.
Η ιστορία του ΝΑΤΟ ξεκινά αμέσως μετά τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο, όταν η βρετανική διπλωματία έθεσε τις προϋποθέσεις για να περιορίσει τη Σοβιετική Ένωση και να σταματήσει την επέκταση του κομμουνισμού στην Ευρώπη. Το Ηνωμένο Βασίλειο και η Γαλλία υπέγραψαν, το 1947, τη Συνθήκη της Δουνκέρκης, ένα αμυντικό σύμφωνο, το οποίο επεκτάθηκε το 1948 με τη Συνθήκη των Βρυξελλών για να προστεθούν οι τρεις χώρες της Μπενελούξ ( Βέλγιο, Ολλανδία και Λουξεμβούργο ) και δεσμεύτηκαν μεταξύ τους σε αμυντική συνεργασία και αλληλόβοήθεια για τα επόμενα πενήντα χρόνια, ενάντια σε μια ένοπλη επίθεση. Οι Βρετανοί συνεργάστηκαν με την Ουάσιγκτον για την επέκταση της συμμαχίας στη μορφή του ΝΑΤΟ το 1949, προσθέτοντας τις Ηνωμένες Πολιτείες και τον Καναδά καθώς και την Ιταλία, την Πορτογαλία, τη Νορβηγία, τη Δανία και την Ισλανδία.[1] Η Δυτική Γερμανία προσχώρησε το 1955 και η Ισπανία προσχώρησε αργότερα ακόμα το 1982.
Η δομή του ΝΑΤΟ εξελίχθηκε καθ όλη τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, και συνεχίστηκε μετά το τέλος αυτού. Μια ολοκληρωμένη στρατιωτική δομή για το ΝΑΤΟ έλαβε χώρα για πρώτη φορά το 1950 καθώς κατέστη σαφές ότι το ΝΑΤΟ θα έπρεπε να ενισχύσει την άμυνά του μακροπρόθεσμα έναντι μιας πιθανής σοβιετικής επίθεσης. Τον Απρίλιο του 1951 ιδρύθηκε η Συμμαχική Διοίκηση Ευρώπης και το αρχηγείο της ( SHAPE ). Αργότερα, προστέθηκαν τέσσερα δευτερεύοντα κέντρα επιχειρήσεων στη Βόρεια και Κεντρική Ευρώπη, στη Νότια Περιφέρεια και στη Μεσόγειο.[2]
Από τη δεκαετία του 1950 έως το 2003, οι Διοικητές Στρατηγικής ήταν ο Ανώτατος Συμμαχικός Διοικητής Ευρώπης (SACEUR) και ο Ανώτατος Συμμαχικός Διοικητής του Ατλαντικού (SACLANT).
Απαρχές
Eleven men in suits stand around a large desk at which another man is signing a document.
Η Βόρειο-Ατλαντική Συνθήκη υπογράφηκε από τον Πρόεδρο των ΗΠΑ Χάρι Σ. Τρούμαν στην Ουάσιγκτον, DC, στις 4 Απριλίου 1949 και επικυρώθηκε από τις Ηνωμένες Πολιτείες τον Αύγουστο του 1949.
Η Συνθήκη των Βρυξελλών ήταν μια αμοιβαία αμυντική συνθήκη ενάντια στη σοβιετική απειλή στην αρχή του Ψυχρού Πολέμου. Υπογράφηκε στις 17 Μαρτίου 1948 από το Βέλγιο, την Ολλανδία, το Λουξεμβούργο, τη Γαλλία και το Ηνωμένο Βασίλειο και ήταν ο πρόδρομος του ΝΑΤΟ. Η σοβιετική απειλή πήρε άμεσο χαρακτήρα με τον αποκλεισμό του Βερολίνου το 1948, οδηγώντας στη δημιουργία ενός πολυεθνικού αμυντικού οργανισμού, του Western Union Defense Organisation, τον Σεπτέμβριο του 1948. [3] Ωστόσο, τα εμπλεκόμενα μέρη ήταν πολύ αδύναμα στρατιωτικά για να αντιμετωπίσουν τις Σοβιετικές Ένοπλες Δυνάμεις. Επιπλέον, το κομμουνιστικό πραξικόπημα της Τσεχοσλοβακίας του 1948 είχε ανατρέψει μια δημοκρατική κυβέρνηση και ο Βρετανός υπουργός Εξωτερικών Έρνεστ Μπέβιν επανέλαβε ότι ο καλύτερος τρόπος για να αποτραπεί μια άλλη Τσεχοσλοβακία ήταν η ανάπτυξη μιας κοινής δυτικής στρατιωτικής στρατηγικής. Η άποψη του Μπέβιν είχε θετική ανταπόκριση στις Ηνωμένες Πολιτείες, ειδικότερα λόγω της ανησυχίας των Η.Π.Α. για τις εξελίξεις στην Ιταλία και την άνοδο του Ιταλικού Κομμουνιστικού Κόμματος. [4]
Το 1948, οι Ευρωπαίοι ηγέτες συναντήθηκαν με στατριωτικούς αξιωματούχους και διπλωμάτες των ΗΠΑ στο Πεντάγωνο, σε διερευνητικές επαφές προς εύρεσης ενός πλαισίου προς επίτευξη μιας άνευ προηγουμένου συμμαχίας.[5] Οι συνομιλίες κατέληξαν στη Βορειοατλαντική Συνθήκη και οι Ηνωμένες Πολιτείες υπέγραψαν στις 4 Απριλίου 1949. Περιλάμβανε τα πέντε κράτη της Συνθήκης των Βρυξελλών, καθώς και τις Ηνωμένες Πολιτείες, τον Καναδά, την Πορτογαλία, την Ιταλία, τη Νορβηγία, τη Δανία και την Ισλανδία.[6] Ο πρώτος Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ, Λόρδος Ismay, δήλωσε το 1949 ότι ο στόχος του οργανισμού ήταν «να κρατήσει τους Ρώσους έξω, τους Αμερικανούς μέσα και τους Γερμανούς κάτω». [7] Υποστήριξη για τη Συνθήκη μεταξύ των πολιτών των συμμετεχόντων κρατών δεν ήταν ομόφωνη, με χαρακτηριστικό παράδειγμα ορισμένων Ισλανδών που διοργάνωσαν εξέγερση υπέρ της ουδετερότητας και κατά της ιδιότητας μέλους της χώρας τους στο ΝΑΤΟ τον Μάρτιο του 1949. Η δημιουργία του ΝΑΤΟ μπορεί να θεωρηθεί ως η πρωταρχική θεσμική εφαρμογή της σχολής σκέψης του Ατλαντισμού, η οποία στον πυρήνα της τόνιζε τη σημασία της διατλαντικής συνεργασίας.[8]
Ένα γραμματόσημο των ΗΠΑ του 1952 για τον εορτασμό της τρίτης επετείου του ΝΑΤΟ. Γραμματόσημα προς τιμήν του οργανισμού εκδόθηκαν από πολλές χώρες μέλη.
Τα μέλη συμφώνησαν ότι μια ένοπλη επίθεση εναντίον οποιουδήποτε Ευρωπαϊκού μέλους στα εδάφη της Ευρώπης ή της Βόρειας Αμερικής θα θεωρούνταν επίθεση εναντίον όλων τους. Ως εκ τούτου, συμφώνησαν ότι εάν συμβεί ένοπλη επίθεση, καθένα μέλος, ασκώντας του δικαιώματος ατομικής ή συλλογικής αυτοάμυνας, θα βοηθούσε το μέλος υπό επίθεση και θα αναλάμβανε τα μέτρα που θα έκρινε αναγκαία, συμπεριλαμβανομένων των ενόπλων μέσων, για την αποκατάσταση και διατήρηση της ασφάλειας στη ευρύτερη περιοχή του Βόρειου Ατλαντικού. Η συνθήκη δεν απαιτεί από τα μέλη να απαντήσουν με στρατιωτική δράση εναντίον επιτιθέμενου. Αν και υποχρεούνται να απαντήσουν σε επιθετικές απειλές, ωστόσο διατηρούν την ελευθερία επιλογής του είδους της απάντησης. Το σημείο αυτό παρεκλείνει του άρθρο IV της Συνθήκης των Βρυξελλών, το οποίο δηλώνει ξεκάθαρα ότι η απάντηση οφείλει να είναι στρατιωτικού χαρακτήρα. Ωστόσο, θεωρείται αυτονόητο ότι τα μέλη του ΝΑΤΟ θα παρέχουν στρατιωτική βοήθεια στο μέλος που δέχτηκε επίθεση. Στη συνθήκη προστέθηκαν διευκρινίσεις κάνοντας σαφές ότι οι υποχρεώσεις αρωγής, ισχύουν τόσο για τα εδάφη του μέλους όσο και τα «σκάφη, δυνάμεις ή αεροσκάφη» του βορείως του Τροπικού του Καρκίνου, συμπεριλαμβανομένων ορισμένων υπερπόντιων διαμερισμάτων της Γαλλίας.[9]
Η ίδρυση του ΝΑΤΟ επέφερε ένα βαθμό τυποποίησης της συμμαχικής στρατιωτικής ορολογίας, των διαδικασιών και της τεχνολογίας, κάτι που, σε πολλές περιπτώσεις, σήμαινε ότι οι ευρωπαϊκές χώρες υιοθέτησαν τις πρακτικές και μεθοδολογίες των ΗΠΑ. Περίπου 1300 Συμφωνίες Τυποποίησης (STANAG) κωδικοποίησαν πολλές από τις κοινές πρακτικές που έχουν συμφωνήσει τα μέλη του ΝΑΤΟ. Το φυσίγγιο τουφεκιού ΝΑΤΟ 7,62×51 mm εισήχθη κατά τη δεκαετία του 1950 ως το "επίσημο" φυσίγγιο πυροβόλων όπλων μεταξύ πολλών χωρών του ΝΑΤΟ.[10] Το FN-FAL της βελγικής εταιρίας Fabrique Nationale de Herstal, το οποίο χρησιμοποιούσε το φυσίγγιο του ΝΑΤΟ των 7,62 mm, υιοθετήθηκε από 75 χώρες, συμπεριλαμβανομένων πολλών εκτός ΝΑΤΟ. [11] Επίσης, τα σήματα δρομολόγησης αεροσκαφών ήταν τυποποιημένα έτσι ώστε κάθε αεροσκάφος του ΝΑΤΟ να μπορεί να προσγειωθεί σε οποιαδήποτε βάση του ΝΑΤΟ. Άλλα πρότυπα, όπως το φωνητικό αλφάβητο του ΝΑΤΟ, έχουν υιοθετηθεί εντός των κρατών-μελών του ΝΑΤΟ και για μη στρατιωτικούς σκοπούς, όπως π.χ. στις επικοινωνίες.[12]
Ψυχρός πόλεμος
A map of Europe showing several countries on the left in blue, and ones on the right are in red. Other unaffiliated countries are in white.
Κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, το μεγαλύτερο μέρος της Ευρώπης ήταν χωρισμένο μεταξύ δύο συμμαχιών. Τα μέλη του ΝΑΤΟ εμφανίζονται με μπλε χρώμα, τα μέλη του Συμφώνου της Βαρσοβίας με κόκκινο και οι μη συνδεδεμένες χώρες είναι με γκρι. Η Γιουγκοσλαβία, αν και κομμουνιστική, είχε εγκαταλείψει τη σοβιετική σφαίρα το 1948, και η Αλβανία ήταν μέλος του Συμφώνου της Βαρσοβίας μόνο μέχρι το 1968.
