Ο Κωνσταντίνος Σπανδάγος (1916 − 10 Ιανουαρίου 2006) ήταν Έλληνας ραδιοερασιτέχνης, ιδρυτής του πρώτου ερασιτεχνικού ραδιοσταθμού στην Κρήτη.
Γεννήθηκε στο Ρέθυμνο. Ο πατέρας του ήταν έμπορος ειδών πολυτελείας και εκδότης της βενιζελικής εφημερίδας «Ο Αγών». Ο Κωνσταντίνος έδειξε από μικρός την κλίση του στα ηλεκτρονικά, καθώς σε ηλικία 13 ετών είχε κατασκευάσει ένα ραδιοφωνικό δέκτη. Από το 1934 ως το 1938 σπούδασε ηλεκτρονικά σε ένα γερμανικό ιδιωτικό πολυτεχνείο στην Κωνσταντινούπολη, γενέτειρα της μητέρας του, Περσεφόνης Τσαγκαράκη, η οποία ήταν ζωγράφος. Το 1938 επέστρεψε στο Ρέθυμνο.
Αντιστασιακή δράση
Το 1941 έλαβε μέρος ως στρατιώτης στη μάχη της Κρήτης. Μετά την κατάληψή της από τους Γερμανούς εντάχθηκε, το 1942, στην Ε.Ο.Ρ. (Εθνική Οργάνωση Ρεθύμνης). Περίπου ένα μήνα μετά την ένταξή του, το Ελληνικό Στρατηγείο της Μέσης Ανατολής έδωσε εντολή στο αρχηγείο της ΕΟΡ να φροντίσει ώστε ο Κ. Σπανδάγος να πιάσει δουλειά στο γερμανικό φρουραρχείο του Ρεθύμνου για να επισκευάζει τα ραδιόφωνα, τους ασυρμάτους και τον άλλο σχετικό εξοπλισμό των Γερμανών. Θα μπορούσε έτσι να κλέβει ανταλλακτικά για τους ασυρμάτους και τα ραδιόφωνα των Εγγλέζων κομάντος και των Ελλήνων ανταρτών που τους φιλοξενούσαν στα βουνά του νομού, και ακόμα να αντλεί πολύτιμες πληροφορίες από τις γερμανικές εκπομπές σημάτων. Η επιλογή του Κωνσταντίνου, πέρα από τη δεξιοτεχνία του στα ηλεκτρονικά, έγινε και για έναν άλλο λόγο: γνώριζε τη γερμανική γλώσσα. Η πρόταση για την πρόσληψή του έγινε από τον διερμηνέα του Γερμανού φρουράρχου, που ήταν μέλος της ΕΟΡ. Η πρόσληψη εγκρίθηκε, καθώς εκείνη την εποχή η ειδικότητα του ηλεκτρονικού ήταν σπάνια. Ο Σπανδάγος, κλέβοντας γερμανικά ανταλλακτικά, κατασκεύασε έναν ισχυρό ραδιοφωνικό δέκτη, τον οποίο η οργάνωση έκρυβε πότε στον μητροπολιτικό ναό, πότε στα γραφεία της μητρόπολης και πότε σε σπίτια των μελών της. Με τη βοήθειά του η ΕΟΡ εξέδιδε δελτίο ειδήσεων από τους ραδιοσταθμούς του Καΐρου και του Λονδίνου, το οποίο μοίραζε στα μέλη της.
Το 1944 ωστόσο οι Γερμανοί αντιλήφθηκαν τον Σπανδάγο να κλέβει ανταλλακτικά. Τον συνέλαβαν και τον βασάνισαν, με αποτέλεσμα να χάσει το ένα του μάτι. Εκτός της παραπάνω δραστηριότητας, ο Σπανδάγος επισκεύαζε τους ασυρμάτους των ανταρτών και των Εγγλέζων κομάντος. Όταν έγινε η απαγωγή του Γερμανού στρατηγού Κράιπε στην Κρήτη, ο Σπανδάγος κατασκεύασε ένα ειδικό φακό για να κάνουν οι απαγωγείς σήματα στο αγγλικό υποβρύχιο που τον παρέλαβε (μαρτυρία Γιώργου Χαροκόπου). Τιμήθηκε μετά την απελευθέρωση με το μετάλλιο της Εθνικής Αντίστασης.
