Η Στέλλα Βογιατζόγλου (1950-2008) γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη. Ήταν πεζογράφος και συγγραφέας διηγημάτων, μυθιστορημάτων, θεατρικών έργων και παιδικής λογοτεχνίας. Σπούδασε νομικά στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και εργάστηκε σε διάφορες υπηρεσίες και στο ραδιόφωνο. Στα γράμματα εμφανίστηκε το 1978 με διήγημα από τη λογοτεχνική στήλη της εφημερίδας «Τα Νέα».[1] Ήταν μέλος της Εταιρείας Συγγραφέων και της Εταιρείας Λογοτεχνών Θεσσαλονίκης. Έργα της μεταφράστηκαν στα αγγλικά και στα γερμανικά.
Διάφορες εφημερίδες όπως «Τα Νέα», «Αυγή», «Βραδυνή», «Αγγελιοφόρος», «Μακεδονία» καθώς και λογοτεχνικά περιοδικά όπως «Παραφυάδα», «Η Λέξη», «Διαβάζω», «Εντευκτήριο», «Υπόστεγο», «ΒestSeller»,« Ρόπτρο», «Παρατηρητής» δημοσίευσαν κείμενα της. Βραβεύτηκε για το θεατρικό της έργο «Στην υγειά των χαμένων», 1990, το οποίο μεταφράστηκε στα γερμανικά και εκπροσώπησε την Ελλάδα στον διαγωνισμό European Drama Award. Επίσης, το έργο της «Τσικλιντάν» τιμήθηκε από το ΥΠΠΟ το 1997 και ανέβηκε στη σκηνή του Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος, ενώ το 2002 τιμήθηκε με το Γ’ Κρατικό Βραβείο Θεατρικού Έργου.
Πέθανε στη Θεσσαλονίκη στις 18 Αυγούστου 2008, μετά από μακρόχρονη μάχη με τον καρκίνο -εμπειρία που αποτέλεσε το θέμα του «Τσικλιντάν».[2]
Εργογραφία
Πεζογραφικά έργα
Εμφανίστηκε στην πεζογραφία με τη νουβέλα «Το μαγγανοπήγαδο» που τυπώθηκε στην Αθήνα (Πύλη 1980· Kέδρος 1988)
Ακολούθησαν τα εξής έργα:
«Σκόνη κόλλησε στ’ αυτιά μας» (Nέα Σύνορα 1983· Σύγχρονοι Ορίζοντες 2003)
«Η συγκάτοικος» (Kέδρος 1987, 3η έκδοση 1989)
«Και ο Φαίδων ήμουν εγώ» (Kέδρος 1991)
«Ύστερα έφυγες στ’ αληθεια» ( Kέδρος 1996, 2η έκδοση 1997)
«Καμιά ιστορία δεν τελειώνει» ( Κέδρος 2005)
Τα πεζά της Βογιατζόγλου σε μεγάλο βαθμό αναπτύσσονται πάνω σε βιωματικό υλικό. «Παρά το γεγονός ότι όταν αναφέρεται στο παρελθόν μιλάει για μίζερες και πονεμένες καταστάσεις, ο αναγνώστης αντιλαμβάνεται έναν τόνο νοσταλγίας να υφέρπει για το παλιό που χάθηκε.»[3] Περιγράφει την κοινωνική πραγματικότητα της γενέθλιας πόλης από τις αρχές του αιώνα μέχρι τις μέρες μας. «Η περιγραφή γίνεται ακτινωτά με επάλληλους κύκλους που όλο και διευρύνονται.[...] Η αφήφηση προχωρά από βιβλίο σε βιβλίο δείχνοντας όλες τις γρήγορες αλλαγές στις κοινωνικές δομές και το πρόσωπο της Θεσσαλονίκης»[4] Εικονίζεται συνήθως με ανατρεπτικό χιούμορ και ειρωνεία η συμβατική ζωή των μεσαίων στρωμάτων, τα ήθη και κυρίως τα όρια τους από την εποχή της Μικρασιατικής Καταστροφής και μετά (όπου τον πρωταγωνιστικό ρόλο κρατούν οι γυναίκες), στοιχείο που «δείχνει ότι η Βογιατζόγλου ακολόύθησε το δρόμο που χάραξε ο Κώστας Ταχτσής στα γράμματά μας με Το τρίτο στεφάνι.[...]Απο τους Θεσσαλονικείς πεζογράφους την τεχνική αυτη χρησιμοποίησε και ο Νίκος Μπακόλας»[5] Επιχειρείται, επιπλέον, μία αναδρομή από την παιδική ηλικία μέχρι το γάμο με γραφή ρεαλιστική εμπλουτισμένη με μνήμες από το παρελθόν και ονειρικά στοιχεία[6].
