Πλούταρχος

.

Ο Πλούταρχος (περ.45-120) ήταν Έλληνας ιστορικός, βιογράφος και δοκιμιογράφος.

Γεννημένος στη μικρή πόλη της Χαιρώνειας, στην Βοιωτία, πιθανώς κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Ρωμαίου αυτοκράτορα Κλαύδιου, ο Μέστριος Πλούταρχος ταξίδεψε πολύ στον μεσογειακό κόσμο της εποχής του και δύο φορές στη Ρώμη, (βλ. Plut. Demosth. 2.2, Plut. Otho 14.1-2, Plut. Otho 18.1). Είχε φίλους Ρωμαίους με ισχυρή επιρροή, ανάμεσα στους οποίους ξεχωρίζουν ο Soscius Senecio και ο Fundanus, και οι δύο σημαντικοί Συγκλητικοί, στους οποίους ήταν αφιερωμένα ορισμένα από τα ύστερα κείμενά του. Έζησε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του στη Χαιρώνεια, όπου λέγεται ότι μυήθηκε στα μυστήρια του Απόλλωνα. Ήταν πρεσβύτερος των ιερέων του Απόλλωνα στο Μαντείο των Δελφών, (βλ. Ηθικά 792F) όπου ήταν υπεύθυνος για την ερμηνεία των χρησμών της Πυθίας, αξίωμα που κράτησε για 29 έτη έως τον θάνατό του. Έζησε μια ιδιαίτερα δραστήρια κοινωνική και πολιτική ζωή, κατά τη διάρκεια της οποία παρήγαγε ένα απίστευτο corpus κειμένων, που επιβίωσαν ως την εποχή μας.

Έργο ως άρχων και πρέσβης

Εκτός από τα καθήκοντά του ως ιερέας του Δελφικού ναού, ο Πλούταρχος ήταν επίσης magistratus, δηλαδή άρχων (θέση παραπλήσια με αυτή του σημερινού δημάρχου), στην Χαιρώνεια και αντιπροσώπευσε την ιδιαίτερη πατρίδα του σε διάφορες αποστολές σε ξένες χώρες. Ο φίλος του Lucius Mestrius Florus, Ρωμαίος ύπατος, απέδωσε στον Πλούταρχο την ιδιότητα του Ρωμαίου πολίτη. Αργότερα, όντας σε προχωρημένη ηλικία, ο αυτοκράτωρ Τραϊανός (κατ' άλλους ο Αδριανός) τον όρισε procurator, επίτροπο δηλαδή της Αχαΐας -μια θέση που του επέτρεπε να φέρει τα εμβλήματα και τα ενδύματα του Ρωμαίου ύπατου.

Βίοι Παράλληλοι

Το πιο γνωστό του έργο είναι οι Βίοι Παράλληλοι, μια σειρά βιογραφιών διάσημων Ελλήνων και Ρωμαίων, διευθετημένων ανά ζεύγη, έτσι ώστε να δίνεται έμφαση στις κοινές ηθικές τους αξίες ή αποτυχίες. Οι διασωθέντες Βίοι περιλαμβάνουν 23 ζεύγη βιογραφιών, ενός Έλληνα και ενός Ρωμαίου, όπως επίσης και τέσσερις μοναδικούς βίους. Όπως εξηγεί στην πρώτη παράγραφο του έργου του Βίος Αλεξάνδρου, ο Πλούταρχος δεν ενδιαφερόταν αποκλειστικά για την ιστορία, αλλά διερευνούσε τους χαρακτήρες και το πεπρωμένο διάσημων ανδρών.

Βίος Αλεξάνδρου

Το έργο του Βίος Αλεξάνδρου είναι μία από τις πέντε δευτερογενείς πηγές για τον Μακεδόνα βασιλέα και περιλαμβάνει ανέκδοτα και περιγραφές περιστατικών που δεν περιλαμβάνονται σε καμία άλλη πηγή. Κατά τον ίδιο τρόπο, ο βίος του Numa Pompilius, ενός αρχαίου Ρωμαίου βασιλέα, περιέχει επίσης μοναδικές πληροφορίες για το πρώιμο Ρωμαϊκό ημερολόγιο.

Άλλα έργα

Ηθικά

Το υπόλοιπο του έργου που επιβίωσε ενοποιήθηκε σε μία συλλογή με τον τίτλο Ηθικά. Πρόκειται για μια εκλεκτική συλλογή 183 πραγματειών και καταγραμμένων λόγων, στους οποίους περιλαμβάνεται: ως προεισαγωγή το Περί παίδων αγωγής, το Περί αρετής το Περί τύχης και αρετής Αλεξάνδρου -σημαντικό συμπλήρωμα στον Βίο του μεγάλου στρατηγού- Περί Ίσιδος και Οσίριδος (σημαντική πηγή πληροφοριών για αιγυπτιακά τελετουργικά τυπικά και τον συγκερασμό τους με τις ελληνικές λατρείες), και το Περί της Ηροδότου κακοηθείας (το οποίο πιθανώς, όπως και οι λόγοι περί των κατορθωμάτων του Αλέξανδρου, ήταν ρητορική άσκηση), όπου ο Πλούταρχος ασκεί κριτική σε αυτό που βλέπει ως συστηματική προκατάληψη στο έργο του πατέρα της ιστορίας, μαζί με άλλες φιλοσοφικές πραγματείες όπως το Περί των εκλελοιπότων χρηστηρίων, Περί των υπό του θεού βραδέως τιμωρουμένων, Περί ευθυμίας, το Των επτά σοφών συμπόσιον, το Περί του ει εν τοις Δελφοίς, μια πυθαγόρεια συμβολική διατριβή, το Πολιτικά παραγγέλματα (το καθήκον του πολιτεύεσθαι) κ.α. Έγραψε επίσης και ελαφρότερα έργα, όπως το Οδυσσεύς και Γρύλλος, ένα χιουμοριστικό διάλογο ανάμεσα στον Οδυσσέα του Ομήρου και έναν από τους γητεμένους χοίρους της Κίρκης. Τα Ηθικά γράφτηκαν πρώτα, ενώ η συγγραφή των Βίων έγινε κατά τις τελευταίες δύο δεκαετίες της ζωής του Πλούταρχου.