Το ξέσπασμα του Πολέμου της Κορέας τον Ιούνιο του 1950 ήταν κρίσιμο για το ΝΑΤΟ, καθώς αναβάθμισε την πλέον πιθανή απειλή μιας συνεργασίας όλων των κομμουνιστικών χωρών και ανάγκασε τη συμμαχία να αναπτύξει αποσαφηνισμένα στρατιωτικά σχέδια. [13] Το Ανώτατο Στρατηγείο Συμμαχικών Δυνάμεων Ευρώπης (SHAPE) δημιουργήθηκε για να διευθύνει τις δυνάμεις στην Ευρώπη και άρχισε να λειτουργεί υπό τον Ανώτατο Συμμαχικό Διοικητή Ντουάιτ Αϊζενχάουερ τον Ιανουάριο του 1951 [14] Τον Σεπτέμβριο του 1950, η Στρατιωτική Επιτροπή του ΝΑΤΟ κάλεσε τα μέλη του να δεσμευτούν για μια φιλόδοξη συσσώρευση συμβατικών δυνάμεων προς αντιμεώτπιση των Σοβιετικών και επαναδιατύπωσε αυτή τη θέση στη συνεδρίαση του Βορειοατλαντικού Συμβουλίου στη Λισαβόνα τον Φεβρουάριο του 1952. Στη διάσκεψη, που επιδίωκε να παράσχει τις απαραίτητες δυνάμεις για το Μακροπρόθεσμο Σχέδιο Άμυνας του ΝΑΤΟ, έγινε πρόταση επέκτασης σε 96 μεραρχίες. Ωστόσο, η πρόταση μειώθηκε το επόμενο έτος σε περίπου 35 μεραρχίες, με μεγαλύτερο βάρος να πέφτει στην ανάπτυξη πυρηνικών όπλων. Κατά εκείνη την περίοδο, το ΝΑΤΟ θα μπορούσε να καλέσει περίπου 15 ετοιμοπόλεμες μεραρχίες στην Κεντρική Ευρώπη και άλλες 10 στην Ιταλία και τη Σκανδιναβία. [15] [16] Επίσης στη Λισαβόνα, δημιουργήθηκε η θέση του Γενικού Γραμματέα του ΝΑΤΟ ως η η ύψιστη πολιτική θέση του οργανισμού και ο Λόρδος Ismay διορίστηκε τελικά στη θέση.[17]
Τον Σεπτέμβριο του 1952 ξεκίνησαν οι πρώτες μεγάλες θαλάσσιες ασκήσεις του ΝΑΤΟ. Η άσκηση Mainbrace συγκέντρωσε 200 πλοία και πάνω από 50.000 άτομα για να δοκιμάσουν την άμυνα της Δανίας και της Νορβηγίας.[18] Άλλες σημαντικές ασκήσεις που ακολούθησαν περιελάμβαναν την Άσκηση Grand Slam και την Άσκηση Longstep, ναυτικές και αμφίβιες ασκήσεις στη Μεσόγειο Θάλασσα, την Italic Weld, μια συνδυασμένη άσκηση αέρα-ναυτικού-εδάφους στη βόρεια Ιταλία, την Grand Repulse, με τη συμμετοχή του Βρετανικού Στρατού στο Ρήνο (BAOR), το Ολλανδικό Σώμα και οι Συμμαχικές Πολεμικές Αεροπορίες Κεντρικής Ευρώπης (AAFCE), το Μόντε Κάρλο, μια προσομοίωση ατομικής άσκησης αέρος-εδάφους στην οποία συμμετείχε η Ομάδα Κεντρικού Στρατού και η άσκηση Weldfast, μια συνδυασμένη άσκηση αποβίβασης αμφίβιων στη Μεσόγειο Θάλασσα στην οποία συμμετείχαν Αμερικανικές, Βρετανικές, Έλληνικές, Ιταλικές, και τουρκικές ναυτικές δυνάμεις.[19]
Η Ελλάδα και η Τουρκία προσχώρησαν επίσης στη συμμαχία το 1952, και η προσχωρησή τους ανάγκασε μια σειρά αμφιλεγόμενων διαπραγματεύσεων, κυρίως μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και της Βρετανίας, σχετικά με το πώς να ενταχθούν και οι δύο χώρες στη δομή στρατιωτικής διοίκησης.[14] Ενώ οι άνωθεν στρατιωτικές προετοιμασίες εκτελούνταν σε κοινή θέα, μυστικές διαβουλεύσεις και αποφάσεις που πάρθηκαν αρχικά από τη Δυτικοευρωπαϊκή Ένωση για το μυστικό σχέδιο της συνέχισης της αντίστασης στο ενδεχόμενο μιας επιτυχημένης σοβιετικής εισβολής, συμπεριλαμβανομένης της Επιχείρησης Gladio, μεταφέρθηκαν στον έλεγχο του ΝΑΤΟ. Τελικά, οι ανεπίσημες συνερτγασίες άρχισαν να αναπτύσσονται μεταξύ των ενόπλων δυνάμεων του ΝΑΤΟ, όπως ο Σύνδεσμος Τίγρης του ΝΑΤΟ και διαγωνισμοί όπως το Canadian Army Trophy για πυροβόλα τανκς.[20][21]
Two soldiers crouch under a tree while a tank sits on a road in front of them.
Η γερμανική Bundeswehr παρείχε το μεγαλύτερο στοιχείο των συμμαχικών χερσαίων δυνάμεων που φρουρούσαν τα σύνορα στην Κεντρική Ευρώπη.
Το 1954, η Σοβιετική Ένωση πρότεινε να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ για να διατηρήσει την ειρήνη στην Ευρώπη.[22] Οι χώρες του ΝΑΤΟ, φοβούμενοι ότι το κίνητρο της Σοβιετικής Ένωσης ήταν να αποδυναμώσει τη συμμαχία, απέρριψαν τελικά αυτή την πρόταση. Στις 17 Δεκεμβρίου 1954, το Βορειοατλαντικό Συμβούλιο ενέκρινε το MC 48, ένα βασικό έγγραφο στην εξέλιξη του πυρηνικού δόγματος του ΝΑΤΟ. Το MC 48 τόνισε ότι το ΝΑΤΟ έπρεπε να κάνει χρήση ατομικών όπλων από την αρχή ενός πολέμου με τη Σοβιετική Ένωση, είτε οι Σοβιετικοί επέλεγαν να τα χρησιμοποιήσουν πρώτα είτε όχι. Αυτό έδωσε στη SACEUR το ίδιο επίπεδο ελευθερίας και ευχέρια στην αυτόματη χρήση πυρηνικών όπλων που υπήρχαν για τον γενικό διοικητή της Στρατηγικής Αεροπορικής Διοίκησης των ΗΠΑ.
Η ενσωμάτωση της Δυτικής Γερμανίας στον οργανισμό στις 9 Μαΐου 1955 περιγράφηκε ως «αποφασιστική καμπή στην ιστορία της ηπείρου μας» από τον Χάλβαρντ Λάνγκε τότε Υπουργό Εξωτερικών της Νορβηγίας.[23] Ένας σημαντικός λόγος ήταν ότι οι γερμανικές δυνάμεις ήταν απαραίτητες για τη σύσταση συμβατικού στρατού ικανού να αντισταθεί σε μια σοβιετική εισβολή. [24] Ένα από τα άμεσα αποτελέσματα της εισόδου στη Δυτική Γερμανία ήταν η δημιουργία του Συμφώνου της Βαρσοβίας, το οποίο υπογράφηκε στις 14 Μαΐου 1955 από τη Σοβιετική Ένωση, την Ουγγαρία, την Τσεχοσλοβακία, την Πολωνία, τη Βουλγαρία, τη Ρουμανία, την Αλβανία και την Ανατολική Γερμανία, οριοθετώντας έτσι τις δύο αντίπαλες πλευρές του Ψυχρού Πολέμου.
Τρεις μεγάλες ασκήσεις πραγματοποιήθηκαν ταυτόχρονα το βόρειο φθινόπωρο του 1957. Οι Επιχειρήσεις Counter Punch, Strikeback και Deep Water ήταν το πιο φιλόδοξο στρατιωτικό εγχείρημα για τη συμμαχία μέχρι στιγμής, με περισσότερους από 250.000 άνδρες, 300 πλοία και 1.500 αεροσκάφη που επιχειρούσαν από τη Νορβηγία στην Τουρκία.[25]
Γαλλική αποχώρηση
A map of France with red and blue markings indicating air force bases in 1966.
Χάρτης των αεροπορικών βάσεων του ΝΑΤΟ στη Γαλλία πριν από την αποχώρηση του Σαρλ ντε Γκωλ το 1966 από την ολοκληρωμένη στρατιωτική διοίκηση του ΝΑΤΟ
Ρωγμές στην ενότητα του ΝΑΤΟ εμφανίστηκαν νωρίς στην ιστορία του με μια κρίση που έλαβε χώρα κατά τη διάρκεια της γαλλικής προεδρίας του Σαρλ ντε Γκωλ. Ο Ντε Γκωλ διαμαρτυρήθηκε για τον ισχυρό ρόλο των Ηνωμένων Πολιτειών στο ΝΑΤΟ και για αυτό που ο ίδιος αντιλαμβανόταν ως προνομιακή σχέση μεταξύ των ΗΠΑ και του Ηνωμένου Βασιλείου. Σε ένα υπόμνημα που εστάλη στον Πρόεδρο των ΗΠΑ Ντουάιτ Αϊζενχάουερ και τον Βρετανό πρωθυπουργό Χάρολντ Μακμίλαν στις 17 Σεπτεμβρίου 1958, υποστήριξε τη δημιουργία μιας τριμερούς διεύθυνσης, η οποία θα έθετε τη Γαλλία σε ισότιμη βάση με τις ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο. [26]
Θεωρώντας ότι την απάντηση στην πρόταση του μη ικανοποιητική, ο Ντε Γκωλ άρχισε να κατασκευάζει μια ανεξάρτητη εθνική αμυντική δύναμη για τη χώρα του. Ήθελε να δώσει στη Γαλλία, σε περίπτωση εισβολής της Ανατολικής Γερμανίας στη Δυτική Γερμανία, την επιλογή να έρθει σε ξεχωριστό σύμφωνο ειρήνης με το ανατολικό μπλοκ, αντί να παρασυρθεί σε έναν μεγαλύτερο πόλεμο εντος του ΝΑΤΟ και ενάντια του Συμφώνου της Βαρσοβίας.[27] Τον Φεβρουάριο του 1959, η Γαλλία απέσυρε τον μεσογειακό της στόλο της από τη διοίκηση του ΝΑΤΟ [28] και αργότερα απαγόρευσε τη στάθμευση ξένων πυρηνικών όπλων στο γαλλικό έδαφος. Αυτό έκανε τις Ηνωμένες Πολιτείες να μεταφέρουν 300 στρατιωτικά αεροσκάφη εκτός Γαλλίας και να επιστρέψουν τον έλεγχο των βάσεων της αεροπορίας που λειτουργούσαν στη Γαλλία από το 1950 στους Γάλλους έως το 1967.
Αν και η Γαλλία έδειξε αλληλεγγύη με το υπόλοιπο ΝΑΤΟ κατά τη διάρκεια της Κουβανέζικης Πυραυλικής Κρίσης το 1962, ο Ντε Γκωλ επέμεινε στην επιδίωξή του για μια ανεξάρτητη άμυνα αφαιρώντας τους στόλους της Γαλλίας που περιπολούσαν τον Ατλαντικό και τη Μάγχη από τη διοίκηση του ΝΑΤΟ. [29] Το 1966, όλες οι γαλλικές ένοπλες δυνάμεις είχαν πλέον αποχωρίσει από την ολοκληρωμένη στρατιωτική διοίκηση του ΝΑΤΟ και ζητήθηκε από όλα τα μη γαλλικά στρατεύματα του ΝΑΤΟ να εγκαταλείψουν τη Γαλλία.[30] Αργότερα αναφέρθηκε ότι ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Ντιν Ρασκ ρώτησε τον Ντε Γκωλ εάν η διαταγή του περιελάμβανε «τα πτώματα Αμερικανών στρατιωτών στα νεκροταφεία της Γαλλίας». [31] Η απόσυρση ανάγκασε τη μετεγκατάσταση του επιχειρησιακού κέντρου SHAPE από το Rocquencourt, κοντά στο Παρίσι, στο Casteau, βόρεια του Mons, Βέλγιο, έως τις 16 Οκτωβρίου 1967.[32] Η Γαλλία παρέμεινε μέλος της συμμαχίας και διατήρησε τη δέσμευσή της για αρωγή στην άμυνα της Ευρώπης από πιθανή επίθεση του Συμφώνου της Βαρσοβίας με τις δικές της δυνάμεις που στάθμευαν στη Δυτική Γερμανία καθ' όλη τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου. Μια σειρά μυστικών συμφωνιών μεταξύ των ΗΠΑ και των Γάλλων αξιωματούχων, οι Συμφωνίες Lemnitzer-Ailleret, περιγράφουν λεπτομερώς πώς οι γαλλικές δυνάμεις θα ενταχθούν στη δομή διοίκησης του ΝΑΤΟ εάν ξεσπούσαν εχθροπραξίες Ανατολής-Δύσης.[33]
Όταν ο Ντε Γκωλ ανακοίνωσε την απόφασή του να αποσυρθεί από την ενοποιημένη διοίκηση του ΝΑΤΟ, ο πρόεδρος των ΗΠΑ Λίντον Τζόνσον πρότεινε ότι όταν ο Ντε Γκωλ «καταγκρεμνιστεί σαν ανεξέλεγκτο τρένο, οι Γερμανοί και εμείς, απλώς θα παραμερίσουμε, αφήνοντας τον στην πορεία του».[34]
Αυτό το όραμα έγινε πραγματικότητα όταν η Γαλλία ανακοίνωσε την επιστροφή της στην πλήρη συμμετοχή στη σύνοδο κορυφής Στρασβούργο-Κελ το 2009.[35]
Χαλάρωση έντασης και επανάκλιμάκωση
US President Richard Nixon talked with Soviet leader Leonid Brezhnev in 1973.
