Ο Λυκούργος Καλλέργης (7 Μαρτίου 1914 - 27 Αυγούστου 2011) του Σταύρου ήταν Έλληνας ηθοποιός, σκηνοθέτης, καθηγητής δραματικής, λογοτέχνης, μεταφραστής και βουλευτής του ΚΚΕ.

Βιογραφικά στοιχεία

Γεννήθηκε στις 7 Μαρτίου του 1914 στην Κρήτη, στο Χουμέρι Μυλοποτάμου. Πατέρας του ήταν ο πρωτοπόρος σοσιαλιστής ηγέτης και οργανωτής της πρώτης εργατικής πρωτομαγιάς στην Ελλάδα, Σταύρος Καλλέργης. Μετοίκισε στην Αθήνα σε ηλικία 10 ετών και μετέπειτα, τελειώνοντας τη μέση εκπαίδευση και τη στρατιωτική του θητεία, ξεκίνησε σπουδές στη δραματική σχολή της Λαϊκής Σκηνής του Καρόλου Κουν. Στη σκηνή ανεβαίνει για πρώτη φορά το 1934 με τον ίδιο θίασο και πρώτο ρόλο τον Πανάρετο στην Ερωφίλη του Χορτάτση. Ιδρυτικό μέλος και πρωταγωνιστής του Θεάτρου Τέχνης (1942-1950), ο Λυκούργος Καλλέργης μετράει πλέον εξήντα χρόνια υπηρεσίας και προσφοράς στο Ελληνικό Θέατρο, περίοδος κατά την οποία πήρε μέρος σε πάμπολλα έργα, δράματα και κωμωδίες. Υπήρξε επίσης αναγνωρισμένο πρωταγωνιστικό στέλεχος σε διάφορους θιάσους του ελεύθερου θεάτρου και επί 18 χρόνια πρωταγωνιστής του Εθνικού, του οποίου και διετέλεσε καθηγητής της Δραματικής Σχολής. Συμμετείχε σε παραγωγές στην Αθήνα, την επαρχία και το εξωτερικό, ερμηνεύοντας εξέχοντες ρόλους σε θεατρικά έργα του ελληνικού και διεθνούς δραματολογίου: Αρχαία τραγωδία, Σαίξπηρ, Ίψεν, Τσέχωφ, Στρίνμπεργκ, Πιραντέλλο, Γκόγκολ, Γκόρκι, Ο'Νηλ, Πρίσλεϋ κ.ά. Στη θεατρική του πορεία συνάντησε και συνεργάστηκε με τη Μαρίκα Κοτοπούλη, την Κατερίνα Ανδρεάδη, τον Αιμίλιο Βεάκη, την Κατίνα Παξινού, την Κυβέλη, τον Αλέξη Μινωτή κ.ά.

Μετά τη μεταπολίτευση ασχολήθηκε με την πολιτική και το 1977 εξελέγη Βουλευτής του ΚΚΕ στην Α΄

Περιφέρεια Αθηνών.

Υπήρξε μέλος του Σωματείου Ελλήνων Ηθοποιών, όπου για μια δεκαετία υπήρξε Γενικός Γραμματέας (1956-1957) και για μικρό διάστημα Πρόεδρος. Επίσης υπήρξε Πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Θεάματος – Ακροάματος καθώς και Αντιπρόεδρος του Ταμείου Συντάξεως Ηθοποιών. Στο διεθνή χώρο είχε λάβει μέρος στα Συνέδρια για την Ειρήνη στη Φραγκφούρτη (1976) και τη Σόφια (1977). Ήταν επίσης μέλος της Εταιρείας Ελλήνων Θεατρικών Συγγραφέων, μέλος της Εταιρείας Ελλήνων Σκηνοθετών, επίτιμο μέλος της Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών του Πειραιά και επίτιμο μέλος του Φιλολογικού Συλλόγου Παρνασσός.

