.
Η οικογένεια Δεληγιάννη ήταν μια εκ των σημαντικότερων της Πελοποννήσου. Τα μέλη της διαδραμάτισαν σημαντικό ρόλο κατά την εποχή της τουρκοκρατίας, της επανάστασης του ΄21 καθώς στα ύστερα χρόνια της απελευθέρωσης.
Καταγωγή
Το επώνυμο Δεληγιάννης εμφανίζεται για πρώτη φορά λίγο πριν την επανάσταση και ήταν το προσωνύμιο του προύχοντα της Πελοποννήσου, Ιωάννη Παπαγιαννόπουλου, που το έλαβε λόγω του ζωηρού του χαρακτήρα (Ντελής=τρελός, Ντελής+Γιάννης). Επίσημα όμως το επώνυμο εμφανίζεται το 1826 όταν και ο Αναγνώστης Δεληγιάννης, γιός του Ιωάννη, άρχισε να υπογράφει με αυτό. Αντίθετα με το βραχύβιο του ονόματος, οι ρίζες των Δεληγιανναίων ανάγονται στους βυζαντινούς χρόνους και συγκεκριμένα στην αρχοντική οικογένεια των Λιτίνων, οι οποίοι εγκατέλειψαν την Κρήτη το 824 για να επιστέψουν επι Νικηφόρου Φωκά, το 960 μαζί με άλλες 11 αρχοντικές οικογένειες (Μουσούρους, Φωκάδες κ.α.).
Λόγω των συνεχών διώξεων απο τους Βενετούς η οικογένεια αναγκάστηκε να καταφύγει στη Θεσσαλονίκη. Απο εκεί ο Πέτρος Λίτινος ως γραμματέας του Αϊδίν Αγά ακολούθησε την εκστρατεία του Μωάμεθ Β΄ στην Πελοπόννησο και εγκαταστάθηκε στην Κρέσπη. Ο γιός του Σοφιανός και ο εγγονός του Αντώνης ήταν διερμηνείς της τοπικής αρχής, ο μεν τελευταίος μάλιστα είχε αποκτήσει το προσωνύμια του "Μέγα Γραμματικού". Ο γιός του Αντωνίου, Ιωάννης Λίτινος, έλαβε το οφίκιο του οικονόμου και εγκαταστάθηκε στα Λαγκάδια Αρκαδίας, και συγκεκριμένα στην άνω γειτονιά όπου ανήγειρε και ιερό ναό. Ο Ιωάννης απέκτησε τρείς γιούς τους: Κανέλλο, Γεώργιο και Πανάγιο Παπαγιαννόπουλου, κατα τη συνήθειαν της εποχής. Γιός του Κανέλλου ήταν ο Ιωάννης Παπαγιαννόπουλος, που απέκτησε, όπως προείπαμε, το προσωνύμιο Δεληγιάννης.
Εξέλιξη
Κατα την περίοδο της τουρκοκρατίας, η οικογένεια των Δεληγιαννέων είχε συνάψει στενές σχέσεις με τους Τούρκους ενισχύοντας έτσι την δύναμή τους. Ο Πέτρος Παπαγιαννόπουλος, κατα πάσα πιθανότητα θείος του Ιωάννη Παπαγιαννόπουλου, απέκτησε τεράστια δύναμη ως ένας εκ τεσσάρων αρχηγών της Πελοποννήσου ματαιώνοντας μέχρι και την μετάθεση του βεζίρη του Μοριά, Τοπάλ Ουσουμάν. Παρ'ολο που απαγχονίστηκε απο τους Τούρκους και καθαιρέθηκε απο τον μητροπολιτικό θρόνο Ζαρνάτας, ο γιός του Νεόφυτος, η οικογένεια δεν απώλεσε την δύναμή της. Ακόμα και η συμμετοχή αυτής στα Ορλωφικά δεν την επηρέασε σημαντικά. Ο ανηψιός του Πέτρου, Ιωάννης Παπαγιαννόπουλος, κατάφερε να γίνει μορογιάννης αυξάνοντας παράλληλα την οικογενειακή περιουσία. Συνεργάστηκε με την τουρκική διοίκηση για την εξόντωση των ληστών και συνέβαλε στον αποκεφαλισμό του πανίσχυρου αντιπάλου του Σωτηράκη Λόντου το 1812. Με απόφαση όμως του Σουλτάνου εκτελέστηκε το 1816 χωρίς όμως να δημευτεί εξ'ολοκλήρου η περιουσία του, η οποία κληρονομήθηκε απο τους γιούς του.
