Ο Πάνος Δ. Βαλαβάνης (1954),[4] είναι Έλληνας ανθρωπολόγος, ιστορικός της τέχνης, αρχαιολόγος και καθηγητής Κλασικής Αρχαιολογίας στο Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών.
Σπουδές
Ο Πάνος Βαλαβάνης γεννήθηκε στη Αθήνα το 1954 με οικογενειακή καταγωγή από τον Μεσότοπο της Λέσβου.[5] Μετά την ολοκλήρωση των εγκυκλίων του σπουδών, σπούδασε Κλασική Αρχαιολογία στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών και στη συνέχεια στο Πανεπιστήμιο του Βύρτσμπουργκ (γερμανικά: Julius-Maximilians-Universität Würzburg) στο Βύρτσμπουργκ της Γερμανίας, αποκτώντας επίσης εμπειρία και σε πολλές ανασκαφές, κοντά σε σπουδαίους δασκάλους, όπως οι Έλληνες αρχαιολόγοι: Βασίλειος Λαμπρινουδάκης, Πέτρος Θέμελης, Μιχάλης Τιβέριος, καθώς και τις Γερμανίδες αρχαιολόγους Έρικα Σίμον (Erika Simon) και Χάιντε Φρόνινγκ-Κέλερ (Heide Froning-Kehler). Είναι επίσης αντεπιστέλλον μέλος του Γερμανικού Αρχαιολογικού Ινστιτούτου (γερμανικά: Deutsches Archäologisches Institut).[4]
Σταδιοδρομία - δραστηριότητες
Από το 1980 εργάζεται στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και από το 2000 διατελεί καθηγητής Κλασικής Αρχαιολογίας στο Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής.[6] Στα κύρια ερευνητικά του ενδιαφέροντα περιλαμβάνονται οι εξής τομείς έρευνας: Αττική κεραμική και αγγειογραφία, Παναθηναϊκοί αμφορείς, κεραμικά εργαστήρια, Τοπογραφία της αρχαίας Αθήνας, Τοπογραφία και Ιστορία της περιοχής Γαλαξιδιού, Αρχαία ελληνική τεχνολογία, Αρχαίος αθλητισμός και Ολυμπιακοί Αγώνες.[4]
Ανασκαφικό έργο
Ο Πάνος Βαλαβάνης έχει συμμετάσχει σε πολύ μεγάλο αριθμό ανασκαφών και αρχαιολογικών ανασκαφικών προγραμμάτων, ενώ επίσης ως διευθυντής του Τομέα Αρχαιολογίας και Ιστορίας της Τέχνης του Πανεπιστημίου Αθηνών,[7] έχει το γενικό συντονισμό και παρουσιάζει σε εκδηλώσεις του ίδιου Πανεπιστημίου το ανασκαφικό και ερευνητικό έργο των μελών ΔΕΠ του τομέα αυτού. Το 2014, ο καθηγητής Πάνος Βαλαβάνης παρουσίασε 21 ανασκαφές και επιφανειακές έρευνες, καθώς και εν εξελίξει προγράμματα δημοσίευσης ευρημάτων των συναδέλφων του.[8]
2013: Ανασκαφές στον ελαιώνα της Ιτέας
Ο Πάνος Βαλαβάνης, τον Απρίλιο του 2012 εντόπισε τα ίχνη του αρχαιότερου σωζόμενου ιπποδρόμου στην Ελλάδα, αυτού των Δελφών, που χρονολογείται στη β΄ δεκαετία του 6ου αι. π.Χ. κι έρχεται δεύτερος σε σημασία μετά το χαμένο σήμερα ιππόδρομο της αρχαίας Ολυμπίας. Σε αυτόν πιθανολογείται ότι έτρεξαν με τα άρματά τους και νίκησαν διάσημοι πολιτικοί ηγέτες της αρχαιότητας, όπως ο τύραννος της Σικυώνας Κλεισθένης και ο τύραννος των Συρακουσών Ιερέων, ενώ πιθανόν στην αρματοδρομία των Πυθίων του 474 π.Χ. έτρεξε και νίκησε ο Ηνίοχος. «Τώρα ολοκληρώνεται η εικόνα μας για το ιερό των Δελφών», σύμφωνα με τον ίδιο τον καθηγητή Πάνο Βαλαβάνη. «Μέχρι τώρα, μας έλειπε μια μεγάλη εγκατάσταση. Τώρα, έχουμε όλα τα στοιχεία: το Ιερό του Απόλλωνα, το Ιερό της Αθηνάς Προναίας, το Γυμνάσιο, το Στάδιο και τον Ιππόδρομο. Και φυσικά, τώρα αποκτά άλλη διάσταση και η παρουσία του Ηνιόχου, αφού ξέρουμε πού ακριβώς έγινε ο αγώνας και η νίκη του.»[5] Στον ελαιώνα της Ιτέας, στην περιοχή, όπου σύμφωνα με ενδείξεις, τοποθετείται ο αρχαίος ιππόδρομος των Δελφών, ξεκίνησε από το 2013 τοπογραφική και γεωλογική έρευνα, η οποία διεξάγεται από το Πανεπιστήμιο Αθηνών, σε συνεργασία με την Αρχαιολογική Υπηρεσία και τη Γαλλική Αρχαιολογική Σχολή.[9]
