Ο Πρόδρομος Σκοτίδαs ή Ποζιαρίτης ή Ποζιαρίδης ήταν σημαντικός Έλληνας Μακεδονομάχος οπλαρχηγός από το Ραψομανίκι Ημαθίας.
Βιογραφικά στοιχεία
Ο Πρόδρομος Σκοτίδας γεννήθηκε στα μέσα του 19ου αιώνα στο Ραψομανίκι Ημαθίας. Ήταν ο μεγάλος, από τον πρώτο γάμο, ετεροθαλής αδερφός του Δημήτριου Κατσιάμπα. Η μητέρα τους Κυραάννα ήταν εγγονή του οπλαρχηγού Πολυζωγόπουλου από την Νάουσα της Επανάστασης του 1821. Δυο αδέρφια που η καταγωγή τους είναι από το Ρουμλούκι και συγκεκριμένα από τους Ποζαρίτες (Κεφαλοχώρι) Ημαθίας αντιστάθηκαν στον κατακτητή, τον ταλαιπώρησαν και έδωσαν δείγματα πατριωτισμού στην περίοδο του Μακεδονικού Αγώνα κοντά στους Β. Σταυρόπουλο (Κόρακα), τον Μ. Αναγνωστάκο (Ματαπά), τον Κ. Μπουκουβάλα, τον Π. Παπατζανετέα, το Λ. Κορομηλά, τον Τ. Άγρα και τον φίλο τους βέβαια, τον καπετάν Σημανίκα που τους είχαν κοντά τους στο βάλτο των Γιαννιτσών. Ο Πρόδρομος Σκοτίδας έδρασε ως κλέφτης στο Βέρμιο από το 1887. Ήταν όργανο πράκτορα τάξεως Γ΄ και αυτός και ο αδερφό του Δημήτριο Κατσάμπα αναλάμβαναν ριψοκίνδυνεs αποστολές μεταμφιεσμένοι πότε σε παπάδες, πότε σε χωρικούς, έμπαιναν το βράδυ και σκότωναν κάθε τύραννο ή Τούρκο ή Βούλγαρο κομιτατζή που ταλαιπωρούσαν και σκότωναν τον Ελληνικό πληθυσμό του Ρουμλουκίου Ημαθίας και μετά από πολλές αιματηρές μάχες κατάφεραν υπό τις διαταγές του καπετάν Ματαπά και του καπετάν Κόρακα να εγκαταστήσουν την πρώτη Ελληνική καλύβα μέσα στην λίμνη των Γιαννιτσών και να εκδιώξουν τους Βούλγαρους που τόσα χρόνια ταλαιπωρούσαν την περιοχή. Μία από τις πιο σημαντικές ενέργειες του Πρόδρομου Σκοτίδα, του Δημήτριου Κατσάμπα και των Μ. Αναγνωστάκη (Ματαπά) και Μπουκουβάλα ήταν η επίθεσή τους στο δυτικό τμήμα της λίμνης, όπου οι Βούλγαροι κυριαρχούσαν με δίκτυο αλληλοϋποστηριζομένων οχυρωμάτων, κατά τα οποία κατέλαβε την καλύβα, που ήταν απέναντι από την Ακρολίμνη. Στην επιχείρηση εκείνη οι Βούλγαροι απώλεσαν περί τους 20 κομιτατζήδες.
Μακεδονικός Αγώνας
Το 1903 μπήκαν πρώτοι στη λίμνη των Γιαννιτσών και κατέλαβαν την πρώτη Ελληνική καλύβα, την οποία οργάνωσε ο Θεοχάρης Κούγκας με τον Τζόλα Περήφανο μαζί με τους Παντελή Παπαϊωάννου (Γραικό) και Ιωάννη Ράμναλη.
Το 1905, ο Μ. Αναγνωστάκος, ο Κ. Μπουκουβάλας, ο Π. Παπατζανετέας, ο Ι. Δεμέστιχας και ο Β. Σταυρόπουλος οργάνωσαν τα ένοπλα σώματα μαζί με τους Πρόδρομο Σκοτίδα και Δημήτριο Κατσάμπα, που υπήρξαν οι πρώτοι πράκτορες στην περιοχή.
Σύμφωνα με την περιγραφή του Β. Σταυρόπουλου (καπετάν Κόρακα), για τον Πρόδρομο Σκοτίδα:
Η θρυλική Κυράννα, μητέρα του Πρόδρομου Σκοτίδα και του Δημήτριου Κατσάμπα
Ο Σκοτίδας ήταν ένας φοβερός άνθρωπος, ως τη στιγμή που ήλθε στο σώμα μου ήταν ληστής και μαζί με δυο τρεις άλλους γυρνούσε, σκότωνε Τούρκους και πλιατσικολογούσε. Ήταν πάρα πολύ καλός ελεύθερος σκοπευτής και είχε μεγάλη αρετή την καρτερία. Μπορούσε και περίμενε και 2 και 3 μέρες στο ίδιο μέρος τα θύματά του, μέχρι που περνάγανε και τα σκότωνε. 18 χρόνια ληστής είχε κάτι γένια ως το γόνατο, δεν έβγαλε ποτέ το μαύρο του πουκάμισο, ούτε τα γένια του έκοψε που ήταν, όπως έλεγε η λεβεντιά του, αλλά βοήθησε πάρα πολύ και πολέμησε σαν λιοντάρι.
