Βλαχέρνες

 

 

.

Είναι ονομασία πολύ συνηθισμένη και μάλιστα από τους Βυζαντινούς που δίνεται κυρίως στους ναούς τους αφιερωμένους στην Παναγία. Έτσι έχομε σήμερα μια σειρά από ναούς της Παναγίας των Βλαχερνών που απαντούν στην Κωνσταντινούπολη, στην Ήλιδα, Ήπειρο, Κεφαλλονιά, Μεσσηνία, Κέρκυρα κ.α.

Η Παναγία των Βλαχερνών στην Κωνσταντινούπολη οφείλει το όνομα, σύμφωνα με τον Ιωσήφ Γενέσιο, στο γεγονός ότι κάποιος Σκύθης, που λεγόταν Βλαχέρνος, σκοτώθηκε εκεί. Κατά το "Βραχύ χρονικό" η εκκλησία αυτή κάηκε τον Ιανουάριο του 1434. Ο Σκαρλάτος Βυζάντιος, όμως, μας πληροφορεί ότι η εκκλησία αυτή πυρπολήθηκε δύο φορές, πρώτα το 1070 επί Ρωμανού Δ' του Διογένη, γιατί πήρε φωτιά από το ακοίμητο καντήλι, ανοικοδομήθηκε από τον Ανδρόνικο τον Β' τον Παλαιολόγο και το 1434 κάηκε ξανά.

Σύμφωνα τώρα με τις περιγραφές του Κωνσταντίνου του Ζ' του Πορφυρογέννητου μέσα στην εκκλησία γινόταν "βασιλικό λουτρό", δηλ. λουζόταν ο βασιλιάς με αγιασμένο νερό, ενώ συγχρόνως γινόταν ολόκληρη τελετή. Η όλη διαδικασία είχε μάλλον σαν σκοπό τη σωματική και ψυχική καθαρότητα και σωτηρία των βασιλέων.

Στην εκκλησία αυτή οι αυτοκράτορες κατέθεσαν ένα από τα ιερότερα κειμήλια της πίστης μας την "εσθήτα της Θεοτόκου" που, όπως λέει η παράδοση, βρέθηκε στην Ιερουσαλήμ.

Άλλο περίφημο κειμήλιο είναι η εικόνα της Παναγίας της Βλαχερνιώτισσας. Παρίστανε την Παναγία να προσεύχεται. Είναι η Παναγία των Βλαχερνών που τη θεωρούσαν ως πολιούχο της Κωνσταντινούπολης.

Ο ναός στην αρχή ήταν σε σχήμα βασιλικής μετά όμως πήρε το σχήμα του σταυρού. Οι ιστορικοί μιλούν με απέραντο θαυμασμό γι' αυτόν και για την πλούσια εσωτερική τους διακόσμηση. Σήμερα δε σώζεται τίποτε απ' όλα αυτά.

Με το όνομα Βλαχέρνες υπάρχει στην Κωνσταντινούπολη ολόκληρη συνοικία. Η συνοικία περιβαλλόταν με ομώνυμο τείχος που έγινε το 627 από τον Αυτοκράτορα Ηράκλειο.

Στο τείχος αυτό υπήρχε η "Πόρτα των Βλαχερνών" ή η "Πόρτα του Μονοτείχους των Βλαχερνών".

Στη συνοικία αυτή, εκτός από την εκκλησία της Παναγίας, υπήρχαν τα Παλάτια. Αυτά κτίστηκαν κυρίως από τους Κομνηνούς και ήταν το κέντρο της δημόσιας ζωής στην Κωνσταντινούπολη. Ήταν ακριβώς ότι ήταν το "Μέγα Παλάτιον" στα πρώτα χρόνια της Βυζαντινής περιόδου.

Όλοι οι χρονογράφοι και οι περιηγητές της εποχής μιλούν με θαυμασμό για τον αμύθητο πλούτο, την τέλεια κατασκευή και την ομορφιά τους. Σήμερα δυστυχώς δε σώζονται παρά ελάχιστα ερείπια. Οι Βλαχέρνες ήταν στο Β. μέρος της πόλης, προς τον Κεράτιο κόλπο.

Βλαχερνές (Βλαχερναί), Κωνσταντινούπολη