Εργογραφία
Στο συγγραφικό του έργο ο καθηγητής Πάνος Βαλαβάνης αναφέρεται, κυρίως, στην αρχαία ελληνική κεραμική και εικονογραφία, στην αρχιτεκτονική και την τοπογραφία της αρχαίας Αθήνας, στον αρχαίο αθλητισμό, καθώς και στην αρχαία ελληνική τεχνολογία. Έχει λάβει μέρος σε ελληνικά και διεθνή συνέδρια και έχει δώσει διαλέξεις σε Πανεπιστήμια και Μουσεία στην Ευρώπη, την Αμερική και την Άπω Ανατολή.[4] Επίσης, είναι συγγραφέας (μόνος ή σε συνεργασία) διαφόρων «Οδηγών αρχαιολογικών χώρων», αλλά και βιβλίων για το ευρύ κοινό, με έμφαση κυρίως σε βιβλία, με αρχαιολογικά θέματα, για μαθητές και παιδιά, τα περισσότερα από τα οποία έχουν μεταφραστεί σε ξένες γλώσσες.[10]
Ελληνόγλωσση εργογραφία
Πάνος Δ. Βαλαβάνης, «Παρθενών. Ελγίνεια Μάρμαρα», Αθήνα 1989, έκδοση: Κτηματική Τράπεζα,
Πάνος Δ. Βαλαβάνης, «Παναθηναϊκοί αμφορείς από την Ερέτρια. Συμβολή στην αττική αγγειογραφία του 4ου π.Χ. αι.», Αθήνα 1991, Έκδοση στη σειρά: «Βιβλιοθήκη της Εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρείας», αρ. 122, ISBN 960-7036-10-7,
Πάνος Δ. Βαλαβάνης, «Ο λόφος με τα κρυμμένα μυστικά. Το χρονικό μιας φανταστικής ανασκαφής», εικονογράφηση: Άντα Γανώση, 1η έκδοση: Αθήνα 1993, 9η έκδοση 2008, Εκδόσεις «Ακρίτας», ISBN 960-328-031-3, ISBN 978-960-328-031-6,
Πάνος Δ. Βαλαβάνης, «Άθλα, αθλητές και έπαθλα. Ολυμπιακοί αγώνες και αθλητισμός στην Αρχαία Ελλάδα», Αθήνα 1996, 6η έκδοση: 2004,
Πάνος Δ. Βαλαβάνης, «Χαίρε και πίει. Τα αγγεία του πότου», σε συνεργασία με τον Δημήτρη Κουρκουμέλη, Αθήνα 1996, Έκδοση του «Κτήματος Χατζημιχάλη».
Πάνος Δ. Βαλαβάνης, «Corpus vasorum antiquorum. Ελλάς Μουσείο Μαραθώνος: Τεύχος 7», Αθήνα 2001, έκδοση: Ακαδημία Αθηνών, ISBN 960-7099-94-Χ, ISBN 978-960-7099-94-5
Πάνος Δ. Βαλαβάνης, «Γεννημένοι νικητές. Διαγόρας ο Ρόδιος: Μια μεγάλη οικογένεια ολυμπιονικών», εικονογράφηση: Μάριος Σωτηράκος, Αθήνα 2003, Εκδόσεις «Ακρίτας», ISBN 960-328-216-2, ISBN 978-960-328-216-7,
Πάνος Δ. Βαλαβάνης, «Μικρές ιστορίες του Μουσείου. Θησαυροί του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου», σε συνεργασία με την μουσειοπαιδαγωγό Μαρίζα Ντεκάστρο, Αθήνα 2004,
Πάνος Δ. Βαλαβάνης, «Ιερά και αγώνες στην Αρχαία Ελλάδα. Ολυμπία, Δελφοί, Ισθμία, Νεμέα, Αθήνα», πρόλογος: Sir John Boardman, ομότιμος Καθηγητής του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης, Αθήνα 2004, Εκδόσεις «Καπόν», ISBN 960-7037-42-1, ISBN 978-960-7037-42-8,
Πάνος Δ. Βαλαβάνης, «Οδηγός του Ιστορικού και Ναυτικού Μουσείου του Γαλαξιδιού», σε συνεργασία με την Ροδούλα Σταθάκη-Κούμαρη, Αθήνα 2006,
Πάνος Δ. Βαλαβάνης, «Μεγάλες στιγμές της Ελληνικής Αρχαιολογίας», (επιμέλεια) Αθήνα 2007,
Πάνος Δ. Βαλαβάνης, «H Ακρόπολη μέσα από το Μουσείο της», Αθήνα 2013, Εκδόσεις «Καπόν», Γλώσσες: ελληνική, αγγλική. ISBN 978-960-6878-60-2 (ελληνική έκδοση), ISBN 978-960-6878-61-9 (αγγλική έκδοση),[11]
Πάνος Δ. Βαλαβάνης, «Ακρόπολη. Περιήγηση στο μουσείο και στα μνημεία της», Αθήνα 2015, Εκδόσεις «Καπόν», ISBN 978-960-6878-73-2.