Η ύφεση οδήγησε σε πολλές συναντήσεις υψηλού επιπέδου μεταξύ ηγετών τόσο του ΝΑΤΟ όσο και του Συμφώνου της Βαρσοβίας.
Κατά τη διάρκεια του μεγαλύτερου μέρους του Ψυχρού Πολέμου, η επιφυλακή του ΝΑΤΟ κατά της Σοβιετικής Ένωσης και του Συμφώνου της Βαρσοβίας δεν οδήγησε στην πραγματικότητα σε άμεση στρατιωτική δράση. Την 1η Ιουλίου 1968 άνοιξε για υπογραφή η Συνθήκη για τη Μη Διάδοση των Πυρηνικών Όπλων. Το ΝΑΤΟ υποστήριξε ότι οι συμφωνίες που είχαν συνάψει τα μέλη του για από κοινού διαχείρηση του ΝΑΤΟικού πυρηνικού οπλοστασίου δεν παραβίαζαν τη συνθήκη, αφού κατ'ουσία οι ΗΠΑ διατηρούσαν τον έλεγχο αυτών μέχρι να ληφθεί ομόφωνη απόφαση για πόλεμο, οπότε και η συνθήκη δεν θα είχε πλέον έλεγχο. Λίγα κράτη γνώριζαν τότε τις συμφωνίες κοινής διαχείρησης πυρηνικών του ΝΑΤΟ, η ύπαρξη των οποίων δεν προκάλεσε αντιδράσεις. Τον Μάιο του 1978, οι χώρες του ΝΑΤΟ όρισαν επίσημα δύο συμπληρωματικούς στόχους της Συμμαχίας: τη διατήρηση της ασφάλειας και την επιδίωξη της χαλάρωσης του εκάστοτε τεταμένου κλίματος. Αυτό υποτίθεται ότι μεταφραζόταν στην αντιστοίχιση των αμυντικών δυνατοτήτων στο επίπεδο που καθίσταντο απαραίτητο από τις επιθετικές ικανότητες των μελών του Συμφώνου της Βαρσοβίας, με τη λογική ότι η ισορροπία δεν θα υποκινούσε μια περαιτέρω κούρσα εξοπλισμών. [36]
Στις 12 Δεκεμβρίου 1979, υπό το φως της συσσώρευσης πυρηνικού οπλισμού των μελών του Συμφώνου της Βαρσοβίας στην Ευρώπη, οι υπουργοί ενέκριναν την ανάπτυξη πυραύλων κρουζ GLCM των ΗΠΑ και πυρηνικών όπλων θεάτρου Pershing II στην Ευρώπη.[37] Οι νέες κεφαλές είχαν επίσης σκοπό να ενισχύσουν τη διαπραγματευτική θέση της Δύσης σχετικά με τον πυρηνικό αφοπλισμό. Αυτή η πολιτική ονομαζόταν πολιτική διπλής κατεύθυνσης. [38] Ομοίως, το 1983 και το 1984, ανταποκρινόμενοι στη εγκατάσταση πυραύλων μεσαίου βεληνεκούς SS-20 του Συμφώνου της Βαρσοβίας στον Ευρωπαϊκό χώρο, το ΝΑΤΟ ανέπτυξε σύγχρονους πυραύλους Pershing II με τη δυνατότητα να πλήξουν στρατιωτικούς στόχους όπως φάλαγγες αρμάτων μάχης σε περίπτωση πολέμου. [38] Αυτή η ενέργεια οδήγησε σε διαμαρτυρίες του ειρηνευτικού κινήματος σε όλη τη Δυτική Ευρώπη και η υποστήριξη για την ανάπτυξή τους αμφιταλαντεύτηκε, καθώς πολλοί αμφέβαλλαν εάν η εκστρατεία για την ανάπτυξη και εγκατάσταση τους θα μπορούσε να διατηρηθεί.
Ο Wim van Eekelen, Υπουργός Άμυνας της Ολλανδίας, χαιρετίζει στρατιώτες των ΗΠΑ που στελεχώνουν τις βάσεις του ΝΑΤΟ το 1987
Μέχρι τότε, η σύσταση μελών της οργάνωσης είχε παραμείνει σε μεγάλο βαθμό αμετάβλητη. Το 1974, ως συνέπεια της τουρκικής εισβολής στην Κύπρο, η Ελλάδα απέσυρε τις δυνάμεις της από τη στρατιωτική δομή διοίκησης του ΝΑΤΟ αλλά, μετά από συνεννόηση με την τουρκική ηγεσία, έγινε εκ νέου δεκτή το 1980.[39] Ο πόλεμος των Φώκλαντ μεταξύ του Ηνωμένου Βασιλείου και της Αργεντινής δεν οδήγησε σε εμπλοκή του ΝΑΤΟ επειδή το Άρθρο 6 της Συνθήκης του Βορείου Ατλαντικού ορίζει ότι η συλλογική αυτοάμυνα ισχύει μόνο για επιθέσεις σε εδάφη κρατών μελών βόρεια του Τροπικού του Καρκίνου. [40] Στις 30 Μαΐου 1982, το ΝΑΤΟ απέκτησε νέο μέλος όταν η Ισπανία προσχώρησε στη συμμαχία, αφού το πολίτευμ ά της είχε μετεξελιχθεί σε δημοκρατία και οι Ισπανοί υπερψήφισαν την είσοδό τους με δημοψήφισμα το 1986. Στην κορύφωση του Ψυχρού Πολέμου, 16 έθνη-μέλη συντηρούσαν δύναμη περίπου 5.252.800 ενεργών στρατιωτών, συμπεριλαμβανομένων 435.000 Αμερικανικών δυνάμεων υπηρετούσαν εκτός ΗΠΑ, κάτω από μια δομή διοίκησης που έφτασε στο μέγιστο των 78 επιχειρησιακών κέντρων, οργανωμένων σε τέσσερα κλιμάκια.[41]
Μετά τον Ψυχρό Πόλεμο
Οι επαναστάσεις του 1989 και η διάλυση του Συμφώνου της Βαρσοβίας το 1991 αφαίρεσαν τον εξ ιδρύσεως κύριο αντίπαλο του ΝΑΤΟ και σηματοδότησαν μια στρατηγική επαναξιολόγηση του σκοπού, της φύσης, των καθηκόντων του ΝΑΤΟ και της εστίασης του οργανισμού στο ευρωπαΐκο θέρετρο. Η μεταστροφή ξεκίνησε, με την υπογραφή στο Παρίσι το 1990 της Συνθήκης για τις Συμβατικές Ένοπλες Δυνάμεις στην Ευρώπη μεταξύ του ΝΑΤΟ και της Σοβιετικής Ένωσης, η οποία επέβαλλε συγκεκριμένες μειώσεις στην αμοιβαία στρατιωτική παρουσία σε ολόκληρη την ήπειρο, οι οποίες συνεχίστηκαν και μετά τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης τον Δεκέμβριο του 1991 [42].[42] Οι ευρωπαϊκές χώρες συνεισέφεραν τότε το 34 τοις εκατό των στρατιωτικών δαπανών του ΝΑΤΟ. Μέχρι το 2012, το ποσοστό είχε μειωθεί στο 21%.[43] Το ΝΑΤΟ ξεκίνησε επίσης μια σταδιακή επέκταση στη συστασή του για να συμπεριλάβει χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης και επέκτεινε τις δραστηριότητές του σε πολιτικές και ανθρωπιστικές καταστάσεις που δεν είχαν έως τότε θεωρηθεί ως μέρος των πρωτοβουλιών του ΝΑΤΟ.
Two men in suits sit signing documents at a large table in front of their countries' flags while two others stand outside watching them.
Οι μεταρρυθμίσεις που έγιναν υπό τον Σοβιετικό ηγέτη Μιχαήλ Γκορμπατσόφ οδήγησαν στο τέλος του Συμφώνου της Βαρσοβίας.
Μια εδαφική επέκταση του ΝΑΤΟ ήρθε με την επανένωση της Γερμανίας στις 3 Οκτωβρίου 1990, όταν η πρώην Ανατολική Γερμανία έγινε μέρος της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας και της συμμαχίας. Αυτό είχε ήδη συμφωνηθεί στη Συνθήκη Two Plus Four νωρίτερα εκείνο το έτος. Για να εξασφαλιστεί η σοβιετική έγκριση για μια ενωμένη Γερμανία που θα παρέμενε στο ΝΑΤΟ, συμφωνήθηκε ότι ξένα στρατεύματα και πυρηνικά όπλα δεν θα σταθμεύονταν στα εδάφη της πρώην Ανατολικής Γερμανίας. Δεν υπήρχε επίσημη δέσμευση στη συμφωνία να μην επεκταθεί το ΝΑΤΟ προς τα ανατολικά, αλλά υπάρχουν διιστάμενες απόψεις σχετικά με το εάν οι παρόντες διαπραγματευτές έδωσαν άτυπες δεσμεύσεις σχετικά με την περαιτέρω επέκταση του ΝΑΤΟ.[44][45][46] Ο Τζακ Μάτλοκ, ο Αμερικανός πρεσβευτής στη Σοβιετική Ένωση κατά τα τελευταία χρόνια της, είπε ότι η Δύση έδωσε μια «σαφή δέσμευση» να μην επεκταθεί και τα αποχαρακτηρισμένα έγγραφα δείχνουν ότι οι Σοβιετικοί διαπραγματευτές είχαν την εντύπωση ότι η ένταξη στο ΝΑΤΟ ήταν εκτός συζήτησης για χώρες όπως Τσεχοσλοβακία, Ουγγαρία ή Πολωνία.[47] Ο Χανς Ντίτριχ Γκένσερ, τότε υπουργός Εξωτερικών της Δυτικής Γερμανίας, είπε σε μια συνομιλία με τον Έντβαρντ Σεβαρντνάτζε, «Για εμάς, ωστόσο, ένα πράγμα είναι σίγουρο: το ΝΑΤΟ δεν θα επεκταθεί προς τα ανατολικά».[47] Το 1996, ο Γκορμπατσόφ έγραψε στα Απομνημονεύματα του ότι «κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων για την ενοποίηση της Γερμανίας [οι διαπραγματευτές] έδωσαν διαβεβαιώσεις ότι το ΝΑΤΟ δεν θα επεκτείνει τη ζώνη λειτουργίας του προς τα ανατολικά» [48] και επανέλαβε αυτή την άποψη σε μια συνέντευξη το 2008 [49] Ωστόσο, το 2014 ο Γκορμπατσόφ δήλωσε το αντίθετο: «Το ζήτημα της «επέκτασης του ΝΑΤΟ» δεν συζητήθηκε καθόλου [το 1990] και το θέμα δεν εγέρθηκε εκείνη την περίοδο. Το λέω με πλήρη ευθύνη. Ούτε και οι δυτικοί ηγέτες το εγείραν.» [44][50] Σύμφωνα με τον Robert Zoellick, έναν αξιωματούχο του Υπουργείου Εξωτερικών των ΗΠΑ που συμμετείχε στη διαπραγματευτική διαδικασία Two Plus Four, αυτό φαίνεται να είναι εσφαλμένη αντίληψη και δεν ελήφθη επίσημη δέσμευση σχετικά με τη διεύρυνση. Ο ιστορικός του Πανεπιστημίου του Χάρβαρντ Μαρκ Κράμερ απορρίπτει επίσης ότι υπήρχε μια άτυπη συμφωνία.[44][51]
Ως μέρος της αναδιάρθρωσης, η στρατιωτική δομή του ΝΑΤΟ περικόπηκε και αναδιοργανώθηκε, με τη δημιουργία νέων δυνάμεων όπως το Στρατηγείο Συμμαχικής Διοίκησης Ευρώπης Ταχείας Αντίδρασης. Οι αλλαγές που επέφερε η κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης στη στρατιωτική ισορροπία στην Ευρώπη αναγνωρίστηκαν στη Συνθήκη Προσαρμοσμένων Συμβατικών Ενόπλων Δυνάμεων στην Ευρώπη, η οποία υπογράφηκε από 30 χώρες το 1999, επικυρώθηκε από τη Ρωσία το 2000, αλλά δεν επικυρώθηκε ποτέ από κανένα μέλος του ΝΑΤΟ, και ως εκ τούτου δεν τέθηκε ποτέ σε ισχύ. Οι πολιτικές του Γάλλου Προέδρου Νικολά Σαρκοζί οδήγησαν σε μια σημαντική μεταρρύθμιση του στρατιωτικού δόγματος της Γαλλίας, με αποκορύφωμα την επιστροφή στην πλήρη ένταξη στις 4 Απριλίου 2009, η οποία περιελάμβανε επίσης την επανένταξη της Γαλλίας στη Στρατιωτική Δομή Διοίκησης του ΝΑΤΟ αλλά διατηρώντας ένα ανεξάρτητο πυρηνικό αποτρεπτικό μέσο.[33][52]
Διεύρυνση και μεταρρύθμιση
A pale yellow building with square columns with three flags hanging in front and soldiers and dignitaries saluting them.
