη: Δεδομένα που παράγονται στο πλαίσιο επιστημονικής έρευνας
Χρηματοοικονομικά: Δεδομένα, όπως δημόσιοι λογαριασμοί (δαπάνες και έσοδα) και δεδομένα για τις χρηματοπιστωτικές αγορές (μετοχές, ομόλογα, κ.λπ.)
Στατιστικά: Δεδομένα που παράγονται από στατιστικές υπηρεσίες, π.χ. κοινωνικοοικονομικοί δείκτες
Καιρός: Ποικίλοι τύποι δεδομένων που χρησιμοποιούνται για την κατανόηση και την πρόβλεψη του κλίματος
Περιβάλλον: Δεδομένα σχετικά με το φυσικό περιβάλλον
2.2 Δεδομένα Δημόσιου Τομέα (PSI) / Ανοιχτά Κυβερνητικά Δεδομένα
Ο συγκεκριμένος όρος είναι σχετικά πρόσφατος και έγινε ιδιαίτερα δημοφιλής το 2008 με τη δημοσίευση ενός συνόλου αρχών περί ανοιχτών κυβερνητικών δεδομένων από νομικές υπηρεσίες των ΗΠΑ. Όπως στην περίπτωση των Ανοιχτών Δεδομένων, έτσι και σε αυτή των Ανοιχτών Κυβερνητικών Δεδομένων υπάρχουν ποικίλες προσεγγίσεις.
OECD: τα κύρια δύο στοιχεία τω ανοιχτών κυβερνητικών δεδομένων ορίζονται ως εξής:
Κυβερνητικά Δεδομένα είναι τα δεδομένα και οι πληροφορίες που παράγονται ή ανατίθενται από δημόσιους φορείς.
Τα ανοιχτά δεδομένα είναι δεδομένα που μπορούν να χρησιμοποιηθούν, επαναχρησιμοποιηθούν και διανεμηθούν από τον οποιονδήποτε, μόνο υπό την προϋπόθεση ότι οι χρήστες αποδίδουν στα δεδομένα το χαρακτηριστικό της διαθεσιμότητας και της κοινής χρήσης. Ο ορισμός των δεδομένων της Ανοιχτής Διακυβέρνησης περιλαμβάνει τα δεδομένα και τις πληροφορίες που παράγονται ή ανατίθενται από δημόσιους φορείς, αλλά και τα δεδομένα που χρησιμοποιούνται, επαναχρησιμοποιούνται και διανείμονται από τον οποιανδήποτε, υπό την προϋπόθεση της απόδοσης της πηγής και της διανομής αυτών με ίδιο τρόπο [4].
World Bank Group: Τα δεδομένα που εξυπηρετούν τους σκοπούς των υπεύθυνων λήψης αποφάσεων σε μια κοινωνία πρέπει να είναι ανοιχτά. Αυτό σημαίνει ότι τα δεδομένα πρέπει να είναι: 1. Τεχνικά ανοιχτά: Πολλά σύνολα δημόσιων/κυβερνητικών δεδομένων είναι ‘κλειδωμένα’ με τέτοιο τρόπο που είναι αναγνώσιμα μόνο με ιδιόκτητο λογισμικό. Τα δεδομένα πρέπει να είναι ανοιχτά με τρόπους που να επιτρέπουν σε κάθε συσκευή ή λογισμικό να τα διαβάσουν. 2. Νομικά ανοιχτά: η άδεια σύμφωνα με την οποία θα ‘ανοίξουν’ τα δεδομένα πρέπει να επιτρέπει την αναδιανομή και την επαναχρησιμοποίηση [5].
