.
Ο Βικέντιος Δαμοδός (Vincenzo Damodoα[›] περίπου 1700-1752 β[›] ήταν Έλληνας δικηγόρος και Φιλόσοφος,εισηγητής της φιλοσοφίας του Ντεκάρτ στην Ελλάδα και ένας από τους πρώιμους εκπροσώπους[2] του Νεοελληνικού διαφωτισμού.
Βιογραφικά στοιχεία
Γεννήθηκε στα Χαβριάτα Παλικής στην Κεφαλονιά, όπου φαίνεται ότι έλαβε την εγκύκλιο μόρφωση. Ήταν γόνος αριστοκρατικής οικογένειας. Ο πατέρας του λεγόταν Φραγκίσκος και ανήκε στον κύκλο των ευγενών του νησιού, ενώ η μητέρα του Φιλανδρία ήταν κόρη ιερέα. Το 1713 πήγε στη Βενετία με σκοπό να παρακολουθήσει το Φλαγγινιανό Σχολείο της ελληνικής παροικίας, όπου διδάχθηκε γραμματική, φιλολογία, ρητορική, λογική και φιλοσοφία. Θα συνεχίσει τις σπουδές του στο Πανεπιστήμιο της Πάδουα πάνω στη Νομική επιστήμη.Το 1723, αφού ολοκλήρωσε τις σπουδές του μετεγκαθίσταται πίσω στο νησί όπου και ιδρύει ανώτατη ιδιωτική σχολή Θεολογίας και Φιλοσοφίας. Σε λίγα χρόνια η σχολή αναδείχθηκε μία από τις πιο αξιόλογες και φημισμένες των Επτανήσων προσελκύοντας μαθητές από τον ευρύτερο ελλαδικό χώρο και τις νοτιοδυτικές περιοχές των Βαλκανίων. Πιθανότατα να φοίτησε και ο Ευγένιος Βούλγαρης σε αυτή τη σχολή[3]. Το πρόγραμμα της διδασκαλίας του περιλάμβανε τον κύκλο των φιλοσοφικών μαθημάτων, καθώς και θεολογία, ρητορική και ηθική.
Ιδιαίτερη αναφορά
Στη φιλοσοφία του ο Δαμοδός προσπάθησε να απελευθερωθεί από το δυτικό σχολαστικισμό και από τον αυστηρό αριστοτελισμό του Κορυδαλλέα που κυριαρχούσε στην Ανατολή. Το πνεύμα αυτό διαπνέει τα έργα του, Επίτομος λογική κατ' Αριστοτέλην, Ρητορική, Σύνοψις ηθικής φιλοσοφίας [4] Φυσική, Μεταφυσική.
Εργογραφία
Ανέπτυξε και πλούσια συγγραφική δραστηριότητα, η οποία περιλάμβανε πλήθος εγχειριδίων σχετικών με τα μαθήματα της σχολής του, καθώς και πραγματείες και διάφορα συμπιλήματα. Τα περισσότερα από τα έργα του είναι ανέκδοτα, έχει διασωθεί όμως σημαντικός αριθμός χειρογράφων του (περίπου 140) σε πολλές βιβλιοθήκες ανά την Ελλάδα.
Επίτομος Λογική κατ’ Αριστοτέλην, Βενετία, 1759
Τέχνη Ρητορική, Βενετία, 1759
Πράξις κατά συντομίαν εις τας ρητορικάς ερμηνείας, Πέστη, 1815
Σύνοψις Ηθικής Φιλοσοφίας, Αθήνα, 1940, επανέκδ. Ίκαρος 1985
Σύντομος ιδέα της Λογικής κατά την μέθοδον των νεοτέρων, Αθήνα, 1978
Συνταγματικόν Θεολογικόν, Αθήνα, 1980
Φυσιολογία αιτιολογική εις την κοινήν διάλεκτον σχολαστική, Αριστοτελική και νεωτερική
Μεταφυσική, ήτοι πρώτη φιλοσοφία και φυσική θεολογία
Λογική ελάσσων και μείζων περιπατητική και νεωτερική
Η "Φυσιολογία" αποτελεί το σημαντικότερο ίσως έργο του Δαμοδού και ο μεγάλος αριθμός των χειρογράφων που παραδίδουν το κείμενο δηλώνει τη σημαντική διάδοσή της στον ελλαδικό χώρο. Αποτελεί το πρωιμότερο έργο φυσικής φιλοσοφίας του 18ου αιώνα. Αποτελείται από τρία μέρη, από τα οποία το πρώτο πραγματεύεται τη γενική φυσιολογία "περί του φυσικού σώματος απλώς θεωρουμένου", το δεύτερο τη μερική φυσιολογία "περί του αψύχου σώματος" και το τρίτο τη μερική φυσιολογία "περί του εμψύχου σώματος". Στόχος του Δαμοδού είναι να καταστήσει γνωστές σε όσους δεν είναι σε θέση να μελετήσουν τα λατινικά κείμενα τις απόψεις των νεότερων φιλοσόφων, οι οποίοι "ηύξησαν και ελάμπρυναν τόσον τα εφευρήματα των παλαιών φυσιολόγων". Η μέθοδος που ακολουθεί για την ανάπτυξη του έργου του συνίσταται στην παράθεση, κατά πρώτον της άποψης του Αριστοτέλη, στη συνέχεια της άποψης των Σχολαστικών και, τέλος, της άποψης των νεοτέρων. Με δυό λόγια θα λέγαμε ότι το έργο του Δαμοδού στη φυσική φιλοσοφία επιχειρεί να αφομοιώσει τις αρχές της καρτεσιανής φιλοσοφίας στο πλαίσιο της αριστοτελικής φυσικής. Η ώσμωση αυτή της φυσικής φιλοσοφίας του Καρτέσιου με την αριστοτελική οντολογία εγκαινιάζει μια πρακτική που πολλοί λόγιοι πρόκειται να ακολουθήσουν τα επόμενα χρόνια.