Η σημαία του ΝΑΤΟ υψώνεται σε μια τελετή που σηματοδοτεί την ένταξη της Κροατίας στη συμμαχία το 2009
Μεταξύ των ετών 1994 και 1997, δημιουργήθηκαν ευρύτερα φόρουμ περιφερειακής συνεργασίας μεταξύ του ΝΑΤΟ και των γειτόνων του, όπως η Σύμπραξη για την Ειρήνη, η πρωτοβουλία για τον Μεσογειακό Διάλογο και το Συμβούλιο Ευρωατλαντικής Εταιρικής Σχέσης. Το 1998 ιδρύθηκε το Μόνιμο Μικτό Συμβούλιο ΝΑΤΟ-Ρωσίας. Στις 8 Ιουλίου 1997, τρεις πρώην κομμουνιστικές χώρες ( Ουγγαρία, Τσεχία και Πολωνία ) προσκλήθηκαν να ενταχθούν στο ΝΑΤΟ, κάτι που έγινε αποδεκτό και από τις τρεις, με την ουγγρική αποδοχή να επικυρώθηκε σε δημοψήφισμα στο οποίο το 85,3% των ψηφοφόρων υποστήριξε την ένταξη στο ΝΑΤΟ.
Ο Τσέχος πρόεδρος Βάτσλαβ Χάβελ χαιρέτισε την επέκταση: «Ποτέ δεν ήμασταν μέρος μιας τόσο ευρείας, σταθερής και δεσμευτικής συμμαχίας ασφάλειας, η οποία ταυτόχρονα σέβεται στην ουσία της την κυριαρχία και τη βούληση του έθνους μας». Ο Πολωνός υπουργός Εξωτερικών Μπρόνισλαβ Γκέρεμεκ χαιρέτισε επίσης την επέκταση: «Η Πολωνία επιστρέφει για πάντα εκεί που ανήκε πάντα: τον ελεύθερο κόσμο». Ο Ούγγρος υπουργός Εξωτερικών Γιάνος Μαρτόνι δήλωσε ότι η επέκταση έδειξε ότι η Ουγγαρία επιστρέφει «στο φυσικό της περιβάλλον». Την επέκταση χαιρέτισε επίσης η Υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, Madeleine Albright, η οποία δήλωσε ότι η επέκταση θα έκανε «για την ανατολή της Ευρώπης ό,τι το ΝΑΤΟ έχει ήδη βοηθήσει να κάνει για τη Δύση της Ευρώπης: σταθερά και συστηματικά, θα συνεχίσουμε να διαγράφουμε –χωρίς να αντικαταστήσουμε– τη γραμμή που χαράσσεται στην Ευρώπη από τη ματωμένη μπότα του Στάλιν ».[53]
Η επέκταση επικρίθηκε στις ΗΠΑ από ορισμένους εμπειρογνώμονες ως «πολιτικό λάθος ιστορικών διαστάσεων».[54] Σύμφωνα με τον George F. Kennan, Αμερικανό διπλωμάτη και υποστηρικτή της πολιτικής περιορισμού, η απόφαση «μπορεί ενδεχομένως να έχει αρνητικές επιπτώσεις στην ανάπτυξη ενός δημοκρατικού περιβάλλοντος στη Ρωσία· να επαναφέρει ψυχροπολέμικές παραμέτρους στις σχέσεις Ανατολής-Δύσης ; να ωθήσουμε τη ρωσική εξωτερική πολιτική σε κατευθύνσεις που σίγουρα δεν θα μας ευχαριστούν».[55]
Η συσταση του οργανισμού συνεχίστηκε να επεκτείνεται με την ένταξη επτά ακόμη χωρών της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης στο ΝΑΤΟ: Εσθονία, Λετονία, Λιθουανία, Σλοβενία, Σλοβακία, Βουλγαρία και Ρουμανία. Προσκλήθηκαν για πρώτη φορά να ξεκινήσουν συνομιλίες για ένταξη κατά τη σύνοδο κορυφής της Πράγας το 2002 και εντάχθηκαν στο ΝΑΤΟ στις 29 Μαρτίου 2004, λίγο πριν από τη σύνοδο κορυφής της Κωνσταντινούπολης το 2004. Η ένταξη της Σλοβενίας επικυρώθηκε σε δημοψήφισμα στο οποίο το 66,02% των ψηφοφόρων υποστήριξε τη συμμετοχή. Η είσοδος της Ρουμανίας στο ΝΑΤΟ είναι ιδιαίτερα αξιοσημείωτη καθώς έθεσε τη στρατηγική περιοχή της Πύλης Φοκσάνι υπό τον έλεγχο του ΝΑΤΟ.[56]
Δημιουργήθηκαν επίσης νέες δομές στο ΝΑΤΟ καταργώντας τις υφιστάμενες. Το 1997, το ΝΑΤΟ κατέληξε σε συμφωνία για σημαντική μείωση του μεγέθους της δομής διοίκησης του από 65 αρχηγεία σε 20.[57] Η λειτουργία της Δύναμης Ανταπόκρισης του ΝΑΤΟ (NRF) ανακοινώθηκε στη σύνοδο κορυφής της Πράγας το 2002 στις 21 Νοεμβρίου, την πρώτη σύνοδο κορυφής σε πρώην χώρα της Κομεκόν. Στις 19 Ιουνίου 2003, ξεκίνησε μια περαιτέρω αναδιάρθρωση των στρατιωτικών διοικήσεων του ΝΑΤΟ καθώς το Αρχηγείο του Ανώτατου Συμμαχικού Διοικητή καταργήθηκε και μια νέα διοίκηση, η Allied Command Transformation (ACT), ιδρύθηκε στο Norfolk της Βιρτζίνια των Ηνωμένων Πολιτειών. Το Ανώτατο Στρατηγείο Συμμαχικών Δυνάμεων Ευρώπης (SHAPE) μετονομάσθηκε σε Αρχηγείο Επιχειρήσεων Συμμαχικής Διοίκησης (ACO). Η ACT είναι υπεύθυνη για την προώθηση του μελλοντικού σχεδιασμού στο ΝΑΤΟ ενώ η ACO είναι υπεύθυνη για τις τρέχουσες επιχειρήσεις.[58] Τον Μάρτιο του 2004, ξεκίνησε η Αεροπορική Αστυνόμευση του ΝΑΤΟ στη Βαλτική, η οποία υποστήριξε την κυριαρχία της Λετονίας, της Λιθουανίας και της Εσθονίας παρέχοντας μαχητικά αεροσκάφη για να αντιδρούν σε τυχόν ανεπιθύμητες εναέριες εισβολές. Οκτώ πολυεθνικά μαχητικά τζετ εδρεύουν στη Λιθουανία, ο αριθμός των οποίων αυξήθηκε από τέσσερα το 2014.[59] Επίσης στη σύνοδο κορυφής της Κωνσταντινούπολης το 2004, το ΝΑΤΟ ξεκίνησε την Πρωτοβουλία Συνεργασίας της Κωνσταντινούπολης με τέσσερα κράτη του Περσικού Κόλπου.[60]
Two older men in black suits and red ties sit facing each other in a room with green, white, and gold-trimmed walls.
Οι συναντήσεις μεταξύ της κυβέρνησης του Ουκρανού προέδρου Βίκτορ Γιούσενκο και των ηγετών του ΝΑΤΟ οδήγησαν στο πρόγραμμα Εντατικοποιημένου Διαλόγου.
