Ο Κυριάκος Κρόκος (1941 - 12 Ιουνίου 1998) ήταν σημαντικός Έλληνας αρχιτέκτονας και ζωγράφος. Αντιπροσωπευτικά δείγματα του αρχιτεκτονικού έργου του είναι το Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού Θεσσαλονίκης, το Μουσείο Αλέκου Φασιανού στην Αθήνα κλπ. To 1996 εκπροσώπησε την Ελλάδα στην 6η Διεθνή Μπιενάλε Αρχιτεκτονικής της Βενετίας.[1]
Βιογραφία
Γεννήθηκε στις 18 Μαρτίου 1941 στον Πλάτανο Σάμου. Έδειξε από μικρή ηλικία την κλίση του στη ζωγραφική αλλά μετά από παρότρυνση της οικογένειας στράφηκε προς την αρχιτεκτονική. Σπούδασε στην Αρχιτεκτονική Σχολή του Εθνικού Μετσοβίου Πολυτεχνείου από την οποία αποφοίτησε το 1967. Καθηγητές του στη σχολή ήταν ανάμεσα σε άλλους ο Ιωάννης Δεσποτόπουλος και ο Κώστας Μπίρης.[2] Παράλληλα με τις σπουδές του, στο διάστημα 1964 – 69, εργάστηκε στο αρχιτεκτονικό γραφείο του καθηγητή του Γιάννη Λιάπη και μετά την ολοκλήρωση της στρατιωτικής θητείας του έμεινε για ένα χρόνο στο Παρίσι όπου γνωρίστηκε και υπήρξε μαθητής του Γιάννη Τσαρούχη στη ζωγραφική.[1][3] Η μαθητεία πλάι στον Τσαρούχη επηρέασε σημαντικά τον Κρόκο.[2]
Το 1976 απέκτησε το δικό του εργαστήριο και άρχισε να συμμετέχει με επιτυχία σε αρχιτεκτονικούς διαγωνισμούς και να αναλαμβάνει ιδιωτικά έργα σε συνεργασία με άλλους αρχιτέκτονες.[2][4] Το 1977 απέσπασε το πρώτο βραβείο στον διαγωνισμό για το Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού Θεσσαλονίκης,[5] ενώ το 1990 η πρότασή του στον διεθνή διαγωνισμό για το Μουσείο της Ακρόπολης βραβεύτηκε με έπαινο.
Το 1990 συμμετείχε στην 3η Μπιενάλε Αρχιτεκτονικής Δημοσίων Κτιρίων του Παρισιού, το 1991 συμμετείχε στην 5η Διεθνή Μπιενάλε Αρχιτεκτονικής της Βενετίας και το 1996 αντιπροσώπευσε την Ελλάδα στην 6η Διεθνή Μπιενάλε Αρχιτεκτονικής της Βενετίας.[1][2]
Ήταν παντρεμένος με την Λέτη Αρβανίτη και είχε τρία παιδιά,τον Νικόλα, τον Διονύση και την Ανίτα.[6] Απεβίωσε στις 12 Ιουνίου του 1998 μετά από ασθένεια, σε ηλικία μόλις 57 ετών.
Αρχιτεκτονική πορεία
Ο Κυριάκος Κρόκος ανήκει χρονικά στη γενιά αρχιτεκτόνων που βίωσαν την επίδραση της κληρονομιάς του Δημήτρη Πικιώνη στη δεκαετία του ’60, ταυτόχρονα με την εμπειρία του Άρη Κωνσταντινίδη, ενός δημιουργού υπολογίσιμου βεληνεκούς για την ευρωπαϊκή αρχιτεκτονική της πρώτης μεταπολεμικής περιόδου. Μετά την ανεξέλεγκτη αστικοποίηση που γνώρισε ο ελληνικός χώρος στη δεκαετία του ’50, στην προσπάθεια διαμόρφωσης μιας αναγνωρίσιμης σύγχρονης ελληνικής αρχιτεκτονικής, ο Λε Κορμπυζιέ και ο Μις φαν ντερ Ρόε αποτέλεσαν τα κατεξοχήν πρότυπα για τη νέα γενιά των αρχιτεκτόνων. Ωστόσο, ο Κρόκος αποστασιοποιήθηκε από τις τάσεις της εποχής του προς τη διεθνή σφαίρα επιρροής και ακολούθησε μια προσωπική ερευνητική πορεία, που σταδιακά διαμόρφωσε την αναγνώσιμη ποιητική του.[1]
Οι αναζητήσεις του προσανατολίστηκαν προς την αποκάλυψη της αρχέτυπης ουσίας της φύσης και της παράδοσης του ελληνικού τόπου, που οδήγησαν σε μια αρχιτεκτονική αποκαλυπτική και σύγχρονη. Οι μορφές και τα σχήματα που χρησιμοποιούσε στο αρχιτεκτονικό του λεξιλόγιο συνέθεταν μια νέα αρχιτεκτονική και συγχρόνως οικεία, φανερά συνδεδεμένη με την ελληνική αρχιτεκτονική κληρονομιά.
