.
Ο Πέτρος Σουγαράκης ήταν σημαντικός Έλληνας Μακεδονομάχος οπλαρχηγός από την Ίβενη ή Ίβαινα Μοριχόβου.
Βιογραφικά στοιχεία
Ο Πέτρος Σουγαράκης γεννήθηκε στα τέλη του 19ου αιώνα στην Ίβενη ή Ίβαινα Μοριχόβου. Είχε μία αδελφή και έναν αδελφό, το Χρήστο.
Εξέγερση του Προφήτη Ηλία (Ίλιντεν)
Από το 1902 είχαν αρχίσει στο Μορίχοβο να εξοπλίζονται οι χριστιανοί (Έλληνες και Βούλγαροι) με στόχο κυρίως τις Οθωμανικές αρχές. Κατά την εξέγερση του Ίλιντεν, το 1903 συμμετείχε ως οπλίτης στο σώμα του Έλληνα οπλαρχηγού Ντέντο-Κόλια από τη Δομπροβένη της Δευριόπου (περιοχή Περλεπέ). Ο Ντέντο-Κόλιας συνεργάστηκε με το Βούλγαρο οπλαρχηγό Τόλε πασά. Οι δύο τελευταίοι δεν είχαν αναμειχθεί στην Ελληνο-βουλγαρική διαπάλη που μαίνονταν ήδη στην περιοχή. Στο διάστημα αυτής της εξέγερσης συνεργάστηκε και με τον Μοναστηριώτη Αντώνιο Ζώη[1], ο οποίος έγινε υπαρχηγός και σύμβουλος του σώματος στο οποίο συμμετείχε και ο Πέτρος Σουγαράκης, υπό τις γενικές οδηγίες του Ντέντο-Κόλια. Ο Πέτρος Σουγαράκης και ο Αντώνιος Ζώης με τα σώματά τους οχυρώθηκαν στην Ελληνική μονή του Αγίου Γεωργίου κοντά στο Παράλοβο. Εκεί έστησαν ενέδρα στο Οθωμανικό στρατιωτικό απόσπασμα που εκστράτευσε από το Μοναστήρι και όταν αυτό διέρχονταν τη στενωπό κάτω από τη μονή, οι αντάρτες έσπρωξαν μεγάλες πέτρες και βράχους προξενώντας σημαντικές απώλειες στον εχθρό[2]. Μετά την αποτυχία της εξέγερσης και ενώ διαφαίνονταν οι προθέσεις των Βουλγάρων κομιτατζήδων να στραφούν κατά του Ελληνισμού, οι δύο αρχηγοί Ντέντο-Κόλιας και Τόλε πασάς αποχαιρετίστηκαν λέγοντας σύμφωνα με τον Πέτρο Σουγαράκη:[3]
Μέχρι σήμερα ήμασταν αδέρφια. Από σήμερα και πέρα η προπαγάνδα μας χωρίζει.
Ας χωρίσουμε φιλικά. Τα μάτια μας να μην ιδούν τα κακά που θα γίνουνε.
Μακεδονικός Αγώνας
Μετά την αποχώρηση του Ντέντο-Κόλια, ο Πέτρος Σουγαράκης (Σεπτέμβριος του 1904) συγκρότησε δική του ένοπλη ομάδα της οποίας τέθηκε επικεφαλής και τέθηκε υπό τις γενικές οδηγίες του Αντώνιου Ζώη. Το σώμα βοηθούσαν ποικιλοτρόπως οι κάτοικοι του Μοριχόβου, το Ελληνικό Κέντρο Μοναστηρίου και ο δάσκαλος του Γκορνιτσόβου (Κέλλης) Παπανεκτάριος[4]. Το σώμα αποτελούσαν χωρικοί από τη Γραδέσνιτσα, τη Σταραβίνα, το Βουδιμίρτσι, τη Γρούνιστα, το Ζώβικ, το Μάκοβο, το Μπροντ, την Ίβενη, την Πόλτσιστα, το Σκοτσιβίρι και το Τεπάφτσι. Οι κάτοικοι αν και σλαβόφωνοι είχαν Ελληνική συνείδηση και είχαν υποφέρει από τις τρομοκρατικές επιθέσεις των Βουλγάρων κομιτατζήδων[5] . Ο Πέτρος Σουγαράκης αναφέρει στα απομνημονεύματά του σχετικά[6]:
Όταν ήλθαν αυτοί οι άνω αρχηγοί, εζήτησαν αρχηγούς και ερμηνείς από τον τόπο, διότι οι Έλληνες του Μοριχόβου δεν ήξεραν ελληνική γλώσσα.
