.
Ο Μάριος Τόκας (Λεμεσός, 8 Ιουνίου 1954 - Αθήνα, 27 Απριλίου 2008) ήταν Ελληνοκύπριος συνθέτης.
Βιογραφία
Γεννήθηκε στη Λεμεσό της Κύπρου. Ασχολήθηκε με τη μουσική από τα μαθητικά του χρόνια γράφοντας τραγούδια για τις παραστάσεις στο σχολείο και τις παρέες του. Η τουρκική εισβολή του 1974 τον βρίσκει φαντάρο: «Είναι μια περίοδος που μου άφησε τραυματικές εμπειρίες» λέει ο ίδιος σε μια συνέντευξή του «τα γεγονότα εκείνα και η γεμάτη πίκρα ζωή, είναι πηγές έμπνευσης για κάποια από τα έργα μου» συνεχίζει ο ίδιος. Βαθύτατα πολιτικοποιημένος, ο Μάριος Τόκας άρχισε να γυρίζει από πόλη σε πόλη κάνοντας συναυλίες για να εμψυχώσει τους συμπατριώτες του και να μαζέψει χρήματα για την ανακούφιση των προσφύγων.
Σημαντικά έργα του για την Κύπρο είναι:
Ψυχή τε και σώματι Μελοποιημένα ποιήματα των απαγχωνισθέντων αγωνιστών της ΕΟΚΑ, Ευαγόρα Παλληκαρίδη, Αντρέα Ζάκου και άλλων.
Φωνή πατρίδας Τραγούδια σε ποίηση Κώστα Μόντη, Θεοδόση Πιερίδη και Νεσιέ Γιασίν.
Τα τραγούδια «Ανασήκωσε την πλάτη Πενταδάχτυλε» και «Η δική μου η πατρίδα».
Αμμόχωστος Βασιλεύουσα' σε ποίηση Κυριάκου Χαραλαμπίδη.
Μετάβαση στην Αθήνα
Μετά από θητεία 38 μηνών, ο Μάριος Τόκας απολύεται από το στρατό και το Σεπτέμβριο του 1975 συνεχίζει τις σπουδές του στο Εθνικό Ωδείο και τη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Γράφει τραγούδια και προσπαθεί στις δισκογραφικές εταιρίες να κυκλοφορήσει τον πρώτο του δίσκο. Τελικά αυτό συνέβη το 1978, όταν ο Μανώλης Μητσιάς λέει τα πρώτα του λαϊκά τραγούδια στον δίσκο Τα τραγούδια της παρέας. Σταθμός στη διαδρομή του υπήρξε η γνωριμία του με τον ποιητή της Ρωμιοσύνης Γιάννη Ρίτσο, που του εμπιστεύθηκε ανέκδοτα ποιήματά του με γενικό τίτλο Πικραμένη μου γενιά, δίσκο που κυκλοφόρησε το 1981. Ακολουθούν και άλλα μουσικά έργα σε ποίηση Κώστα Βάρναλη, Κώστα Καρυωτάκη, Κώστα Μόντη, Θεοδόση Πιερίδη, Τεύκρου Ανθία, Κυριάκου Χαραλαμπίδη, Μιχάλη Πασιαρδή και άλλων. Σημαντική είναι η παρουσία του και στη μουσική επένδυση πολλών θεατρικών και κινηματογραφικών έργων όπως τα έργα «Δόνα Ροζίτα» και «Γέρμα» του Φεδερίκο Γκαρθία Λόρκα και στις «Θεσμοφοριάζουσες» του Αριστοφάνη.
Το 1980, γράφει ένα παιδικό δίσκο: «Θέλω να πω ότι έχω ιδιαίτερη αδυναμία σε ό,τι αφορά στα παιδιά» λέει ο ίδιος. Η δουλειά αυτή σε στίχους Φώντα Λάδη τραγουδήθηκε από την Τάνια Τσανακλίδου. Χαρακτηριστικό δείγμα το τραγούδι με τίτλο «Τα στρατιωτάκια». «Τα τραγούδια αυτά κουβαλάνε την πίκρα της Κύπρου. Τα στρατιωτάκια δεν είναι ένα τραγούδι χαρούμενο», συνεχίζει ο Τόκας, «βγάζει όμως μηνύματα και αγγίζει ευαισθησίες».
