.
Με το όνομα παπαγάλος είναι γνωστά διάφορα είδη από δενδρόβια, ως επί το πλείστον, πουλιά που σχηματίζουν τη τάξη των Ψιττακόμορφων (Psittaciformes), η οποία χωρίζεται σε 3 οικογένειες: Κακατουίδες (Cacatuidae), Ψιττακίδες (Psittacidae) και Γλαυκοπίδες (Strigopidae). Υπάρχουν σήμερα 386 ταξινομημένα είδη παπαγάλων, που ανήκουν σε 88 γένη.[1]
Τα συναντάμε σε όλες τις ηπείρους της γης, εκτός από την Ευρώπη στην οποία δεν υπάρχει κανένα είδος. Στον ελλαδικό χώρο είναι γνωστοί από την εποχή του Μεγάλου Αλεξάνδρου, όταν για πρώτη φορά ο ίδιος και άντρες από το εκστρατευτικό του σώμα έφεραν παπαγάλους. Όσο αφορά τις Η.Π.Α. εκεί ενδέχεται να συναντήσει κανείς το Παρακίτ της Καρολίνα (Carolina Parakeet) ή τον Thick-Billed, παρόλο που τα είδη αυτά δεν ενδημούν εκεί.
Μορφολογία
| Παπαγάλος | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Συστηματική ταξινόμηση | ||||||||
|
||||||||
| Οικογένειες | ||||||||
|
||||||||
Το μήκος των παπαγάλων μαζί με την ουρά τους ποικίλλει από 17 περίπου εκ. μέχρι ένα μέτρο. Ο μεγαλύτερος παπαγάλος είναι ο Υάκινθος Μακάο (Hyacinth Macaw, Anodorhynchus hyacinthinus - Ανοδόρυγχος ο υακινθίνος) με μήκος που φτάνει το ένα μέτρο. Το ράμφος τους είναι γαμψό. Ο πάνω βραχίονας είναι μεγαλύτερος και κυρτός σαν γάντζος και πολύ ισχυρός κι ο κάτω βραχίονας φαίνεται σαν χωμένος μέσα στον πάνω. Έχουν κοινά πόδια με τέσσερα δάχτυλα από τα οποία τα δύο είναι στραμμένα προς τα εμπρός και τα δύο πίσω, είναι δηλαδή ζυγοδάκτυλοι. Η διάταξη αυτή τους δίνει μεγάλη συλληπτική ικανότητα. Τα φτερά τους έχουν μεγάλο μάκρος στο άνοιγμα, που τους διευκολύνει στην πτήση και η ουρά τους έχει αρκετό μήκος. Επειδή η γλώσσα τους είναι χοντρή και σαρκώδης, τους διευκολύνει στο να αρθρώνουν λέξεις και στο να μαθαίνουν μελωδίες αλλά ακόμη σημαντικότερο ρόλο παίζουν οι φωνητικές χορδές τους, που είναι παρόμοιες με αυτές του ανθρώπου.Το φτέρωμά τους είναι κατά κανόνα πολύχρωμο με λαμπρά και εντυπωσιακά χρώματα.
Η δυνατότητα που τους δίνει η γλώσσα τους για άρθρωση και τα πολλά και εντυπωσιακά χρώματα που έχει το φτέρωμά τους τους έχουν κάνει περιζήτητους σε όλους τους λαούς από τη μακρινή αρχαιότητα. Στο Περού, στην Κίνα, στην Ινδία και αλλού τους εξημέρωναν και τους ανάτρεφαν για το φτέρωμά τους και τους χρησιμοποιούσαν για διακοσμητικούς και ψυχαγωγικούς σκοπούς.
