ART

 

.

Η Εκκλησία της Ελλάδος είναι Αυτοκέφαλη Ανατολική Ορθόδοξη Εκκλησία. Είναι νομικό πρόσωπο δημοσίου δικαίου για το ελληνικό κράτος ενώ κατά το Κανονικό Δίκαιο (εκκλησιαστικούς κανόνες) αποτελεί θείο καθίδρυμα. Ο καταστατικός της Χάρτης είναι νόμος του κράτους.


Βρίσκεται σε κοινωνία (αλληλοαναγνωρίζεται) με το Οικουμενικό Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως και τις άλλες ομόδοξές της Εκκλησίες.


Οργάνωση και διοίκηση

Διοικητικά περιλαμβάνει τις Μητροπόλεις που ανήκαν στο ελληνικό κράτος ως τους Βαλκανικούς Πολέμους και αυτές των Νέων Χωρών που προστέθηκαν μετά, οι τελευταίες όμως της παραχωρήθηκαν "επιτροπικώς" και υπάγονται πνευματικά στο Οικουμενικό Πατριαρχείο σύμφωνα με την Πράξη του 1928. Στην Εκκλησία της Ελλάδος δεν υπάγονται η Εκκλησία της Κρήτης, η οποία είναι ημιαυτόνομη, και οι Μητροπόλεις Δωδεκανήσου, οι οποίες υπάγονται και διοικητικά απευθείας στο Οικουμενικό Πατριαρχείο.


Διέπεται από το συνοδικό σύστημα, δηλαδή οι αποφάσεις λαμβάνονται από όλους τους Μητροπολίτες σε σύνοδο κατά πλειοψηφία και ο προκαθήμενός της (Αρχιεπίσκοπος) είναι ως προς τους λοιπούς Μητροπολίτες πρώτος μεταξύ ίσων (primus inter pares). Ανώτατη Εκκλησιαστική Αρχή έχει την Ιερά Σύνοδο της Ιεραρχίας (Ι.Σ.Ι.), που συγκροτείται με Πρόεδρο τον Αρχιεπίσκοπο Αθηνών και πάσης Ελλάδος και όλους τους εν ενεργεία Μητροπολίτες. Διαρκές διοικητικό όργανο, το οποίο αποφασίζει για τα τρέχοντα θέματα είναι η Διαρκής Ιερά Σύνοδος (Δ.Ι.Σ.).


Ιστορική ανασκόπηση

Πρωτοχριστιανικοί χρόνοι και Βυζάντιο


Grafik1

Ο λόγιος κληρικός Θεόκλητος Φαρμακίδης


Η ίδρυση χριστιανικής Εκκλησίας στον ελλαδικό χώρο ανάγεται στην πρώτη ιεραποστολική περιοδεία του Αποστόλου Παύλου στα 49 μ.Χ.


Ο ίδιος μετά από όραμα που φέρεται να του παρουσιάστηκε στην Τρωάδα πέρασε στην Ελλάδα και ίδρυσε εκκλησίες στους Φιλίππους, Θεσσαλονίκη, Βέροια, Αθήνα, Κόρινθο και Νικόπολη.


Στην Εκκλησία της Θεσσαλονίκης μάλιστα απέστειλε και τις δύο πρώτες του επιστολές, που είναι τα παλαιότερα κείμενα του Κανόνα της Καινής Διαθήκης.


Σημαντικό γεγονός των πρώτων χριστιανικών χρόνων είναι η επίσκεψη στην Αθήνα του μεγάλου Εκκλησιαστικού Πατέρα και Θεολόγου Ωριγένη. Ο Ωριγένης άφησε δυνατές εντυπώσεις στην Αθήνα και βοήθησε στην επίλυση των εσωτερικών ζητημάτων της τοπικής Εκκλησίας.


Οι διωγμοί εναντίον των Χριστιανών ανέκοψαν την πρόοδο του Χριστιανισμού στην Ελλάδα. Υπήρξε μεγάλο πλήθος Χριστιανών μαρτύρων σε όλη την επικράτεια, με ιδιαίτερα εξέχουσες προσωπικότητες, όπως ο Διονύσιος ο Αρεοπαγίτης πρώτος επίσκοπος Αθηνών, ο Θεσσαλονικεύς μεγαλομάρτυς Δημήτριος, ο επίσκοπος Αθηνών Λεωνίδας και πολλοί άλλοι.


