Λαχόρη

 

Πακιστάν

Η Λαχόρη (Παντζάμπι: لہور, ਲਾਹੌਰ, Ούρντου: لاہور; Αγγλικά: Lahore, στα Ελληνικά συναντάται επίσης και με την ορθογραφία Λαχώρη) είναι η δεύτερη μεγαλύτερη πόλη του Πακιστάν, με πληθυσμό πάνω από 8 εκατομμύρια στην ευρύτερη αστική περιοχή. Βρίσκεται στις όχθες του ποταμού Ράβι, λίγα χιλιόμετρα από τα σύνορα με την Ινδία. Είναι πρωτεύουσα της επαρχίας Παντζάμπ και το βιομηχανικό, πολιτιστικό και εκπαιδευτικό κέντρο του βόρειου Πακιστάν. Συγκαταλέγεται στις 30 μεγαλύτερες πόλεις του κόσμου.

Η Λαχόρη έχει γνωρίσει στο πέρασμα του χρόνου πολλούς διαφορετικούς πολιτισμούς οι οποίοι έχουν αφήσει τα ίχνη τους στην πόλη. Στο πέρασμα του χρόνου υπήρξε πρωτεύουσα διαφόρων αυτοκρατοριών. Αποτελεί σημαντικό μέρος της ιστορίας για την ανεξαρτησία τόσο Πακιστάν όσο και προηγούμενα της Ινδίας.

Οι κάτοικοι της πόλης στην πλειοψηφία τους ανήκουν στους Παντζάμπι (86.2%). Οι περισσότεροι κάτοικοι μιλούν την γλώσσα Παντζάμπι, ενώ σε μικρότερο βαθμό ομιλείται η Ούρντου και τα Αγγλικά. Το μεγαλύτερο μέρος των κατοίκων είναι μουσουλμάνοι (94%).

Γεωγραφία και Κλίμα

Η Λαχόρη βρίσκεται στο κεντρικό προς βόρειο μέρος του Πακιστάν, στην κοιλάδα του Ινδού, κοντά στα Ανατολικά σύνορα της χώρας με την Ινδία. Βόρεια και Δυτικά της ευρύτερης αστικής περιοχής της Λαχόρης βρίσκεται η αστική περιοχή της Σεϊκχουπούρα, ανατολικά τα σύνορα μεταξύ Ινδίας και Πακιστάν, γνωστά με το όνομα Wagah, ενώ νότια η αστική περιοχή της Κασούρ. Ο παραπόταμος του Ινδού ποταμού Ράβι ρέει στην βόρεια πλευρά της πόλης. Η Λαχόρη καλύπτει μια έκταση 404 τετραγωνικών χιλιομέτρων.

Το κλίμα της Λαχώρης είναι ζεστό και ημίξηρο. Τα καλοκαίρια είναι βροχερά, μακρά και εξαιρετικά ζεστά. Οι χειμώνες είναι ξηροί και θερμοί. Η πιο ζεστοί μήνες είναι ο Μάιος, ο Ιούνιος και ο Ιούλιος, κατά τους οποίους η θερμοκρασίες ανεβαίνουν μέχρι τους 40 με 48 βαθμούς Κελσίου. Από τα τέλη Ιουλίου μέχρι τον Αύγουστο ξεκινά η περίοδος των Μουσώνων, με έντονες βροχοπτώσεις σε όλη την επαρχία.

Η πιο υψηλή θερμοκρασία καταγράφηκε στις 30 Μαΐου 1944 με το θερμόμετρο να δείχνει 48,3 βαθμούς Κελσίου[1], ενώ στις 10 Ιουνίου 2007 καταγράφηκε ξανά θερμοκρασία 48 βαθμών Κελσίου.[2][3] Η πιο χαμηλή θερμοκρασία που καταγράφηκε στην πόλη είναι -1,1 βαθμοί Κελσίου στις 13 Ιανουαρίου 1967.[4]
Ιστορία της Λαχόρης

