Ο Οδυσσέας Φωκάς (Κλαστόρι Ρουμανίας, 1857 – Αθήνα, 1946) ήταν Έλληνας ζωγράφος, ο οποίος ασχολήθηκε κυρίως με την τοπιογραφία.

To 1876, πήγε στην Γαλλία, για να σπουδάσει νομικά στην Αιξ, κατά επιθυμία των γονέων του. Όμως γρήγορα εγκατέλειψε τα νομικά για να αρχίσει σπουδές ζωγραφικής στις ελεύθερες ακαδημίες του Παρισιού με δασκάλους τον Καρλ Καρτιέ (Karl Cartier, 1855–1925) και τον Ραφαέλ Κολλέν (Raphaël Collin, 1850–1916).

Το 1885 εγκαταστάθηκε στην Αθήνα και άρχισε να εργάζεται ως εικονογράφος στο περιοδικό Το Άστυ και την εφημερίδα Ακρόπολη. Στα Ολύμπια του 1888 τιμήθηκε με χάλκινο μετάλλιο, ενώ συμμετείχε ξανά στον ίδιο διαγωνισμό και το 1896. Στην Παγκόσμια Έκθεση του Παρισιού το 1900 τιμήθηκε επίσης με χάλκινο μετάλλιο.

Από το 1900 έως το 1940, συμμετείχε σε πολλές καλλιτεχνικές εκθέσεις στην Αθήνα. Το 1902 εξέθεσε έργα του στην Σμύρνη, ενώ το 1905 και το 1909 πραγματοποίησε εκθέσεις στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου. Από το 1907 έως το 1910 έζησε — για οικογενειακούς λόγους — στην Ρουμανία, όπου και εξέθεσε έργα του.

Από το 1915 και μέχρι τον θάνατό του, εργάσθηκε ως επιμελητής και συντηρητής έργων τέχνης στην Εθνική Πινακοθήκη. Επίσης, υπήρξε μέλος και για πολλά χρόνια πρόεδρος του Συνδέσμου Ελλήνων Καλλιτεχνών.

Ο Φωκάς, αν και μαθήτευσε κοντά σε εκπροσώπους του αποκαλούμενου γαλλικού ακαδημαϊσμού, εντούτοις με τα έργα του εισήγαγε τον ιμπρεσιονισμό στην Ελλάδα. Οι τοπιογραφίες του διακρίνονται για την ευαισθησία τους και το διάχυτο φως, που έρχεται σε πλήρη αντίθεση με τα σκοτεινά χρώματα των ακαδημαϊστών. Πρωτοπόρος για την εποχή του, συμμετείχε σε εκθέσεις της Ομάδας «Τέχνη» του Νικόλαου Λύτρα το 1917 και δύο φορές το 1919, χωρίς όμως ποτέ να γίνει μέλος της.

Με την διαθήκη του, δώρισε όλη του την περιουσία στην Εθνική Πινακοθήκη της Ελλάδας.

Πηγές

Νέλλη Μισιρλή, Ελληνική ζωγραφική: 18ος-19ος αιώνας, εκδ. Αδάμ, Αθήνα 1993. Βλ. επίσης, «Η επαφή με το Παρίσι», εφημ. Η Καθημερινή, ένθετο Επτά ημέρες, 14 Νοεμβρίου 1993, σελ. 15-17.
Εθνική Πινακοθήκη, «Οδυσσέας Φωκάς». Ανακτήθηκε στις 22 Φεβρουαρίου 2009.