Μεθυλενοφωσφίνη

 

\( \require{mhchem} \)

Μεθυλενοφωσφίνη

αγγλικά : Methylenephosphine
γαλλικά : Méthylènephosphine
γερμανικά : Methylenphosphin

Η μεθυλενοφωσφίνη^[2] (αγγλικά: methylenephosphine) είναι οργανική χημική ένωση, που περιέχει άνθρακα, υδρογόνο και φωσφόρο, με μοριακό τύπο CH₃P, αν και αποδίδεται συχνά και με τον ημισυντακτικό της τύπο CH₂=PH. Είναι η απλούστερη οργανική φωσφιμίνη και το φωσφορούχο «ανάλογο» της μεθανιμίνης. Μπορεί να θεωρηθεί ότι προέρχεται από τη «μητρική» ένωση «φωσφίνη» (PH₃), με αντικατάσταση δύο (2) ατόμων υδρογόνου της τελευταίας από μεθυλιδένιο (CH₂=). Ομοίως, βέβαια, μπορεί να θεωρηθεί ότι προέρχεται από το μεθάνιο, με αντικατάσταση δύο (2) ατόμων υδρογόνου του τελευταίου από φωσφυλιδένιο (=PH).

Μεθυλενοφωσφίνη
Γενικά
Όνομα IUPAC	Μεθυλιδενοφωσφάνιο Μεθυλιδενοφωσφίνη
Άλλες ονομασίες	Μεθυλενοφωσφίνη Μεθανοφωσφιμίνη Μεθυλενοφωσφάνιο Φωσφυλιδενομεθάνιο Φωσφαιθένιο
Χημικά αναγνωριστικά
Χημικός τύπος	CH3P
Μοριακή μάζα	46,008 amu[1]
Σύντομος συντακτικός τύπος	CH2=PH
Αριθμός CAS	61183-53-7
SMILES	C=P
ChemSpider ID	126847
Δομή
Φυσικές ιδιότητες
Χημικές ιδιότητες
Εκτός αν σημειώνεται διαφορετικά, τα δεδομένα αφορούν υλικά υπό κανονικές συνθήκες περιβάλλοντος (25°C, 100 kPa).

Ονοματολογία

1. Η πλήρως συστηματική ονομασία της ένωσης είναι μεθυλιδενοφωσφάνιο, αλλά και η ονομασία μεθυλιδενοφωσφίνη είναι αποδεκτή κατά IUPAC. Προκύπτουν αν η ένωση θεωρηθεί φωσφάνιο ή φωσφίνη, με αντικατάσταση δύο (2) ατόμων υδρογόνου της τελευταίας από μεθυλιδένιο (CH₂=). Ομοίως προκύπτουν οι ονομασίες μεθυλενοφωσφάνιο και μεθυλενοφωσφίνη, αφού το μεθυλιδένιο ονομάζεται και μεθυλένιο, αν και τελευταία ονομασία μπορεί να προκαλέσει σύγχιση με το αντίστοιχο καρβένιο.
2. Η ονομασία μεθανοφωσφιμίνη προκύπτει αν η ένωση θεωρηθεί φωσφιμίνη (συστηματική ονομασία, δηλαδή ιμίνη με φωσφόρο αντί άζωτο) άκυκλη με ένα (1) άτομο άνθρακα και χωρίς διπλό ή τριπλό δεσμό.
3. Η ονομασία φωσφυλιδενομεθάνιο προκύπτει αν η ένωση θεωρηθεί υποκατεστημένο μεθάνιο (CH₄), δηλαδή δύο (2) άτομα υδρογόνου έχουν αντικατασταθεί από φωσφυλιδένιο (συστηματική ονομασία, =PH).
4. Η ονομασία φωσφαιθένιο είναι ονομασία που προκύπτει από την «ονοματολογία αντικαταστάσεως», δηλαδή αιθένιο (CH₂=CH₂) στο οποίο έχει αντικατασταθεί ένα άτομο άνθρακα (C) με ένα άτομο φωσφόρου (P).