Κάποιες προσθέσεις στα Ηθικά περιλαμβάνουν αρκετά έργα γνωστά ως ψευδεπίγραφα: μεταξύ αυτών είναι το Βίοι Δέκα ρητόρων (βασισμένα στον Caecilius της Calacte), το Δοξασίες φιλοσόφων, το Περί μουσικής και το Περί μέτρων. Συγγραφέας των έργων αυτών θεωρείται ο ψευδο-Πλούταρχος, το αληθινό όνομα του οποίου δεν είναι γνωστό. Αν και οι σκέψεις που παρουσιάζονται δεν είναι του Πλούταρχου και αναφέρονται σε μία σχετικά υστερότερη εποχή, θεωρούνται κλασικές και έχουν ιστορική αξία.

Ερωτήσεις

Ένα μικρότερο του έργο είναι οι Ερωτήσεις, 113 στον αριθμό. Όλες ξεκινούν με το "Γιατί", δίχως συμπερασματικές απαντήσεις. Η μία σειρά παραθέτει σκοτεινά στοιχεία της μυστηριακής Ρωμαϊκής ζωής και των Ρωμαϊκών εθίμων και η άλλη των Ελληνικών.

Οι επιδράσεις του έργου του

Το έργο του Πλούταρχου επηρέασε σημαντικά την αγγλική και τη γαλλική λογοτεχνία. Σε ορισμένες περιπτώσεις ο Σαίξπηρ τον παρέφρασε εκτενώς. Ο Thomas North's μετέφρασε αρκετούς από τους Βίους στα έργα του. Ο Ralph Waldo Emerson και οι Υπερβατιστές επηρεάστηκαν σημαντικά από τα ηθικά (ο Emerson έγραψε μια αρκετά διαφωτιστική εισαγωγή στην πεντάτομη έκδοση των Ηθικών του κατά τον 19ο αιώνα). Ο Boswell αναφέρει εκτεταμένα τον τρόπο με τον οποίο έγραφε ο Πλούταρχος τους βίους του στην εισαγωγή της βιογραφίας του Samuel Johnson. Ανάμεσα στους άλλους θαυμαστές του περιλαμβάνονται οι Ben Jonson, John Dryden, John Milton και Sir Francis Bacon και άλλες μορφές της παγκόσμιας λογοτεχνίας, όπως ο Cotton Mather, ο Robert Browning και ο Montaigne (οι Πραγματείες του αντλούν ένα μεγάλο μέρος της έμπνευσης και των ιδεών τους από τα Ηθικά).

Σελήνη, κρατήρας Πλούταρχος

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Περί Ίσιδος και Οσίριδος, το αρχαίο κείμενο σε ηλεκτρονική μορφή

Περί του εμφαινομένου προσώπου τω κύκλω της Σελήνης, το αρχαίο κείμενο σε ηλεκτρονική μορφή

Έργα του Πλούταρχου

* Αγησίλαος
* Αλέξανδρος
* Αλκιβιάδης
* Άρατος
* Ἀριστείδης
* Γάλβας
* Θεμιστοκλής
* Θησεύς
* Καίσαρ
* Κικέρων
* Κράσσος
* Λύσανδρος
* Κίμων
* Νικίας
* Πελοπίδας
* Περικλής
* Σόλων
* Σύλλας

Ηθικά

* Περί του Ει του εν Δελφοίς
* Περί του εμφαινομένου προσώπου τω κύκλω της σελήνης
* Τα παλαιά των Λακεδαιμονίων επιτηδεύματα

(αγγλικές μεταφράσεις):

Alcibiades and Coriolanus - Alexander the Great and Julius Caesar - Aratus & Artaxerxes and Galba & Otho
Aristides and Cato the Elder - Crassus and Nicias - Demetrius and Antony - Demosthenes and Cicero
Dion and Brutus - Fabius and Pericles - Lucullus and Cimon - Lysander and Sulla - Numa and Lycurgus
Pelopidas and Marcellus - Philopoemen and Flamininus - Phocion and Cato the Younger - Pompey and Agesilaus
Poplicola and Solon - Pyrrhus and Gaius Marius - Romulus and Theseus - Sertorius and Eumenes
Tiberius Gracchus & Gaius Gracchus and Agis & Cleomenes - Timoleon and Aemilius Paulus - Themistocles and Camillus

σελίδα του Πλούταρχου στο LacusCurtius

Προτεινόμενη Βιβλιογραφία

• Wardman, Αlan, Plutarch's "Lives".
• Duff, Timothy E, Plutarch's "Lives: exploring virtue and vice", (Oxford 2002)
• Emerson, Ralph Waldo, Introduction to Plutarch's Morals, Sampson, Low, (London 1870)
• Jones, C. P. Plutarch and Rome, Oxford University Press, (Oxford 1972)

Έλληνες

Κόσμος

Αλφαβητικός κατάλογος

Hellenica World - Scientific Library

Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License