Μέχρι σήμερα δεν υπάρχουν πειστικές αποδείξεις για το πότε ακριβώς ιδρύθηκε η Λαχόρη, αλλά έχει ιστορία τουλάχιστον 2.000 ετών. Σύμφωνα με μια προφορική τοπική παράδοση, η πόλη ιδρύθηκε από τον πρίγκιπα Λάβα[5], γιο του Ράμα, και έλαβε από αυτόν το όνομα Λαβαπούρι («πόλη του Λάβα» στα Σανσκριτικά)[6]. Ο Πτολεμαίος στην Γεωγραφία του κάνει λόγο για μια πόλη με το όνομα Λαμπόκλα σε ένα μέρος που ονομάζεται Κασπερία (Κασμίρ), και πιθανόν να αναφέρεται στην Λαχόρη.[7] Αργότερα, ο Κινέζος προσκυνητής Σουάν-ζανγκ (玄奘 - Xuán Zàng) που επισκέφθηκε την πόλη στις αρχές του 7ου αιώνα δίνει επίσης μια περιγραφή της (Μεγάλες Καταγραφές των Τανγκ των Δυτικών Περιοχών - 大唐西域記). Το αρχαιότερο αυθεντικό κείμενο που σώζεται σήμερα και αναφέρεται στην Λαχόρη γράφηκε το 982 από ανώνυμο συγγραφέα και σήμερα βρίσκεται στο Βρετανικό Μουσείο[8]. Ονομάζεται Hudud-i-Alam (Οι Περιοχές του Κόσμου)[9] και σε αυτό αναφέρεται ως μια πόλη που κατοικείται από απίστους, με «εντυπωσιακούς ναούς, μεγάλες αγορές και τεράστιους οπωρώνες».
Το τέμενος Βαζίρ Χαν

Η πόλη αναφέρεται για πρώτη φορά ως πρωτεύουσα της Παντζάμπ υπό τον Ινδό βασιλιά (Σάχης) Ανανταπάλα.[10] Αργότερα (11ο αιώνα) η πόλη θα καταληφθεί από τον Σουλτάνο Μαχμούτ του Γκαζνί, ύστερα από μακρά πολιορκία και μάχη στην οποία μεγάλο μέρος της πόλης καταστράφηκε. Το 1201 ο σουλτάνος ανεβάζει στον θρόνο τον Μαλίκ Αγιάζ και κάνει την Λαχόρη πρωτεύουσα της Αυτοκρατορίας Γκαζναβίντ. Ο πρώτος αυτός Μουσουλμάνος Κυβερνήτης της Λαχόρης ανακατασκευάζει την πόλη. Ανάμεσα στα έργα του συμπεριλαμβάνονται οι πύλες και το οχυρό της πόλης που δημιουργήθηκε στα ερείπια προηγούμενου μεταξύ του 1037 και του 1040.[11] Η πόλη θα αναπτυχθεί τότε σε πολιτιστικό και ακαδημαϊκό κέντρο της περιοχής.[12] Μετά την πτώση της Αυτοκρατορίας Γκαζναβίντ, η πόλη θα περάσει υπό τον έλεγχο διαφόρων Μουσουλμανικών δυναστειών που είναι γνωστές με τον όρο Σουλτανάτο του Δελχί.[13]
Το τέμενος Μπαντσαχί

Το 1524 θα γίνει μέρος της Αυτοκρατορίας Μουγκάλ.[14] Η πόλη στην περίοδο αυτή (μέχρι το 1752) θα γνωρίσει την μεγαλύτερή της ανάπτυξη.[12] Την περίοδο των αυτοκρατόρων Ακμπάρ του Μέγα και Τζανχαγκίρ η Λαχόρη λειτούργησε ως πρωτεύουσα της αυτοκρατορίας. Κτίρια και κήποι που σώζονται ως σήμερα, δημιουργήθηκαν την περίοδο αυτή. Την περίοδο του γιου του Τζανχαγκίρ, Σαχάν Τζαχάν του Μεγαλοπρεπούς, ο οποίος γεννήθηκε στην πόλη, δημιουργήθηκαν μερικά από τα πιο όμορφα κτήρια της πόλης (ο ίδιος είναι που δημιούργησε και το περίφημο Ταζ Μαχάλ στην Άγκρα). Ανάμεσα στα έργα εκείνης της περιόδου υπήρξε η επέκταση του οχυρού της πόλης, η δημιουργία των κήπων Σαλιμάρ της Λαχόρης (παρόμοιοι κήποι υπάρχουν και σε άλλα μέρη) καθώς και η δημιουργία του τεμένους Βαζίρ Χαν (مسجد وزیر خان Masjid Wazīr Khān)[15]. Την περίοδο του αυτοκράτορα Ορανγκζέμπ (κυβέρνησε από το 1658 έως το 1707), δημιουργήθηκαν το διάσημο τέμενος της πόλης Μπαντσαχί (بادشاھی مسجد - Τέμενος του Βασιλιά)[16][17] και η νέα κύρια πύλη του Οχυρού της Λαχόρης, η πύλη Αλαμγκίρι [18].