Παραγωγή

Η ένωση μπορείνα παραχθεί με αντίδραση απόσπασης υδραλογόνου από αλομεθυλοφωσφίνη (CH₃PHX) ή από (αλομεθυλο)φωσφίνη (XCH₂PH₂). Συνήθως χρησιμοποιείται χλωρομεθυλοφωσφίνη (ClCH₂PH₂). Η ένωση είναι ασταθής, οπότε παράγεται είτε για άμεση ανίχνευση^[3] ή άλλου είδους έρευνα είτε για άμεση χρήση in situ. Π.χ.:

\( {\displaystyle \mathrm {ClCH_{2}PH_{2}+NaOH{\xrightarrow {}}CH_{2}=PH+NaCl} } \)

Χημικές ιδιότητες

Η ένωση συνδυάζει τις ιδιότητες φωσφίνης με τις ιδιότητες αλκενίου, αφού περιέχει διπλό δεσμό και ο φωσφόρος έχει παραπλήσια ηλεκτραρνητικότητα σε σύγκριση με τον άνθρακα. Δίνει, λοιπόν, αντιδράσεις προσθήκης, συνήθως κατά την έννοια CH₂^δ-=PH^δ+, δηλαδή αντίθετα από την ανάλογη μεθανιμίνη, που δίνουν αντιδράσεις προσθήκης κατά την έννοια CH₂^δ+=ΝΗ^δ-.

Επίσης, ως φωσφίνη έχει την τάση να οξειδώνεται, συνήθως αποσπώντας άτομα οξυγόνου ή θείου, από διάφορες ενώσεις των τελευταίων.

Παραδείγματα αντιδράσεων προσθήκης
Προσθήκη ύδατος

Η μεθυλενοφωσφίνη δίνει αντιδράσεις (έμμεσης) προσθήκης ύδατος. Παράγεται μεθυλοφωσφανόλη (CH3PHOH):

\( {\displaystyle \mathrm {CH_{2}=PH+H_{2}O{\xrightarrow {\pi .H_{2}SO_{4}}}CH_{3}PHOH} } \)
Προσθήκη υπαλογονώδους οξέος

Η μεθυλενοφωσφίνη δίνει αντιδράσεις προσθήκης υπαλογονώδους οξέος (HOX). Αν το X είναι φθόριο, τότε παράγεται (υδροξυμεθυλο)φθοροφωσφίνη (HOCH2PHF). Αν το X είναι χλώριο, βρώμιο ή ιώδιο, τότε παράγεται αλομεθυλοφωσφανόλη (XCH2PHOH):

\( {\displaystyle \mathrm {CH_{2}=PH+HOF{\xrightarrow {}}HOCH_{2}PHF} } \)
και
\( {\displaystyle \mathrm {CH_{2}=PH+HOX{\xrightarrow {}}XCH_{2}PHOH} } \) όπου \( {\displaystyle \mathrm {X\in \{Cl,Br,I\}} } \)
Προσθήκη υδρογόνου

Η μεθυλενοφωσφίνη δίνει αντιδράσεις προσθήκης υδρογόνου (H2). Παράγεται μεθυλοφωσφίνη (CH3PH2):

\( {\displaystyle \mathrm {CH_{2}=PH+H_{2}{\xrightarrow {}}CH_{3}PH_{2}} } \)

Προσθήκη αλογόνου

Η μεθυλενοφωσφίνη δίνει αντιδράσεις προσθήκης αλογόνου (X2). Παράγεται αλο(αλομεθυλο)φωσφίνη (XCH2PHX):

\( {\displaystyle \mathrm {CH_{2}=PH+X_{2}{\xrightarrow {}}XCH_{2}PHX} }

Προσθήκη υδραλογόνου

Η μεθυλενοφωσφίνη δίνει αντιδράσεις προσθήκης υδραλογόνου (HX) . Παράγεται αλομεθυλυλοφωσφίνη (CH3PHX):