Ο λόγος ήταν ότι ούτε σχολεία είχαν, ούτε δασκάλους, όπως πρέπει, αλλά τον Ελληνισμόν και εθνισμόν δεν τον εγκατέλειψαν,
παρά έμειναν ακλόνητοι στην πίστιν των προγόνων, έστω που υπέφεραν πάνδεινα και χίλια δυο βασανιστήρια από τους Τούρκους.
Τα χειρότερα βασανιστήρια υπέφεραν από τους Βούλγαρους. Πολλές φορές συνέβαινε, όταν οι Βούλγαροι έπιαναν έναν Μοριχοβίτη, τον ερωτούσαν:
"Τί είσαι;" και τότε τους απαντούσε: "Είμαι Έλληνας", έστω που δεν ήξερε την ελληνική γλώσσα.
Και τότε οι Βούλγαροι θύμωναν και τον βασάνιζαν και του έλεγαν: "Εσείς πρώτα πρώτα ελληνικά δεν ξέρετε! Να ειπείτε ότι είστε Βούλγαροι!".
Και τους απαντούσαν οι Μοριχοβίτες: "Μόνον αυτό δε γίνεται", έλεγαν. "Εμείς είμαστε πατριαρχικοί, Γραικοί γεννηθήκαμεν, Γραικοί θα πεθάνωμεν".
Τους έκοβαν χέρια, πόδια, μάτια τους έβγαζαν και άλλα χίλια βασανιστήρια, αλλά τον πατριωτισμό δεν τον άφηναν και ούτε προδόται γίνονταν.
Στα τέλη Μαΐου του 1905 οι Βούλγαροι κομιτατζήδες Ντάνεφ και Καρατάσιεφ εισήλθαν στην Ίβενη και δολοφόνησαν τη μητέρα και την αδελφή του Πέτρου Σουγαράκη. Τότε τα ενωμένα Ελληνικά σώματα υπό τους Χ. Τσολακόπουλο, Π. Φιωτάκη, Αντώνιο Ζώη και Πέτρο Σουγαράκη εξαπέλυσαν επίθεση κατά Βουλγαρικών στόχων, προκειμένου να εκδικηθούν τις αθρώες δολοφονίες Ελλήνων. Στις 10 Ιουνίου εισέβαλαν στο Μπύρνικ και εντόπισαν τον κομιτατζή Τράικο. Οι Έλληνες έκαψαν την οικία όπου κρύβονταν και κάηκαν μαζί του 10 κομιταζήδες, καθώς και συγγενείς του. Στη συνέχεια αποχώρησαν καθώς επενέβη Οθωμανικό απόσπασμα και μετά από εξάωρη μάχη τους ανάγκασε σε φυγή πέρα από τον Εριγώνα. Στις 22 Ιουνίου του 1905 (ανήμερα των Αποστόλων Πέτρου ακι Παύλου) τα σώματα του Πέτρου Σουγαράκη, του Αντώνιου Ζώη και του Π. Φιωτάκη έφτασαν στο Πετάλινο, όπου οι Βούλγαροι υπό τον Ντίμκο από την Αχρίδα, είχαν ήδη εισβάλει και το απειλούσαν με ολοκληρωτική καταστροφή. Ο πρόκριτος του Πετάλινου Γιόφτσης Νάιδος ειδοποίησε τους αντάρτες για την παρουσία των Βουλγαρικών σωμάτων στο χωριό. Τότε οι Πέτρος Σουγαράκης, Αντώνιος Ζώης και Π. Φιωτάκης εξαπέλυσαν σφοδρή επίθεση κατά των κομιτατζήδων, περικυκλώνοντας το χωριό και απέτρεψαν την καταστροφή του. Οι Βούλγαροι κατάφεραν να διαφύγουν αλλά το σώμα του Πέτρου Σουγαράκη συνέλαβε τον αρχηγό τους, Ντίμκο. Τότε ο αδελφός του Πέτρου Σουγαράκη, Χρήστος που υπηρετούσε στο σώμα του, βασάνισε και σκότωσε τον Ντίμκο, εκδικούμενος το φόνο της μητέρας του και αδελφής του. Το κεφάλι του Ντίμκο, το έστειλαν στον Οθωμανό σταθμάρχη της αστυνομίας στη Σταραβίνα, Μουντούρ.