Στους διωγμούς έθεσε οριστικά τέρμα ο Μέγας Κωνσταντίνος με το Διάταγμα των Μεδιολάνων. Από τον 4ο αιώνα η επικράτεια του Ανατολικού Ιλλυρικού εξαρτάται κανονικά από την Εκκλησία της Ρώμης αν και πολιτικά υπάγεται στο ανατολικό τμήμα της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας.


Την περίοδο της Εικονομαχίας, λόγω της αντίθεσης της Ρώμης προς την εικονομαχική πολιτική του Αυτοκράτορα Λέοντα Ισαύρου, ο ίδιος υπάγει το Ανατολικό Ιλλυρικό στην Εκκλησία της Κωνσταντινούπολης.


Κεντρικό ρόλο σε όλες τις περιόδους του Χριστιανισμού στην Ελλάδα κατέχει η Εκκλησία της Θεσσαλονίκης.


Η διοικητική υπαγωγή στο Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως θα κρατήσει 1100 χρόνια, όλη την βυζαντινή περίοδο και τα χρόνια της οθωμανικής κατοχής.


Νεοελληνικό κράτος και Αυτοκεφαλία

Η Α' Εθνική συνέλευση της Επιδαύρου στα 1821 και η Γ' της Τροιζήνας στα 1827 όρισαν τρόπους προσωρινής λειτουργίας της εκκλησιαστικής διοίκησης του αρτισύστατου νεοελληνικού κράτους.


Ο Κυβερνήτης Ιωάννης Καποδίστριας διόρισε εκκλησιαστική επιτροπή στα 1828 και η Δ' Εθνική συνέλευση του Άργους κατέστησε Γραμματεία Εκκλησιαστικών και Δημόσιας Παιδείας.


Ο αρμόδιος για τα Εκκλησιαστικά του Συμβουλίου της οθωνικής Αντιβασιλείας Μάουρερ το 1833 συγκρότησε κληρικολαϊκή Νομοπαρασκευαστική επιτροπή στις 27 Μαρτίου 1833, υπό την προεδρία του Σπυρίδωνα Τρικούπη, με σκοπό την εκπόνηση οριστικού σχεδίου διοίκησης.Βάσει της γνωμοδότησης αυτής της Επιτροπής ο αντιβασιλέας Μάουρερ και ο διαφωτιστής ιερωμένος Θεόκλητος Φαρμακίδης προχώρησαν στη σύνταξη Καταστατικού Χάρτη γιά τη διοίκηση της Εκκλησίας.


Στις 25 Ιουλίου 1833 ο Καταστατικός Χάρτης επικυρώθηκε από το Βασιλιά Όθωνα και διορίστηκε η πρώτη Σύνοδος Ιεραρχών. Η πράξη αυτή εξόργισε το Οικουμενικό Πατριαρχείο το οποίο διέκοψε κοινωνία με την ελλαδική εκκλησία και την κήρυξε σχισματική. Για κάποιους η αυτοκεφαλία ήταν αναγκαία για την Εκκλησία τη Ελλάδος, προκειμένου να απαλλαγεί διοικητικά από το ευρισκόμενο εντός της Οθωμανικής αυτοκρατορίας και ενδεχομένως ελεγχόμενο από αυτήν Οικουμενικό Πατριαρχείο, για άλλους αντίθετα ήταν τέχνασμα του Μάουρερ για να την θέσει υπό τον έλεγχό του και απαρχή της "κρατικοποίησής" της.


Μετά την Επανάσταση της 3ης Σεπτεμβρίου του 1844 η Εθνοσυνέλευση επικύρωσε τον Καταστατικό Χάρτη με ελάχιστες αλλαγές.


Στα 1850 οι ιεράρχες της ελλαδικής εκκλησίας απευθύνουν επιστολή προς το Οικουμενικό Πατριαρχείο ζητώντας την ανακήρυξη αυτοκεφαλίας. Έτσι στις 29 Ιουλίου 1850 το Οικουμενικό Πατριαρχείο εξέδωσε Τόμο ανακήρυξης (απόφαση) μην αναγνωρίζοντας το διάστημα των ετών 1833-1850 ως κανονικό χρόνο αυτοκέφαλης διοίκησης.