Αν και ο τρόπος που περιγράφει τείνει μάλλον προς τον ποιητικό ρεαλισμό, τα πρόσωπα φαίνονται αδρά όπως και οι συνήθως προβληματικές ανθρώπινες σχέσεις. Έμφαση δίνεται στα γυναικεία ψυχολογικά αδιέξοδα αλλά και γενικότερα κεντρικό θέμα είναι η μοναξιά. Η αφήγηση ενσωματώνει «αρκετά νεωρτεικά στοιχεία και τεχνικές. Το μπρος πίσω του χρόνου. Από το παρόν η αφήγηση πετάγεται συνειρμικά στο παρελθόν και το αντίθετο. Εναλλαγή της τριτοπρόσωπης με πρωτοπρόσωπη εξιστόρηση. Μακρείς μονόλογοι σαν παραμιλητό. Κεφάλαια που έχουν ως τίτλους τα ονόματα των μυθιστορηματικών ηρώων που εναλάσσονται καθώς η πλοκή εξελίσσεται . Προώθηση του μύθου με επιστολές που ανταλλάσσουν τα πρόσωπα. Καταγραφή μαγνητοφωνημένων σκέψεων και παρατηρήσεων.»[7]
Θεατρικά έργα
«Eνδοοικογενειακα» (ραδιοφωνικές συνέχειες από το σταθμό Μακεδονίας 1989)
«Tο τσιφτετέλι» κινηματογραφική εκδοχή του ομώνυμου μυθιστορήματος, σενάριο ταινίας μικρού μήκους του Πέτρου Παναμά, από τη σειρά «Η Θεσσαλονίκη διηγείται», η οποία εκπροσώπησε την ΕΡΤ-3 στο Διεθνές Φεστιβάλ Ευρείας Οθόνης, στο Άμστερνταμ, το 1997, Νέα Σύνορα 1997
«Στην υγεία των χαμένων» (Κρατικό βραβείο, εκδ. Σύγχρονοι Ορίζοντες 2001, γερμανική έκδοση: "Zum wohl des Versager", μτφρ. Mαρία Mπογδάνου -κυκλοφορεί από τον εκδοτικό οίκο Bernd Bauer Verlag)·
«Τσικλιντάν» (Κέδρος 2006
Παιδικά βιβλία
«Ομήρου Οδύσσεια» σύντομη διασκευή της Οδύσσειας για παιδιά (A.Σ.E. 1983, 5η έκδοση 1989· Πατάκης 2000)
«Καβάλα σε δυο φεγγάρια» (A.Σ.E. 1982, 7η έκδοση 1989, 8η έκδοση Kέδρος 1994)
«Οι περιπέτειες του Μπιρμπιρή στη μυθική χώρα» (A.Σ.E. 1986, 3η έκδοση 1989, 4η έκδοση Kέδρος 1996)
«Η πέτρα της υπομονής» (Παρατηρητής 1986, 3η έκδοση 1989)
«H Mυρωδίτσα», (Παρατηρητής 1986, 3η έκδοση 1989)
«Η πεισματάρα Ρουμπίνη και άλλες ιστορίες» (Πατάκης, 2006)
Διηγήματα
«Περνώντας βιαστικά ανάμεσα τους» (διηγήματα, Κέδρος 2000)
Συλλογικά έργα
Η Θεσσαλονίκη των συγγραφέων (Ιανός, 2011)
Εν Θεσσαλονίκη: 13 σύγχρονοι πεζογράφοι: μελέτη - ανθολογία (Ιανός, 2001)
Εντός Σχεδίου (;) μια παράσταση από «Το θέατρο των καιρών» (Κέδρος, 1998, με κείμενα άλλων επτά Ελλήνων συγγραφέων)
Βίοι Αγίων
Κοσμάς ο Αιτωλός: ο Άγιος των γραμμάτων και της λευτεριάς. (Μαΐστρος, 2009)
Παραπομπές
Σφυρίδης, Περικλής (1992). Πεζογράφοι της Θεσσαλονίκης '80-'90: Εισαγωγή , παρατηρήσεις, σχόλια, ανθολογία. Θεσσαλονίκη: τα τραμάκια.
«http://www.kathimerini.gr/331839/article/politismos/arxeio-politismoy/antio-sthn-stella-vogiatzogloy». Εξωτερικός σύνδεσμος στο |title= (βοήθεια)
ΣΦΥΡΙΔΗΣ, ΠΕΡΙΚΛΗΣ (2001). ΕΝ ΤΩ ΔΗΜΩ ΤΩΝ ΣΥΚΕΩΝ 13 σύγχρονοι πεζογράφοι της Θεσσαλονίκης ΜΕΛΕΤΗ- ΑΝΘΟΛΟΓΙΑ. ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ: ΙΑΝΟΣ, σελ. 203. ISBN 960-7771-50-8.
Σφυρίδης, Περικλής (2001). ΕΝ ΤΩ ΔΗΜΩ ΤΩΝ ΣΥΚΕΩΝ 13 σύγχρονοι πεζογράφοι της Θεσσαλονίκης ΜΕΛΕΤΗ- ΑΝΘΟΛΟΓΙΑ. ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ: ΙΑΝΟΣ, σελ. 197. ISBN 960-7771-50-8.
ΕΝ ΤΩ ΔΗΜΩ ΤΩΝ ΣΥΚΕΩΝ 13 σύγχρονοι πεζογράφοι της Θεσσαλονίκης, σελ. 203.
Σφυρίδης, Περικλής (1989). Ένδον Πόλη: ανθολογία διηγημάτων μεταπολεμικών πεζογράφων της Θεσσαλονίκης. Θεσσαλονίκη: Δήμος Θεσσαλονίκης, σελ. 11.
ΕΝ ΤΩ ΔΗΜΩ ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ 13 σύγχρονοι πεζογράφοι της Θεσσαλονίκης, σελ. 203.
Πηγές
«Εθνικό Κέντρο Βιβλίου / Σύγχρονοι Έλληνες συγγραφείς». www.ekebi.gr. Ανακτήθηκε στις 2015-12-11.
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