Ξενόγλωσση εργογραφία
Panos D. Valavanis, "Panathenaic Amphorae from Eretria. A Contribution to Attic Vase-painting of the 4th Century B.C.", Athens 1991, 24' 17 cms, XXIII+357 pp., 167 pls, ISBN 960-7036-10-7
Panos D. Valavanis, "The Hill of the Hidden Secrets. A Chronicle of an Imaginary Excavation", εικονογράφηση: Άντα Γανώση, μετάφραση: Γεωργία Σ. Κοφινά, Αθήνα 1998, Εκδόσεις "Ακρίτας", ISBN 960-328-103-4, ISBN 978-960-328-103-0
Panos D. Valavanis, "Hysplex. The Starting Mechanism in Ancient Stadia. A Contribution to Ancient Greek Technology, University of California Press, Los Angeles 1999, ISBN 9780520098299
Panos D. Valavanis, "Games and Sanctuaries in Ancient Greece, Getty Publications, Los Angeles 2004. ISBN 0-89236-762-8 Review by Paul Christesen in Bryn Mawr Classical Review 2005.01.20, επίσης: "Games and Sanctuaries in Ancient Greece. Olympia, Delphi, Isthmia, Nemea, Athens", μετάφραση: Ντέϊβιντ Χάρντυ (David Hardy), Αθήνα 2004, Εκδόσεις «Καπόν», ISBN 960-7037-43-Χ, ISBN 978-960-7037-43-5, Στο βιβλίο του αυτό, το Ιερά και Αγώνες στην Αρχαία Ελλάδα, ο πρόλογος γράφτηκε από τον Βρετανό αρχαιολόγο Τζων Μπόρντμαν (αγγλικά: John Boardman).
Panos D. Valavanis, "The Acropolis through its Museum", μετάφραση: Αλεξάνδρα Ντούμα (Alexandra Doumas), Αθήνα 2013, Εκδόσεις «Καπόν», ISBN 978-960-6878-61-9,
Panos D. Valavanis, "La Acrópolis. A través de su museo", μετάφραση: Angeles Fernandez Blazquez (Ángeles Fernández Blázquez), Αθήνα 2014, Εκδόσεις «Καπόν», ISBN 978-960-6878-68-8.
Συμμετοχή σε ελληνόγλωσσα συλλογικά έργα
Ιωάννα Ε. Φωκά, Πάνος Δ. Βαλαβάνης, «Τα αγγεία και ο κόσμος τους», εικονογράφηση: Σοφία Ζαραμπούκα, 1η έκδοση: Αθήνα 1990, 6η έκδοση: Αθήνα 2003, Εκδόσεις «Κέδρος», ISBN 960-04-0384-8, ISBN 978-960-04-0384-8,
Ιωάννα Ε. Φωκά, Πάνος Δ. Βαλαβάνης, «Αρχιτεκτονική και Πολεοδομία», 1η έκδοση: Αθήνα 1992, 5η έκδοση: Αθήνα 2003,
Ιωάννα Ε. Φωκά, Πάνος Δ. Βαλαβάνης, «Περίπατοι στην Αθήνα και την Αττική. Τόποι - θεοί - μνημεία», φωτογράφηση: Αλέξης Ροδόπουλος, κείμενα, φωτογράφιση: Πάνος Δ. Βαλαβάνης, Αθήνα 1994, 4η έκδοση: 2004, Εκδόσεις «Κέδρος», ISBN 960-04-0959-5, ISBN 978-960-04-0959-8,
Συλλογικό έργο: «Παγκόσμια τέχνη», κείμενα: Αρετή Αδαμοπούλου, Μαίρη Ανανιάδου-Τζημοπούλου, Μυρτάλη Αχειμάστου-Ποταμιάνου, Πάνος Βαλαβάνης, Ευθυμία Γεωργιάδου-Κούντουρα, κ.ά. εικονογράφηση: Νίκος Οικονόμου, Αθήνα 1998, Εκδόσεις «Εκδοτική Αθηνών», ISBN 960-213-384-8, ISBN 978-960-213-384-2,
Ιωάννα Ε. Φωκά, Πάνος Δ. Βαλαβάνης, «Αρχιτεκτονική και πολεοδομία», εικονογράφηση: Σοφία Ζαραμπούκα, Αθήνα 1998, Εκδόσεις «Κέδρος», ISBN 960-04-0739-8, ISBN 978-960-04-0739-6,
Ισμήνη Τριάντη, Πάνος Δ. Βαλαβάνης, «Ολυμπία και Ολυμπιακοί Αγώνες. Τα μνημεία τώρα και τότε», Αρχαιολογικός Οδηγός σε συνεργασία με την καθηγήτρια του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων και πρώην έφορο Αρχαιοτήτων Ολυμπίας Ισμήνη Τριάντη, φωτογράφηση: Σωκράτης Μαυρομμάτης, Μάκης Πουλιάσης, Αθήνα 2004, «Πολιτιστικές Εκδόσεις», ISBN 960-8363-03-9, ISBN 978-960-8363-03-8,
