.
Χαντάρ είναι το ιδιαίτερο όνομα του αστέρα β (βήτα) στον αστερισμό Κένταυρο, του beta Centauri (β Cen), γνωστού και ως Αγένα (Agena). Είναι ο δέκατος (ή ενδέκατος, εξαιτίας της μεταβλητότητάς του) σε φωτεινότητα απλανής αστέρας ολόκληρου του νυκτερινού ουρανού. Ο Χαντάρ είναι αόρατος από την Ελλάδα, όπως και από το μεγαλύτερο μέρος του βόρειου ημισφαιρίου της Γης, εξαιτίας της νότιας θέσεώς του, αλλά είναι γνωστός στο Νότιο Ημισφαίριο ως ο εσωτερικός από τους δύο αστέρες-«δείκτες» («Νότιοι Δείκτες») που δείχνουν τον Σταυρό του Νότου. Ο άλλος είναι ο Άλφα Κενταύρου.
Ονομασίες και Ιστορία
| Χαντάρ (β Κενταύρου) | |
|---|---|
| Αστερισμός: | Κένταυρος |
| Συντεταγμένες (εποχή 2000.0): |
α = 14h:03m:49s , δ = −60°.22΄.23΄΄ |
| Φαινόμενο μέγεθος: | 0,60 (μέσο) |
| Φασματικός τύπος: | B1 III |
| Απόσταση από τη Γη: | 525 ± 50 έτη φωτός |
Το όνομα Hadar είναι αραβικό και σημαίνει «έδαφος». Μαζί με το Wazn = «βάρος» αποδίδονταν από τους Άραβες στους αστέρες α και β Κενταύρου χωρίς πολλή βεβαιότητα για το ποιος είναι ποιος, όπως και για άλλους στους αστερισμούς Μέγας Κύων, Περιστερά και Αργώ, πιθανότατα επειδή εμφανίζονταν πάντα χαμηλά στον ορίζοντα. Αλλά ο Βρετανός ανατολιστής Thomas Hyde (1636-1703) αποδίδει τα δύο αυτά ονόματα στους α και γ Κενταύρου, οπότε η ονομασία που επεκράτησε σήμερα για τον β θα ήταν λάθος.
Οι Κινέζοι αποκαλούσαν τον β Κενταύρου Mah Fuh, δηλαδή η «Κοιλιά του Αλόγου». Στη δυτική παράδοση αντιθέτως ο Bayer τον τοποθέτησε στο αριστερό καπούλι του κενταύρου, ενώ ο Αμερικανός αστρονόμος Elijah H. Burritt στο μπροστινό δεξί πόδι. Ο τελευταίος είναι που, στον ουράνιο άτλαντά του (1833), δίνει το όνομα Agena, χωρίς να το αιτιολογεί, παρότι μάλλον προέρχεται από το λατινικό gena = γόνατο και το «a» (δηλαδή στο γόνατο του κενταύρου).
Οι Βουσμάνοι της Νότιας Αφρικής γνώριζαν τους «Νότιους Δείκτες» α και β ως τους «Δύο άνδρες που κάποτε ήταν λιοντάρια», ενώ οι ιθαγενείς της Αυστραλίας («Αβορίγινες») ως τους «Δύο Αδελφούς» που λόγχισαν και σκότωσαν τον Tchingal.
Ο β Κενταύρου δεν παριστάνεται στη Σημαία της Αυστραλίας, παρότι ο «Αστέρας της Κοινοπολιτείας» είναι τοποθετημένος εκεί σε τέτοια θέση, ώστε να συγχέεται με αυτόν.
Αστρονομικά και αστροφυσικά δεδομένα
Ο Χαντάρ είναι κυανός γίγαντας αστέρας με υψηλή επιφανειακή θερμοκρασία και βολομετρική λαμπρότητα 11.200 φορές μεγαλύτερη από την ηλιακή. Η μάζα του εκτιμάται ότι είναι 12πλάσια της μάζας του Ήλιου. Το απόλυτο μέγεθος του Χαντάρ είναι −5,42.
Ο Χαντάρ είναι μεταβλητός αστέρας, του τύπου του «β Κηφέως».
Ο αστέρας απομακρύνεται από το Ηλιακό Σύστημα με ταχύτητα 5,9 χιλιόμετρα ανά δευτερόλεπτο (21 χιλιάδες χιλιόμετρα την ώρα) και εμφανίζει ιδία κίνηση 0,034 του δευτερολέπτου της μοίρας ανά έτος.
Το 1935 ο J.G. Voute κατέταξε τον β Κενταύρου ως διπλό αστέρα, με τα διακριτικά VOU 31. Ο συνοδός αστέρας απέχει από τον κύριο αστέρα 1,3 δευτερόλεπτο της μοίρας, μια γωνιακή απόσταση που έχει παραμείνει η ίδια από την ανακάλυψή του μέχρι σήμερα, παρότι η γωνία θέσεως έχει μεταβληθεί ελαφρώς. Αν το ζεύγος συνδέεται βαρυτικά, τότε η τροχιακή περίοδος είναι πολύ μεγάλη. Ο κύριος αστέρας είναι ο ίδιος φασματοσκοπικώς διπλός, ένα διπλό σύστημα με περίοδο περιφοράς 352 ημέρες και πιθανώς και άλλους συνοδούς.
Πηγές
Allen, R.H.: Star Names: Their Lore and Meaning, Dover Publ. 1963
Το αντίστοιχο άρθρο της αγγλόγλωσσης Wikipedia
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