Ευρώπη: To ‘άνοιγμα’ των δεδομένων αποτελεί το πρώτο βήμα προς την ανοιχτή διακυβέρνηση Η διάθεση των κυβερνητικών πληροφοριών συντελεί στην αύξηση της διαφάνειας, ξεπερνώντας τα όποια εμπόδια πληροφόρησης και επιτρέποντας στους πολίτες την ουσιαστική συμμετοχή τους. Αυτό απαιτεί την στενότερη συνεργασία της κοινότητας με τους πολίτες. Οι ψηφιακές τεχνολογίες αποτελούν τους βασικούς παράγοντες της μετάβασης προς την ανοιχτή διακυβέρνηση [3]: Τα Ανοιχτά Δεδομένα αποτελούν τον βασικό πυλώνα του Ψηφιακού Θεματολογίου της Ευρώπης για το 2020 [3]. H πλέον σημαντική σχετική πρωτοβουλία της ΕΕ είναι η αναθεώρηση της Κοινοτικής Οδηγίας για την Περαιτέρω Χρήση της Πληροφορίας του Δημοσίου Τομέα. Η αρχική Οδηγία είχε εκδοθεί το 2003 [6] θέτοντας τις βασικές αρχές γύρω από τη διάθεση, τη διαφάνεια και τον περιορισμό του κόστους για την πρόσβαση και περαιτέρω χρήση της πληροφορίας του δημοσίου τομέα, με στόχο την καθιέρωση ενιαίων όρων διάθεσης των δεδομένων στην Ευρώπη, ακόμη και για εμπορική χρήση. Η αναθεωρημένη Οδηγία ψηφίστηκε το καλοκαίρι του 2013 [7] από το Ευρωκοινοβούλιο και η εφαρμογή της στα κράτη μέλη αναμένεται μέσα στην επόμενη διετία. Με την αναθεώρηση της Οδηγίας εισάγονται τα εξής νέα στοιχεία:
Η δυνατότητα της περαιτέρω χρήσης αποκαθίσταται ως η βασική αρχή.
Όλα τα δεδομένα της δημόσιας διοίκησης καλύπτονται από την Οδηγία.
Οι δημόσιοι φορείς δεν μπορούν να χρεώσουν για την περαιτέρω χρήση οποιοδήποτε κόστος πέρα από τα έξοδα της καθαυτής διάθεσης για την αναπαραγωγή και τη διάθεση της πληροφορίας.
Υποχρεώνονται οι δημόσιοι φορείς να είναι πιο διαφανείς ως προς τις χρεώσεις και τους όρους διάθεσης.
Ενισχύεται η διάθεση των κυβερνητικών δεδομένων σε μηχαναγνώσιμη και επεξεργάσιμη μορφή.
Εντάσσονται, για πρώτη φορά, στο πεδίο εφαρμογής της Οδηγίας οι βιβλιοθήκες, τα μουσεία και τα αρχεία [4].
Κάθε ένας από τους παραπάνω τομείς δεδομένων έχει αναπτυχθεί σε διαφορετικό πλαίσιο και καθ ’όλη τη διάρκεια της ‘εξέλιξής’ τους είχαν διαφορετικές λειτουργίες. Προσφάτως έχει παρατηρηθεί μια σύγκλιση των τομέων αυτών, αν και εξακολουθούν να υφίστανται σημαντικά προβλήματα τόσο στον τρόπο με τον οποίο λειτουργούν, όσο και με ευρύτερο ρυθμιστικό/κανονιστικό τους πλαίσιο και τους στόχους που θέτουν. Ο τομέας των ανοιχτών κυβερνητικών δεδομένων φαίνεται να είναι ο περισσότερο ανεπτυγμένος καθώς αποτελεί τον πυρήνα των δημόσιων ανοιχτών πολιτικών δεδομένων.
Εξωτερικοί Σύνδεσμοι (Ανοιχτά δεδομένα)
ΕΕΛ/ΛΑΚ. Η ΕΕΛ/ΛΑΚ - Οργανισμός Ανοιχτών Τεχνολογιών έχει ως κύριο στόχο να συμβάλλει στην ανοιχτότητα και ειδικότερα στην προώθηση και ανάπτυξη των Ανοιχτών Προτύπων, του Ελεύθερου Λογισμικού, του Ανοιχτού Περιεχομένου, των Ανοιχτών Δεδομένων και των Τεχνολογιών Ανοιχτής Αρχιτεκτονικής στο χώρο της εκπαίδευσης, του δημόσιου τομέα και των επιχειρήσεων στην Ελλάδα, ενώ παράλληλα φιλοδοξεί να αποτελέσει κέντρο γνώσης και πλατφόρμα διαλόγου για τις ανοιχτές τεχνολογίες.
data.gov . Ο δικτυακός τόπος των ανοιχτών δεδομένων της κυβέρνησης των ΗΠΑ.
data.gov.uk. Ο δικτυακός τόπος των ανοιχτών δεδομένων της κυβέρνησης του Ηνωμένου Βασιλείου.