Συλλογικό έργο: «Ωδή στην ελιά», κείμενα: Παναγιώτα Ανδριανοπούλου, Ηλίας Αναγνωστάκης, Πάνος Βαλαβάνης, Παναγιώτης Καμπάνης, Παναγιώτης Καμηλάκης, Λουίζα Καραπιδάκη, Μαρινέλλα Κατσιλιέρη, Χρήστος Μπουλώτης, Φλάβια Nessi-Γιαζιτζόγλου, Ίρις Κρητικού, Συμεών Παρχαρίδης, Αικατερίνη Πατσουμά-Παναγιωτουνάκου, Γιάννης Πίκουλας, Αικατερίνη Πολυμέρου-Καμηλάκη, Κωνσταντίνα-Νάντια Σερεμετάκη, Νίκος Σηφουνάκης, Ροδούλα Σταθάκη-Κούμαρη, Βασιλική Σταματοπούλου, Νικόλαος Χρ. Σταμπολίδης, Μύρων Τουπογιάννης, Δήμητρα Τσαγκάρη, Δημήτρης Ι. Τσουγκαράκης, Παναγιώτης Αρ. Υφαντής, Παναγιώτης Φάκλαρης, Σοφοκλής Χατζησάββας, Χρύσανθος Χρήστου, επιμέλεια: Λουίζα Καραπιδάκη, μετάφραση: Andrew Farrington, Φένια Ανδρονίκου, φωτογράφηση: Τζέλη Χατζηδημητρίου, Ανδρέας Σμαραγδής, Περικλής Αντωνίου, Ελένη-Φαίη Σταμάτη, κ.ά., ζωγραφική: Γιάννης Μόραλης, Χρήστος Θ. Μποκόρος, Μανώλης Χάρος, Τάσος Μαντζαβίνος, Α. Τάσσος, κ.ά., Αθήνα 2006, έκδοση: Υπουργείο Πολιτισμού, Ακαδημία Αθηνών, ISBN 960-404-054-5, ISBN 978-960-404-054-4,
Συλλογικό έργο: «Μεγάλες στιγμές της ελληνικής αρχαιολογίας», γενική επιμέλεια: Πάνος Βαλαβάνης, πρόλογος: Άγγελος Δεληβορριάς, διευθυντής του Μουσείου Μπενάκη, κείμενα: Πάνος Βαλαβάνης, George F. Bass, Alberto G. Benvenuti, Στέλλα Δρούγου, Σπύρος Ιακωβίδης, Ευάγγελος Χ. Κακαβογιάννης, Βάσος Καραγιώργης, Susan Womer Katzev, Helmut Kyrieleis, Colin F. MacDonald, Φανή Μαλούχου-Tufano, Dominique Mulliez, Wolf - Dietrich Niemeier, Χρίστος Ντούμας, Βασίλειος Πετράκος, Αλίκη Σαμαρά - Kauffman, Γεώργιος Σταϊνχάουερ, Jutta Stroszeck, Μαρίνα Σωφρονίδου, Χάρης Ε. Τζάλας, Γιώργος Χ. Χουρμουζιάδης, μετάφραση: Μαίρη Ανδρουλάκη, Ιωάννα Δημητρακοπούλου, Βασιλική Κυριακοπούλου, Χριστίνα Μητσοπούλου, Καλλιόπη Πατέρα, Σάντρα Συμεωνίδου, Αθήνα 2007, Εκδόσεις «Καπόν», ISBN 978-960-7037-86-2,
Ισμήνη Τριάντη, Πάνος Δ. Βαλαβάνης, «Ολυμπία και ολυμπιακοί αγώνες. Τα μνημεία τότε και τώρα», φωτογράφιση: Σωκράτης Μαυρομμάτης, Αθήνα 2008, Εκδόσεις «Παπαδήμας Εκδοτική», ISBN 978-960-6791-17-8,
Συλλογικό έργο: «Γνωρίζοντας την Ακρόπολη. Οι ειδικοί μιλούν για τον Ιερό Βράχο», Μανώλης Κορρές, Κωνσταντίνος Τσάκος, Πάνος Βαλαβάνης, Τάσος Τανούλας, Δημοσθένης Ζιρώ, Χαράλαμπος Μπούρας, Ελένη Κόρκα, Φανή Μαλλούχου-Tufano, Μαρία Ιωαννίδου, Γιώργος Δεσύπρης, Νίκος Τογανίδης, Κώστας Ζάμπας, Εύη Παπακωνσταντίνου-Ζιώτη, Κορνηλία Χατζηασλάνη, Αλέξανδρος Μάντης, Δημήτρης Παντερμαλής, Αθήνα 2010, Εκδόσεις «Σκάι», ISBN 978-960-482-030-6,
Συλλογικό έργο: «Αρχαία Αθήνα και Αττική. Ιστορική τοπογραφία του άστεως και της χώρας», επιμέλεια: Ανδρέας Γ. Βλαχόπουλος, κείμενα: Όλγα Κακαβογιάννη, Άγγελος Π. Ματθαίου, Πάνος Βαλαβάνης, Λυδία Παλαιοκρασσά-Κόπιτσα, Γεώργιος Σταϊνχάουερ, Αθήνα 2010, Εκδόσεις «Μέλισσα», ISBN 978-960-204-301-1,
Συμμετοχή σε ξενόγλωσσα συλλογικά έργα