Την πολιτική ένωση της Επτανήσου με την Ελλάδα το 1864 ακολούθησε και εκκλησιαστική ένωση σύμφωνα με τον Τόμο που εξέδωσε το Οικουμενικό Πατριαρχείο,το ίδιο συνέβη με τις Μητροπόλεις της Θεσσαλίας και ενός τμήματος της Ηπείρου όταν απελευθερώθηκαν στα 1882.


Νέες Χώρες

<===---+---===>

Μετά τους Βαλκανικούς Πολέμους στην Ελλάδα διαμορφώθηκαν δύο εκκλησιαστικές διοικήσεις. Μία της Αυτοκεφάλου Εκκλησίας της Ελλάδος και μία των Επαρχιών του Οικουμενικού Θρόνου στις νεοαπελευθερωθείσες περιοχές με κύριο μοχλό διοίκησης τη Σύνοδο Ιεραρχών υπό τον Μητροπολίτη Θεσσαλονικής Γεννάδιο Αλεξιάδη.


Τό πρόβλημα διευθετείται με την έκδοση στα 1927 νόμου της ελληνικής πολιτείας καθώς και δύο Πράξεων από το Οικουμενικό Πατριαρχείο και την Εκκλησία της Ελλάδος το 1928, με τις οποίες παραχωρήθηκαν "επιτροπικώς" οι Μητροπόλεις των λεγομένων Νέων Χωρών στην Εκκλησία της Ελλάδος, πνευματικά όμως παρέμειναν υπό τη δικαιοδοσία του Οικουμενικού Θρόνου. Οι Μητροπολίτες των Νέων Χωρών θα μνημόνευαν τον Πατριάρχη ως προκαθήμενο της Εκκλησίας κατά τη θεία λειτουργία και, ενώ θα εκλέγονταν από την Ιερά Σύνοδο της Ιεραρχίας της Ελλάδος, ο Πατριάρχης θα είχε τον τελευταίο λόγο στην εκλογή τους, διατηρώντας το δικαίωμα να διαγράφει υποψηφίους από το σχετικό κατάλογο. Το καθεστώς αυτό προκάλεσε κατ' επανάληψιν προστριβές μεταξύ των δύο εκκλησιών, κατά τις οποίες το Πατριαρχείο κατηγορούσε την Εκκλησία της Ελλάδος για αθέτηση των υποχρεώσεών της και αγνωμοσύνη προς τη "Μητέρα Εκκλησία", ενώ η Εκκλησία της Ελλάδος κατηγορούσε τον Οικουμενικό Θρόνο για ανάμιξη στα εσωτερικά της και προσπάθεια επιβολής εμπίστων του στις Μητροπόλεις. Η μεγαλύτερη ως τώρα κρίση ξέσπασε την άνοιξη του 2004, με αφορμή την εκλογή των νέων Μητροπολιτών Θεσσαλονίκης, Κοζάνης και Ελευθερουπόλεως. Το Πατριαρχείο συγκάλεσε Μείζονα και υπερτελή Σύνοδο, η οποία αποφάσισε τη διακοπή της κοινωνίας των λοιπών ορθοδόξων Εκκλησιών με την Εκκλησία της Ελλάδος. Τελικά μετά από αμοιβαίες υποχωρήσεις οι αρχικά υποψήφιοι Μητροπολίτες εξελέγησαν, νέα Μείζων και υπερτελής Σύνοδος ήρε την ακοινωνησία με την Εκκλησία της Ελλάδος και ο Πατριάρχης αναγνώρισε την εκλογή των νέων Μητροπολιτών.


Προκαθήμενοι της Ελλαδικής Εκκλησίας

Μητροπόλεις της Εκκλησίας της Ελλάδος

Η Εκκλησία της Ελλάδος, πέραν της Αρχιεπισκοπής Αθηνών, αποτελείται από τις παρακάτω 80 Μητροπόλεις:


Νέες Χώρες


Εξωτερικοί Σύνδεσμοι


Προτεινόμενη Βιβλιογραφία

Κόσμος

Αλφαβητικός κατάλογος

Hellenica World - Scientific Library

Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License