Η σύνοδος κορυφής της Ρίγας το 2006 πραγματοποιήθηκε στη Ρίγα της Λετονίας και εστίασε στο θέμα της ενεργειακής ασφάλειας. Ήταν η πρώτη σύνοδος κορυφής του ΝΑΤΟ που πραγματοποιήθηκε σε μια χώρα που ήταν μέρος της Σοβιετικής Ένωσης. Στη σύνοδο κορυφής του Απριλίου 2008 στο Βουκουρέστι της Ρουμανίας, το ΝΑΤΟ συμφώνησε στην ένταξη της Κροατίας και της Αλβανίας, οι οποίες εντάχθηκαν στο ΝΑΤΟ τον Απρίλιο του 2009. Η Ουκρανία και η Γεωργία ενημερώθηκαν επίσης ότι θα μπορούσαν τελικά να γίνουν μέλη.[61] Το ζήτημα της ένταξης της Γεωργίας και της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ προκάλεσε αιχμηρή κριτική από τη Ρωσία, όπως και τα σχέδια του ΝΑΤΟ για ένα σύστημα αντιπυραυλικής άμυνας. Οι μελέτες για το σύστημα είχαν ξεκινήσει το 2002, με διαπραγματεύσεις με επίκεντρο τους αντιβαλλιστικούς πυραύλους να σταθμεύουν στην Πολωνία και την Τσεχική Δημοκρατία. Αν και οι ηγέτες του ΝΑΤΟ έδωσαν διαβεβαιώσεις ότι το σύστημα δεν στόχευε τη Ρωσία, οι Ρώσοι Πρόεδροι Βλαντιμίρ Πούτιν και Ντμίτρι Μεντβέντεφ επέκριναν το σύστημα και κατέστησαν σαφές ότι το εκλαμβάνουν ως απειλή.[62]
Το 2009, ο πρόεδρος των ΗΠΑ Μπαράκ Ομπάμα πρότεινε τη χρήση του συστήματος μάχης Aegis, το οποίο αναπτύσεται κατα κύριο λόγο από θαλάσσης, περιλαμβανόντας και σταθμούς υποστήριξης, η κατασκευή των οποίων ξεκίνησε στην Τουρκία, την Ισπανία, την Πορτογαλία, τη Ρουμανία και την Πολωνία.[63] Το ΝΑΤΟ θα διατηρήσει επίσης το «status quo» σύμφωνα με το ισχύον δόγμα πυρηνικής αποτροπής στην Ευρώπη, αναβαθμίζοντας τις δυνατότητες στόχευσης των «τακτικών» πυρηνικών βομβών B61 που είναι εγκατεστημένες εκεί με το να τις φιλοξενούν τα πιο "αόρατα" (στα εχθρικά ραντάρ) αέροπλάνα Lockheed Martin F-35 Lightning II.[64][65] Μετά την προσάρτηση της Κριμαίας από τη Ρωσία το 2014, το ΝΑΤΟ δεσμεύτηκε να σχηματίσει μια νέα «αιχμή του δόρατος», μια δύναμη 5000 στρατιωτών σε βάσεις στην Εσθονία, τη Λιθουανία, τη Λετονία, την Πολωνία, τη Ρουμανία και τη Βουλγαρία.[66][67]
Οι υπουργοί Εξωτερικών του ΝΑΤΟ και ο πρωθυπουργός του Μαυροβουνίου Milo Đukanovic υπέγραψαν πρωτόκολλο στο Συμβούλιο του ΝΑΤΟ το 2016
Η ρωσική προσάρτηση της Κριμαίας το 2014 οδήγησε σε έντονη καταδίκη από τα έθνη του ΝΑΤΟ και η Πολωνία επικαλέστηκε το Άρθρο 4 σε συναντήσεις.[68] Στη συνέχεια, στη σύνοδο κορυφής της Ουαλίας το 2014, οι ηγέτες των κρατών μελών του ΝΑΤΟ δεσμεύτηκαν επίσημα για πρώτη φορά να ξοδέψουν τουλάχιστον το 2% του ΑΕΠ των οικονομιών τους στην άμυνα έως το 2024, κάτι που προηγουμένως ήταν απλώς μια άτυπη κατευθυντήρια γραμμή.[69] Το 2015, πέντε από τα 28 μέλη του πέτυχαν αυτόν τον στόχο.[70][71][72] Στις αρχές του 2018, οκτώ μέλη είτε πέτυχαν τον στόχο είτε ήταν κοντά σε αυτόν και έξι μέλη είχαν εκπονήσει σχέδια για την επίτευξη του στόχου έως το 2024, όπως είχαν υποσχεθεί. Η Νορβηγία και η Δανία είχαν αποκαλύψει σχέδια για την ουσιαστική ενίσχυση των αμυντικών δαπανών, συμπεριλαμβανομένης της προγραμματισμένης αγοράς από τη Νορβηγία 52 νέων μαχητικών αεροσκαφών F-35.[73]
Στις 15 Ιουνίου 2016, το ΝΑΤΟ αναγνώρισε επίσημα τον κυβερνοπόλεμο ως επιχειρησιακό τομέα πολεμικών επιχειρήσεων, όπως ακριβώς ο πόλεμος στη ξηρά, τη θάλασσα και τον εναέριο. Η αναγνώριση σημαίνει ότι οποιαδήποτε κυβερνοεπίθεση σε μέλη του ΝΑΤΟ μπορεί να ενεργοποιήσει το Άρθρο 5 της Βορειοατλαντικής Συνθήκης.[74] Το Μαυροβούνιο έγινε το 29ο μέλος του ΝΑΤΟ στις 5 Ιουνίου 2017, εν μέσω έντονων αντιρρήσεων από τη Ρωσία.[75][76]
Την 1η Αυγούστου 2018, το Υπουργείο Οικονομικών των ΗΠΑ επέβαλε κυρώσεις σε δύο ανώτερους υπουργιούς αξιωματούχους της Τουρκικής κυβέρνησης που ενεπλάκησαν στη σύλληψη και κράτηση του Αμερικανού πάστορα Άντριου Μπράνσον.[77] Ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν δήλωσε ότι η συμπεριφορά των ΗΠΑ θα αναγκάσει την Τουρκία να αναζητήσει νέους φίλους και συμμάχους.[78] Η διαμάχη ΗΠΑ-Τουρκίας φαίνεται να είναι μια από τις πιο σοβαρές διπλωματικές κρίσεις μεταξύ των συμμάχων του ΝΑΤΟ εδώ και χρόνια.[79][80]
Στις 4 Δεκεμβρίου 2019, το ΝΑΤΟ αναγνώρισε επίσημα τις διαστημικές εχθροπραξίες ως επιχειρησιακό τομέα πολέμου, όπως ακριβώς ο πόλεμος στη ξηρά, τη θάλασσα, τον εναέριο και τον κυβερνοχώρο. Αυτό σημαίνει ότι οποιαδήποτε διαστημική επίθεση σε μέλη του ΝΑΤΟ μπορεί να προκαλέσει το Άρθρο 5 της Συνθήκης του Βορείου Ατλαντικού.[81]
Στις 27 Μαρτίου 2020, η Βόρεια Μακεδονία έγινε το 30ο και νεότερο μέλος μετά την επίλυση μιας διαφωνίας για το όνομά της με την Ελλάδα.[82][83]
Διαρθρωτικές αλλαγές
Οργανόγραμμα του ΝΑΤΟ εν έτει 1952
Η Επιτροπή Αμυντικού Σχεδιασμού ήταν ένα πρώην ανώτερο όργανο λήψης αποφάσεων σε θέματα που αφορούσαν την ολοκληρωμένη στρατιωτική δομή της Συμμαχίας. Διαλύθηκε μετά από αξιολόγηση της κεντρικής επιτροπής τον Ιούνιο του 2010, με τις αρμοδιότητές της να απορροφώνται από το Βορειοατλαντικό Συμβούλιο.
Πολιτική δομή
Στο NATO: Η Πρώτη Πενταετία ο Λόρδος 'Ιζμεϊ περιέγραψε την πολιτική δομή ως εξής:[84]
. Το Γραφείο του Γενικού Γραμματέα [διευθύνεται] από έναν Εκτελεστικό Γραμματέα, τον Λοχαγό Ρ Ντ. Κόλριτζ (Ηνωμένο Βασίλειο), ο οποίος είναι επίσης Γραμματέας του Συμβουλίου. Είναι υπεύθυνος για την επίβλεψη της γενικής διεκπεραίωσης των εργασιών του Συμβουλίου και των επιτροπών τους, συμπεριλαμβανομένης της παροχής όλης της γραμματειακής βοήθειας, καθώς και της εποπτείας των διοικητικών υπηρεσιών του ίδιου του Προσωπικού/Γραμματείας. Έτσι, η Γραμματεία παρέχει γραμματείς σε όλες τις κύριες επιτροπές και ομάδες εργασίας του Συμβουλίου -εκτός από εκείνες αυστηρά τεχνικής φύσης- και διασφαλίζει το συντονισμό μεταξύ τους. Από την πλευρά του Επιτελείου, υπάρχουν τρία κύρια τμήματα που αντιστοιχούν στις τρεις κύριες πτυχές του έργου του ΝΑΤΟ, το καθένα υπό τον Βοηθό Γενικό Γραμματέα. Ο Πρέσβης Σέρτζιο Φενοαλτέα (Ιταλία) είναι επικεφαλής της Διεύθυνσης Πολιτικών Υποθέσεων, ο Μ Ρενέ Σερζάντ (Γαλλία) της Διεύθυνσης Οικονομικών και Οικονομικών και ο κ. Λόουελ Π. Γουέλκερ (ΗΠΑ) της Διεύθυνσης Παραγωγής και Logistics. Καθήκοντα των τμημάτων είναι να προετοιμάζουν, σε στενή επαφή με τις αντιπροσωπείες, προτεινόμενη δράση στους αντίστοιχους τομείς τους προς εξέταση από την αρμόδια επιτροπή ή από το Συμβούλιο. Εκτός από τα κύρια τμήματα, υπάρχουν άλλα τρία γραφεία που εργάζονται απευθείας στον Γενικό Γραμματέα. Πρόκειται για το Γραφείο Στατιστικής (Mr. Loring Wood των ΗΠΑ), το Γραφείο Οικονομικών Ελεγκτών (MAJ Bastin του Βελγίου) και το Τμήμα Πληροφοριών (κ. Geoffrey Parsons, Jr. των ΗΠΑ). Το Τμήμα Πληροφοριών, εκτός από την παροχή υλικού για το ΝΑΤΟ για χρήση από τις κυβερνήσεις μελών, (δεν συμμετέχει σε ανεξάρτητες επιχειρήσεις), είναι επίσης το τμήμα τύπου και δημοσίων σχέσεων της πολιτικής αρχής.
Στρατιωτική δομή
Οι Στρατηγικοί Διοικητές ήταν οι πρώην Γενικοί Διοικητές του ΝΑΤΟ, οι οποίοι κάθονταν στην κορυφή μιας ιεραρχίας διοίκησης που αποτελούνταν από Γενικούς Υποδιοικητές (MSCs), Κεντρικούς Υποδιοικητές (PSCs) και Υποδιοικητές.[85] Η Στρατιωτική Επιτροπή είχε ένα εκτελεστικό όργανο, τη Μόνιμη Επιχειρησιακή Ομάδα, αποτελούμενη από εκπροσώπους από τη Γαλλία, τις Ηνωμένες Πολιτείες και το Ηνωμένο Βασίλειο. Η Μόνιμη Επιχειρησιακή Ομάδα καταργήθηκε κατά τη διάρκεια της μεγάλης μεταρρύθμισης του 1967 που προέκυψε από την αποχώρηση της Γαλλίας από τη Στρατιωτική Δομή Διοίκησης του ΝΑΤΟ.[86]
Οικόσημα των παρελθόντων Στρατηγίων του ΝΑΤΟ
Συμμαχική Διοίκηση Ευρώπης : Ανώτατο Στρατηγείο
Συμμαχική Διοίκηση Ευρώπης : Ανώτατο Στρατηγείο
Συμμαχική Διοίκηση Ευρώπης : Συμμαχικές Δυνάμεις Βόρεια Ευρώπη
Συμμαχική Διοίκηση Ευρώπης : Συμμαχικές Δυνάμεις Βόρεια Ευρώπη
Συμμαχική Διοίκηση Ευρώπης : Συμμαχικές Δυνάμεις Κεντρικής Ευρώπης
Συμμαχική Διοίκηση Ευρώπης : Συμμαχικές Δυνάμεις Κεντρικής Ευρώπης
Συμμαχική Διοίκηση Ευρώπης : Συμμαχικές Δυνάμεις Νότια Ευρώπη
Συμμαχική Διοίκηση Ευρώπης : Συμμαχικές Δυνάμεις Νότια Ευρώπη
Κανάλι Συμμαχικής Διοίκησης
Κανάλι Συμμαχικής Διοίκησης
Συμμαχική Διοίκηση Ατλαντικού
Συμμαχική Διοίκηση Ατλαντικού
Απαρχές
Πρωταρχικό βήμα για τη θέσπιση και αποδοχή από τα μέλη της Δομής Διοίκησης του ΝΑΤΟ ήταν η επιλογή του στρατηγού Ντουάιτ Αϊζενχάουερ από το Βορειοατλαντικό Συμβούλιο ως τον πρώτο Ανώτατο Συμμαχικό Διοικητή Ευρώπης (SACEUR) τον Δεκέμβριο του 1950.[86] Μετά την άφιξη του Αϊζενχάουερ στο Παρίσι τον Ιανουάριο του 1951, αυτός και τα άλλα μέλη της πολυεθνικής Ομάδας Σχεδιασμού του Ανώτατου Στρατηγείου Συμμαχικών Δυνάμεων Ευρώπης (SHAPE) άρχισαν αμέσως να σχεδιάζουν μια δομή για τη νέα Συμμαχική Διοίκηση Ευρώπης. Τα επίσημα έγγραφα του ΝΑΤΟ αναφέρουν, «Ο ακρογωνιαίος λίθος της Δομής Στρατιωτικής Διοίκησης του ΝΑΤΟ τέθηκε... όταν το Βορειοατλαντικό Συμβούλιο ενέκρινε το DC 24/3 στις 18 Δεκεμβρίου 1951».[87] Γρήγορα αποφάσισαν να χωρίσουν τη Συμμαχική Διοίκηση της Ευρώπης σε τρεις περιοχές: Συμμαχικές Δυνάμεις Βόρειας Ευρώπης, που περιείχε τη Σκανδιναβία, τη Βόρεια Θάλασσα και τη Βαλτική. Συμμαχικές Δυνάμεις Κεντρικής Ευρώπης και Συμμαχικές Δυνάμεις Νότιας Ευρώπης (AFSOUTH), που καλύπτουν την Ιταλία και τη Μεσόγειο. Το SHAPE ιδρύθηκε στο Rocquencourt, δυτικά του Παρισιού.