Ioanna E. Phoca, Panos D. Valavanis, "Greek Pottery. A Culture Captured in Clay", εικονογράφηση: Sofia Zarambouka, μετάφραση: Timothy Cullen, Αθήνα 1995, Εκδόσεις «Κέδρος», ISBN 960-04-0578-6, ISBN 978-960-04-0578-1,
Ioanna E. Phoca, Panos D. Valavanis, "Athens and Attica Archaeological Outings. History and Myth: Gods and Monuments: City and Country", μετάφραση: Timothy Cullen, Αθήνα 1997, Εκδόσεις «Κέδρος», ISBN 960-04-1184-0, ISBN 978-960-04-1184-3,
Ioanna E. Phoca, Panos D. Valavanis, "Architecture and City Planning. Rediscovering Ancient Greece", εικονογράφηση: Sofia Zarambouka, μετάφραση: Timothy Cullen, Αθήνα 1999, Εκδόσεις «Κέδρος», ISBN 960-04-1519-6, ISBN 978-960-04-1519-3,
Ismene Trianti, Panos D. Valavanis, "Olympia and the Olympic Games. The Monuments Now and Then: Guidebook with Reconstructions", μετάφραση: Alexandra Doumas, φωτογράφηση: Sokratis Mavrommatis, Makis Pouliasis. Αθήνα 2004, «Πολιτιστικές Εκδόσεις», ISBN 960-8363-04-7, ISBN 978-960-8363-04-5,
"Great Moments in Greek Archaeology", επιμέλεια: Panos Valavanis, κείμενα: George F. Bass, Alberto G. Benvenuti, George Ch. Chourmouziadis, Christos Doumas, Stella Drougou, Spyros Iakovides, Evangelos Ch. Kakavoyiannis, Vassos Karageorghis, Susan Womer Katzev, Helmut Kyrieleis, Colin F. MacDonald, Fani Mallouchou - Tufano, Dominique Mulliez, Wolf - Dietrich Niemeier, Vasileios Petrakos, Aliki Samara - Kauffmann, Marina Sophronidou, Georgios Steinhauer, Jutta Stroszeck, Harry E. Tzalas, Panos Valavanis μετάφραση: David Hardy, Αθήνα 2007, Εκδόσεις «Καπόν», ISBN 978-960-7037-84-8,
Ismene Trianti, Panos D. Valavanis, "Olympia and the Olympic Games. The Monuments Then and Now", μετάφραση: Alexandra Doumas, φωτογράφηση: Socratis Mavrommatis. Αθήνα 2008, «Παπαδήμας Εκδοτική», ISBN 978-960-6791-18-5,
"Dialogues on the Acropolis. Scholars and Experts Talk on History, Restoration and the Acropolis Museum", Manolis Korres, Konstantinos Tsakos, Panos Valavanis, Tassos Tanoulas, Demosthenes Giraud, Charalambos Bouras, Elena Korka, Fani Mallouchou - Tufano, Maria Ioannidou, Nikos Toganidis, Giorgos Desypris, Costas Zambas, Evi Papakostantinou - Zioti, Cornelia Hatziaslani, Alexandros Mantis, Dimitris Pandermalis, μετάφραση: K. Zissimou, Alexandra Doumas, Constantinos Koutsadelis, κ.ά. Αθήνα 2011, έκδοση: «Σκάι», ISBN 978-960-482-031-3,
Ismene Trianti, Panos D. Valavanis, "Olympia. History, Myth, Museums, The Olympic Games", μετάφραση: Alexandra Doumas, φωτογράφηση: Socratis Mavrommatis, Studio Kontos, Αθήνα 2011, «Παπαδήμας Εκδοτική», ISBN 978-960-6791-86-4,
Επιμέλεια σε ελληνόγλωσσα έργα
Νίκη Δρόσου-Παναγιώτου, «Αθήνα. Τα μνημεία τώρα και τότε», επιμέλεια: Πάνος Βαλαβάνης, φωτογράφηση: Σωκράτης Μαυρομμάτης, Μάκης Πουλιάσης, Αθήνα 2004, «Πολιτιστικές Εκδόσεις», ISBN 960-8363-07-1, ISBN 978-960-8363-07-6,
Χαρά Μουρλά, Κώστας Στρατής, Θάνος Σίδερης, «Δελφοί. Ιστορία, αρχαιολογικός χώρος, μουσείο, μαντείο», επιμέλεια: Πάνος Βαλαβάνης, φωτογράφηση: Γιώργος Κουρούπης, επιμέλεια σειράς: Δέσποινα Κουτσούμπα, Αθήνα 2004, Εκδόσεις "Explorer,", ISBN 960-8303-51-6, ISBN 978-960-8303-51-5,