Ήταν ο μόνος Έλληνας ηθοποιός που είχε τιμηθεί με το Βραβείο Πιραντέλλο, ενώ είχε λάβει το Βραβείο Βεάκη καθώς και τιμητικές διακρίσεις από το Δήμο Αθηναίων, πολλούς δήμους της χώρας, πολιτιστικούς συλλόγους και φορείς.

Στις 14 Μαΐου 2007 αναγορεύτηκε Επίτιμος Διδάκτωρ του τμήματος Θεατρικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αθηνών [1].

Ο Λυκούργος Καλλέργης είχε νυμφευθεί τη θανούσα ηθοποιό Μαρία Φωκά, με την οποία απέκτησε μία κόρη, τρεις εγγονές και οκτώ δισέγγονα που κατοικούν μόνιμα στην Αγγλία. Από το 1972 ήταν παντρεμένος με την ηθοποιό Τζένη Κολλάρου και απέκτησε ένα γιο, τον Σταύρο, και έναν εγγονό, τον Λυκούργο Σ. Καλλέργη.

Ο Λ. Καλλέργης πέθανε στις 27 Αυγούστου 2011 σε ηλικία 97 ετών.[2] Tο τελευταίο διάστημα νοσηλευόταν στην εντατική πτέρυγα του νοσοκομείου «Γ. Γεννηματάς», καθώς η επιβαρυμένη υγεία του είχε επιδεινωθεί έπειτα από επέμβαση στο ισχίο.[3]

Επιλεγμένη Φιλμογραφία

Ο κόκκινος βράχος (1949) .... Άγγελος Μαρίνης
Θύελλα στο φάρο - Το σφάλμα μιας μητέρας (1950) .... καπετάν Μπόχαλης
Ο Μιμίκος και η Μαίρη (1958) ... Βέμπερ, πατέρας της Μαίρης
Το νησί των γενναίων (1959) .... Φον Έρχαρτ, γερμανός ταγματάρχης
Ο Αλή πασάς και η Κυρά Φροσύνη - Η λίμνη των στεναγμών (1959)
Ραντεβού στην Κέρκυρα (1960)... Λανίτης, εφοπλιστής
Στην πόρτα της κολάσεως (1960)
Ο ξένος της νύχτας (1960)
Πόθοι στα στάχια (1960) ..... Αντώνης Τσάκας
Ραντεβού στη Βενετία (1960)... πλοίαρχος Μαρκάτος
Αμαρτωλά νιάτα (1960) .... πατέρας
Ενώ σφύριζε το τρένο (1961) .... Παπαγιάννης, αστυνόμος
Οργή (1962) ... γιατρός
Κατρακύλισμα στο βούρκο (1962) .... Πατεράκης
Αμαρτίες γονέων (1963) .... Νίκος Βαλέρης
Σκάνδαλα στο νησί του έρωτα (1963) .... Δαρζέντας
Συντρίμμια της ζωής (1963)
Αθώα ή ένοχη (1963)
Καρδιές στην καταιγίδα (1963)
Η καρδιά της μάνας (1963)