Το βρετανικό αξίωμα του Αρχηγού του Στόλου της Μεσογείου είχε διπλό ρόλο ως Διοικητής του ΝΑΤΟ των Συμμαχικών Δυνάμεων στη Μεσόγειο, υπεύθυνος για όλες τις δυνάμεις που έχουν ανατεθεί στο ΝΑΤΟ στην περιοχή της Μεσογείου. Οι Βρετανοί φρόντισαν να έχουν ισχυρή φωνή στις συζητήσεις σχετικά με τη δομή διοίκησης του ΝΑΤΟ στη Μεσόγειο, καθώς επιθυμούσαν να διατηρήσουν την κατεύθυνση της ναυτικής διοίκησης του ΝΑΤΟ στη Μεσόγειο για να προστατεύσουν τις θαλάσσιες γραμμές επικοινωνίας τους που διέρχονται από τη Μεσόγειο προς τη Μέση Ανατολή και την Άπω Ανατολή.[88]
Το 1952, μετά την ένταξη της Ελλάδας και της Τουρκίας στο ΝΑΤΟ [89] Οι Συμμαχικές Χερσαίες Δυνάμεις Νοτιοανατολικής Ευρώπης (LANDSOUTHEAST) ιδρύθηκαν στη Σμύρνη της Τουρκίας, υπό τον στρατηγό του αμερικανικού στρατού λόγω της γεωγραφικής απόστασης και των δύο χωρών από το αρχηγείο LANDSOUTH καθώς και λόγω της πολιτικής διαφωνίες σχετικά με το ποιο έθνος θα πρέπει να είναι ο γενικός διοικητής των χερσαίων δυνάμεών του.
Με την ίδρυση της Συμμαχικής Διοίκησης Atlantic (ACLANT) στις 30 Ιανουαρίου 1952, ο Ανώτατος Συμμαχικός Διοικητής εντάχθηκε στον προηγουμένως δημιουργημένο Ανώτατο Συμμαχικό Διοικητή Ευρώπης ως ένας από τους δύο Γενικούς Διοικητές του ΝΑΤΟ της συμμαχίας.[90] Ένα τρίτο προστέθηκε όταν το Allied Command Channel ιδρύθηκε στις 21 Φεβρουαρίου 1952 για τον έλεγχο της περιοχής της Μάγχης και της Βόρειας Θάλασσας, για την προστασία της περιοχής και των υποθαλάσσιων δαυλών επικοινωνίας.[91][92] Η ίδρυση του Στρατηγίου και η συμφωνία ότι επρόκειτο να ηγηθεί από Βρετανό Ανώτατο Διοικητή με βάση το Πόρτσμουθ, ήταν μέρος του συμβιβασμού που επέτρεψε σε έναν Αμερικανό αξιωματικό να αναλάβει τη θέση SACLANT. Προηγουμένως, ο Ανώτατος Διοικητής του Πόρτσμουθ είχε τον έλεγχο των πολυεθνικών ναυτικών επιχειρήσεων στην περιοχή υπό την αιγίδα του WUDO. Σε εύθετο χρόνο, ο ρόλος CINCHAN ανελήφθη από τον Βρετανό Διοικητή του Στόλου.
Το 1966, όταν ο Γάλλος πρόεδρος Σαρλ ντε Γκωλ απέσυρε τις γαλλικές δυνάμεις από τη στρατιωτική δομή διοίκησης, το αρχηγείο του ΝΑΤΟ αναγκάστηκε να μετακομίσει στο Βέλγιο. Το SHAPE μεταφέρθηκε στο Casteau, βόρεια της βελγικής πόλης Mons. Το αρχηγείο των Συμμαχικών Δυνάμεων στην Κεντρική Ευρώπη μεταφέρθηκε από το Chateau de Fontainebleau, κοντά στο Παρίσι στο Brunssum, στην Ολλανδία.
Δομή του 1989
Στρατιωτική Επιτροπή του ΝΑΤΟ, με επικεφαλής τον Πρόεδρο της Στρατιωτικής Επιτροπής του ΝΑΤΟ, στις Βρυξέλλες, Βέλγιο
Συμμαχική Διοίκηση Ευρώπης (ACE), με επικεφαλής τον Ανώτατο Συμμαχικό Διοικητή Ευρώπης (SACEUR), στο Μονς του Βελγίου
ACE Mobile Force, στο Seckenheim, Γερμανία
Αεροπορίες του Ηνωμένου Βασιλείου, στο High Wycombe, Ηνωμένο Βασίλειο
Αερομεταφερόμενη Δύναμη Έγκαιρης Προειδοποίησης του ΝΑΤΟ, στο Maisieres, Βέλγιο
Συμμαχικές Δυνάμεις Βόρειας Ευρώπης (AFNORTH), στο Kolsås, Νορβηγία
Συμμαχικές Δυνάμεις Βόρεια Νορβηγία (NON), στο Bodø της Νορβηγίας
Συμμαχικές Δυνάμεις Νότιας Νορβηγίας (SONOR), στο Στάβανγκερ, Νορβηγία
Συμμαχικές Δυνάμεις Baltic Approaches (BALTAP), στο Karup, Δανία
Συμμαχικές χερσαίες δυνάμεις Schleswig-Holstein and Jutland (LANDJUT), στο Rendsburg, Γερμανία
Συμμαχικές χερσαίες δυνάμεις στη Ζηλανδία (LANDZEALAND), στο Ringsted της Δανίας
Συμμαχικές Πολεμικές Αεροπορίες Baltic Approaches (AIRBALTAP), στο Karup της Δανίας
Συμμαχικές Ναυτικές Δυνάμεις Baltic Approaches (NAVBALTAP), στο Karup, Δανία
Συμμαχικές Δυνάμεις Κεντρικής Ευρώπης (AFCENT), στο Brunssum, Ολλανδία
Ομάδα Βόρειου Στρατού (NORTHAG), στο Rheindahlen, Δυτική Γερμανία
Κεντρική Ομάδα Στρατού (CENTAG), στη Χαϊδελβέργη, Δυτική Γερμανία
Συμμαχικές Πολεμικές Αεροπορίες Κεντρικής Ευρώπης (AAFCE), στο Ramstein, Δυτική Γερμανία
Δεύτερη Συμμαχική Τακτική Αεροπορία (2 ATAF), στο Rheindahlen της Δυτικής Γερμανίας
Τέταρτη Συμμαχική Τακτική Αεροπορία (4 ATAF), στο Ramstein της Δυτικής Γερμανίας
Συμμαχικές Δυνάμεις Νότιας Ευρώπης (AFSOUTH), στη Νάπολη της Ιταλίας
Συμμαχικές Χερσαίες Δυνάμεις Νότιας Ευρώπης (LANDSOUTH), στη Βερόνα, Ιταλία
Συμμαχικές Χερσαίες Δυνάμεις Νοτιοανατολικής Ευρώπης (LANDSOUTHEAST), στη Σμύρνη, Τουρκία
Συμμαχικές Πολεμικές Αεροπορίες Νότιας Ευρώπης (AIRSOUTH), στη Νάπολη της Ιταλίας
Πέμπτη Συμμαχική Τακτική Αεροπορία (5 ATAF), στη Βιτσέντζα της Ιταλίας
Έκτη Συμμαχική Τακτική Αεροπορία (6 ATAF), στη Σμύρνη, Τουρκία
Συμμαχικές Ναυτικές Δυνάμεις Νότιας Ευρώπης (NAVSOUTH), στη Νάπολη της Ιταλίας
Ναυτικές Δυνάμεις Απεργίας και Υποστήριξης Νότιας Ευρώπης (STRIKFORSOUTH), επιπλέουν, με επίκεντρο τον Έκτο Στόλο των ΗΠΑ
Συμμαχική Διοίκηση Ατλαντικού (ACLANT), με επικεφαλής τον Ανώτατο Συμμαχικό Διοικητή Ατλαντικού (SACLANT), στο Νόρφολκ, Ηνωμένες Πολιτείες [93]
Περιοχή Ανατολικού Ατλαντικού (EASTLANT), στο Northwood, Ηνωμένο Βασίλειο
Βόρεια Υποπεριοχή (NORLANT), στο Rosyth, Ηνωμένο Βασίλειο
Κεντρική Υποπεριοχή (CENTLANT), στο Πλύμουθ, Ηνωμένο Βασίλειο
Submarine Force Eastern Atlantic (SUBEASTLANT), στο Gosport, Ηνωμένο Βασίλειο
Maritime Air Eastern Atlantic (MAIREASTLANT), στο Northwood, Ηνωμένο Βασίλειο
Maritime Air Northern Sub-Area (MAIRNORLANT), στο Rosyth, Ηνωμένο Βασίλειο
Maritime Air Central Sub-Area (MAIRCENTLANT), στο Plymouth, Ηνωμένο Βασίλειο
Island Command Iceland (ISCOMICELAND), στο Keflavík, Ισλανδία
Island Command Faroes (ISCOMFAROES), στο Tórshavn, Νήσοι Φερόες
Περιοχή Δυτικού Ατλαντικού (WESTLANT), στο Νόρφολκ, Ηνωμένες Πολιτείες
Ocean Sub-Area (OCEANLANT), στο Norfolk, Ηνωμένες Πολιτείες
Καναδική Υποπεριοχή Ατλαντικού (CANLANT), στο Χάλιφαξ, Καναδάς
Island Command Bermuda (ISCOMBERMUDA), στο Hamilton, Βερμούδες
Διοίκηση Νησιών Αζόρες (ISCOMAZORES), σε Ponta Delgada, Αζόρες
Διοίκηση Νησιών Γροιλανδία (ISCOMGREENLAND), στο Grønnedal, Γροιλανδία
Submarine Force Western Atlantic (SUBWESTLANT), στο Norfolk, Ηνωμένες Πολιτείες
Περιοχή Ιβηρικού Ατλαντικού (IBERLANT), στο Oeiras, Πορτογαλία
Διοίκηση νησιού Μαδέρα (ISCOMADEIRA), στο Φουντσάλ της Μαδέρα
Striking Fleet Atlantic (STRIKFLTLANT), στο Norfolk, Ηνωμένες Πολιτείες
Carrier Striking Force (CARSTRIKFOR), στο Norfolk, Ηνωμένες Πολιτείες
Carrier Striking Group One (CARSTRIKGRUONE), στο Norfolk, Ηνωμένες Πολιτείες
Carrier Striking Group Two (CARSTRIKGRUTWO), στο Πλύμουθ, Ηνωμένο Βασίλειο
Submarines Allied Command Atlantic (SUBACLANT), στο Νόρφολκ των Ηνωμένων Πολιτειών
Allied Command Channel (ACCHAN), στο Northwood, Ηνωμένο Βασίλειο
Διοίκηση καναλιού Nore Sub-Area Channel (NORECHAN), στο Rosyth, Ηνωμένο Βασίλειο
Διοίκηση καναλιού υποπεριοχής Plymouth (PLYMCHAN), στο Plymouth, Ηνωμένο Βασίλειο
Διοίκηση καναλιού υποπεριοχής Benelux (BENECHAN), στο Den Helder, Ολλανδία
Allied Maritime Air Force Channel (MAIRCHAN), στο Northwood, Ηνωμένο Βασίλειο
Διοίκηση καναλιών υποπεριοχής Maritime Air Nore (MAIRNORECHAN), στο Rosyth, Ηνωμένο Βασίλειο
Διοίκηση καναλιών υποπεριοχής Maritime Air Plymouth (MAIRPLYMCHAN), στο Πλύμουθ, Ηνωμένο Βασίλειο
Μόνιμη Ναυτική Δύναμη (STANAVFORCHAN), μόνιμη παρουσία επι θαλάσσης.