Σημειώσεις
^ α: Στα Επτάνησα ήταν συνηθισμένη η "ιταλοποίηση" των κύριων ονομάτων. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελούν οι βουλευτές της Ιονίου Βουλής, της οποίας τα πρακτικά συντάσσονταν στην ιταλική.
^ β: Κάποιες από τις πηγές αναφέρουν ότι απεβίωσε το 1754, ενώ άλλες ότι γεννήθηκε το 1669.
Παραπομπές
↑ Ματθαίος Παρανίκας, σ. 146 Σχεδίασμα περί τῆς ἐν τῷ ἐλληνικῷ έθνει καταστάσεως τῶν γραμμάτων ἀπό ἀλώσεως Κωνσταντινουπόλεως (1453 μ.Χ) μέχρι τῶν ἀρχῶν τῆς ἐνεστώσης (ΙΘ΄) ἐκατονταετηρίδος, Ἐν Κωνσταντινοπόλει, 1866]]
↑ Εγκυκλοπαίδεια Δομή, σ. 423 ISBN 960-8177-57-X
↑ Μεταλληνός Γ. (1986), "Βικέντιος Δαμοδός", Παράδοση και αλλοτρίωση. Τομές στην πνευματική πορεία του νεότερου Ελληνισμού κατά τη μεταβυζαντινή περίοδο, Αθήνα. σ. 45-84.
↑ Σύνοψις ηθικής φιλοσοφίας, «Εισαγωγή» εκδόσεις Ίκαρος 1985
Πηγές
Άνθιμος Μαζαράκης (1800-1868), Βιογραφίαι Κεφαλλήνων
Μελετίου, Εκκλησιαστική Ιστορία Δ΄ 71 [1]
Κωνσταντίνος Δημαράς, A History of Modern Greek Literature
Βιογραφίες Πεζογράφων και Ποιητών, 1995, Γύρω γύρω όλοι, Αθήνα
Εκδόσεις έργων του Βικέντιου Δαμοδού
Συνταγμάτιον της Μεταφυσικής. Επιμ.-Εισαγωγή Β. Μπόμπου-Σταμάτη. "Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων - Τομέας Φιλοσοφίας", Ιωάννινα 2002.
Θεολογία δογματική κατά συντομίαν ή τε συνταγμάτιον θεολογικόν. Εισαγωγή-Σχόλια π. Γεώργιος Μεταλληνός. «Ιερά Μονή Βατοπαιδίου», Αθ. 2008.
Βιβλιογραφία
Μπόμπου-Σταμάτη, Βασιλική: Ο Βικέντιος Δαμοδός. Βιογραφία-Εργογραφία 1700-1754. Διδ. διατριβή, "Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης", Αθ. 1998
Δημαράς, Κ.Θ., "Χρονολογικά του Βικέντιου Δαμοδού", Τρίτο Πανιόνιο Συνέδριο, τ.2, σ. 16-21.
Μοσχονάς, Σπύρος, Δύο μορφές του ελληνικού Διαφωτισμού στην Κεφαλονιά. (Βικέντιος Δαμοδός, Νεόφυτος Βάμβας). Αθ. 1995.
Μπόμπου-Σταμάτη, Βασιλική, «Στοιχεῖα γιὰ τὴν οἰκογένεια τῶν Δαμοδῶν στὰ Χαβριάτα τῆς Κεφαλονιᾶς (18ος αἰώνας)», στό: Πρακτικὰ Ε' Διεθνοῦς Πανιονίου Συνεδρίου, Διεθνὲς Πανιόνιο Συνέδριο, Τόμος Α', Ἀργοστόλι-Ληξούρι, 1991, σσ. 443-511
Γ. Χριστιανίδης, κ.ά., Οι Έλληνες λόγιοι στην περίοδο της Τουρκοκρατίας στο "Ελληνική Φιλοσοφία και Επιστήμη: Από την Αρχαιότητα έως τον 20ο αιώνα. Οι Επιστήμες στην Αρχαία Ελλάδα, στο Βυζάντιο και στον Νεότερο Ελληνισμό", τ. Β', Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο (ΕΑΠ), Πάτρα 2000, σ.σ. 335-337.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
http://195.134.75.14/hellinomnimon/authors//Damodos.htm
http://www.kefalonianet.gr/el/infoID.asp?CatID=2&ScatID=63&EntityID=217