Επηρεασμένος από τη νεοκλασική παράδοση του 19ου αιώνα, διαμόρφωσε το ευαίσθητο σχεδιαστικό του ύφος αντλώντας στοιχεία από αυτήν και χρησιμοποιώντας τα στην πιο απλή τους έκφραση: τυπολογικές ή ρυθμολογικές αναφορές σε συνδυασμό με αναμνήσεις από την ευρύτερη ελληνική αρχιτεκτονική παράδοση, την ελληνιστική ή τη βυζαντινή περίοδο, τα αρχαϊκά πρότυπα, που φανερώνουν τη βαθιά επεξεργασμένη διαχρονική συνείδηση της αρχιτεκτονικής κληρονομιάς του τόπου. Συγχρόνως, η μοντέρνα λογική δηλώνεται φανερά στα έργα του, όπου ο φέρων οργανισμός συνίσταται από σκελετό εμφανούς οπλισμένου σκυροδέματος.
Ιδιαίτερο χαρακτηριστικό της δουλειάς του είναι η χρήση των υλικών στην αληθινή τους έκφραση, με τοίχους από συμπαγή τούβλα, κουφώματα από ξύλο, στηθαία από ξύλο ή μέταλλο, κρηπιδώματα και φράκτες από πέτρα, καθώς και η επεξεργασία της επιφάνειας των υλικών, που καθιστούσε περιττή κάθε είδους διακόσμηση. Με τη συνεχή του παρουσία στο εργοτάξιο, ο Κρόκος έδινε την προσωπική του ποιητική ευαισθησία στα έργα του, με έμφαση στην επεξεργασία του γυμνού σκυροδέματος, το πελέκημα της πέτρας, την επιτηδευμένη συναρμογή των τούβλων, τις επιλογές των χρωμάτων στα επιχρίσματα, τις ζωγραφικές λεπτομέρειες στο ξύλο και τον σίδηρο. Θεωρούσε ότι η ποιότητα των υλών και η καθαρότητα της λεπτομέρειας ταυτίζονται με το ήθος του αρχιτεκτονημένου χώρου, γι’ αυτό μετέτρεπε τα υλικά σε γλυπτά στοιχεία του χωρικού κελύφους, που απείχαν από τις πεπερασμένες δομικές τους ιδιότητες.
Ο Κρόκος είχε επίσης την πεποίθηση ότι η ζωγραφική εμπλουτίζει την αρχιτεκτονική του παιδεία, γι’ αυτό επιστρέφοντας στην Ελλάδα συνέχισε να ζωγραφίζει και ενίσχυσε τις σχέσεις του με προσωπικότητες της πνευματικής ζωής του τόπου, προερχόμενες κυρίως από τους χώρους της ζωγραφικής και της λογοτεχνίας.[4]
Σημαντικότερα έργα
Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού Θεσσαλονίκης (1978-93), Α´ βραβείο Διαγωνισμού (1977) και βράβευση από το Ελληνικό Ινστιτούτο Αρχιτεκτονικής σαν υπόδειγμα δημοσίου κτηρίου στην Ελλάδα (2001)
Θέατρο της οδού Κυκλάδων, Αθήνα (1982)
Κατοικία – μουσείο Αλέκου Φασιανού στην Αθήνα (1990-95)
Κατοικία στη Φιλοθέη (1989)
Κατοικία στην Εκάλη (1991)
Παραπομπές
Γιακουμακάτος, Ανδρέας (21/06/1998). «Η «λυρική αυστηρότητα» του Κυριάκου Κρόκου». tovima.gr. Το Βήμα Online. Ανακτήθηκε στις 22/3/2017.
Βαγγέλη, Ελένη Δημητρίου (2008). «Το Μουσείο βυζαντινού Πολιτισμού και η αρχιτεκτονική σκέψη του Κυριάκου Κρόκου» (PDF). ikee.lib.auth.gr. ΙΚΕΕ / Αριστοτελειο Πανεπιστημιο Θεσσαλονικης - Βιβλιοθήκη. σελίδες 191–192. Ανακτήθηκε στις 22/3/2017.
«ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΚΡΟΚΟΣ: «Πρότυπά» του ο Πικιώνης κι ο Τσαρούχης». rizospastis.gr. Ριζοσπάστης. 16/6/2012. Ανακτήθηκε στις 22/3/2017.
«Κρόκος Κυριάκος (1941-1998)». ktirio.gr. ΚΤΙΡΙΟ ΕΚΔΟΣΕΙΣ. Ανακτήθηκε στις 23/3/2017.
«Ιστορία Ίδρυσης». mbp.gr. Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού Θεσσαλονίκης. Ανακτήθηκε στις 22/3/2017.
«ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΚΡΟΚΟΣ (1941-1998) Έκθεση αφιερωμένη στο έργο του γνωστού αρχιτέκτονα». elculture.gr. Ανακτήθηκε στις 22/3/2017.
Βιβλιογραφία
Fassianos Building by Kyriakos Krokos: Athens 1990-1995 (O'Neil Ford Monograph), εκδόσεις Wasmuth,Elias Constantopoulos, Wilfried Wang, Alekos Fassianos, Leti Arvaniti Krokou
Ηλεκτρονικό περιοδικό greekarchitects.gr, Ανθολόγηση κειμένων για το έργο του Αρχιτέκτονα Κυριάκου Κρόκου, Αθήνα 2009
Αντρέας Γιακουμακάτος, Κυριάκος Κρόκος. Ο πρόωρα χαμένος αρχιτέκτονας., Ενημερωτικό Δελτίο" Τ.Ε.Ε. - Τεύχος 2031 - Δευτέρα 14 Δεκεμβρίου 1998
Γιώργος Μακρής, Για τον Κυριάκο Κρόκο, Αθήνα, Φεβρουάριος 2008,
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΚΡΟΚΟΣ, αρχιτέκτων και ζωγράφος. Από τον Γιάννη Τριτσιμπίδα
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