Οι Βούλγαροι τότε εξαπέλυσαν νέα επίθεση κατά των Ελληνικών σωμάτων με τις ομάδες του Τάνε Κλιάντσε με 300 άνδρες και του Τζόλε Γκιώργκη και συγκρούστηκαν χωρίς επιτυχία με το σώμα του Πέτρου Σουγαράκη κοντά στο Πετάλινο. Μετά τη μάχη αυτή έκαψαν 5 οικίες στο Πετάλινο και επιτέθηκαν στη Γραδέσνιτσα την οποία κατέκαψαν ολοκληρωτικά στις 16 Ιουλίου του 1905, καθώς είχε μείνει ανυπεράσπιστη αφού ο Πέτρος Σουγαράκης είχε παραμείνει στο Πετάλινο για να το προστατεύσει. Στη Γραδέσνιτσα έκαψαν 70 οικίες και δολοφόνησαν το ιερέα παπα-Δημήτρη και τον δάσκαλο Ιωάννη Μαρκούλη. Μετά από αυτά τα γεγονότα οι Πέτρος Σουγαράκης, Αντώνιος Ζώης και Π. Φιωτάκης επιτέθηκαν από νοτιοδυτικά και ο Χ. Τσολακόπουλος (Ρέμπελος) από ανατολικά και κατάφεραν να τρέψουν σε φυγή τα Βουλγαρικά σώματα, καταδιώκοντάς τα, έως έξω από το Μορίχοβο στον ποταμό Εριγώνα. Τότε, στις 3 Αυγούστου, επενέβηκε ο Οθωμανικός στρατός και ο Πέτρος Σουγαράκης με το σώμα του οπισθοχώρησαν προς Σκοτσιβίρι και Πόλογκ.[7] Στη συνέχεια ο Πέτρος Σουγαράκης επανήλθε στο Μορίχοβο και μαζί με τους [[Αντώνιος Ζώης|Αντώνιο Ζώη] και Π. Φιωτάκη παρέμειναν στην Ίβενη για να προστατέψουν την περιοχή από ενδεχόμενες νέες επιθέσεις. Στις 12 Αυγούστου τα ενωμένα Ελληνικά σώματα συγκρούστηκαν με Βουλγαρική ομάδα, με αποτέλεσμα να σκοτωθούν οι ξάδελφοι Δημοσθένης και Δημήτριος από τη Σταραβίνα. Ο Χ. Τσολακόπουλος που πληροφορήθηκε το συμβάν ατηγόρησε το Π. Φιωτάκη ως υπέυθυνο και τον έδιωξε από την περιοχή. Η διαφωνία αυτή κατέληξε σε σύγκρουση των δύο αξιωματικών, αλλά τελικά επενέβησαν οι Μοριχοβίτες και τους συμφιλίωσαν λέγοντας χαρακτηριστικά: "Εμείς καπετανέους θέλομεν να πολεμάνε και όχι να φεύγουν".[8]
Στα τέλη του 1905 έφτασε στο Μορίχοβο ο αξιωματικός Μ. Λυμπερόπουλος (Κρόμπας) και συνεργάστηκε με το σώμα του Πέτρου Σουγαράκη, στο οποίο συμμετείχε και ο αδελφός του τελευταίου, Χρήστος. Ο Πέτρος Σουγαράκης με το σώμα και το σώμα του Μ. Λυμπερόπουλου προχώρησαν σε επιχείρηση σύλληψης του Ρουμανίζοντα κομιτατζή Ηλία Τσίγγελου από τη Δομπροβένη, στις 8 Νοεμρίου του 1905 στο Πετάλινο, αλλά κυκλώθηκαν από Οθωμανικό στρατό που είχε ειδοποιηθεί με αποτέλεσμα σφοδρή μάχη, όπου έχασαν τη ζωή τους ο Χρήστος Σουγαράκης, ο Μ. Λυμπερόπουλος, ο Χρήστος Γκόλιος από το Τσέγγελι, ο Βασίλειος Μπαμπούρης από τη Γρούνιστα, ο Αθανάσιος Μπινέκος από το Μοναστήρι, και ο Τρύφων Πετκάκης από το Πετάλινο. Λίγες μέρες αργότερα ήλθς διαταγή από το Ελληνικό Κέντρο Μοναστηρίου, να μεταβεί μεταξύ άλλων οπλαρχηγών ο Πέτρος Σουγαράκης στην Αθήνα.[9]