European Commission, Digital Single Market, Open Data. Ο επίσημος δικτυακός τόπος της ευρωπαϊκής κοινότητας για τα ανοιχτά δεδομένα και τις πολιτικές ανοιχτών δεδομένων.
European Data Portal. Η Ευρωπαϊκή Πύλη Δεδομένων δημιουργήθηκε για τη συγκέντρωση πληροφοριών του δημοσίου τομέα από τα 28 κράτη μέλη και 4 χώρες- μέλη του EFTA [5]. Οι πληροφορίες του δημόσιου τομέα που μπορούν να χρησιμοποιηθούν ελεύθερα για οποιοδήποτε σκοπό αναφέρονται συνήθως ως ανοιχτά δεδομένα.
Open Knowledge International. Είναι ένας παγκόσμιος μη κερδοσκοπικός οργανισμός που εστιάζει στην αξιοποίηση της ανοιχτής αξίας στην κοινωνία, παρέχοντας υποστήριξη στη κοινωνία των πολιτών ώστε να έχουν πρόσβαση και να κάνουν χρήση των δεδομένων για την αντιμετώπιση κοινωνικών προβλημάτων.
Open Government Partnership. Είναι μια πολυμερής πρωτοβουλία που στοχεύει στην εξασφάλιση συγκεκριμένων δεσμεύσεων από τις κυβερνήσεις-μέλη της για την προώθηση της διαφάνειας, την ενίσχυση της κοινωνίας των πολιτών και την ενίσχυση των νέων τεχνολογιών για την ενίσχυση της διακυβέρνησης.
Παραπομπές
Jackson, Paul (3 Δεκεμβρίου 2012). «Expert Group for International Collaboration on Microdata Access "MICRODATA EXCHANGE AND THE CHALLENGES OF OPEN DATA AND TRANSPARENCY"». Organisation for Economic Co-operation and Development.
«Towards a thriving data-driven economy». EUROPEAN COMMISSION. 2 Ιουλίου 2014.
«Open data guidebook - Final report of the EUROCITIES working group on open data» (PDF). Eurocities. 24 Οκτωβρίου 2013. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 24 Οκτωβρίου 2013.
Gavelin, Burall, Wilson, Karin, Simon, Richard (Ιούλιος 2009). «Open Government: beyond static measures - A paper produced by Involve for the OECD» (PDF). Involve. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 1 Ιουλίου 2009.CS1 maint: Πολλαπλές ονομασίες: authors list (link)
OpenDRI, Field Guide Writing Team (2014). «Open data for resilience initiative: field guide» (PDF). Global Facility for Disaster Reduction and Recovery (GFDRR) & World Bank. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2014.
THE EUROPEAN PARLIAMENT AND THE COUNCIL OF THE EUROPEAN UNION (17 Νοεμβρίου 2003). «Directive 2003/98/EC of the European Parliament and of the Council of 17 November 2003 on the re-use of public sector information». EUR- Lex: Access to European Union law. THE EUROPEAN PARLIAMENT AND THE COUNCIL OF THE EUROPEAN UNION. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 31 Δεκεμβρίου 2003.
EUROPEAN PARLIAMENT AND THE COUNCIL OF THE EUROPEAN UNION (26 Ιουνίου 2013). «DIRECTIVE 2013/37/EU OF THE EUROPEAN PARLIAMENT AND OF THE COUNCIL amending Directive 2003/98/EC on the re-use of public sector information». EUR-Lex: Access to European Union Law. EUROPEAN PARLIAMENT AND THE COUNCIL OF THE EUROPEAN UNION. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 26 Ιουνίου 2013.
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