Στην ζωτική, στρατιωτικά, περιοχή της Βέροιας, τον Ιανουάριο του 1908 δρούσε το σώμα υπό τον επιλοχία του Πυροβολικού Σταυρόπουλο Βασίλειο (Κόρακα), μαζί με τον οπλαρχηγό Πρόδρομο Σκοτίδα και τον οπλαρχηγό Δημήτριο Κατσάμπα είχαν πετύχει να την ελέγχουν πλήρως. Την 18η Ιανουαρίου τα σώματα είχαν καταφύγει, εξ αιτίας του δριμύτατου ψύχους, στο Τσέρνοβο (Φυτιά), βορειοανατολικά της Βέροιας. Περί τα μεσάνυκτα της ίδιας μέρας το σώμα βρέθηκε κυκλωμένο από ισχυρό Τουρκικό απόσπασμα, προφανώς κατόπιν προδοσίας. Ο επιλοχίας Σταυρόπουλος όταν κατάλαβε την κύκλωση συγκέντρωσε τους άνδρες του και πέτυχε να τους βγάλει από τον κλοιό, εφαρμόζοντας ένα παλιό τέχνασμα, το οποίο χρησιμοποιούσαν οι κλέφτες. Άφησε ελεύθερο προς τις θέσεις του Τουρκικού αποσπάσματος ένα μεγάλο κριάρι, το οποίο συντηρούσε το σώμα σαν "μασκότ". Κατά τα έθιμα των Τούρκων, το ελεύθερο κριάρι έπρεπε να πιαστεί και να προσφερθεί σαν θυσία στον Αλλάχ. Ενώ οι Τούρκοι προσπαθούσαν να πιάσουν το κριάρι, οι Έλληνες αντάρτες βρήκαν την ευκαιρία να περάσουν μέσα από τις Τουρκικές θέσεις και να σωθούν στην πραγματικοτητα φρυγαν απο ενα μεροσ με πηγαδη που το ελεγαν κριαρι το πρωί της 3η Φεβρουαρίου 1908, από τα σώματα Προδρομου Σκοτιδα Ν. Τσίπουρα και Γ. Φραγκάκου. Οι υπόψη οπαδοί αντιστάθηκαν με πείσμα, τελικά όμως η αντίσταση τους κάμφθηκε, αφού σκοτώθηκαν 16 απ' αυτούς και θανατώθηκαν 3.000 αιγοπρόβατα. Μετά το τέλος της επιχείρησης κατέφθασε στον τόπο της συμπλοκής Τουρκικός στρατός από τη Χάδοβα (Πολύμυλος). Τα Ελληνικά όμως σώματα αν και καταδιώχτηκαν από τους Τούρκους, τελικά πέτυχαν να περάσουν τον Αλιάκμονα και να κατευθυνθούν προς Κόκοβα (Πολύδενδρο) και Σπουρλίτα (Ελαφίνα) της περιοχής των Πιερίων, η οποία ήταν υπό την ευθύνη του σώματος του Ολύμπου. Μετά τριήμερη παραμονή στην περιοχή των Πιερίων, τα σώματα επανήλθαν στις περιοχές τους, το δευτερο μπήκε στη λίμνη των Γιαννιτσών, και παρέμεινε λίγες μέρες σε μια καλύβα (πάτωμα) της λίμνης για ανάπαυση. Στις αρχές Μαρτίου του 1908 ο Σταυρόπουλος πληροφορήθηκε ότι συμμορία από Ρουμανίζοντες, με αρχηγό τον Χατζηγώγο, διέτρεχε την περιοχή της Βέροιας ανενόχλητη. Συγχρόνως, διατάχθηκε από το Προξενείο Θεσσαλονίκης να αποκόψει τις επικοινωνίες μεταξύ Βέροιας και γειτονικών χωριών. Την 8η Μαρτίου 1908 ο Πρόδρομος Σκοτίδας, ο Σταυρόπουλος και ο Δημήτριος Κατσάμπας προσέβαλαν τους Ρουμανίζοντες της Δόλιανης (Κουμαριάς), όταν αυτοί βρίσκονταν στα χωράφια τους. Σε αντίποινα της προσβολής αυτής, μικροσυμμορία Ρουμανιζόντων προσέβαλε το μοναστήρι της Παναγίας Δοβράς (Καλή Παναγιά) και σκότωσε τους μοναχούς Παπασταύρο και Μάρκο Σαφάρη. Ο Πρόδρομος Σκοτίδας με το Σταυρόπουλο και το Δημήτριο Κατσάμπα, για να τρομοκρατήσει τους οπαδούς της Ρουμανικής προπαγάνδας αποφάσισε να δράσει και μέσα στη Βέροια. Αφού