\( {\displaystyle \mathrm {CH_{2}=PH+HX{\xrightarrow {}}CH_{3}PHX} } \)

Προσθήκη υδροκυανίου

Η μεθυλενοφωσφίνη δίνει αντιδράσεις προσθήκης υδροκυανίου (HCN). Παράγεται κυανομεθυλοφωσφίνη (CH3PHCN):

\( {\displaystyle \mathrm {CH_{2}=PH+HCN{\xrightarrow {}}CH_{3}PHCN} } \)
Προσθήκη αμμωνίας και αμινών

Η μεθυλενοφωσφίνη δίνει αντιδράσεις προσθήκης αμμωνίας (NH3). Παράγεται μεθυλοφωσφαναμίνη (CH3PHNH2):

\( {\displaystyle \mathrm {CH_{2}=PH+NH_{3}{\xrightarrow {}}CH_{3}PHNH_{2}} } \)

Αν χρησιμοποιηθεί πρωτοταγής αμίνη (RNH2), αντί αμμωνίας παράγεται Ν-αλκυλο-P-μεθυλοφωσφαναμίνη (CH3PHNHR):

C\( {\displaystyle \mathrm {CH_{2}=PH+RNH_{2}{\xrightarrow {}}CH_{3}PHNHR} } \)

Αν χρησιμοποιηθεί δευτεροταγής αμίνη (R2NH, όπου τα R δεν είναι απαραίτητα ίδια), αντί αμμωνίας παράγεται Ν,N-διαλκυλο-P-μεθυλοφωσφαναμίνη (CH3PHNR2):

\( {\displaystyle \mathrm {CH_{2}=PH+R_{2}NH{\xrightarrow {}}CH_{3}PHNR_{2}} } \)
Αντίδραση με διένια

Η μεθυλενοφωσφίνη δίνει αντιδράσεις Diels–Adler με διένια. Για παράδειγμα με το 1,3-βουταδιένιο παράγει φωσφινάνιο:

\( {\displaystyle \mathrm {CH_{2}=PH+CH_{2}=CHCH=CH_{2}{\xrightarrow {}}} } \)
Πηγές πληροφόρησης

Γ. Βάρβογλη, Ν. Αλεξάνδρου, Οργανική Χημεία, Αθήνα 1972
Α. Βάρβογλη, «Χημεία Οργανικών Ενώσεων», παρατηρητής, Θεσσαλονίκη 1991
Ασκήσεις και προβλήματα Οργανικής Χημείας Ν. Α. Πετάση 1982

Αναφορές και σημειώσεις

Διαδικτυακός τόπος ChemSpider
Για εναλλακτικές ονομασίες δείτε τον πίνακα πληροφοριών.

«ResearchGate».

Στο λήμμα αυτό έχει ενσωματωθεί κείμενο από το λήμμα Organophosphorus compound της Αγγλικής Βικιπαίδειας, η οποία διανέμεται υπό την GNU FDL και την CC-BY-SA 3.0. (ιστορικό/συντάκτες).
Φωσφίνες (PR3)
Ανόργανες φωσφίνες
Φωσφίνη · Διφωσφίνη · Υδροξυφωσφίνη · Σιλυλοφωσφίνη (SiH3PH2) · Φωσφιναμίνη (PH2NH2)
Οργανικές φωσφίνες
Μεθυλοφωσφίνη · Αιθυλοφωσφίνη · Διμεθυλοφωσφίνη · Προπυλοφωσφίνη · Ισοπροπυλοφωσφίνη · Αιθυλομεθυλοφωσφίνη · Τριμεθυλοφωσφίνη · Μεθυλενοφωσφίνη

Εγκυκλοπαίδεια Χημείας

Κόσμος

Αλφαβητικός κατάλογος

Hellenica World - Scientific Library

Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License