Μετά τον Ψυχρό Πόλεμο
Τον Ιούνιο του 1991, ήταν σαφές ότι οι Συμμαχικές Δυνάμεις της Κεντρικής Ευρώπης, υπό Κεντρική Υποδιοίκηση, θα μπορούσαν να μειωθούν, με τη σοβιετική απειλή να εξαφανίζεται. Έξι πολυεθνικά σώματα επρόκειτο να αντικαταστήσουν τα προηγούμενα οκτώ.[94] Οι ανακοινώσεις τον Ιούνιο του 1991 προανήγγειλαν κύριες αμυντικές δυνάμεις αποτελούμενες από έξι πολυεθνικά σώματα. Δύο θα ήταν υπό γερμανική διοίκηση, ένα με αμερικανική μεραρχία, μία υπό βελγική διοίκηση με εκκρεμή προσφορά αμερικανικής ταξιαρχίας, μία υπό αμερικανική διοίκηση με γερμανική μεραρχία, μία υπό κοινή γερμανο-δανική διοίκηση (LANDJUT) και μία υπό Ολλανδική διοίκηση. Το νέο γερμανικό IV σώμα επρόκειτο να εγκατασταθεί στην ανατολική Γερμανία και δεν επρόκειτο να συνδεθεί με τη δομή του ΝΑΤΟ.
Την 1η Ιουλίου 1994, η Συμμαχία διέλυσε το Συμμαχικό Κανάλι Διοίκησης αλλά διατήρησε πολλές από τις υποτελείς της δομές μετά τον ανασχηματισμό. Τα περισσότερα από τα στρατηγεία απορροφήθηκαν στο ACE, ιδιαίτερα στις νέες Συμμαχικές Δυνάμεις Βορειοδυτικής Ευρώπης.[95]
Ένα αεροσκάφος παρακουλούθησης E-3A με συνοδεία F-16 Fighting Falcons της Πολεμικής Αεροπορίας των Ηνωμένων Πολιτειών σε άσκηση του ΝΑΤΟ.
Από το 1994 έως το 1999, ο ACE είχε τρεις Κύριες Υποδιοικήσεις, AFNORTHWEST, AFCENT και AFSOUTH. Το 1995 το ΝΑΤΟ ξεκίνησε μια μακροπρόθεσμη μελέτη για να εξετάσει τη στρατηγική και τη δομή με το πέρας του Ψυχρού Πόλεμου. Οι συστάσεις από τη μελέτη για μια νέα, βελτιωμένη δομή προέκυψαν το 1996.[96] Τα Στρατηγία της Ευρώπης και του Ατλαντικού επρόκειτο να διατηρηθούν, αλλά ο αριθμός των κεντρικών διοικήσεων στην Ευρώπη επρόκειτο να μειωθεί από τρεις σε δύο, στην Περιφερειακή Διοίκηση Βόρειας Ευρώπης και την Περιφερειακή Διοίκηση Νότιας Ευρώπης. Η ενεργοποίηση του νέου RC SOUTH έγινε τον Σεπτέμβριο του 1999, και τον Μάρτιο του 2000 το Αρχηγείο AFNORTHWEST έκλεισε και το νέο RC NORTH ενεργοποιήθηκε.[97] Το αρχηγείο των δύο Περιφερειακών Διοικήσεων αποκαλούνται Περιφερειακό Αρχηγείο Νότου (RHQ South) και RHQ NORTH αντίστοιχα. Το κάθε κέντρο πρέπει να εποπτεύει αεροπορικές, ναυτικές και χερσαίες εντολές για την περιοχή τους καθώς και έναν αριθμό Κοινών Υποπεριφερειακών Διοικήσεων (JSRCs). Μεταξύ των νέων JSRC ήταν το Joint Headquarters Southwest, το οποίο ενεργοποιήθηκε στη Μαδρίτη τον Σεπτέμβριο του 1999.
Οργανισμοί και φορείς
Πριν από την αναδιοργάνωση, ο ιστότοπος του ΝΑΤΟ ανέφερε την ύπαρξη 43 διαφορετικών υπηρεσιών και οργανισμών και πέντε επιτροπές/γραφεία έργων στις 15 Μαΐου 2008.[98] συμπεριλαμβανομένων:
Επιτροπές εφοδιαστικής, οργανισμοί και φορείς, συμπεριλαμβανομένων:
Οργανισμός Συντήρησης και Εφοδιασμού του ΝΑΤΟ
Σύστημα Αγωγών Κεντρικής Ευρώπης
Σύστημα αγωγών ΝΑΤΟ
Οργανισμοί, φορείς και γραφεία Logistics Παραγωγής, συμπεριλαμβανομένης της Υπηρεσίας Διαχείρισης του ΝΑΤΟ Eurofighter και Tornado
Οργανισμός, επιτροπή, γραφείο και υπηρεσία τυποποίησης, συμπεριλαμβανομένου του Οργανισμού Τυποποίησης του ΝΑΤΟ, ο οποίος διαδραματίζει επίσης σημαντικό ρόλο στην παγκόσμια αρένα του καθορισμού προτύπων.
Επιτροπές και κέντρο Πολιτικού Σχεδιασμού Έκτακτης Ανάγκης
Επιτροπές Διαχείρισης Εναέριας Κυκλοφορίας και Αεράμυνας, οργάνωση και κέντρο ομάδων εργασίας που περιλαμβάνουν:
Το NATO ACCS Management Agency (NACMA), που εδρεύει στις Βρυξέλλες, διαχειρίζεται περίπου εκατό άτομα που είναι υπεύθυνα για το Σύστημα Ελέγχου και Διοίκησης Αεροπορίας ( ACCS ) που αναμένεται για το 2009.
Κέντρο Προγραμματισμού του ΝΑΤΟ
Ο Οργανισμός Διαχείρισης Προγραμμάτων Έγκαιρης Προειδοποίησης και Ελέγχου του ΝΑΤΟ (NAPMO)
Οργανισμός Διαβούλευσης, Διοίκησης και Ελέγχου του ΝΑΤΟ ( NC3O )
Υπηρεσία Διαβούλευσης, Διοίκησης και Ελέγχου του ΝΑΤΟ (NC3A),[99] που υποβάλλει αναφορά στον Οργανισμό Διαβούλευσης, Διοίκησης και Ελέγχου του ΝΑΤΟ (NC3O). Αυτός ο οργανισμός δημιουργήθηκε όταν το Τεχνικό Κέντρο SHAPE (STC) στη Χάγη (Ολλανδία) συγχωνεύθηκε το 1996 με τον Οργανισμό Λειτουργίας και Υποστήριξης Συστημάτων Επικοινωνιών και Πληροφοριών του NATO (NACISA) με έδρα τις Βρυξέλλες (Βέλγιο). Η υπηρεσία αποτελείται από περίπου 650 άτομα προσωπικό, εκ των οποίων περίπου 400 βρίσκονται στη Χάγη και 250 στις Βρυξέλλες.
Το NATO Communications and Information Systems Services Agency (NCSA), με έδρα το Mons (BEL), ιδρύθηκε τον Αύγουστο του 2004 από την πρώην Υπηρεσία Λειτουργίας και Υποστήριξης Συστημάτων Επικοινωνιών και Πληροφοριών του NATO (NACISA).
Επιτελείο C3 του ΝΑΤΟ (NHQC3S), το οποίο υποστηρίζει το Βορειοατλαντικό Συμβούλιο, τη Στρατιωτική Επιτροπή, το Διεθνές Επιτελείο και το Διεθνές Στρατιωτικό Επιτελείο.
Συμβουλευτική Επιτροπή ΝΑΤΟ Ηλεκτρονικού Πολέμου (NEWAC)
Στρατιωτική Επιτροπή Μετεωρολογικής Ομάδας (MCMG)
Στρατιωτική Ομάδα Ωκεανογραφίας (MILOC)
Οργανισμός Έρευνας και Τεχνολογίας του ΝΑΤΟ (RTO),[100]
Κολλέγιο εκπαίδευσης και κατάρτισης, σχολεία και ομάδα
Διευθύνουσες Επιτροπές Έργου και Γραφεία Έργων, συμπεριλαμβανομένων:
Προσωρινό γραφείο έργου Alliance Ground Surveillance Capability (AGS/PPO)
Σύστημα συλλογής και εκμετάλλευσης πληροφοριών πεδίου μάχης (BICES)
Γραφείο Συνεχούς Εξαγοράς και Υποστήριξης Κύκλου Ζωής του ΝΑΤΟ (CALS)
Γραφείο NATO FORACS
Κέντρο Ανάλυσης Πληροφοριών Ασφάλειας Πυρομαχικών (MSIAC)
Επιτροπή Αρχηγών Στρατιωτικών Ιατρικών Υπηρεσιών στο ΝΑΤΟ ( COMEDS )
Δείτε επίσης
Συμμαχία Οκτώ Εθνών
Βιβλιογραφικές αναφορές
Cees Wiebes and Bert Zeeman, "The Pentagon Negotiations March 1948: The Launching of the North Atlantic Treaty." International Affairs 59.3 (1983): 351-363.
«1949–1952: Creating a Command Structure for NATO». NATO. 2013. Ανακτήθηκε στις 4 Σεπτεμβρίου 2013.
Isby & Kamps Jr. 1985, σελ. 13.
Pedaliu 2003, σελ. 97.
Cees Wiebes and Bert Zeeman, "The Pentagon Negotiations March 1948: The Launching of the North Atlantic Treaty." International Affairs 59.3 (1983): 351-363.
«A short history of NATO». NATO. Ανακτήθηκε στις 26 Μαρτίου 2017.
Reynolds 1994, σελ. 13.
Straus, Ira (June 2005). «Atlanticism as the Core 20th Century US Strategy for Internationalism». Streit Council. Annual Meeting of the Society of Historians of American Foreign Relations. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2013-10-20. Ανακτήθηκε στις 10 July 2013.
«Protocol to the North Atlantic Treaty on the Accession of Greece and Turkey». NATO. 4 Απριλίου 1949. Ανακτήθηκε στις 17 Ιανουαρίου 2012.
«Proof and Inspection Committee NATO 7.62 MM Ammunition». NATO.
Willbanks 2004.
«NATO Declassified – NATO Alphabet». NATO.
Isby & Kamps Jr. 1985.
Ismay, Hastings (4 Σεπτεμβρίου 2001). «NATO the first five years 1949–1954». NATO. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 15 Μαρτίου 2017. Ανακτήθηκε στις 10 Απριλίου 2012.
Osgood 1962, σελ. 76.
Park 1986, σελ. 28.
«NATO: The Man with the Oilcan». Time. 24 March 1952. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις December 4, 2008. Ανακτήθηκε στις 17 January 2012.
Baldwin, Hanson (28 September 1952). «Navies Meet the Test in Operation Mainbrace». New York Times: E7. Ανακτήθηκε στις 10 April 2012.
Ismay, Hastings (17 Σεπτεμβρίου 2001). «NATO the First 5 Years». NATO the first five years 1949–1954. NATO. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 15 Μαρτίου 2017. Ανακτήθηκε στις 26 Μαρτίου 2017.
«Organisation». NATO Tiger Association. 2013. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 3 Νοεμβρίου 2013. Ανακτήθηκε στις 4 Σεπτεμβρίου 2013.
«Historical Overview». Canadian Army Trophy. 5 Οκτωβρίου 2012. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 3 Μαρτίου 2016. Ανακτήθηκε στις 4 Σεπτεμβρίου 2013.
«Fast facts about NATO». CBC News. 6 April 2009. Ανακτήθηκε στις 16 July 2011.
«West Germany accepted into Nato». BBC News. 9 May 2011. Ανακτήθηκε στις 17 January 2012.
Isby & Kamps Jr. 1985, σελ. 15.
«Emergency Call». Time. 30 September 1957. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις June 28, 2011. Ανακτήθηκε στις 27 September 2008.
Wenger, Nuenlist & Locher 2007.
Dowd, Alan (22 September 2009). «Not Enough NATO In Afghanistan». CBS News. Ανακτήθηκε στις 4 September 2013.
National Defense University 1997, σελ. 50.
van der Eyden 2003.
Trakimavicius, Lukas. «NATO at 70: Lessons from the Cold War» (στα αγγλικά). Atlantic Council. Ανακτήθηκε στις 2019-03-25.
Schoenbaum 1988, σελ. 421.
Le Blévennec, François (25 Οκτωβρίου 2011). «The Big Move». NATO Review. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 4 Μαρτίου 2016. Ανακτήθηκε στις 19 Δεκεμβρίου 2011.
