Ο Κωνσταντίνος Ν. Ρόκας (Χανιά, 15 Δεκεμβρίου 1910 – Χιούστον, 23 Νοεμβρίου 1981) ήταν Έλληνας διακεκριμένος νομοδιδάσκαλος, θεμελιωτής του Εμπορικού Δικαίου, Υπουργός και Αντιπρύτανης του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών.
Καταγωγή και πρώιμα χρόνια
Ήταν πρωτότοκος γιος του Νικολάου Ρόκα, στρατηγού. Καταγόταν από παλιά οικογένεια της Μεγαρίδος και ήταν δισέγγονος του Καπετάν Κολιού, ταγματάρχη της Οροφυλακής, καθώς και ανιψιός του Γεωργίου Νικολαΐδη, στρατηγού και βουλευτή. Η οικογένεια Ρόκα (του Παπανικόλα) καταγόταν από την Μάνδρα Αττικής και διακρίθηκε για τη δράση της και την προσφορά της σε όλους τους Εθνικόαπελευθερωτικούς αγώνες. Ο Στρατηγός Νικόλαος Σταύρου Ρόκας (γνωστός περισσότερο με το στρατιωτικό ψευδώνυμο Ζερβονικόλας) Αρχηγός των έξι Ανατολικών Επαρχιών στην Κρητική Επανάσταση και αδελφοποιητός του Τσελεπή Δασκαλογιάννη ήταν εκ των άμεσων προγόνων του.
Μετά την ολοκλήρωση της στοιχειώδους εκπαίδευσης, ο Κωνσταντίνος Ρόκας εγγράφηκε στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, από την οποία αποφοίτησε με βαθμό άριστα σε ηλικία 20 ετών (1930). Το 1932 αναγορεύθηκε αριστούχος διδάκτωρ της ίδιας Σχολής υποβάλλοντας εργασία με τίτλο «Το κληρονομικόν δικαίωμα της απόρου χήρας». Το 1935 βραβεύθηκε από τον Δικηγορικό Σύλλογο Αθηνών για το έργο του «Ασφάλισις επί της ζωής». Το 1937 αναγορεύθηκε υφηγητής της Νομικής Σχολής. Στη συνέχεια μετέβη στο Βερολίνο και τη Ρώμη, επέστρεψε όμως λόγω της εκρήξεως του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Κατά τη διάρκεια της παραμονής του στο Βερολίνο και ειδικότερα στο Kaiser Wilhelm-Institut für ausländisches und internationales Privatrecht (σήμερα: Max-Planck-Institut für ausländisches und internationales Privatrecht με έδρα το Αμβούργο) συνέγραψε και τη μελέτη του «Η Δίγραμμος Τραπεζιτική Επιταγή κατά το Αγγλικόν δίκαιον και τη διεθνή Σύμβαση της Γενεύης του 1931 περί ενιαίου νόμου περί επιταγής», η οποία δημοσιεύτηκε στα Σύμμικτα προς τιμήν Γεώργιου Στρέιτ. Μετά την επιστοφή του στην Αθήνα δίδαξε ως άμισθος υφηγητής στο Πανεπιστήμιο Αθηνών μέχρι το 1952. Την περίοδο της κατοχής συνελήφθη και φυλακίστηκε από τους Γερμανούς (1944).
Η Επιθεώρηση του Εμπορικού Δικαίου
Το 1950 ο Κωνσταντίνος Ρόκας ίδρυσε το πρώτο ειδικό νομικό περιοδικό επί του όλου εμπορικού δικαίου, την Επιθεώρηση του Εμπορικού Δικαίου (ΕΕμπΔ), την οποία διηύθυνε μέχρι και το θάνατό του. Στις σελίδες της Επιθεώρησης του Εμπορικού Δικαίου περιλαμβάνεται συστηματικά η μεταπολεμική νομολογία όλων των κλάδων του εμπορικού δικαίου (λ.χ. πτωχευτικό δίκαιο, ναυτικό δίκαιο, εταιρικό δίκαιο) αλλά και αναδείχθηκε η νέα επιστημονική γενιά του εμπορικού δικαίου στην Ελλάδα. Μετά το θάνατό του τη διεύθυνση της Επιθεώρησης του Εμπορικού Δικαίου ανέλαβαν οι υιοί του Κωνσταντίνου Ρόκα, Ομότιμοι Καθηγητές Πανεπιστημίου Νικόλαος και Ιωάννης Ρόκας.
