Παναγιώτης Πανάς

Ο Παναγιώτης Χαραλάμπους Πανάς[1] (1832-1896) υπήρξε δημοσιογράφος, εκδότης εφημερίδων, και ποιητής. Γεννήθηκε στο χωριό Σπαρτιά της Κεφαλονιάς[2] το 1832.
Καταγόταν από αριστοκρατική οικογένεια[3] αλλά και οικογένεια αγωνιστών του 1821 [4]

Ήταν μαθητής του εγελιανού φιλοσόφου Ιωάννη Μενάγια και του συγγραφέα-γυμνασιάρχη του λυκείου Αργοστολίου Θεοδώρου Καρούσου.[5] Γενικά οι τυπικές σπουδές του δε διήρκεσαν πολύ και οι γνώσεις προέκυψαν μάλλον από προσωπικό ενδιαφέρον και φιλομάθεια. Γνώριζε άριστα Ιταλικά, Γαλλικά, Αγγλικά. Έζησε σε νεαρή ηλικία το κλίμα του φιλελεύθερου ριζοσπαστικού κινήματος για την απελευθέρωση των Επτανήσων από τους Άγγλους και εντάχτηκε νωρίς στην πιο προοδευτική του πτέρυγα. Καταδιώχθηκε άγρια απο την Αγγλική διοικηση για τις ιδέες του.[6]
Λόγιος, μαχητικός δημοσιογράφος, στέλεχος του ριζοσπαστικού κόμματος της Κεφαλονιάς φυλακίστηκε και εξορίστηκε στη Ρουμανία λόγω της δραστηριότητάς του. Το 1855 εξέδωσε την εφημερίδα Κεραυνός.[7] Οι αντιδράσεις στις πολιτικές απόψεις που εξέφρασε ήταν αρνητικές, η εφημερίδα έκλεισε και ο Πανάς ταξίδεψε στην Ιταλία, την Πόλη, τη Μικρά Ασία και την Αθήνα. Επιστρέφοντας στην Κεφαλονιά (1857) εντάχτηκε στην αριστερή τάση του ριζοσπαστικού κόμματος, που επιδίωκε κοινωνική μεταρρύθμιση παράλληλα με την Ένωση της Επτανήσου στο ελεύθερο ελληνικό κράτος. Αποτέλεσμα της προηγούμενης πολιτικής του προσχώρησης ήταν η δίωξή του από την Υψηλή Αστυνομία και η σύγκρουσή του με τους ενωτικούς ριζοσπάστες.

Το 1858 επανακυκλοφόρησε τον Κεραυνό και συνεργάστηκε με την εφημερίδα του Ιωσήφ Μομφερράτου Αναγέννησις, όπου δημοσίευσε μετάφραση του έργου του Ματσίνι Περί καθηκόντων.
Το 1860 ταξίδεψε στην Αθήνα, από όπου απελάθηκε τον ίδιο χρόνο λόγω της επίθεσής του κατά του Όθωνα μέσα από τις σελίδες της εφημερίδας Φως.
Γύρισε στην Κεφαλονιά και εξέδωσε τις εφημερίδες Αλήθεια και Διογένης ενώ συστηματοποίησε τη μεταφραστική του δραστηριότητα. Το 1862 δημοσίευσε μια έμμετρη μετάφραση των ποιημάτων του Όσσιαν Δαρτούλα και Λάτμος. Έθεσε υποψηφιότητα στις βουλευτικές εκλογές του 1865, απέτυχε και έφυγε στην Αλεξάνδρεια. Άρθρα του δημοσιεύτηκαν στην Αίγυπτο, τη Ρουμανία και την Αθήνα.
Την περίοδο 1868-1880 έμεινε στη Ρουμανία, διατηρώντας πάντα επαφή με την Ελλάδα. Στη Ρουμανία έγινε στέλεχος στην εταιρεία της Δημοκρατικής Ανατολικής Ομοσπονδίας, που στόχευε σε συνασπισμό των βαλκανικών κρατών, ενώ το 1876 υπήρξε συνιδρυτής του αθηναϊκού συλλόγου «Ρήγας», που εκπροσώπησε τις ιδέες της παραπάνω εταιρείας στον ελλαδικό χώρο.
Τη δεκαετία του 1870 ίδρυσε τις εφημερίδες Εξέγερσις, Εργάτης και Κυκεών, καθώς και τη σατιρική Σφήκα. Το 1880 ο «Ρήγας» διαλύθηκε και ο Πανάς αποσύρθηκε, γράφοντας κυρίως λογοτεχνικά και δημοσιογραφικά άρθρα σε διάφορες εφημερίδες και περιοδικά. Συνήθως αρθρογραφούσε στην καθαρεύουσα, ενώ τη δημοτική χρησιμοποίησε σε άρθρα του στα σατιρικά περιοδικά Κώνωπας, Σφήκα, Κυκεώνας κ.α., τα οποία εξέδωσε ο ίδιος στην Κεφαλονιά.
Το 1896 επιχείρησε να εκδώσει μια Παγκόσμια Γεωγραφία χωρίς επιτυχία.
Ο Πανάς αυτοκτόνησε το 1896 στο «Ξενοδοχείο των Ξένων» στον Πειραιά, έχοντας αντιμετωπίσει οικονομικές δυσχέρειες και προβλήματα υγείας.
Ποιήματα

Το 1855 δημοσίευσε την πρώτη του ποιητική συλλογή με τίτλο Τα πρώτα μου προς την ποίησιν βήματα
Το 1857 δημοσίευσε τη δεύτερη ποιητική του συλλογή με τίτλο Οι Στεναγμοί
Το 1867 εξέδωσε την τρίτη ποιητική του συλλογή, Μέμνων, στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου
Το 1883 κυκλοφόρησε η τελευταία συλλογή του με τίτλο Έργα αργίας.