Καθιέρωση
Από τα τέλη της δεκαετίας του ’80 και μετά, οι επιτυχίες διαδέχονται η μία την άλλη και η μουσική του απλώνεται γρήγορα όπου υπάρχουν Έλληνες με τραγούδια όπως «Αννούλα του χιονιά», «ο Αλήτης», «Σ’ αγαπώ σαν το γέλιο του Μάη», «Η νύχτα μυρίζει γιασεμί», «Σαν τρελό φορτηγό», «Εξαρτάται», «Το σημάδι», «Σ’ αναζητώ στη Σαλονίκη», «Τα λαδάδικα», «Θάλασσες», «Δίδυμα Φεγγάρια», «Μια στάση Εδώ», «Ψηλά τα χέρια», «Βίος Ανθόσπαρτος», «Επιστροφές-καταστροφές», «Φαντάσου», «Μια βροχή», «Της μοναξιάς οι σκλάβοι».
Τα τραγούδια του ερμήνευσαν μεταξύ άλλων οι τραγουδιστές:Δημήτρης Μητροπάνος, Γιάννης Πάριος, Γιώργος Νταλάρας, Μανώλης Μητσιάς, Πασχάλης Τερζής, Γλυκερία, Χαρούλα Αλεξίου, Κωνσταντίνα, Δήμητρα Γαλάνη, Αντώνης Καλογιάννης, Τόλης Βοσκόπουλος, Μαρινέλλα, Στέλιος Διονυσίου, Γιάννης Κότσιρας,Διονύσης Θεοδόσης, Λάκης Χαλκιάς, Αλέκα Κανελλίδου, Τάνια Τσανακλίδου, Κατερίνα Κούκα, Θέμης Αδαμαντίδης, Βασίλης Σκουλάς, Μαργαρίτα Ζορμπαλά, Γιάννα Κομνηνού, Κώστας Χατζηχριστοδούλου, Νίκος Νομικός, Φωτεινή Σαββατιανού.
Στην πολυετή πορεία του στο χώρο του ελληνικού τραγουδιού έχει συνεργαστεί με στιχουργούς όπως οι: Φίλιππος Γράψας, Κώστας Φασουλάς, Σαράντης Αλιβιζάτος, Πάνος Φαλάρας, Ανδρέας Νεοφυτίδης, Γιώργος Ρουβέλας, Βαγγέλης Φρίγκης, Άννα Αργυρού κ.α.
Θεογεννήτωρ Μαρία
Η κορυφαία στιγμή στην καριέρα του είναι το 1996, όταν ο Τόκας πηγαίνει στο Άγιον Όρος και εκεί, συγκλονισμένος από τα χειρόγραφα που βρήκε και μελέτησε, έγραψε το συμφωνικό έργο Θεογεννήτωρ Μαρία, το οποίο παρουσιάστηκε μεταξύ άλλων και στον Καθεδρικό Ναό του Αγίου Στεφάνου της Βιέννης (2002), με ερμηνευτές τους Μανώλη Μητσιά και Κώστα Χατζηχριστοδούλου, το φωνητικό σύνολο ΄΄ECHO΄΄ συνοδεία της Bratislava Chamber Philharmonic Orchestra υπο την Διεύθυνση του Γιώργου Παγιάτη, στο πλαίσιο της ένταξης της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Στον ιστορικό αυτό ναό, για πρώτη φορά ακούστηκε ελληνική μουσική.
Ο Τόκας θεωρεί εκείνη την ημέρα ως την κορυφαία στιγμή στην καριέρα του. Για το έργο αυτό, ο κορυφαίος Έλληνας συνθέτης, Μίκης Θεοδωράκης, έγραψε «ο Μάριος Τόκας, πάντα στηριγμένος στις ρίζες της ελληνικής μας παράδοσης, δημιούργησε και δημιουργεί έργα γνήσια ελληνικά. Οι μελωδίες του έχουν κάτι από τον ουρανό, τη θάλασσα, τον ίδιο τον βράχο του Άθω».
Μετάλλιο εξαίρετης προσφοράς στην πατρίδα
Ο Μάριος Τόκας βραβεύτηκε από τον Πρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας, Γλαύκο Κληρίδη (2001) με το «μετάλλιο εξαίρετης προσφοράς στην πατρίδα» που αποτελεί την ύψιστη τιμή της κυπριακής πολιτείας. Μεταξύ άλλων διακρίσεων, πήρε και το βραβείο «Γιάννος Κρανιδιώτης» (2002).
