.

Προτρυγετήρ είναι το παραδοσιακό ιδιαίτερο όνομα του αστέρα ε (έψιλον) του αστερισμού Παρθένος, του ε Vir. Το φαινόμενο μέγεθος του Προτρυγετήρος είναι +2.8[1], κάτι που το καθιστά τον τρίτο φωτεινότερο αστέρα της Παρθένου. Είναι επίσης ο βορειότερος από όλους τους φωτεινούς αστέρες του αστερισμού, αυτούς που συμβολίζονται με μικρό γράμμα του ελληνικού αλφαβήτου (ονομασία Bayer). Είναι ορατός με γυμνό μάτι από όλη την Ελλάδα τις ανοιξιάτικες νύχτες.

Ονομασίες και ιστορία

Προτρυγετήρ (ε Παρθένου)
Αστερισμός:	Παρθένος
Συντεταγμένες (εποχή 2000.0):	α = 13^h:02^m:11^s , δ = +10°.57΄.33΄΄
Φαινόμενο μέγεθος:	2,826
Φασματικός τύπος:	G8 III
Απόσταση από τη Γη:	109,6 ± 0,5 έτη φωτός
Ονομασίες σε καταλόγους	47 Παρθένου (κατά Φλάμστηντ), HR 4932, HD 113226, SAO 100384, HIP 63608, BD +11°2529

Το ελληνικό ιδιαίτερο όνομα του αστέρα σημαίνει «ο πριν από τον τρύγο» και οφείλεται στο ότι κατά την αρχαιότητα εμφανιζόταν, μετά την περίοδο που κρυβόταν από το ηλιακό φως κάθε χρόνο, πριν την αυγή (ηλιακή ανατολή αστέρα) κατά την εποχή πριν από τον τρύγο. Παρόμοια ήταν τα αντίστοιχα λατινικά ονόματα Vindemiatrix και Vindemiator, που σημαίνουν «η συλλέκτρια/ο συλλέκτης σταφυλιών». Ως παραλλαγές αυτών κατά τον Μεσαίωνα εμφανίζονται στα κείμενα τα ονόματα Provindemiator, Protrigetrix και Protrygetor, ενώ απαντώνται και τα αραβικά Almuredin, Alaraph.

Στην Κίνα ήταν συλλογικά γνωστός ως 太微左垣 (Tài Wēi Zuǒ Yuán), που σημαίνει «το αριστερό τείχος του αυλόγυρου του Ανώτατου Ανακτόρου» και αναφέρεται στην ομάδα αστέρων ε, η, γ, δ Παρθένου και α Κόμης Βερενίκης[2], και συγκεκριμένα ο τέταρτος αστέρας του τείχους (Tài Wēi Zuǒ Yuán sì).
Αστρονομικά και αστροφυσικά δεδομένα

Σύμφωνα με τις πρώτες μετρήσεις της παραλλάξεως του αστέρα, που έγιναν από τη διαστημική αποστολή HIPPARCOS, ο Προτρυγετήρ βρίσκεται σε απόσταση 109,6 ετών φωτός από τη Γη (και γενικότερα από το Ηλιακό Σύστημα) με σφάλμα μισού έτους φωτός[3] (παράλλαξη 29,76 χιλιοστά του δευτερολέπτου της μοίρας). Στην απόσταση αυτή, η φωτεινότητά του αντιστοιχεί σε απόλυτο μέγεθος +0,37.

Ο ε Παρθένου είναι ένας γίγαντας αστέρας με φασματικός τύπο G8 III.[4] και μάζα 2,6 φορές[5] μεγαλύτερη από τη μάζα του Ηλίου. Με ηλικία 560 εκατομμύρια έτη, είναι ένας μάλλον ηλικιωμένος αστέρας με βάση τη μάζα του, στον πυρήνα του οποίου το υδρογόνο έχει μετατραπεί σε ήλιο. Ως αποτέλεσμα αυτού, ο αστέρας έχει διασταλεί σε 10,6 φορές[6] τη διάμετρο του Ηλίου και εκπέμπει έτσι περί τις 77 φορές περισσότερο φως από αυτόν[7]. Εξαιτίας αυτής της διαστολής, περιστρέφεται αργά γύρω από τον άξονά του, μία φορά κάθε 173 γήινες ημέρες. Η ενέργεια του φωτός του εκπέμπεται σε ενεργό θερμοκρασία 5086 K,[5] ή 4813 °C, κάτι που του δίνει κίτρινη απόχρωση, κατά τι εντονότερη της ηλιακής. Από το 1943, το φάσμα του Προτρυγετήρος χρησιμεύει ως ένα από τα σταθερά φάσματα αναφοράς, με βάση τα οποία ταξινομούνται φασματικώς οι αστέρες[8]. Η μεταλλικότητα του αστέρα είναι σχεδόν ίση με την ηλιακή, με [Fe/H] = +0,09.