Λίγο πριν ξημερώσει (1963) ... γιατρός, καθηγητής πανεπιστημίου
Ευχή και κατάρα (1964) .... Πέτρος Βελλίδης
Παιδί μου δεν αμάρτησα (1964)
Ευχή και κατάρα (1964)
Θα ζήσω για σένα (1965) .... Αρβανίτης
Οι καταφρονεμένοι (1965) .... Φαίδων Καραλής
Ο νικητής (1965)... Βασίλης Βασιλειάδης
Ήθελε να γίνει βασιλιάς (1967) .... Γερόλυμος
Η ώρα της δικαιοσύνης (1967) .... Φώτης Αντωνιάδης
Ραντεβού με μια άγνωστη (1968) .... πρόεδρος δικαστηρίου
Ένα κορίτσι αλλιώτικο από τα άλλα (1968)
Το κορίτσι του λουναπάρκ (1968)... Λαμπρινός, χειρούργος καθηγητής πανεπιστημίου
Πήρε ο άνεμος τα όνειρά μας (1968)
Η ζωή ενός ανθρώπου (1968) .... Βασίλης Χατζηπέτρος
Ζήσε για την αγάπη μας (1968)
Οι ελπίδες που ναυάγησαν (1968)...Δεληγιάννης
Οι άνδρες δε λυγίζουν ποτέ (1968)
Η ώρα της οργής (1968)... Γεώργιος Παπαμίχας
Ας με κρίνουν οι ένορκοι (1969) .... Χρήστος
Το κορίτσι του 17 (1969)
Το φθινόπωρο μιας καρδιάς (1969)
Τελευταίο αντίο (1969)
Η δίκη ενός αθώου (1969)
Κυνηγημένη προσφυγοπούλα (1969) .... ένας χρήσιμος άγνωστος
Στον ίλιγγο της ζωής (1969)... Τίμος Γεωργίου
Στον ίσκιο του Θεού (1969) .... Λεωνίδας Μαντίκας
Η οδύσσεια ενός ξεριζωμένου (1969)...
Η Μεσόγειος φλέγεται (1970)... Δελής
Φουκαράδες και λεφτάδες (1970) .... Βασίλης Βρανάς, βιομήχανος
Η άγνωστη της νύχτας (1970) .... Φερώνης
Δεν υπάρχουν λιποτάχτες (1970)
Μια γυναίκα στην αντίσταση (1970)... συνταγματάρχης Κωλέτης
Sex 13 Μποφώρ[4] (1971) .... Νικόλας, ο Φαροφύλακας
Μια γυναίκα, μια αγάπη, μια ζωή (1971) .... κύριος Καλφάρας
Ο άγνωστος εκείνης της νύχτας (1972) .... Καίσαρης
Επιχείρηση Κράιπε, ο τάφος του Γ΄Ράιχ (1972)
Στη θύελλα της μεγάλης αγάπης (1972)
Ένα κορίτσι που τα θέλει όλα (1972) .... Νέστορας
Ο Χριστός ξανασταυρώνεται (1975) .... παπα-Γρηγόρης
Απόδραση στην Αθήνα (1979) .... ορθόδοξος παπάς
Αλέξανδρος και Αϊσέ (2001)

