.

Grafik1

Ο Όμηρος φέρεται ως ο συγγραφέας των ποιητικών κειμένων της Ιλιάδας και της Οδύσσειας, από τα πρώτα κείμενα της Ιστορικής περιόδου της αρχαίας Ελλάδας, γνωστά ως "Ομηρικά Έπη".

Βιογραφικά στοιχεία και έργα

O Όμηρος ήταν o θρυλικός (ή ίσως μυθικός) πρώτος επικός ποιητής και ραψωδός στον οποίο αποδίδεται παραδοσιακά η συγγραφή των σημαντικότερων ελληνικών επών της Ιλιάδας και της Οδύσσειας, της κωμικής Βατραχομυομαχίας, των ομηρικών ύμνων και των διάφορων άλλων χαμένων ή αποσπασματικών εργασιών όπως οι Μάργιτες. Μερικοί αρχαίοι συγγραφείς αποδίδουν σε αυτόν ολόκληρο επικό κύκλο, ο οποίος περιλαμβάνει περαιτέρω ποιήματα για τον τρωικό πόλεμο καθώς επίσης και τα Θηβαϊκά ποιήματα για τον Οιδίποδα και τους γιους του. Η παράδοση λεει ότι ο Όμηρος ήταν τυφλός και διάφορες ιωνικές πόλεις θεωρούνται ότι είναι ο τόπος γεννήσεώς του, αλλά η βιογραφία του είναι ανεξιχνίαστη. Επανειλημμένα έχει τεθεί το ζήτημα εάν ήταν ο ίδιος ο συγγραφέας της Ιλιάδας και της Οδύσσειας καθώς και της Βατραχομυομαχίας, ενώ οι ομηρικοί ύμνοι και τα κυκλικά ποιήματα θεωρείται γενικά για να είναι μεταγενέστερα από τα δύο επικά ποιήματα.

Όμηρος ,Ιος, Δίδραχμο , Όμηρος, Σμύρνη,

Η παράδοση θέλει τον Όμηρο τυφλό, διάφορες περιοχές της Ιονίας διεκδικούν τον τόπο γεννήσεώς του, ωστόσο δεν γνωρίζουμε ακριβή βιογραφικά στοιχεία για το πρόσωπό του.

Όμηρος (750 - 650 π.Χ.) Ο Όμηρος αναγνωρίζεται ως ο δημιουργός της επικής ποίησης του δυτικού πολιτισμού, αν και δεν υπάρχουν σαφείς πληροφορίες για το πρόσωπο του. Θρύλοι αναφέρουν ότι περιόδευε ως ραψωδός σε ιωνικές αυλές αξιωματούχων, κάποιες πληροφορίες αναφέρουν δε ότι ήταν τυφλός. Επτά αρχαίες πόλεις διεκδικούσαν τον τιμητικό τίτλο να είναι η γενέτειρα πόλη του Ομήρου. Ως κύρια έργα του Ομήρου θεωρούνται τα δύο, «ομηρικά» επονομαζόμενα έπη, η Ιλιάς και η Οδύσσεια, τα οποία αποτελούν και τα αρχαιότερα έπη της ευρωπαϊκής λογοτεχνίας. Αλλά και άλλα έργα της εποχής, όπως μία παρωδία της Ιλιάδας, οι Βατραχομυομαχίες, αποδίδονται στον Όμηρο.

Η Ιλιάς αποτελείται από περίπου 16.000 στίχους και αναφέρεται στις τελευταίες πενήντα μία (51), αποφασιστικής σημασίας ημέρες του πολέμου της Τροίας, ο οποίος συνολικά διήρκεσε, σύμφωνα με το μύθο, 10 χρόνια. Η Οδύσσεια αποτελείται από περίπου 12.000 στίχους και περιγράφει τις επίσης δεκαετούς διάρκειας περιπλανήσεις του βασιλιά της Ιθάκης, Οδυσσέα, κατά τη μετάβαση από την Τροία που είχε αλωθεί, στην πατρίδα του. Όμως, γλωσσολογικές και πολιτισμικές μελέτες δείχνουν ότι τα δύο έπη δεν πρέπει να έχουν γραφτεί από τον ίδιο συγγραφέα. Συγκεκριμένα, το πρώτο, η Ιλιάς, αποδίδεται στον Όμηρο, ο οποίος πιθανόν να συνένωσε και επεξεργάστηκε παλαιότερα μικρά έπη. Το δεύτερο, η Οδύσσεια, αποδίδεται σε άλλο, άγνωστο συγγραφέα, περίπου μια γενιά νεώτερο του Ομήρου, ο οποίος ίσως επεξεργάστηκε και βελτίωσε ένα προϋπάρχον μικρότερο έπος.