Την αρχηγία της οικογένειας ανέλαβε ο πρωτότοκος Θεοδωράκης Δεληγιάννης, που απέκτησε ο ίδιος μεγάλη περιουσία. Λίγο πριν την έναρξη της επανάστασης στάλθηκε ως εγγύηση μαζί με άλλους προκρίτους στην Τρίπολη όπου θανατώθηκε ύστερα απο αρκετά βασανιστήρια. Τα αδέρφια του Νικόλαος και Αναγνώστης ήταν την ίδια εποχή βεκίληδες του Μοριά στην Κωνσταντινούπολη. Η οικογένεια των Δεληγιανναίων προκειμένου να επιβληθεί στη νέα τάξη πραγμάτων που είχε αρχίσει να διαμορφώνεται μετά την έκρηξη της επανάστασης οργάνωσε ιδιωτικό στρατό κατα τις συνήθειες των αρχοντικών οικογενειών. Τα έξοδα όμως της συντήρησης την αποδυνάμωσαν οικονομικά με αποτέλεσμα να αρχίσει να πουλάει γαίες. Αποκορύφωμα της κάμψης που παρουσίαζαν ήταν η κίνηση του Κανέλλου Δεληγιάννη, κατόπιν συνεννοήσεως με τα αδέρφια του, να αραβωνιάσει την κόρη του με τον Κολλίνο Κολοκοτρώνη, γιο του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη. Η απόφαση αυτή του Κολοκοτρώνη εξόργισε τους συναγωνιστές του και ιδιαίτερα τον Δημήτριο Πλαπούτα. Με τον αρραβώνα αυτό οι Δεληγιανναίοι πετύχαιναν δύο στόχους. Αφ'ενός να αποδυναμώσουν την αντίπαλη παράταξη συνάπτωντας οικογενειακές σχέσεις με τον Κολοκοτρώνη και αφ'ετέρου να ενισχύσουν την θέση τους, αφού ο Κολοκοτρώνης αποτελούσε υπολογίσιμη δύναμη. Για την ιστορία ο αρραβώνας δεν έγινε ποτέ.
Κατα τη διάρκεια του δεύτερου μέρους του ελληνικού εμφυλίου πολέμου, οι Δεληγιανναίοι εναντιώθηκαν στις προθέσεις της οικογένειας Κουντουριώτη με αποτέλεσμα να η γή τους να λεηλατηθεί απο τον κυβερνητικό στρατό και αυτοί να καταφύγουν στην Μάνη, στο σπίτι του Γιατράκου. Τελικά παραδόθηκαν και φυλακίστηκαν στην Ύδρα, απ'οπου στη συνέχεια απελευθερώθηκαν. Μετά το τέλος της επανάστασης, η οικογένεια εξήλθε οικονομικά και ηθικά κατεστραμένη. Αν και τα μέλη της κατέλαβαν κάποιες θέσεις εξουσίας, η καταλυτική επιρροή της οικογένειας, τουλάχιστον μέχρι τα 1880, στα πολιτικά πράγματα είχε χαθεί.
Στο τελευταίο τέταρτο του 19ου αιώνα δυο μέλη της οικογένειας έγιναν πρωθυπουργοί: ο Θεόδωρος και ο Νικόλαος Δηλιγιάννης. Ο πρώτος μάλιστα κυριάρχησε σε όλο το τελευταίο τέταρτο του 19ου αιώνα και στις αρχές του 20ου αποτελώντας έναν εκ των σημαντικοτέρων πρωθυπουργών της Ελλάδας.
Απομνημονεύματα Κανέλλου Δεληγιάννη
Σημαντική ιστορική αξία έχουν τα απομνημονεύματα του Κανέλλου Δεληγιάννη, τα οποία γράφτηκαν το 1854. Τα απομνημονεύματά του είναι αρκετά αμφιλεγόμενα καθώς διακατέχονται από πολλές αντιφάσεις. Με την αρχή του κειμένου του, κύριο μέλημά του είναι να παρουσιασεί την φιλοτουρκική στάση του πατέρα του ως ευεργετική για τον ελληνικό πληθυσμό και την διατήρηση της ειρήνης στον Μοριά. Το τρίτομο έργο του σκοπό έχει να αποκαταστήσει την τιμή της οικογένειας, η οποία μετά την επανάσταση του 1821 είχε χάσει το κύρος της. Ενοχλείται με την ανάδειξη των ταπεινής καταγωγής αγωνιστών σε σημαίνοντα πρόσωπα και τον υποβιβασμό των προκρίτων. Μέσα στα κείμενά του είναι εμφανής η αντιπάθεια και ο φθόνος που είχε για πολλούς αγωνιστές και κυρίως για τον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη.
Τα απομνημονεύματα καθυστέρησαν να εκδοθούν καθώς η οικογένειά του δεν τα δημοσίευε λόγω της δυσπιστίας που είχε απέναντι στους ιστορικούς.
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