Καθώς η εξουσία των Μουγκάλ θα αρχίσει να παρακμάζει από τον 18ο αιώνα, η πόλη της Λαχόρης θα δεχθεί πολλές επιδρομές. Μεταξύ 1745 και 1756 την πόλη θα κυβερνήσουν 9 διαφορετικοί άνθρωποι. Η πολιτική αστάθεια θα οδηγήσει τελικά στην κατάληψη της πόλης από τους Σιχ. Ο ιδρυτής της Αυτοκρατορίας Ντουρανί Αχμάντ Σαχ θα καταλάβει προσωρινά την πόλη το 1762[19], αλλά σύντομα θα επανέλθει υπό τον έλεγχο των Σιχ. Καθώς οι επιδρομές της Αυτοκρατορίας Ντουρανί συνεχίζονταν, η περιοχή της Παντζάμπ βρέθηκε ακυβέρνητη. Τελικά θα καταληφθεί από τους Bhangi Misl. Το 1801 η ένωση των 12 μικρών ομοσπονδιών (misl) των Σιχ θα δημιουργήσουν μια νέα αυτοκρατορία που θα κυβερνάται από τον Μαχαραγιά Ραντζίτ Σινχ, ενώ η Λαχόρη θα χρησιμεύσει ως πρωτεύουσά της.[20]
To Minar-e-Pakistan (Μιναρές του Πακιστάν), το μέρος όπου υπογράφηκε το Ψήφισμα της Λαχόρης.

Μετά το θάνατο του Ραντζίτ Σινχ το 1839, μετά από εσωτερικές διαμάχες στους Σιχ και δύο πολέμους μεταξύ αυτών και των Άγγλων, η περιοχής της Λαχόρης καταλήφθηκε από τους Βρετανούς, μετά από δέκα χρόνια. Καθώς η Λαχόρη βρισκόταν στα σύνορα με το Αφγανιστάν και την Περσία, οι Βρετανοί απαγόρεψαν στους κατοίκους της περιοχής της Παντζάμπ να χρησιμοποιούν την μητρική τους γλώσσα ως επίσημη, και εισήγαγαν ως τέτοια την γλώσσα Ούρντου.[21][22] Οι Βρετανοί άφησαν έναν μεγάλο αριθμό κτιρίων στην πόλη, η αρχιτεκτονική των οποίων είναι επηρεασμένη από αυτή της εποχής των Μουγκάλ, την Γοτθική αρχιτεκτονική και αυτήν της Βικτωριανής εποχής. Ο σερ Γκάνγκα Ραμ (ο λεγόμενος και πατέρας της σύγχρονης Λαχόρης) σχεδίασε και κατασκεύασε διάφορα νέα κτίρια της πόλης όπως το Γενικό Ταχυδρομείο, το Μουσείο της Λαχόρης, καθώς και έναν αριθμό από κτίρια για εκπαιδευτικά και νοσηλευτικά ιδρύματα.[23] Κατασκεύασε επίσης την Model Town, ένα προάστιο που πρόσφατα αναπτύχθηκε σε πολιτιστικό κέντρο της κοινωνικοοικονομικής ελίτ της Λαχόρης.[24]

Την περίοδο των αγώνων για την ανεξαρτησία της Ινδίας και του Πακιστάν η Λαχόρη έπαιξε σημαντικό ρόλο. Το 1929 πραγματοποιήθηκε στην πόλη η σύνοδος του Ινδικού Εθνικού Κογκρέσου. Στο συνέδριο αυτό ο Παντίτ Νεχρού παρουσίασε την Διακήρυξη της Ανεξαρτησίας της Ινδίας η οποία ψηφίστηκε ομόφωνα στις 31 Δεκεμβρίου 1929.[25] Οι Βρετανοί χρησιμοποίησαν τις φυλακές της Λαχόρης για την φυλάκιση αρκετών αγωνιστών της επανάστασης, μεταξύ των οποίων ο Γιατίν Ντας, που πέθανε στις φυλακές ύστερα από μια απεργία πείνας 63 ημερών και ο Shaheed Sardar Bhagat Singh[26] που απαγχονίστηκε.