Ακαδημαϊκή Σταδιοδρομία
Το 1952 εκλέγεται έκτακτος καθηγητής στην Α΄ έδρα του Εμπορικού και Ναυτικού Δικαίου της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών με την εργασία «Η εγκατάλειψις εν τω θαλασσίω ασφαλιστικώ δικαίω», και το 1955 τακτικός καθηγητής με την εργασία του «Ο πτωχευτικός συμβιβασμός». Μετά την εκλογή του συνέγραψε εγχειρίδια επί των περισσοτέρων κλάδων του εμπορικού δικαίου (ασφαλιστικό δίκαιο, πτωχευτικό δίκαιο, ναυτικό δίκαιο, δίκαιο αξιογράφων), ενώ διετέλεσε κοσμήτωρ, συγκλητικός και αντιπρύτανις του Πανεπιστημίου Αθηνών. Συμμετείχε σε πολλές νομοπαρασκευαστικές επιτροπές, ο δε νόμος 3190/1955 περί εταιριών περιορισμένης ευθύνης (ΕΠΕ) αποτελεί δημιούργημά του. Το 1965 ιδρύθηκε με δική του πρωτοβουλία το Σπουδαστήριο Εμπορικού και Ναυτικού Δικαίου. Επιπλέον, ήταν επιβλέπων καθηγητής και εισηγητής 14 διδακτορικών διατριβών, μεταξύ των οποίων του Ιωάννη Βαρβιτσιώτη, του Τρύφωνος Κουταλίδη, αλλά και των μετέπειτα καθηγητών Δ. Γκόφα, Σπ. Μεταλληνού, Μ. Μηνούδη, Αθ. Λιακόπουλου, Α. Αντάπαση, Ε. Περάκη και Θ. Σκούρα. Το συνολικό του συγγραφικό έργο εκτείνεται περίπου στις 4.000 σελίδες.
Κοινωνική δράση και Οικογένεια
Ο Κωνσταντίνος Ρόκας συμμετείχε δύο φορές σε υπηρεσιακές κυβερνήσεις: στην κυβέρνηση Παναγιώτη Κανελλόπουλου ως υφυπουργός Οικονομικών (12.11.1945-22.11.1945)[1] και στην κυβέρνηση Παναγιώτη Πιπινέλη ως υπουργός Εργασίας (19.06.1963-03.09.1963)[2], θέση από την οποία παραιτήθηκε καθώς θεώρησε ότι η κυβέρνηση δεν λειτουργούσε στα πλαίσια της υπηρεσιακής κυβέρνησης. Διετέλεσε επί πολλά έτη αντιπρόεδρος του ΠΙΚΠΑ. Ο Πρόεδρος της Ιταλικής Δημοκρατίας τον τίμησε με τον τίτλο του Ανώτερου Ταξιάρχη των Ιπποτών για τη συμβολή του στην προαγωγή των ελληνοϊταλικών μορφωτικών σχέσεων.
Παντρεύτηκε την Ειρήνη μοναχοκόρη του Πρύτανη του Εθνικού Μετσοβίου Πολυτεχνείου Ιωάννη Θεοφανόπουλου και της Ιφιγένειας Καραλοπούλου και απέκτησε δυο υιούς.
Βασική εργογραφία
Το κληρονομικόν δικαίωμα της απόρου χήρας, 1932
Ασφάλισις επί της ζωής, 1936
Ασφάλισις επί της ζωής τρίτου, 1936
Η Δίγραμμος Τραπεζιτική Επιταγή κατά το Αγγλικόν δίκαιον και τη διεθνή Σύμβαση της Γενεύης του 1931 περί ενιαίου νόμου περί επιταγής, 1939
Η εγκατάλειψις εν τω θαλασσίω ασφαλιστικώ δικαίω, 1951
Ο πτωχευτικός συμβιβασμός, 1955
Ναυτικόν Δίκαιον, Ημίτομος Α΄, 1968
Δίκαιον των αξιογράφων, 1970
Μελέται εμπορικού δικαίου, Τομ. Ι – ΙΙ, 1971
Εισηγήσεις του εμπορικού δικαίου, 8η έκδ., 1972
Εμπορικόν Δίκαιον, Γενικόν Μέρος, 1972
Ιδιωτικόν Ασφαλιστικόν Δίκαιον, 1974
Πτωχευτικόν Δίκαιον, 13η έκδ., 1978
Παραπομπές
«Γενική Γραμματεία της Κυβέρνησης | Κυβέρνηση ΚΑΝΕΛΛΟΠΟΥΛΟΥ ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΥ (1945)». www.ggk.gov.gr. Ανακτήθηκε στις 2016-08-20.
«Γενική Γραμματεία της Κυβέρνησης | Κυβέρνηση ΠΙΠΙΝΕΛΗ ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΥ (1963)». www.ggk.gov.gr. Ανακτήθηκε στις 2016-08-20.
Πηγές
Αφιέρωμα εις Κ. Ρόκα, υπό Συνδέσμου Ελλήνων Εμπορικολόγων, εκδ. Αντ. Σάκκουλα, 1985.
Πρακτικά Επιστημονικού Μνημόσυνου στη μνήμη Κ. Ρόκα (εισηγήσεις Γ. Μπαμπινιώτη, Α. Αντάπαση κ.ά.), σε Επιθεώρηση Εμπορικού Δικαίου, 2001, σ. XXI επ.
Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς Μπριτάννικα, τ. 52.[Χρειάζεται σελίδα]
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
Επιθεώρηση του Εμπορικού Δικαίου
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