εγκατέστησε το σώμα του στη λίμνη, ο Πρόδρομος Σκοτίδας μπήκε μεταμφιεσμένος στην πόλη της Βέροιας με τον Σταυρόπουλο, τον πολυμήχανο Δημήτριο Κατσάμπα και ακόμη έναν άνδρα. Σκοπός τους ήταν να σκοτώσουν τον φανατικό Ρουμανίζοντα ιερέα Παπαγιώργη, ο οποίος τρομοκρατούσε κατά ποικίλους τρόπους τους Πατριαρχικούς και απειλούσε ότι θα καταλάβει τις Ελληνικές εκκλησίες μέσα στη Βέροια. Η απόπειρα πέτυχε και ο Παπαγιώργης πυροβολήθηκε από ένα ερειπωμένο σπίτι απο τον κρυμμένο Σκοτίδα, ενώ πήγαινε με πολλούς οπαδούς του προκειμένου να λειτουργήσει, κατά τους Ρουμανικούς κανόνες, την εκκλησία της Κάτω Παναγιάς. Μετά το επεισόδιο οι Τούρκοι πραγματοποίησαν εκτεταμένες έρευνες, ο Πρόδρομος Σκοτιδας, ο Δημήτριος Κατσάμπας και ο Σταυρόπουλος όμως κατόρθωσαν να βγουν από την πόλη και να καταφύγουν στη λίμνη των Γιαννιτσών. Στις αρχές Μαΐου 1908 το σώμα Σταυρόπουλου με τον Πρόδρομο Σκοτιδα και τον Δημήτριο Κατσαμπα κατευθύνθηκε στο Βέρμιο, όπου συναντήθηκε με το σώμα του Ν. Τσίπουρα. Στην περιοχή του Βερμίου ενήργησαν από κοινού επιχειρήσεις καθ' όλη τη διάρκεια του Μαΐου και στις αρχές του Ιουνίου επέστρεψαν στη λίμνη των Γιαννιτσών. Μετά από λίγο όμως οι Τούρκοι άρχισαν και πάλι να ερευνούν την λίμνη με ισχυρές δυνάμεις και οι Έλληνες εξαναγκάσθηκαν να διαφύγουν. Στη συνέχεια πέρασαν τον Αλιάκμονα και κατευθύνθηκαν στην περιοχή του Ολύμπου. Εκεί τους βρήκε η Νεοτουρκική επανάσταση. Όταν κηρύχθηκε το Τουρκικό σύνταγμα, ο Σταυρόπουλος δεν είχε εμπιστοσύνη στο κίνημα των Νεότουρκων και έχρισε στρατηγό των καπετάν Σκοτίδα, ενώ ο Σταυρόπουλος παρακολουθούσε μεταμφιεσμένος έως το 1912.
Βαλκανικοί Πόλεμοι
Ο καπετάν Σκοτίδας ήταν από τους πρώτους που μπήκαν στη Θεσσαλονίκη και διακρίθηκε στην Μάχη του Λαχανά εναντίον των Βουλγάρων. Ο Πρόδρομος Σκοτίδας με τον Μ. Αναγνωστάκο μπήκαν πρώτοι στη Θεσσαλονίκη με σκοπό να καταλάβουν την πόλη πριν το Βουλγαρικό στρατό. Αντιμετώπισαν επιτυχημένα τους κομιτατζήδες και επιτέθηκαν στη Μάχη του Λαχανά κατά των Βουλγάρων που χρόνια είχαν πολεμήσει. Απωθώντας τους έσωσαν την Θεσσαλονίκη καθώς και την Ελληνική μεραρχία που θα δεχόταν ξαφνική επίθεση. Στη μάχη του Λαχανά σκοτώθηκε και ο Μ. Αναγνωστάκος, τη στιγμή μάλιστα που οι Βούλγαροι υποχωρούσαν.
Μετά την απελευθέρωση της Μακεδονίας
Ο Πρόδρομος Σκοτίδας εγκαταστάθηκε στο Νεόκαστρο Ημαθίας όπου απέκτησε δυο γιους, τον Ιωάννη και τον Δημήτριο (που έβγαλε το όνομα προς τιμή του αδικοχαμένου του αδερφού Δημήτριου Κατσιάμπα). Απόγονοί τους, ζουν σήμερα στην Αλεξάνδρεια της Μακεδονίας, στην Κορυφή Ημαθίας και στην Αθήνα.
Πηγές
Κωνσταντίνος Δούφλιας, Μακεδονία – Μακεδονικός Αγώνας, ΛΙΑΣΚΟΣ ΣΠΥΡΟΣ ΑΠΟΓΟΝΟΣ Εκδόσεις: Αιγαίο – Σ. Βάρφης και Σία Ο.Ε, Θεσσαλονίκη, 1992, σσ. 299, 300, 301, 302
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