Θάνατος
Ο Μάριος Τόκας πέθανε στην Αθήνα στις 27 Απριλίου του 2008, ημέρα που συνέπιπτε με την Κυριακή του Πάσχα για τους ορθόδοξους, έπειτα από πολύμηνη θεραπεία για τον καρκίνο. Η κηδεία του έγινε δημοσία δαπάνη της Κυπριακής Δημοκρατίας την Τετάρτη του Πάσχα, από τον ιερό ναό Αγίων Θεοδώρων του Α’ Νεκροταφείου Αθηνών παρουσία χιλιάδων κόσμου.
Ο Μάριος Τόκας ήταν νυμφευμένος με την Αμαλία Πετσοπούλου με την οποία απέκτησαν τρία παιδιά, τη Χαρά, τον Κωστή και τον Άγγελο.
Άλλα έργα
Σημαντικά έργα του Μάριου Τόκα υπάρχουν ανέκδοτα σε παρτιτούρες και ηχογραφήματα τα οποία είναι πλέον στα χέρια της οικογένειάς του.
Ήλιος Κόκκινος (Ιούνιος 2011, άλμπουμ αφιέρωμα)
Το εξώφυλλο του δίσκου
Ο επί έτη παραγωγός του Μάριου Τόκα και προσωπικός του φίλος, Ηλίας Μπενέτος, ασχολήθηκε πάνω από δύο χρόνια με το πλούσιο αρχείο του συνθέτη, με τη βοήθεια της γυναίκας του Αμαλίας Τόκα, στην οποία είχε εμπιστευθεί το αρχείο του ο συνθέτης. Από αυτή την εργασία προέκυψαν 12 τραγούδια που ηχογραφήθηκαν από τον Σεπτέμβριο του 2011 έως τον Μάρτιο του 2012 και τα τραγούδησαν κατ' επιθυμία του ιδίου, οι ερμηνευτές Δημήτρης Μητροπάνος, Γιάννης Πάριος και Πασχάλης Τερζής, που είχαν ήδη τραγουδήσει τραγούδια του, καθώς και ο νεώτερος Γιάννης Κότσιρας, με τον οποίο ο Μάριος Τόκας σχεδίαζε να συνεργαστεί. Την ενορχήστρωση των τραγουδιών έχει κάνει ο Αντώνης Γούναρης. Ο δίσκος κυκλοφόρησε από την MINOS-EMI, τέσσερα χρόνια μετά τον πρόωρο θάνατο του Μάριου Τόκα. Πρόκειται για επιλογή ανέκδοτων τραγουδιών του σε συνδυασμό με κάποια παλαιότερα, στο ίδιο μουσικό κλίμα.
Δισκογραφία
1978 - ΤΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ ΤΗΣ ΠΑΡΕΑΣ - Μανώλης Μητσιάς
1978 - ΑΡΕΣ,ΜΑΡΕΣ,ΚΟΥΚΟΥΝΑΡΕΣ(Παιδικός Δίσκος) - Τσανακλίδου Τάνια
1981 - ΠΙΚΡΑΜΕΝΗ ΜΟΥ ΓΕΝΙΑ - Χαλκιάς Λάκης
1982 - ΤΑ ΒΟΡΙΑΔΑΚΙΑ - Νίκος Νομικός, Θέμης Αδαμαντίδης, Γιάννα Κομνηνού
1984 - ΜΙΚΡΑ ΕΡΩΤΙΚΑ - Αντώνης Καλογιάννης
1986 - ΚΥΠΡΟΣ ΣΤΟ ΡΥΘΜΟ ΤΟΥ ΕΡΩΤΑ (ορχηστρικά)
1987 - ΣΤΗ ΛΕΩΦΟΡΟ ΤΗΣ ΑΓΑΠΗΣ - Γιάννης Πάριος, Χαρούλα Αλεξίου, Διονύσης Θεοδόσης, Δήμητρα Γαλάνη
1987 - TΡΑΓΟΥΔΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ (ΤΟ ΣΗΜΑΔΙ) - Κωνσταντίνα