Ο ε Παρθένου ακολουθεί μία τροχιά γύρω από το κέντρο του Γαλαξία μας με εκκεντρότητα 0,11, κατά την οποία απέχει από το κέντρο του Γαλαξία από 7,25 μέχρι 8,95 κιλοπαρσέκ. Αποτελεί πιθανώς μέλος του «πληθυσμού λεπτού δίσκου» του Γαλαξία, καθώς κανένα σημείο της τροχιάς του δεν απέχει περισσότερο από 200 έτη φωτός από το γαλαξιακό επίπεδο.[9]

Ο ε Παρθένου πλησιάζει τη Γη (και γενικότερα το Ηλιακό Σύστημα) με ταχύτητα 14,6 χιλιόμετρα ανά δευτερόλεπτο (ακτινική ταχύτητα). Είναι όμως φανερό ότι δεν κατευθύνεται ακριβώς προς τα εδώ, καθώς έχει μία σημαντική ιδία κίνηση, σχεδόν 0,3 δευτερόλεπτο της μοίρας ανά έτος.

Παραπομπές

Gutierrez-Moreno, Adelina; Moreno, H.; Stock, J.; Torres, C.; Wroblewski, H. (1966), A System of photometric standards, 1, Publicaciones Universidad de Chile, Department de Astronomy, σελ. 1–17
中國星座神話, του 陳久金. Εκδ. 台灣書房出版有限公司, 2005, ISBN 978-986-7332-25-7.
van Leeuwen, F. (November 2007). «Validation of the new Hipparcos reduction». Astronomy and Astrophysics 474 (2): 653–664. doi:10.1051/0004-6361:20078357. Bibcode: 2007A&A...474..653V.
Morgan, W. W.; Keenan, P. C. (1973), «Spectral Classification», Annual Review of Astronomy and Astrophysics 11: 29, doi:10.1146/annurev.aa.11.090173.000333
da Silva, L.; Girardi, L.; Pasquini, L.; Setiawan, J.; von der Lühe, O.; de Medeiros, J. R.; Hatzes, A.; Döllinger, M. P. και άλλοι. (Νοέμβριος 2006), «Basic physical parameters of a selected sample of evolved stars», Astronomy and Astrophysics 458 (2): 609–623, doi:10.1051/0004-6361:20065105
Nordgren, Tyler E.; Germain, M. E.; Benson, J. A.; Mozurkewich, D.; Sudol, J. J.; Elias, N. M., II; Hajian, Arsen R.; White, N. M. και άλλοι. (Δεκέμβριος 1999), «Stellar Angular Diameters of Late-Type Giants and Supergiants Measured with the Navy Prototype Optical Interferometer», The Astronomical Journal 118 (6): 3032–3038, doi:10.1086/301114
Mallik, Sushma V. (Δεκέμβριος 1999), «Lithium abundance and mass», Astronomy and Astrophysics 352: 495–507
Garrison, R. F. (Δεκέμβριος 1993), «Anchor Points for the MK System of Spectral Classification», Bulletin of the American Astronomical Society 25: 1319, ανακτήθηκε στις 2012-02-04

Soubiran, C.; Bienaymé, O.; Mishenina, T. V.; Kovtyukh, V. V. (2008), «Vertical distribution of Galactic disk stars. IV. AMR and AVR from clump giants», Astronomy and Astrophysics 480 (1): 91–101, doi:10.1051/0004-6361:20078788

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Kaler, James B., Vindemiatrix, ανακτήθηκε στις 2011-01-12

Στο λήμμα αυτό έχει ενσωματωθεί κείμενο από το λήμμα Epsilon Virginis της Αγγλικής Βικιπαίδειας, η οποία διανέμεται υπό την GNU FDL και την CC-BY-SA 3.0. (ιστορικό/συντάκτες).

Εγκυκλοπαίδεια Αστρονομίας

Κόσμος

Αλφαβητικός κατάλογος

Hellenica World - Scientific Library

Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License