Συμπεριφορά
Ζουν ομαδικά και στις χώρες που απαντώνται σε μεγάλο αριθμό,τα σμήνη προκαλούν τεράστιες ζημιές στις καλλιέργειες. H τάξη των ψιττακόμορφων παρουσιάζει μεγάλη ποικιλία και διαφοροποιήσεις. Οι περισσότεροι παπαγάλοι δεν παρουσιάζουν διμορφία ανάλογα με το φύλο, φωλιάζουν σε κουφάλες και παρουσιάζουν μεγάλη κοινωνικότητα. Ωστόσο υπάρχουν και εξαιρέσεις όπως ο παπαγάλος Εκλεκτός (Eclectus roratus - Εκλεκτός ο ριγμένος) που παρουσιάζει διμορφία ανάλογα με το φύλο, το Κακάπο της Νέας Ζηλανδίας (Strigops habroptila - Γλαύκοψ η αβρόπτιλος), που δεν πετά, είναι νυκτόβιο και είναι το μόνο είδος με διαφορετική συμπεριφορά κατά την περίοδο αναπαραγωγής. Τα αρσενικά προσεγγίζουν τα θηλυκά ανταγωνιζόμενα μεταξύ τους και ο δεσμός που δημιουργείται μεταξύ αρσενικού και θηλυκού είναι βραχύβιος και λήγει μετά το ζευγάρωμα. Οι παπαγάλοι είναι μονογαμικά ζώα και ιδιαίτερα τα μεγαλύτερα είδη, που επιλέγουν το ταίρι τους προσεκτικά και δένονται μαζί του για μια ζωή. Επιπλέον, σε πολλά είδη, όπως στα Κοκατίλ (Nymphicus hollandicus - Νυμφικός ο ολλανδικός) συμμετέχει και το αρσενικό στην ανατροφή των μικρών. Μαζί με την οικογένεια των κορακιδών, οι παπαγάλοι θεωρούνται τα ευφυέστερα πουλιά. Εξυπνότερος όλων είναι ο Γκρίζος Αφρικανός, που είναι και ο πιο γνωστός «ομιλητής». Έρευνες έχουν δείξει ότι δεν μιμείται απλώς την ανθρώπινη ομιλία αλλά συνδέει λέξεις με έννοιες και την εξωτερική πραγματικότητα.
Προέλευση
Πατρίδα του θεωρούμενου ως πρώτου απολιθώματος παπαγάλου είναι η Ευρώπη. Το απολίθωμα χρονολογείται στην Ηώκαινο Περίοδο, που ξεκίνησε πριν από 50 εκ. χρόνια. Στην Αγγλία και στην Γερμανία έχουν ανακαλυφθεί διάφοροι σκελετοί πουλιών που έφεραν ομοιότητες με τους σημερινούς παπαγάλους αλλά υπάρχει ακόμη αβεβαιότητα καθώς το πιθανότερο είναι τα απολιθώματα αυτά να ανήκαν σε συγγενικά είδη που εξελίχθηκλαν στο βόρειο ημισφαίριο και έπειτα αφανίστηκαν.
Πλέον θεωρείται ότι οι παπαγάλοι με την μορφή που τους γνωρίζουμε σήμερα εμφανίστηκαν πριν περίπου 65 εκ. χρόνια. Αν αυτό όντως ισχύει τότε πιθανότατα δεν είχαν εξελιχθεί σε αυτόμορφα είδη.
Οι παλιότερες καταγραφές που σχετίζονται με τους σύγχρονους παπαγάλους χρονολογούνται στα 20 με 30 εκ. χρόνια πριν και προέρχονται από την Ευρώπη. Το νότιο ημισφαίριο δεν προσφέρει τόσο μεγάλο πλούτο απιλθωμάτων όσο το βόρειο, τουλάχιστον όσο αφορά απολιθώματα μεγαλύτερα των 20 εκ. ετών. Ωστόσο στο νότιο ημισφαίριο ευρέθη ένα απολίθωμα της μειόκαινου περιόδου, το οποίο ανήκει αδιαμφισβήτητα σε παπαγάλο καθώς πρόκειται για μια άνω γνάθο ολόιδια με την γνάθο του σημερινού Κοκατού . Τα πουλιά έχουν όμως αυτιά;
Γένη και είδη
Από τα πολλά είδη των ψιττακών αναφέρουμε τα πιο γνωστά:
Άρα/Μακάο. Ενδημούν στο Μεξικό,στην Κεντρική Αμερική εν γένει και στις τροπικές περιοχές της Νοτίου Αμερικής.Έχουν εντυπωσιακά χρώματα και μεγάλο μέγεθος.