Μετά τον πόλεμο
Το 1946 ο Σπανδάγος ίδρυσε στο Ρέθυμνο την πρώτη βιοτεχνία ραδιοφώνων με τον διακριτικό τίτλο «ΚΡΗΣ» και τον πρώτο ερασιτεχνικό ραδιοφωνικό σταθμό στην Κρήτη. Το 1947 μετέφερε την έδρα της βιοτεχνίας στα Χανιά. Παρότι η βιοτεχνία αυτή είχε ως ανταγωνιστές αμερικανικούς και ευρωπαϊκούς κολοσσούς, όπως η RCA και η Philips, κατόρθωσε να επιβιώσει μέχρι το 1953, πουλώντας εκατοντάδες ραδιόφωνα σε όλη τη χώρα (οικιακά, αυτοκινήτου και ραδιογραμμόφωνα). Στα Χανιά ο Σπανδάγος δίδαξε επίσης ηλεκτρονικά στην Τεχνική Σχολή «Δαίδαλος». Συγχρόνως διατηρούσε και εργαστήριο επισκευής ραδιοφώνων. Κατασκεύαζε εκεί ο ίδιος τα απαραίτητα ανταλλακτικά, όπως πυκνωτές, αντιστάσεις, πηνία και μετασχηματιστές. Από το εξωτερικό εισήγε μόνο τις ηλεκτρονικές λυχνίες.
Κατά καιρούς ο Σπανδάγος είχε ασχοληθεί με τρεις κινηματογραφικές επιχειρήσεις (Σινέ «Ολύμπια», «Πάνθεον» και «Μπόλαρη»). Το 1953 ήρθε στην Αθήνα, όπου ίδρυσε νέα, βελτιωμένη βιοτεχνία ραδιοφώνων, τη «Sunbeam», καθώς και την πρώτη στην Ελλάδα βιοτεχνία ιατρικών μηχανημάτων (1956) με τον διακριτικό τίτλο «Spandag». Τον Ιούνιο του 1956 κατασκεύασε τον πρώτο ηλεκτροκαρδιογράφο στην ελληνική επικράτεια, ο οποίος αγοράσθηκε από κεντρικό νοσοκομείο των Αθηνών. Το 1963 πραγματοποίησε στην Αθήνα μια από τις πρώτες πειραματικές τηλεοπτικές εκπομπές. Υπήρξε πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Ηλεκτρονικών (1957-1961). Το 1967 μετανάστευσε στο Γιοχάνεσμπουργκ, όπου εργαζόταν ως διευθυντής σε ένα εργοστάσιο της Philips. Επέστρεψε στην Ελλάδα το 1985.
Γιοι του Κωνσταντίνου Σπανδάγου είναι ο μαθηματικός και συγγραφέας Ευάγγελος Σπανδάγος και ο συμβολαιογράφος Σπύρος Σπανδάγος. Μετά τον θάνατο του πατέρα του, ο Ευάγγελος Σπανδάγος δώρισε τα διάφορα όργανα των εργαστηρίων του (λυχνιόμετρα, πολύμετρα, πομποδέκτες, παλμογράφους, ενισχυτές) στο Μουσείο Φυσικών Επιστημών και Τεχνολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών (στεγαζόταν στο παλιό Χημείο του Πανεπιστημίου Αθηνών, στην οδό Σόλωνος).
Πηγές
Εφημερίδα Ελευθεροτυπία, 11/01/2006
Λαδιά, Εύα: «Κωνσταντίνος Σπανδάγος», εφημερίδα Ρεθεμιώτικα νέα, 1 Ιουλίου 2009, σελ. 6
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