Η πιο σημαντική σύνοδος της Πανινδικής Μουσουλμανικής Ένωσης (αργότερα γνωστής ως Πακιστανικής Μουσουλμανικής Ένωσης), η οποία απαιτούσε την δημιουργία του Πακιστάν, συνήλθε στην Λαχόρη το 1940.[27] Οι Μουσουλμάνοι, υπό την ηγεσία του Quaid-e-Azam (Μουχαμάντ Αλί Τζινάχ) απαίτησαν την δημιουργία χωριστού κράτους για του Μουσουλμάνους της Ινδίας με έγραφο το οποίο είναι γνωστό ως «Ψήφισμα του Πακιστάν» ή «Ψήφισμα της Λαχόρης». Στην σύνοδο αυτή ο Τζινάχ παρουσίασε για πρώτη φορά την θεωρία του για τα Δύο Έθνη.[28]

Μετά την ανεξαρτητοποίηση του Πακιστάν η Λαχόρη έγινε πρωτεύουσα της επαρχίας Παντζάμπ. Σχεδόν άμεσα, στην πόλη δημιουργήθηκαν συγκρούσεις μεταξύ των μουσουλμάνων των Σιχ και των Ινδουιστών κατοίκων, με πολλούς θανάτους και καταστροφές σε κτήρια, ανάμεσά τους το Οχυρό της Λαχόρης και το τέμενος Μπαντσαχί.[29] Η Κυβέρνηση κατάφερε με την βοήθεια των Ηνωμένων Εθνών να αποκαταστήσει τις ζημιές. Στον πόλεμο του 1965 η Λαχόρη έγινε όμως ξανά πεδίο μαχών. Αν και η Λαχόρη έχασε μεγάλο μέρος της δόξας της τα πρώτα χρόνια μετά την ανεξαρτησία του Πακιστάν, μια σειρά οικονομικών και πολιτιστικών μεταρρυθμίσεων την δεκαετία του 1990 έδωσε στην πόλη μια νέα περίοδο ανάπτυξης.
Αξιοθέατα
Μαυσωλείο του μαχαραγιά Ραντζίτ Σίνχ.

Το παλαιότερο τμήμα της πόλης περικλείεται από τείχη τα οποία δημιουργήθηκαν την εποχή των Μουγκάλ. Καλύπτει μία έκταση 256 εκταρίων ενώ σε αυτή κατοικούν περίπου 200.000 κάτοικοι. Πολλά από τα κτίρια της καταστράφηκαν από τους Βρετανούς το 1849, αλλά σήμερα έχουν αποκατασταθεί ή αντικατασταθεί με κήπους. Η πρόσβαση στο κομμάτι αυτό γίνεται από 13 πύλες (6 από τις οποίες διατηρούνται από την εποχή των Μουγκάλ). Μέσα στην παλαιά πόλη υπάρχουν μικρά σοκάκια, αλλά τα τελευταία χρόνια η παράνομη ανοικοδόμηση έχει διαβρώσει τον χαρακτήρα της, ενώ διάφορα ιστορικά κτίρια έχουν σφετεριστεί. Τα λίγα παλιά σπίτια είναι συνήθως δύο ή τριών ορόφων, με προσόψεις από τούβλο, επίπεδες στέγες και πλούσια σκαλιστά μπαλκόνια. Εκεί βρίσκεται το Οχυρό της Λαχώρης (γνωστή τοπικά ως Shahi Qila), το οποίο αποτελεί μνημείο παγκόσμιας κληρονομιάς της UNESCO. Βρίσκεται στη βορειοδυτική πλευρά της πόλης. Στην περιοχή της παλαιάς πόλης βρίσκονται και τα ιστορικά τεμένη Μπαντσαλί και Βαζίρ Κχαν. Επίσης βρίσκεται το Ντάτα Ντουρμπάρ ένα σύμπλεγμα κτηρίων γύρω από τον τάφο ενός διάσημου σούφι της Νότιας Ασίας του 11ου αιώνα, του Αλί Χατζβερί.