Αμαζόνα. (Amazon parrot/Amazona) Ζουν κυρίως στο Μεξικό, τη Νότιο Αμερική και την Καραϊβική.Έχουν μάκρος 40 εκ. και επικρατέστερο χρώμα το πράσινο.
Μυιοψίττα η μοναχός - Myiopsitta monachus. (Quaker Parakeet/Quaker Parrot/Monk Parrot) Αντέχει σε διάφορα κλίματα και στην αιχμαλωσία, έχει μάκρος 30 εκ και είναι πολύ ζωηρός.
Αχώριστος/Παπαγαλάκια της Αγάπης (Lovebirds/Agapornidae) Είναι ο γνωστότερος αφρικανικός παπαγάλος που ονομάστηκε έτσι, γιατί τα πτηνά του είδους αυτού έχουν τη συνήθεια να ζουν κατά ζευγάρια. Είδος αχώριστου είναι ο Αγαπόρνις ο ροδινόλαιμος (Agapornis roseicollis). Ζει στη Νότια Αφρική και το μάκρος του μαζί με την ουρά φτάνει στα 17 εκ.
Λορίκουλος (Lorikeets).
Αυστραλιανός μελοψιττακός, Κοινό Παπαγαλάκι/Βάτζυ/Budgerigar (Melopsittacus undulatus - Μελοψιττακός ο κυματώδης). Πολύ δημοφιλές κατοικίδιο, στην Ελλάδα γνωστό ως παπαγαλάκι.
Διαφορετικό είδος ψιττακού είναι ο Πεζοπόρος (Pezoporus). Ο Πεζοπόρος δεν είναι δενδρόβιος, ζει στην Τασμανία και σε υγρά μέρη, έχει μήκος 35 εκ. και δάχτυλα και ταρσούς μακρά για να τον διευκολύνουν στο βάδισμα. Για την τροφή του βγαίνει τις νυχτερινές ώρες.
Γκρίζος Αφρικανός (African Gray). Επισήμως χωρίζεται σε δύο είδη, τον Αφρικανό του Κονγκό (Psittacus erithacus - Ψιττακός ο εριθακός) και τον Τίμνιχ (Psittacus erithacus Timneh). Όπως μαρτυρά η ονομασία του, ενδημεί στην Αφρική. Στην Ελλάδα, αλλά και σε άλλες χώρες, είναι γνωστός και με το όνομα «Ζακό».
Κοκατού/Κακατού και Κακατούα (Κακατουίδες - Cacatuidae). Περίπου είκοσι ένα είδη ανήκουν σε αυτή την οικογένεια. Ενδημούν στην Αυστραλία, τη Νέα Ζηλανδία, την Ινδονησία, τη Νέα Γουινέα και τα νησιά του Νότιου Ειρηνικού (π.χ. Μολούκες)
Κοκατίλς (Cockatiels/Nymphicus hollandicus - Νυμφικός ο ολλανδικός). Ενδημούν στην Αυστραλία αλλά αποτελούν ιδιαίτερα δημοφιλή κατοικίδια. Η επιστημονική τους ονομασία είναι αξιοπρόσεκτη καθώς οι πρώτοι κατακτητές που έφτασαν στην Αυστραλία θεωρούσαν ότι τα πουλιά ήταν όμορφα σαν νύμφες. Το Hollandicus προκύπτει από την πρώτη ονομασία της Αυστραλίας από τους εξερευνητές,που ήταν «Νέα Ολλανδία» (New Holland) .
Τα μεγάλα είδη παπαγάλων είναι κατά κανόνα μακρόβια-κάποια ζουν ως κ 80-90 χρόνια αλλά και τα μικρότερα έχουν μεγάλο μέσο όρο ζωής (μερικά ως και 35 χρόνια).
Παραπομπές
PSITTACIFORMES, www.zoonomen.net. Τελευταία ενημέρωση: 3 Ιανουαρίου 2011
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
Άρθρα για περισσότερα από 50 είδη παπαγάλων
World Parrot Trust — Saving Parrots Worldwide (Αγγλικά)
Parrots, Macaws and Allies (Αγγλικά)
Parrot videos on the Internet Bird Collection (Αγγλικά)
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