Δέσποινα Κουτσούμπα, «Ολυμπία. Ιστορία, αρχαιολογικός χώρος, μουσείο, ολυμπιακοί αγώνες», επιμέλεια: Πάνος Βαλαβάνης, εικονογράφηση: Μαρίνα Ρούσσου, Γιώργος Υφαντής, φωτογράφηση: Γιώργος Κουρούπης, Μάκης Πουλιάσης, Δέσποινα Κουτσούμπα, επιμέλεια σειράς: Δέσποινα Κουτσούμπα, Αθήνα 2004, Εκδόσεις "Explorer", ISBN 960-8303-55-9, ISBN 978-960-8303-55-3,
Στέφεν Μίλλερ (Stephen G. Miller), «Νεμέα. Μουσείο και αρχαιολογικός χώρος», μετάφραση: Φωτεινή Αν. Μπαλλά, επιμέλεια: Πάνος Βαλαβάνης, Αθήνα 2004, έκδοση: Υπουργείο Πολιτισμού, Ταμείο Αρχαιολογικών Πόρων και Απαλλοτριώσεων, ISBN 960-214-454-8, ISBN 978-960-214-454-1,
Χαρά Μουρλά, «Μυκήνες. Άργος, Τίρυνθα, Λέρνα, Επίδαυρος», επιμέλεια: Πάνος Βαλαβάνης, φωτογράφηση: Γιώργος Κουρούπης, εικονογράφηση: Μαρίνα Ρούσσου, Αθήνα 2004, Εκδόσεις "Explorer", ISBN 960-6686-05-1, ISBN 978-960-6686-05-4,
Νίκη Δρόσου-Παναγιώτου, «Αρχαία Ελλάδα. Τα μνημεία τότε και τώρα», επιμέλεια: Πάνος Βαλαβάνης, Αθήνα 2006, «Πολιτιστικές Εκδόσεις», ISBN 960-8363-35-7, ISBN 978-960-8363-35-9,
Νίκη Δρόσου-Παναγιώτου, «Αθήνα. Τα μνημεία τότε και τώρα», επιμέλεια: Πάνος Βαλαβάνης, φωτογράφηση: Σωκράτης Μαυρομμάτης, Μάκης Πουλιάσης, Αθήνα 2008, «Παπαδήμας Εκδοτική», ISBN 978-960-6791-25-3,
Νίκη Δρόσου-Παναγιώτου, «Αρχαία Ελλάδα. Τα μνημεία τότε και τώρα», επιμέλεια: Πάνος Βαλαβάνης, Αθήνα 2008, «Παπαδήμας Εκδοτική», ISBN 978-960-6791-35-2,
Νίκη Δρόσου-Παναγιώτου, «Αρχαία Ελλάδα. Η εικόνα των σημαντικότερων μνημείων στην αρχαιότητα και σήμερα», επιμέλεια: Πάνος Βαλαβάνης, Αθήνα 2009, «Παπαδήμας Εκδοτική», ISBN 978-960-6791-50-5,
Κωνσταντούλα Χαβέλα, «Αρχαιολογικό Μουσείο Κωνσταντινούπολης», επιμέλεια: Πάνος Βαλαβάνης, Βασίλειος Κ. Λαμπρινουδάκης, επιμέλεια σειράς: Βασίλης Μηνακάκης, Αθήνα 2010, έκδοση: εφημερίδα «Η Καθημερινή», ISBN 978-960-475-140-2,
Γιώργος Καφαντάρης, «Βρετανικό Μουσείο: Λονδίνο», επιμέλεια: Πάνος Βαλαβάνης, Βασίλειος Κ. Λαμπρινουδάκης, επιμέλεια σειράς: Βασίλης Μηνακάκης, Αθήνα 2010, έκδοση: εφημερίδα «Η Καθημερινή», ISBN 978-960-475-122-8,
Κώστας Φίλης, «Γλυπτοθήκη Μονάχου», επιμέλεια: Πάνος Βαλαβάνης, Βασίλειος Κ. Λαμπρινουδάκης, επιμέλεια σειράς: Βασίλης Μηνακάκης, Αθήνα 2010, έκδοση: εφημερίδα «Η Καθημερινή», ISBN 978-960-475-135-8,
Αλεξάνδρα Σέλελη, «Ερμιτάζ: Αγία Πετρούπολη», επιμέλεια: Πάνος Βαλαβάνης, Βασίλειος Κ. Λαμπρινουδάκης, επιμέλεια σειράς: Βασίλης Μηνακάκης, Αθήνα 2010, έκδοση: εφημερίδα «Η Καθημερινή», ISBN 978-960-475-143-3,
Μαρία Κουτσουμπού, «Κρατικές Συλλογές Αρχαιοτήτων: Μόναχο», επιμέλεια: Πάνος Βαλαβάνης, Βασίλειος Κ. Λαμπρινουδάκης, επιμέλεια σειράς: Βασίλης Μηνακάκης, Αθήνα 2010, έκδοση: εφημερίδα «Η Καθημερινή», ISBN 978-960-475-139-6,
Φώτης Γεωργιάδης, «Λούβρο: Παρίσι», επιμέλεια: Πάνος Βαλαβάνης, Βασίλειος Κ. Λαμπρινουδάκης, επιμέλεια σειράς: Βασίλης Μηνακάκης, Αθήνα 2010, έκδοση: εφημερίδα «Η Καθημερινή», ISBN 978-960-475-134-1,