Όμηρος ,William-Adolphe Bouguereau

Οδύσσεια γ', πρώτος αιώνας μ.Χ.., Brit. Mus. Pap. 271

Το ομηρικό ζήτημα

Γενικά, υπάρχει συμφωνία μεταξύ των μελετητών ότι η Ιλιάδα και η Οδύσσεια υποβλήθηκαν σε μια διαδικασία τυποποίησης και αφαίρεσης του παλαιότερου υλικού στον 8ο αιώνα π.Χ. Σημαντικό ρόλο σε αυτή τη διαδικασία διαδραματίσθηκε από τον αθηναίο τύραννο Ίππαρχο, ο οποίος μεταρρύθμισε την απαγγελία της ομηρικής ποίησης στα Παναθήναια. Πολλοί κλασικιστές υποστηρίζουν ότι αυτή η μεταρρύθμιση πρέπει να περιελάμβανε και την παραγωγή ενός κανονικού γραπτού κειμένου.

Μια ανάλυση της δομής και του λεξιλογίου της Ιλιάδας και της Οδύσσειας δείχνει ότι τα ποιήματα αποτελούνται από κανονικές επαναλαμβανόμενες φράσεις ακόμη και ολόκληρους στίχους. Θα μπορούσε η Ιλιάδα και η Οδύσσεια να ήταν προφορικές παραδόσεις, που συντίθενται επί τόπου από τον ποιητή ο οποίος χρησιμοποιεί μια συλλογή απομνημονευμένων στίχων και των φάσεων; Οι Milman Parry και ο Λόρδος Αλβέρτος επισήμαναν ότι μια τέτοια επιμελημένη προφορική παράδοση, ξένη στους σημερινούς εγγράμματους πολιτισμούς, είναι χαρακτηριστική της επικής ποίησης σε έναν αποκλειστικά προφορικό πολιτισμό. Ακριβώς το πότε αυτά τα προφορικά ποιήματα πήραν μια σταθερή γραπτή μορφή είναι υπό συζήτηση. Η παραδοσιακή απάντηση είναι η "υπόθεση μεταγραφής", όπου ένας μη-εγγράμματος "Όμηρος" υπαγορεύει το ποίημά του σε έναν εγγράμματο γραφέα του 6ο αιώνα π.Χ. ή νωρίτερα. Πιο ριζοσπαστικοί Ομηριστές, όπως ο Gregory Nagy, υποστηρίζουν ότι ένα κανονικό κείμενο των ομηρικών ποιημάτων ως "έγγραφο" δεν υπήρξε μέχρι την Ελληνιστική περίοδο.

Αλλοι μελετητές, εντούτοις, διατηρούν την πίστη τους στη θεωρία ενός πραγματικού Ομήρου... Έτσι, λίγα είναι γνωστά ή ακόμα και υποτιθεμένα περί της πραγματικής ζωής του, και ένα γνωστό αστείο λέει ότι τα ποιήματα "δεν γράφτηκαν από Όμηρο, αλλά από ένα άλλο άτομο του ίδιου ονόματος," και ο κλασσικός μελετητή Richmond Lattimore, συντάκτης μιας καλής ποιητικής μετάφρασης στα αγγλικά και των δύο επών, έγραψε τη διατριβή "Όμηρος: Ποια ήταν;". Ο Samuel Butler ήταν πιο συγκεκριμένος, θεωρητικολογώντας ότι μια νέα γυναίκα από τη Σικελία ήταν συντάκτης της Οδύσσειας (αλλά όχι και της Ιλιάδας), μια ιδέα που επεκτάθηκε από τον Robert Graves στο «Η κόρη του Ομήρου».

Στα ελληνικά το όνομά του έχει και την κυριολεκτική σημασία του ομήρου. Υπάρχει μια θεωρία ότι το όνομά του προέκυψε από το όνομα μιας κοινωνίας ποιητών, των αποκαλούμενων «Ομηριδών», το οποίο σημαίνει "οι γιοι των ομήρων", δηλ. απόγονοι αιχμαλώτων πολέμου. Δεδομένου ότι αυτά τα άτομα δεν εστάλησαν στον πόλεμο επειδή η πίστη τους στο πεδίο μάχη ήταν αμφίβολη, δεν θα σκοτώνονταν στις μάχες. Κατά συνέπεια επιφορτίστηκαν με την απομνημόνευση της επικής ποίησης και παρελθόντων γεγονότων, στους χρόνους προτού να έρθει η εκπαίδευση.

Πτολεμαίος Δ', Αρσινόη Γ', Όμηρος

Ιστορικές πτυχές των ποιημάτων

Μια άλλη ερώτηση είναι: οι ιστορίες έχουν πραγματική βάση; Οι σχολιασμοί της Ιλιάδας και της Οδύσσειας που γράφτηκαν στην Ελληνιστική Περίοδο (3ος έως 1ος αιώνας π.Χ.) άρχισαν να επισημαίνουν τις ασυνέπειες των ποιημάτων. Οι ανασκαφές του Heinrich Schliemann προς το τέλος του 19ου αιώνα άρχισαν να πείθουν τους μελετητές ότι υπήρχε μια ιστορική βάση για τον τρωικό πόλεμο. Η έρευνα (στην οποία πρωτοστάτησαν οι προαναφερθέντες Parry και ο Αλβέρτος) πάνω στα προφορικά σερβοκροατικά και τουρκικά έπη άρχισε να πείθει τους μελετητές ότι τα μεγάλα προφορικά ποιήματα θα μπορούσαν να συντηρηθούν με συνέπεια έως ότου βρεθεί κάποιος να τα γράψει.