Η περίοδος των Σιχ έφερε στην πόλη μια νέα αρχιτεκτονική μορφή. Από τα πιο γνωστά κτήρια αυτής της περιόδου είναι το Μαυσωλείο του μαχαραγιά Ραντζίτ Σίνχ, (Samadhi of Ranjit Singh) που ολοκληρώθηκε το 1848 και βρίσκεται στο Οχυρό της Λαχώρης.

Πολλά κτήρια της Λαχόρης δημιουργήθηκαν την περίοδο της περιόδου της Βρετανικής αποικιοκρατίας. Πολλά από αυτά είναι έργα του ινδού μηχανικού Γκάνγκα Ραμ. Από τα πιο ενδιαφέροντα αρχιτεκτονικά κτήρια αυτής της περιόδου είναι το Μουσείο της Λαχώρης και το Government College University. Τα κτήρια αυτής της περιόδου είναι μια μίξη προηγούμενων αρχιτεκτονικών της περιοχής και της Βικτοριανής αρχιτεκτονικής.

Στην πόλη υπάρχουν και νεότερα κτήρια μοντέρνας αρχιτεκτονικής.
Κήποι
Οι κήποι Σαλιμάρ

Η Λαχόρη είναι γνωστή και ως η «Πόλη των Κήπων». Πολλοί από αυτούς δημιουργήθηκαν την εποχή των Μουγκάλ και μερικοί εξακολουθούν να υπάρχουν έως σήμερα. Οι πιο διάσημοι από τους κήπους της Λαχόρης είναι οι κήποι Σαλιμάρ, που δημιουργήθηκαν κατά την διάρκεια της βασιλείας του Σαχ Τζαχάν με σκοπό να μιμηθούν τον παράδεισο, όπως αυτός παρουσιάζεται στο Κοράνι. Οι κήποι αυτοί αποτελούν, μαζί με το Οχυρό της Λαχόρης, μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς για την UNESCO.

Άλλοι γνωστοί κήποι και πάρκα της πόλης είναι οι κήποι Λόρενς που ιδρύθηκαν το 1862, το Changa Manga, ένα τεχνητό δάσος κοντά στην περιοχή Κασούρ και το Bagh-e-Jinnah ένας βοτανικός κήπος 141 στρεμμάτων που στεγάζει τις ψυχαγωγικές και αθλητικές εγκαταστάσεις καθώς και μια βιβλιοθήκη. Ο Ζωολογικός κήπος της Λαχόρης είναι ο δεύτερος παλαιότερος ζωολογικός κήπος στην Νότια Ασία μετά από αυτόν της Καλκούτας, ενώ στην πόλη υπάρχει και ένα πάρκο σαφάρι έκτασης πάνω από 200 στρέμματα στο οποίο βρίσκονται περισσότερα από 1000 είδη ζώων.
Η κουλτούρα της πόλης

Η Λαχώρη, η οποία αναφέρεται συχνά και ως η Πολιτιστική Πρωτεύουσα ή η Καρδιά του Πακιστάν, έχει αναπτύξει μια δική της μοναδική κουλτούρα, που είναι επηρεασμένη από τις παραδόσεις των διαφόρων κατακτητών της.
To Government College University (σχεδιασμένο από τον Γκάνγκα Ραμ)

Στην πόλη πραγματοποιούνται πολλές ετήσιες γιορτές και φεστιβάλ. Εκτός από τις γιορτές που σχετίζονται με την μουσουλμανική Θρησκεία (όπως το Eid ul-Fitr και το Eid ul-Adha) και πραγματοποιούνται και στην πόλη, υπάρχουν γιορτές όπως η Mela Chiraghan (ή Γιορτή των Λαμπών)[30] που είναι ιδιαίτερα δημοφιλής στην πόλη, ή το Μπασάντ (Jashn-e-Baharaan) που έχει τις ρίζες του στην ινδουιστική γιορτή Βασάντα και πραγματοποιείται κάθε τέλη Φεβρουαρίου[31]. Το Μπασάντ περιλαμβάνει το πέταγμα χαρταετού, κάτι που επίσημα απαγορεύτηκε το 2005 λόγω αρκετών περιστατικών θανάτων από ηλεκτροπληξία, αλλά οι πολίτες συνεχίζουν αυτή την παράδοση. Στην πόλη πραγματοποιείται κάθε χρόνο το Εθνικό Σόου Αλόγων και Βοοειδών το οποίο διαρκεί μια εβδομάδα την άνοιξη[32], ενώ το φθινόπωρο (συνήθως το Νοέμβριο) πραγματοποιείται το δεκαήμερο Παγκόσμιο Φεστιβάλ Παραστατικών Τεχνών, στο οποίο παρουσιάζονται θεατρικές παραστάσεις,συναυλίες, χοροί, μιούζικαλ παντομίμα και κουκλοθέατρο από όλον το κόσμο.[33]