Τζένη Μπαριάμη, «Μητροπολιτικό Μουσείο: Νέα Υόρκη», επιμέλεια: Πάνος Βαλαβάνης, Βασίλειος Κ. Λαμπρινουδάκης, επιμέλεια σειράς: Βασίλης Μηνακάκης, Αθήνα 2010, έκδοση: εφημερίδα «Η Καθημερινή», ISBN 978-960-475-141-9,
Φώτης Γεωργιάδης, «Μουσεία Βατικανού - Καπιτωλίου: Ρώμη», επιμέλεια: Πάνος Βαλαβάνης, Βασίλειος Κ. Λαμπρινουδάκης, επιμέλεια σειράς: Βασίλης Μηνακάκης, Αθήνα 2010, έκδοση: εφημερίδα «Η Καθημερινή», ISBN 978-960-475-123-5,
Κατερίνα Χαμηλάκη, «Μουσεία Μεγάλης Ελλάδας», επιμέλεια: Πάνος Βαλαβάνης, Βασίλειος Κ. Λαμπρινουδάκης, επιμέλεια σειράς: Βασίλης Μηνακάκης, Αθήνα 2010, έκδοση: εφημερίδα «Η Καθημερινή», ISBN 978-960-475-144-0
Κωνσταντούλα Χαβέλα, Μαρία Κουτσουμπού, «Μουσεία Μικράς Ασίας», επιμέλεια: Πάνος Βαλαβάνης, Βασίλειος Κ. Λαμπρινουδάκης, επιμέλεια σειράς: Βασίλης Μηνακάκης, Αθήνα 2010, έκδοση: εφημερίδα «Η Καθημερινή», ISBN 978-960-475-145-7,
Μαρία Κουτσουμπού, «Μουσείο Ιστορίας της Τέχνης: Βιέννη», επιμέλεια: Πάνος Βαλαβάνης, Βασίλειος Κ. Λαμπρινουδάκης, επιμέλεια σειράς: Βασίλης Μηνακάκης, Αθήνα 2010, έκδοση: εφημερίδα «Η Καθημερινή», ISBN 978-960-475-136-5,
Τζένη Μπαριάμη, «Μουσείο Καλών Τεχνών: Βοστώνη», επιμέλεια: Πάνος Βαλαβάνης, Βασίλειος Κ. Λαμπρινουδάκης, επιμέλεια σειράς: Βασίλης Μηνακάκης, Αθήνα 2010, έκδοση: εφημερίδα «Η Καθημερινή», ISBN 978-960-475-137-2,
Τόνια Κουτσουράκη, «Μουσείο Περγάμου: Βερολίνο», επιμέλεια: Πάνος Βαλαβάνης, Βασίλειος Κ. Λαμπρινουδάκης, επιμέλεια σειράς: Βασίλης Μηνακάκης, Αθήνα 2010, έκδοση: εφημερίδα «Η Καθημερινή», ISBN 978-960-475-138-9,
Δέσποινα Κουτσούμπα, «Παλαιό Μουσείο: Βερολίνο", επιμέλεια: Πάνος Βαλαβάνης, Βασίλειος Κ. Λαμπρινουδάκης, επιμέλεια σειράς: Βασίλης Μηνακάκης, Αθήνα 2010, έκδοση: εφημερίδα «Η Καθημερινή», ISBN 978-960-475-142-6,
Δέσποινα Κουτσούμπα, «Έφεσος», επιμέλεια: Πάνος Βαλαβάνης, φωτογράφιση: Δέσποινα Κουτσούμπα, Γιώργος Κουρούπης, επιμέλεια σειράς: Γιάννης Τσεβρένης, Βασίλης Μηνακάκης, Αθήνα 2011, έκδοση: εφημερίδα «Η Καθημερινή», ISBN 978-960-475-190-7,
Κατερίνα Χαμηλάκη, Δημήτρης Αλεξάκης, «Καλαβρία», επιμέλεια: Πάνος Βαλαβάνης, φωτογράφηση: Γιάννης Βλαχάκης, επιμέλεια σειράς: Γιάννης Τσεβρένης, Βασίλης Μηνακάκης, Αθήνα 2011, έκδοση: εφημερίδα «Η Καθημερινή», ISBN 978-960-475-184-6,
Νίκος Πετρόχειλος, Δημήτρης Αλεξάκης, «Καμπανία και Απουλία», επιμέλεια: Πάνος Βαλαβάνης, φωτογράφηση: Γιάννης Βλαχάκης, επιμέλεια σειράς: Γιάννης Τσεβρένης, Βασίλης Μηνακάκης, Αθήνα 2011, έκδοση: εφημερίδα «Η Καθημερινή», ISBN 978-960-475-193-8,
Φώτης Γεωργιάδης, Ελένη Σιγάλα, «Μίλητος», επιμέλεια: Πάνος Βαλαβάνης, επιμέλεια σειράς: Γιάννης Τσεβρένης, Βασίλης Μηνακάκης, Αθήνα 2011, έκδοση: εφημερίδα «Η Καθημερινή», ISBN 978-960-475-179-2,
Τόνια Κουτσουράκη, «Πέργαμος», επιμέλεια: Πάνος Βαλαβάνης, επιμέλεια σειράς: Γιάννης Τσεβρένης, Βασίλης Μηνακάκης, Αθήνα 2011, έκδοση: εφημερίδα «Η Καθημερινή», ISBN 978-960-475-182-2,