Θέατρο

Θεσμοφοριάζουσες (1979)
Κούρος (1977)
Το φιντανάκι (1971)
Το ατλαζένιο γοβάκι (1971)
Κοκτέιλ πάρτι (1970)
Μις Μπα (1968)
Το όνειρο (1963)
Μια γυναίκα χωρίς σημασία (1954)
Άμπλετ (1954)
Τζων Γαβριήλ Μπόρκμαν (1948)
Αχ, αυτά τα φαντάσματα (1948)
Ήταν όλοι τους παιδιά μου (1947)
Υπόθεση Ουίσλο (1947)
Ο ανακριτής έρχεται (1947)
Πόθοι κάτω απ' τις λεύκες (1946)
Εμείς και ο χρόνος (1946)
Γυάλινος κόσμος (1946)
Για ένα κομμάτι γης (1946)
Αντιγόνη (1946)
Ο γάμος της Μπάρμπαρα - Αίτηση σε γάμο - Στις θάλασσες του Βορρά (1946)
Το φιόρο του Λεβάντε (1946)
Το πρώτο έργο της Φάννυ (1942)
Σουάνεβιτς (1942)

Τηλεοπτικό θέατρο

Πλέι Στρινμπεργκ (1988) ΕΤ1
Ο θείος Βάνιας (1986) ΕΡΤ (Δεύτερη φορά)
Οι μικροαστοί (1982) ΕΡΤ
Ο γλάρος (1981) ΕΡΤ
Πριν απ' το ηλιοβασίλεμα (1979) ΕΡΤ
Αγριόπαπια (1977) ΕΡΤ
Εμείς και ο χρόνος (1977) ΕΡΤ
Το ατμόπλοιο "Τζοανς Ντανβερς" (1975) ΕΙΡΤ
Συγνώμη (1975) ΥΕΝΕΔ
Ο θείος Βάνιας (1974) ΕΡΤ (Πρώτη φορά)
Άλκηστις (1974) ΒΟΥΛΗ TV
Στέλλα Βιολάντη (1973) ΥΕΝΕΔ
Η σιωπή της θάλασσας (1973) ΕΙΡΤ
Άνοιξις και φθινόπωρο (1972) ΥΕΝΕΔ
Το φυντανάκι (1972) ΥΕΝΕΔ
Ο επιθεωρητής έρχεται (1972) ΥΕΝΕΔ
Το αστεράκι (1972) ΕΙΡΤ
Η μαργαρίτα (1972) ΕΙΡΤ
Σεσίλ και Έβελυν (1972) ΕΙΡΤ
Κύκνειο άσμα (1972) ΥΕΝΕΔ
Ο κύριος με τα παρφαλά (1972) ΕΙΡΤ
Η αρκούδα (1972) ΥΕΝΕΔ
Κηφισοφών (1972) ΥΕΝΕΔ
Μια τρύπια στον τοίχο (1971) ΥΕΝΕΔ

Επιλεγμένη Εργογραφία

Από τις Εκδόσεις Γκόνη, 4 μεγάλα θεατρικά έργα του Άντον Τσέχωφ και ένα μονόπρακτο, σε έναν τόμο, το 1972.
Από τις Εκδόσεις Δωδώνη, σε επανέκδοση τα 4 θεατρικά του Τσέχωφ Ο Γλάρος, Θείος Βάνιας, Οι Τρεις Αδελφές, Ο Βυσινόκηπος και 4 μονόπρακτα, Πρόταση Γάμου, Αρκούδα, Ο Γάμος, Το Κύκνειο Άσμα, σε 2 τόμους το 1986.
Επίσης από τη Δωδώνη εκδόθηκαν σε μετάφραση του Λ.Κ. τα θεατρικά έργα Εμείς και ο χρόνος του Πρίσλεϋ (1972), Τα Παντρολογήματα του Γκόγκολ (1976), Οι Μικροαστοί του Γκόρκυ (1989) και το μονόπρακτο Ροζαλίντα του Μπάρρυ (1998). Το 1995 εκδίδεται από τη Δωδώνη η συλλογή θεωριτικο-πολιτιστικών στοχασμών με τίτλο Συγκομιδή Ιδεών Αγαθών.
Το 2000 κυκλοφορεί από τον εκδοτικό οίκο Α.Α.Λιβάνη το ιστορικοπολιτικού περιεχομένου έργο Σταύρος Καλλέργης - Το Διεθνές Σοσιελεργατικό Κίνημα από τον 19ο αιώνα και ο υπαρκτός σοσιαλισμός. Το 2007 κυκλοφορεί από τις ίδιες εκδόσεις η αυτοβιογραφία του με τίτλο Λυκούργος Καλλέργης: Στο Διάβα του Πολυτάραχου Εικοστού Αιώνα.

Παραπομπές - σημειώσεις

www.interel.uoa.gr
«Έφυγε» σε ηλικία 96 ετών ο ηθοποιός Λυκούργος Καλλέργης, in.gr, 27/8/2011
Στην εντατική βρίσκεται ο Λυκούργος Καλλέργης, 17/8/2011

Αποκλειστικό: 3ο Φεστιβάλ Cult Ελληνικού Κινηματογράφου – My Special Valentine

Πηγές

Who's Who 1979 σ.235.
Συνέντευξη με τη Τζένη Καλλέργη (2008)

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Δ. Λεμπεσοπούλου (1/10/2007) Λ. Καλλέργης, ηθοποιός, σκηνοθέτης, συγγραφέας, μεταφραστής, πολιτικός, Το Καποδιστριακό.
Ο Λυκούργος Καλλέργης στο cine.gr
Ο Λυκούργος Καλλέργης στην IMDb (Αγγλικά)
Λυκούργος Καλλέργης (Αρχείο ντοκιμαντέρ της ΕΡΤ)