Η πόλη έχει μεγάλες και πλούσιες αγορές και αρκετά εστιατόρια. Το αλκοόλ δεν επιτρέπεται ελεύθερα, αλλά προσφέρεται στους ξένους επισκέπτες σε μερικά ξενοδοχεία. Πολλά από αυτά τα μαγαζιά μένουν ανοιχτά μέχρι αργά το βράδυ, ενώ υπάρχουν και αρκετά δημοφιλή μπαρ ναργιλέ.

Η Λαχόρη αποτελεί εκπαιδευτικό κέντρο του Πακιστάν. Στην πόλη υπάρχουν τα περισσότερα κολλέγια και πανεπιστήμια από κάθε άλλη πόλη της χώρας, ενώ παράγει τον μεγαλύτερο αριθμό επιστημόνων και μηχανικών στη χώρα.[34] Τα περισσότερα από τα πανεπιστήμια της πόλης είναι δημόσια αλλά τα τελευταία χρόνια έχουν συσταθεί και μερικά ιδιωτικά. Στην πόλη υπάρχουν μερικά από τα παλαιότερα εκπαιδευτικά ιδρύματα του Πακιστάν.

Στην πόλη αποτελεί πυρήνα των μέσων μαζικής ενημέρωσης του Πακιστάν αλλά και των τεχνών. Η Λαχόρη είναι η έδρα της Σχολής Καλών Τεχνών του Πακιστάν. Στην πόλη υπάρχουν αρκετοί ραδιοφωνικοί και τηλεοπτικοί σταθμοί. Είναι επίσης το κέντρο της μόδας στην χώρα καθώς εκεί βρίσκεται και η πιο γνωστή σχετική σχολή της χώρας, ενώ υπάρχουν αρκετά καταστήματα σχεδιαστών και φωτογραφικά στούντιο. Αποτελεί επίσης κέντρο της μουσικής βιομηχανίας του Πακιστάν, τόσο της κλασικής παραδοσιακής μουσικής της χώρας όσο και πιο σύγχρονων ρευμάτων.
Οικονομία

Η Λαχόρη συμβάλει γύρω στο 13,2% στην εθνική οικονομία του Πακιστάν.[35][36][37] Το 2008 το ακαθάριστο προϊόν της πόλης εκτιμήθηκε στα 40 δισεκτομμύρια δολλάρια με ρυθμό ανάπτυξης 5,6%, περίπου το 51% αυτού του διπλάσιου σε μέγεθος Καράτσι (78 δισ. δολλάρια)[38]. Στο επίκεντρο της οικονομίας της πόλης βρίσκεται το Χρηματιστίριο Αξιών της Λαχόρης (LSE), το δεύτερο μεγαλύτερο χρηματιστήριο στο Πακιστάν.

Στην πόλη υπάρχουν πολλές βιομηχανικές μονάδες, αλλά το 42% του εργατικού προσωπικού απασχολείται στις υπηρεσίες.[39] Η πόλη φιλοξενεί μια διαρκώς αναπτυσσόμενη βιομηχανία παραγωγής λογισμικού. Την ανάπτυξη της πόλης ευνοεί τόσο το γεγονός πως βρίσκεται στην πολυπληθέστερη επαρχία του Πακιστάν, όσο και οι καλές υποδομές της.