Αλεξάνδρα Σέλελη, Δημήτρης Αλεξάκης, «Σικελία», επιμέλεια: Πάνος Βαλαβάνης, επιμέλεια σειράς: Γιάννης Τσεβρένης, Βασίλης Μηνακάκης, Αθήνα 2011, έκδοση: εφημερίδα «Η Καθημερινή», ISBN 978-960-475-187-7,
Συλλογικό έργο: «Ταξιδεύοντας στην κλασική Ελλάδα. Τόμος προς τιμήν του καθηγητή Πέτρου Θέμελη», επιμέλεια: Πάνος Βαλαβάνης, Αθήνα 2011, έκδοση: «Εταιρεία Μεσσηνιακών Αρχαιολογικών Σπουδών», ISBN 978-960-86016-1-1,
Συλλογικό έργο: «Έγραφσεν και εποίεσεν. Μελέτες κεραμικής και εικονογραφίας προς τιμήν του καθηγητή Μιχάλη Τιβέριου», επιμέλεια: Πάνος Βαλαβάνης, Ελένη Μανακίδου, Αθήνα 2014, Εκδόσεις "University Studio Press", ISBN 978-960-12-2196-0
Συμμετοχές σε προγράμματα
Εγχάρακτες επιγραφές σε αρχαία αγγεία
Ορθογώνιος περίβολος στον δήμο Ικαρίου Αττικής (σημ. Διόνυσος),
Κιονωτά μνημεία με μαρμάρινο αγγείο στην κορυφή
Τρόποι λαβής των αγγείων στα αρχαία συμπόσια
Αθλητισμός και πολιτική στην Αρχαία Ελλάδα
Παρελάσεις και εναρκτήριες (;) τελετές στους αρχαίους Ολυμπιακούς αγώνες
Τύμβος Μαραθώνος
Πνύκα
Ανοιχτοί και κλειστοί χώροι συγκέντρωσης πλήθους στις αρχαίες ελληνικές πόλεις και στα ιερά
Αρχαίοι ελληνικοί ιππόδρομοι
Παραπομπές
Γερμανική Εθνική Βιβλιοθήκη, Κρατική Βιβλιοθήκη του Βερολίνου, Βαυαρική Κρατική Βιβλιοθήκη, Εθνική Βιβλιοθήκη της Αυστρίας: Gemeinsame Normdatei. 129460907. Ανακτήθηκε στις 14 Οκτωβρίου 2015.
SNAC. w66m746w. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
Persée. 12912. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
«Πάνος Βαλαβάνης - Βιογραφικό» (PDF). www.arch.uoa.gr. Ανακτήθηκε στις 04-08-2016.
Χρηστίδου, Βαγγελιώ (21 Μαρτίου 2013). «ΜΕΣΟΤΟΠΙΤΙΚΗ ΑΝΑΚΑΛΥΨΗ του ιπποδρόμου των Δελφών!». emprosnet.gr. Ανακτήθηκε στις 04-08-2016.
«ΕΚΠΑ: Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας - Ονομαστικός κατάλογος, βιογραφικά, συγγραφικό έργο». www.arch.uoa.gr. Ανακτήθηκε στις 2016-08-04.
«Ανασκαφή και Έρευνα, X: Από το ερευνητικό έργο του τομέα αρχαιολογίας και ιστορίας της τέχνης - Πρόγραμμα Συνεδρίου» (PDF). www.aegeussociety.org. Ανακτήθηκε στις 04-08-2016.
«Εκδήλωση του τομέα Αρχαιολογίας στο κεντρικό κτήριο του Παν/μίου Αθηνών». Η Καθημερινή. 16 Δεκεμβρίου 2014. Ανακτήθηκε στις 04-08-2016.
Θερμού, Μαρία (20 Μαρτίου 2013). «Αρχαιολογικές έρευνες για την επιβεβαίωση της θέσης του ιπποδρόμου των Δελφών». Το Βήμα. Ανακτήθηκε στις 04-08-2016.
«.:BiblioNet : Βαλαβάνης, Πάνος Δ». www.biblionet.gr. Ανακτήθηκε στις 04-08-2016.
«Πάνος Βαλαβάνης, «H Ακρόπολη μέσα από το Μουσείο της» - Αρχαιολογία Online». 2013-04-02. Ανακτήθηκε στις 2016-08-04.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
Πάνος Δ. Βαλαβάνης, προσωπική ιστοσελίδα στο academia.edu του Πανεπιστημίου Αθηνών.
Βαλαβάνης Πάνος (1954-) Βιογραφικό στην ιστοσελίδα του ekebi.gr
Βαλαβάνης, Πάνος Δ., εργογραφία στην ιστοσελίδα: biblionet.gr
Παναγιώτης Βαλαβάνης - Συγγραφικό έργο, στην ιστοσελίδα του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών.
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