Παραπομπές

Βιογραφία του Π.Πανά βλ Ηλ.Τσιτσέλη:Κεφαλληνιακά Σύμμικτα τομ Α,Αθήναι 1904,σελ 507-510
χωριό καταγωγής της Ιστορικής Οικογένειας Πανά
+Καθηγ.Χ.Γ.Πατρινέλη"Η Κεφαλονίτικη οικογένεια Πανά και το Αρχείο του κλάδου Πανά-Λοιζάτου" σε "Κεφαλληνιακά Χρονικά " Αργοστολι 1979 τόμος 3ος σελ 1-8 της Εταιρείας Κεφαλληνιακών Ιστορικών Ερευνών.
βλ Ηλία Τσιτσέλη ο.π σελ 506
βλ Χρήστου Θεοδωράτου "ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΠΑΝΑΣ" ΝΕΑ ΕΣΤΙΑ 1964 Ιούλιος-Δεκέμβριος,σελ168-176
βλ Τσιτσελη οπ σελ 507-510,Χ.Πατρινέλη οπ υποσημειωση 19 σελ 5

βλ Χρήστου Θεοδωράτου "ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΠΑΝΑΣ" ΝΕΑ ΕΣΤΙΑ 1964 οπ σελ 169

Βιβλιογραφια

Αλισανδράτος Γιώργος Γ., «Ιωσήφ Μομφεράτου Αυτοβιογραφικά Σημειώματα (Συμβολή στον επτανησιακό ριζοσπαστισμό)», Δελτίον Αναγνωστικής Εταιρείας Κερκύρας7, έτος 7, (1970), σ.7-34.

Αλισανδράτος Γιώργος Γ., «Επτανησιακός Ριζοσπαστισμός», Εβδομάδα μελέτης ελληνικής ιστορίας και πολιτισμού. Αίγινα, Αύγουστος 1977, σ.126-142.

Αλισανδράτος Γιώργος Γ., Ανέκδοτα γράμματα του Ιωσήφ Μομφεράτου (Συμβολή στην ιστορία του Επτανησιακού ριζοσπαστισμού) . Ανάτυπο από τον Α' τόμο των Πρακτικών του Δ' Πανιονίου Συνεδρίου. Κέρκυρα, 1980.

Ζερβός- Ιακωβάτος Ηλίας, Επτανησιακός Ριζοσπαστισμός ·Αφιέρωμα στα εκατό χρόνια της Ενώσεως, 1864-1964· Εισαγωγή- επιμέλεια Σπύρου Μυλωνά. Αθήνα, 1964.

Ζερβός- Ιακωβάτος Ηλίας, Η επί των Αντικυθήρων αιχμαλωσία μου και η των συναιχμαλώτων μου· 1857. Επιμέλεια και προλεγόμενα Χρίστου Σωτ. Θεοδωράτου. Αθήνα, 1972.

Κορδάτος Γιάννης, Ιστορία του ελληνικού εργατικού κινήματος. Αθήνα, Μπουκουμάνης , 1972.

Κορίζης Χαρίτων Σ., Συμβολή στην έρευνα της ελληνικής πολιτικής ζωής και κοινωνίας στο 19ο αιώνα· Ο σύλλογος Ρήγας. Αθήνα, 1969.

Λέφας Γιάννης, Ο Αλέξανδρος Σούτσος και οι επιδράσεις του έργου του στους συγχρόνους του · Διδακτορική διατριβή. Αθήνα, 1979.

Λιάκος Αντώνης, «Οι δυνατότητες πρόσληψης του Μαρξισμού στην Ελλάδα του 19ου αιώνα», Ο Πολίτης67-68, Οκτώβριος-Δεκέμβριος 1984, σ.4-9.

Λυκιαρδόπουλος Γεράσιμος, «Μια περιπλάνηση· Παναγιώτης Πανάς (1832-1896)». Σημειώσεις27, Ιούλιος 1986, σ.19-26.

Α.-Φ.Ν. ΠΑΝΑ: Μία τριεθνής οικογένεια. Ο οίκος Πανά. Ισπανία –Ελλάς – Ρουμανία, 1302-1980 στο δελτιον 3ο της εραλδικης και γενεαλογικης εταιριας ελλαδος

Παπαϊωάννου Μ.Μ., «Δυο πρόδρομοι της πνευματικής αναγέννησης του 1880. (Δήμος Παπαθανασίου - Παναγιώτης Πανάς», Νέα Εποχή104 (Κύπρος), Δεκέμβριος 1973- Φεβρουάριος 1974, σ.833-843.

Σταυροπούλου Ερασμία-Λουϊζα, «Σάτιρα, ποίηση και πολιτική (Ο Αριστοτέλης Βαλαωρίτης σατιρίζεται από τον Παναγιώτη Πανά)», Νέα Εστία106, Χριστούγεννα 1979, σ.188-202.

Σταυροπούλου Ερασμία-Λουϊζα, Παναγιώτης Πανάς· Ένας ριζοσπάστης ρομαντικός. Αθήνα, Επικαιρότητα,1987.

Ηλ.Τσιτσέλη:Κεφαλληνιακά Σύμμικτα τομ Α,Αθήναι 1904,σελ 507-510