Η πόλη επίσης είναι γνωστή για την ταπητουργία της[40], με τα χειροποίητα χαλιά που παράγονται σε αυτή να συγκαταλέγονται στα κορυφαία προϊόντα των εξαγωγών του Πακιστάν.
Λόλυγουντ

Η κινηματογραφική βιομηχανία του Πακιστάν βασίζεται στην πόλη της Λαχόρης και ονομάζεται Λόλυγουντ. Πολλές ταινίες γυρίστηκαν στη Λαχόρη που διαθέτει μερικά από τα πιο παλιά κινηματογραφικά στούντιο της χώρας. Η κινηματογραφική παράδοση της πόλης ξεκινά το 1929, όταν δημιουργήθηκαν τα United Players' Studios, τα πρώτα κινηματογραφικά στούντιο στην πόλη. Το όνομα Λόλυγουντ πρωτοχρησιμοποιήθηκε το 1989 από το περιοδικό "Glamour". Οι ταινίες του Λόλιγουντ γυρίζονται κυρίως στην γλώσσα Ουρτνού. Πολλοί ηθοποιοί και σκηνοθέτες εγκαταστάθηκαν στην πόλη, στην οποία φτάνουν πολλοί καλλιτέχνες για να ξεκινήσουν ταινίες.

Το Λόλυγουντ γνώρισε ιδιαίτερη ανάπτυξη την δεκαετία του 1960. Αντίθετα, την δεκαετία του 1990 γνώρισε μια περίοδο παρακμής. Η δημοτικότητα του κινηματογράφου γνωρίζει ανάκαμψη και πάλι τα τελευταία χρόνια, κυρίως μετά το 2003.
Παραπομπές

http://www.pakmet.com.pk/cdpc/extrems/lahore.htm
https://archive.is/20120729111645/www.dailytimes.com.pk/default.asp?page=2007%5C06%5C10%5Cstory_10-6-2007_pg13_1
"Heatwave to persist for 4-5 days", The Dawn, June 10, 2007.
http://www.pakmet.com.pk/cdpc/Climate/Lahore_Climate_Data.txt
Baqir, Muhammad (1985). Lahore, past and present. B.R. Pub. Corp, σελ. 19–20.
Bombay Historical Society (1946). Annual bibliography of Indian history and Indology, Volume 4, σελ. 257.
Imperial Gazetteer of India, v. 16, p. 106
Dawn Pakistan - The 'shroud' over Lahore's antiquity
HUDUD AL-'ALAM 'The Regions of the World' A Persian Geography
Al-Hind, the Slave Kings and the Islamic Conquest, 11th-13th Centuries By André Wink PAGE 235
Dictionary of Islamic architecture By Andrew Petersen σελ. 159
GC University Lahore
History of Lahore, Lahore City Government. Retrieved on September 19, 2007.
South Asia By Christopher V. Hill σελ. 63
UNESCO - Wazir Khan's Mosque, Lahore
Asian Historical Architecture: Badshahi Mosque
UNESCO - Badshahi Mosque, Lahore
Archnet.org Lahore Fort Complex: Alamgiri Gate
The Fall of the Moghul Empire of Hindustan, H.G. Keene.
Encyclopædia Britannica (1911) article on Lahore
Maybin, Janet. Language and literacy in social practice. Open University. σ. 102.
Coulmas, Florian. Writing systems. σ. 232.
Gill, Anjum. "Father of modern Lahore remembered on anniversary." Daily Times (Pakistan). July 12, 2004.
LAHORE LAHORE AYE: Where Hindus and Sikhs once lived A Hamid, Daily Times (Pakistan).
Tribune India - Republic Day
"A memorial will be built to Bhagat Singh, says the governor of Lahore." Daily Times Pakistan. 02-09-2007.
Story of Pakistan - Lahore Resolution 1940, Jin Technologies.
I H Qureshi, (1965), Struggle for Pakistan, Karachi
Dalrymple, William. Lahore: Blood on the Tracks.
Mela Chiraghan
Culture versus Religion —Khaled Ahmed Urdu Press Review Daily Times (Pakistan)
Calendar of Events Government of Pakistan: Tourism
World Performing Arts Festival
Raza, M. Hanif (1999). Portrait of Pakistan. Lahore, Punjab, Pakistan: Ferozsons, Ltd., σελ. 155. ISBN 9690015451.
«View Single Post - Economic Progress (Part II)». SkyscraperCity. 2008-04-15.
Inskeep, Steve (2008-06-01). «Karachi Calling!». NPR.
«In Pictures: The 10 Biggest Cities Of 2025». Forbes.com. 2008-03-19. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2013-01-02.
«Global city GDP rankings 2008-2025». PricewaterhouseCoopers.
Asian Development Bank. «Rapid Mass Transit System Project».

«A Brief Introduction to Carpet Weaving History of Pakistan». Al Rug.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι
Η Λαχόρη στο Open Directory Project