Cody, Edward (12 March 2009). «After 43 Years, France to Rejoin NATO as Full Member». The Washington Post. Ανακτήθηκε στις 19 December 2011.
Cited in William I. Hitchcock, "The Ghosts of Crises Past: The Troubled Alliance in Historical Perspective," The End of the West? Crisis and Change in the Atlantic Order, (eds. Jeffrey Anderson, & John G. Ikenberry, & Thomas Risse, Ithaka & London: Cornell University Press, 2008), p. 67.
«Defence Planning Committee (DPC) (Archived)». NATO. 11 Νοεμβρίου 2014. Ανακτήθηκε στις 13 Αυγούστου 2016.
Garthoff 1994.
Trakimavičius, Lukas. «NATO at 70: Lessons From The Cold War». The Atlantic Council. Ανακτήθηκε στις 30 April 2019.
Njølstad 2004.
"Greek-Turkish Relations: The Deadlocked Allies" Αρχειοθετήθηκε 2020-12-02 στο Wayback Machine., CIA, 1982
Kaplan 2004.
Weinrod, W. Bruce· Barry, Charles L. (Σεπτεμβρίου 2010). «NATO Command Structure: Considerations for the Future». Center for Technology and National Security Policy. National Defense University. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 5 Σεπτεμβρίου 2013. Ανακτήθηκε στις 4 Σεπτεμβρίου 2013.
Harding, Luke (14 July 2007). «Kremlin tears up arms pact with Nato». The Observer. Ανακτήθηκε στις 1 May 2012.
«The future of NATO: Bad timing». The Economist. 31 March 2012. Ανακτήθηκε στις 3 April 2012.
Kramer, Mark; Shifrinson, Joshua R. Itzkowitz (2017-07-01). «NATO Enlargement – Was There a Promise?». International Security 42 (1): 186–192. doi:10.1162/isec_c_00287. ISSN 0162-2889.
«Deal or No Deal? The End of the Cold War and the U.S. Offer to Limit NATO Expansion». doi:10.1162/ISEC_a_00236.
Sarotte, Mary Elise (September–October 2014). «A Broken Promise?». Foreign Affairs. Ανακτήθηκε στις 28 August 2014.
Klussmann, Uwe; Schepp, Matthias; Wiegrefe, Klaus (26 November 2009). «NATO's Eastward Expansion: Did the West Break Its Promise to Moscow?». Spiegel Online. Ανακτήθηκε στις 7 April 2014.
Gorbachev 1996, σελ. 675.
Blomfield A and Smith M (6 May 2009). «Gorbachev: US could start new Cold War». The Telegraph (Paris). Ανακτήθηκε στις 22 May 2009.
Pifer, Steven. «Did NATO Promise Not to Enlarge? Gorbachev Says "No"» (στα αγγλικά). Brookings. Ανακτήθηκε στις 2017-09-11.
Kramer, Mark (2009-04-01). «The Myth of a No-NATO-Enlargement Pledge to Russia». The Washington Quarterly 32 (2): 39–61. doi:10.1080/01636600902773248. ISSN 0163-660X.
Stratton, Allegra (17 June 2008). «Sarkozy military plan unveiled». The Guardian (UK).
Perlez, Jane. «Expanding Alliance: The Overview; Poland, Hungary and the Czechs join NATO». New York Times. Ανακτήθηκε στις 13 July 2018.
[NATO Expansion Would Be an Epic 'Fateful Error' http://articles.latimes.com/1997/jul/07/local/me-10464], Los Angeles Times, 7 July 1997
"NATO Expansion Would Be a Fateful Blunder", New York Times, 5 February 1997
Popescu, Andrei Luca (21 October 2021). «Scenariu de război în "Poarta Focșani". Cât de rapid oprește NATO o luptă cu Rusia?» (στα ro). Radio Europa Liberă România.
Albright, Madeleine (16 Δεκεμβρίου 1997). «Statement by Secretary of State Madeleine K. Albright During the North Atlantic Council Ministerial Meeting». NATO. Ανακτήθηκε στις 4 Σεπτεμβρίου 2013.
«Allied Command Operations (ACO)». NATO. 10 Μαΐου 2013. Ανακτήθηκε στις 4 Σεπτεμβρίου 2013.
Sytas, Andrius (29 March 2016). «NATO needs to beef up defense of Baltic airspace: top commander». Reuters. Ανακτήθηκε στις 9 April 2016.
«NATO elevates Mediterranean Dialogue to a genuine partnership, launches Istanbul Cooperation Initiative». NATO Update. 16 Οκτωβρίου 2008. Ανακτήθηκε στις 22 Ιουλίου 2017.
«U.S. wins NATO backing for missile defense shield». CNN.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 7 Απριλίου 2008. Ανακτήθηκε στις 3 Απριλίου 2008.CS1 maint: BOT: original-url status unknown (link)
Englund, Will (23 March 2012). «Medvedev calls missile defense a threat to Russia». The Washington Post. Ανακτήθηκε στις 10 April 2012.
«Part of NATO missile defense system goes live in Turkey». CNN. 16 January 2012. Ανακτήθηκε στις 16 January 2012.
Norton-Taylor, Richard. "Nato plans to upgrade nuclear weapons 'expensive and unnecessary'." The Guardian, 10 May 2012.
Becker, Markus. "US Nuclear Weapons Upgrades." Der Spiegel, 16 May 2012.
«Ukraine crisis: Nato bolsters Eastern Europe against Russia». BBC News. 5 February 2015. Ανακτήθηκε στις 4 March 2015.
«NATO Meets to Approve Strengthening Forces in Eastern Europe». Newsweek. Reuters. 5 February 2015. Ανακτήθηκε στις 4 March 2015.
«Statement by the North Atlantic Council following meeting under article 4 of the Washington Treaty». NATO Newsroom. 4 March 2014. Ανακτήθηκε στις 2 April 2014.
Techau, Jan (2 Σεπτεμβρίου 2015). «The Politics of 2 Percent: NATO and the Security Vacuum in Europe». Carnegie Europe. Ανακτήθηκε στις 11 Ιουλίου 2018. "A month before [the alliance’s summit in Riga in 2006], Victoria Nuland, then the US ambassador to NATO, called the 2 percent metric the "unofficial floor" on defense spending in NATO. But never had all governments of NATO’s 28 nations officially embraced it at the highest possible political level – a summit declaration."
«Military Spending by NATO Members». The Economist. 16 February 2017. Ανακτήθηκε στις 4 March 2017.
Bendavid, Naftali (22 June 2015). «Just Five of 28 NATO Members Meet Defense Spending Goal, Report Says». The Wall Street Journal. Ανακτήθηκε στις 4 March 2017.
Ivana, Kottasova (8 Ιουλίου 2016). «These NATO Countries are Not Spending Their Fair Share on Defense». CNNMoney. Ανακτήθηκε στις 4 Μαρτίου 2017.
Gramer, Robbie (27 June 2018). «Ahead of NATO Summit, U.S. President Exhorts Allies to Pay Up». Foreign Policy magazine. Ανακτήθηκε στις 12 July 2018.
Hardy, Catherine (15 Ιουνίου 2016). «Cyberspace is officially a war zone – NATO». Euronews. Ανακτήθηκε στις 16 Ιουνίου 2016.
«Montenegro Officially Joins NATO At Ceremony In Washington». Radio Free Europe/Radio Liberty. 5 Ιουνίου 2017. Ανακτήθηκε στις 5 Ιουνίου 2017.
Milic, Predrag (5 June 2017). «Defying Russia, Montenegro finally joins NATO» (στα αγγλικά). ABC News. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 7 June 2017. Ανακτήθηκε στις 5 June 2017.
«US sanctions Turkish officials over detained pastor». Politico. August 1, 2018.
«US changing strategic NATO partner with pastor, Turkish President Erdoğan says». Hürriyet Daily News. 11 Αυγούστου 2018.
«US sanctions Turkey over Pastor Brunson detention». The National. August 1, 2018.
«Turkey, US in diplomatic crisis after ministers hit by sanctions». The Times of India. August 2, 2018.
Winter, Laura (4 Δεκεμβρίου 2019). «NATO declares space an 'operational domain». AlJazeera. Ανακτήθηκε στις 14 Δεκεμβρίου 2019.
«NATO: North Macedonia becomes 30th member». Deutsche Welle. 27 Μαρτίου 2020. Ανακτήθηκε στις 29 Δεκεμβρίου 2021.
McLaughlin, Daniel (6 February 2019). «Macedonia signs Nato deal after ending name dispute with Greece» (στα αγγλικά). The Irish Times. Ανακτήθηκε στις 7 March 2022.
«Chapter 6 - The civilian structure». NATO the first five years 1949-1954. NATO. Ανακτήθηκε στις 3 Ιανουαρίου 2008.
T.D. Young, Reforming NATO's Military Structures, 7.
Dr Gregory W. Pedlow, Evolution of NATO's Command Structure 1951-2009.
«SUMMARY OF THE NATO MILITARY COMMAND STRUCTURE, TERMS OF REFERENCES AND AREAS OF RESPONSIBILITY OF THE MAJOR NATO COMMANDERS' AND THEIR IMMEDIATE SUBORDINATE COMMANDERS».
Sean Maloney, 'To Secure Command of the Sea,' University of New Brunswick thesis, 1991, p.258-261
«Chapter 7 - The Military Structure». NATO the first five years 1949-1954. NATO. Ανακτήθηκε στις 3 Ιανουαρίου 2008.
«Chapter 7 - The Military Structure - Atlantic Command». NATO the first five years 1949-1954. NATO. Ανακτήθηκε στις 3 Ιανουαρίου 2008.
«Chapter 7 - The Military Structure - Channel Command and Channel Committee». NATO the first five years 1949-1954. NATO. Ανακτήθηκε στις 3 Σεπτεμβρίου 2008.
«NATO the first five years 1949-1954». NATO. Ανακτήθηκε στις 4 Απριλίου 2017.
«Revised Terms of Reference for SACLANT» (PDF). NATO Archives. NATO Standing Committee. Ανακτήθηκε στις 26 Σεπτεμβρίου 2016.
Barbara Starr, 'Cold War Battle Orders Make Way for a New NATO Era,' Jane's Defence Weekly, 8 June 1991.
Thomas-Durrell Young, Command in NATO After the Cold War: Alliance, National, and Multinational Considerations, US Army Strategic Studies Institute, June 1, 1997, 11, citing JDW July 17, 1993.
Pedlow, 12.
T.D. Young, 'NATO After 2000,' 16-18.
NATO, Organizations and Agencies, accessed May 2008
«NATO C3 Agency». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 14 Ιανουαρίου 2009. Ανακτήθηκε στις 15 Ιανουαρίου 2020.
«NATO Research & Technology Organization». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 28 Φεβρουαρίου 2009. Ανακτήθηκε στις 15 Ιανουαρίου 2020.
Γενική βιβλιογραφία
Περαιτέρω Μελέτη
Ιστοριογραφία
Békés, Csaba. «The Bibliography of New Cold War History». (2η έκδ. Κέντρο Ερευνών Ιστορίας Ψυχρού Πολέμου, Βουδαπέστη, 2018) διαδικτυακά, 350 σελ.
Dülffer, Jost. «Ιστορία του Ψυχρού Πολέμου στη Γερμανία». Cold War History 8.2 (2008): 135-156.
Kaplan, Lawrence S. «Ο Ψυχρός Πόλεμος και ο Ευρωπαϊκός Ρεβιζιονισμός». Diplomatic History 11.2 (1987): 143-156.
Mariager, Rasmus. «Δανική Ιστορία Ψυχρού Πολέμου». Journal of Cold War Studies 20.4 (2019): 180-211.
Mastny, Vojtech. «Η νέα ιστορία των συμμαχιών του Ψυχρού Πολέμου». Journal of Cold War Studies 4.2 (2002): 55-84.
Olesen, Thorsten B., επιμ. The Cold War and the Nordic Country: Historiography at a crossroads (University Press of Southern Denmark, 2004).
Πρωταρχικές πηγές
"Έγγραφα Στρατηγικής του ΝΑΤΟ" 1949-1969"
Στρατιωτική και Ναυτική Εγκυκλοπαίδεια
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