Το 1906 ο Πέτρος Σουγαράκης επέστρεψε στο Μορίχοβο και ανασυγκρότησε το σώμα του, συνεργαζόμενος με τους Σίμο Ιωαννίδη και Παύλο Νικολαΐδη. Στις αρχές Σεπτεμβρίου του 1906 ο Πέτρος Σουγαράκης συνεργαζόμενος με τον Γ. Τσόντο επιτέθηκε κατά Βουλγαρικών στόχων στην Μπαρέσανη και στην Άνω Καλλινίκη.[10] Στις 8 Φεβρουαρίου του 1908 ο Πέτρος Σουγαράκης με τα σώματα των Στέφου Γρηγορίου, Στογιάννη Τσίτσου, Τραϊανού Μπραγιάννη, Εμ. Κατσίγαρη, Εμ. Νικολούδη, Παύλου Νεράντζη, Π. Γερογιάννη και Αντώνιου Ζώη πήρε μέρος στη σφοδρή μάχη της Μπεσίστας, όπου σκοτώθηκαν 6 Έλληνες και πολλοί Οθωμανοί στρατιώτες.[11]
Το καλοκαίρι του 1908 ο Πέτρος Σουγαράκης συνεργάστηκε με τον Γ. Βολάνη στην εξόντωση του κομιτατζή Κάρστε Ντάνωφ (ή Σταύρου Μπογδάνη) από το Τσέροβο (Κλειδί). Μετά από αυτήν την επιχείρηση του Τσερόβου (κλειδιού), ο Πέτρος Σουγαράκης και οι λοιποί οπλαρχηγοί συναντήθηκαν στο Μεγάροβο και κατευθύνθηκαν στο Μοναστήρι, όπου κατέθεσαν τα όπλα για να αποκομίσουν τα οφέλη της αμνηστίας που χορήγησαν οι Νεότουρκοι.[12]
Συγγραφικό έργο
"Η ιστορία µου και η βιογραφία µου", Ίδρυμα Μελετών Χερσονήσου του Αίμου (ΙΜΧΑ)[13]
Ο Πέτρος Σουγαράκης αν και είχε ως μητρική γλώσσα, τη σλαβική διάλεκτο Μοριχόβου - Τικφών, ήταν πολύ καλός γνώστης της ελληνικής και συνέγραψε ένα από τα πιο σημαντικά έργα που περιγράφουν την εποχή του Μακεδονικού Αγώνα και των Βαλκανικών πολέμων.
Παραπομπές
↑ Κωνσταντίνος Αποστόλου Βακαλόπουλος, Εθνοτική Διαπάλη στη Μακεδονία (1894 – 1904), Η Μακεδονία στις παραμονές του Μακεδονικού Αγώνα, Ηρόδοτος, Θεσσαλονίκη, 1999, σσ. 191, 192, 205, 321
↑ Κ. Βακαλόπουλος 1894 – 1904, 1999, σσ. 220, 221
↑ Κ. Βακαλόπουλος 1894 – 1904, 1999, σσ. 191, 192
↑ Κωνσταντίνος Αποστόλου Βακαλόπουλος, Ο ένοπλος αγώνας στη Μακεδονία 1904-1908, εκδόσεις Ηρόδοτος, Θεσσαλονίκη, 1999, σελ. 89
↑ Κ. Βακαλόπουλος 1894 – 1904, 1999, σσ. 220, 221
↑ Κ. Βακαλόπουλος 1894 – 1904, 1999, σσ. 220, 221
↑ Κ. Βακαλόπουλος, 1904-1908, 1999, σσ. 143, 144
↑ Κ. Βακαλόπουλος, 1904-1908, 1999, σελ. 145
↑ Κ. Βακαλόπουλος, 1904-1908, 1999, σελ. 147
↑ Κ. Βακαλόπουλος, 1904-1908, 1999, σελ. 223
↑ Κ. Βακαλόπουλος, 1904-1908, 1999, σελ. 360
↑ Κ. Βακαλόπουλος, 1904-1908, 1999, σελ. 361
↑ Ιδιωτικά Αρχεία και συλλογές, Αναμνήσεις Αγωνιστών Μακεδονικού Αγώνα
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