1989 - ΣΑΝ ΤΡΕΛΛΟ ΦΟΡΤΗΓΟ - Γιάννης Πάριος
1991 - ΣΤΑΖΕΙΣ ΕΡΩΤΑ- Τόλης Βοσκόπουλος
1992 - Η ΕΘΝΙΚΗ ΜΑΣ ΜΟΝΑΞΙΑ - Δημήτρης Μητροπάνος
1993 - ΠΑΝΤΑ ΕΡΩΤΕΥΜΕΝΟΣ - Γιάννης Πάριος
1993 - ΔΙΔΥΜΑ ΦΕΓΓΑΡΙΑ - Αλέκα Κανελλίδου (Μουσική: Μάριος Τόκας και Λαυρέντης Μαχαιρίτσας)
1994 - ΓΕΙΑ ΣΟΥ ΕΛΛΑΔΑ - (ορχηστρικά και συμμετοχή του Γιάννη Πάριου)
1994 - ΠΑΡΕΑ Μ' ΕΝΑΝ ΗΛΙΟ - Δημήτρης Μητροπάνος
1995 - ΔΕΝ ΣΚΟΤΩΝΟΥΝ ΤΗΝ ΑΓΑΠΗ ΜΕ ΤΗΝ ΠΡΩΤΗ ΑΦΟΡΜΗ - Κατερίνα Κούκα
1996 - ΘΕΣΜΟΦΟΡΙΑΖΟΥΣΑΙ (μουσική για την παράσταση του Θεατρικού Οργανισμού Κύπρου)
1997 - ΨΥΧΗ ΤΕ ΚΑΙ ΣΩΜΑΤΙ (Κ.Χατζηχριστοδούλου) - ποιήματα απαγχονισθέντων αγωνιστών της ΕΟΚΑ
1997 - ΜΕ ΟΝΟΜΑ ΒΑΡΥ ΣΑΝ ΙΣΤΟΡΙΑ - Στέλιος Διονυσίου
1998 - ΒΙΟΣ ΑΝΘΟΣΠΑΡΤΟΣ - Μανώλης Μητσιάς (Τραγούδια για την ομώνυμη τηλεοπτική σειρά του MEGA)
1998 - ΦΩΝΗ ΠΑΤΡΙΔΟΣ - Γιώργος Νταλάρας
1998 - ΘΕΟΓΕΝΝΗΤΩΡ ΜΑΡΙΑ - Μ. Μητσιάς, Κ. Χατζηχριστοδούλου
1999 - ΕΝΤΕΛΒΑΪΣ (Στίχοι: Άλκης Αλκαίος) - Δημήτρης Μητροπάνος
2001 - ΘΕΛΩ ΝΑ ΠΩ - Πασχάλης Τερζής
2002 - ΤΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ ΜΟΥ - Διάφοροι
2002 - ΑΜΜΟΧΩΣΤΟΣ ΒΑΣΙΛΕΥΟΥΣΑ - Δημήτρης Μητροπάνος, Μανώλης Μητσιάς, Γλυκερία, Μαρία Αλεξίου, Κ.Χατζηχριστοδούλου
2002 - ΘΕΟΓΕΝΝΗΤΩΡ ΜΑΡΙΑ (Ζωντανή Ηχογράφηση από τη Βιέννη) - Μ. Μητσιάς, Κ. Χατζηχριστοδούλου
2003 - Η ΑΓΑΠΗ ΗΡΘΕ ΑΠΟ ΜΑΚΡΙΑ - Γλυκερία (Τραγούδια για την ομώνυμη τηλεοπτική σειρά του ΑΝΤ1)
2003 - ΒΑΡΕΑ ΑΝΘΥΓΙΕΙΝΑ - Πασχάλης Τερζής (Τραγούδια για την ομώνυμη κινηματογραφική ταινία)
2006 - FONTANA AMOROSA (Ορχηστρικός Δίσκος)
2006 - ΣΕ ΠΡΩΤΟ ΠΛΑΝΟ - Θέμης Αδαμαντίδης
2007 - ΑΣΠΡΟ ΜΑΝΤΗΛΙ ΑΝΕΜΙΖΕ - Βασίλης Σκουλάς (Συμμετέχει και ο Παντελής Θαλασσινός)
2008 - ΜΑΡΙΟΣ ΤΟΚΑΣ ΑΝΘΟΛΟΓΙΑ 4CD ΜΕ ΤΙΣ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΕΣ ΤΟΥ (1978-2006)
2012 - HΛΙΟΣ ΚΟΚΚΙΝΟΣ - Δημήτρης Μητροπάνος, Γιάννης Πάριος, Πασχάλης Τερζής, Γιάννης Κότσιρας.
2017 - ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ ΠΟΥ ΖΟΥΝΕ ΛΑΘΡΑΙΑ - Μίλτος Πασχαλίδης (σε στίχους Άλκη Αλκαίου)
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
Μάριος Τόκας - Επίσημη Ιστοσελίδα - www.mariostokas.gr
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
