Κωνσταντίνος Γιαννακόπουλος

Ο Κωνσταντίνος Γιαννακόπουλος, στα αγγλ. Deno John Geanakoplos (Μινεάπολη 1916 - Χάμντεν, Κονέκτικατ, 4 Οκτωβρίου 2007), ήταν διαπρεπής Ελληνοαμερικανός ιστορικός, ομότιμος καθηγητής εκκλησιαστικής και βυζαντινής ιστορίας και ιστορίας της ιταλικής Αναγέννησης του Πανεπιστημίου Γέιλ.[1] Κατατάσσεται στους σπουδαιότερους μελετητές του κλάδου του σε παγκόσμιο επίπεδο.[2]

Βιογραφία

Ο Κωνσταντίνος Γιαννακόπουλος γεννήθηκε το 1916 στη Μινεάπολη της πολιτείας της Μινεσότας των ΗΠΑ, από γονείς οι οποίοι ήταν από τους πρώτους Έλληνες που είχαν εγκατασταθεί στην πόλη.[3] Αρχικά σπούδασε μουσική στη Νέα Υόρκη το 1939 και κατόπιν συμμετείχε ως βιολιστής στη συμφωνική ορχήστρα της γενέθλιας πόλης του (τότε Minneapolis Symphony Orchestra, σήμερα Minnesota Orchestra), που εκείνη την εποχή διηύθυνε ο αρχιμουσικός Δημήτρης Μητρόπουλος. Παράλληλα, είχε ξεκίνησε μεταπτυχιακές σπουδές στην ιστορία. Έλαβε μέρος στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Με τον αμερικανικό στρατό βρέθηκε στην Ιταλία, όπου μετά τη λήξη του πολέμου -ως ένστολος ακόμη- έπαιζε βιολί σε κοντσέρτα, ενώ ταυτόχρονα ξεκίνησε σπουδές.[1] Το 1947 πήρε το πρώτο διδακτορικό δίπλωμά του από το Πανεπιστήμιο της Πίζας, ενώ το 1953 αναγορεύτηκε και διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ.[4]

Tην περίοδο 1949-1950 απασχολήθηκε ως ερευνητής στο πρόγραμμα βυζαντινών σπουδών του Dumbarton Oaks Research Library and Collection στην Ουάσινγκτον.[5] Αρχικά δίδαξε στη Βοστώνη, στο Brandeis University, καθώς και στο Greek Theological Seminary[6] του Holy Cross Greek Orthodox School of Theology. Μεταξύ 1954 και 1967 ήταν καθηγητής μεσαιωνικής ιστορίας στο Πανεπιστήμιο του Ιλινόι.[1] Το 1967 εκλέχτηκε καθηγητής στο Γέιλ. Ως επισκέπτης, δίδαξε σε διάφορα πανεπιστημία και ερευνητικά κέντρα, μεταξύ των οποίων το Χάρβαρντ και το Ίδρυμα Μελετών Χερσονήσου του Αίμου (ΙΜΧΑ, στα αγγλ. Institute for Balkan Studies) της Θεσσαλονίκης.[4] Tην ακαδημαϊκή χρονιά 1960-61 βρέθηκε στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, με την οικονομική ενίσχυση του Ιδρύματος Φουλμπράιτ.[7] Επίσης, λαμβάνοντας το 1963 υποτροφία-επιχορήγηση (fellowship)] από το Ίδρυμα Γκούγκενχαϊμ[8] και επιχορήγηση (grant) από το American Council of Learned Societies, έδωσε πλήθος διαλέξεων σε πολλά πανεπιστημιακά ιδρύματα ανά την Ευρώπη.[1]

Οι έρευνες του Γιαννακόπουλου έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στην ανάπτυξη των βυζαντινών σπουδών προς την κατεύθυνση της εξέτασης και ανάδειξης της επίδρασης του Βυζαντίου στην Αναγέννηση και το ξεκίνημα του Δυτικού πολιτισμού, μέσω της μετάβασης των βυζαντινών λογίων στην Ιταλία. Παράλληλα, ο Γιαννακόπουλος μελέτησε τις σχέσεις της Ελληνορθόδοξης εκκλησίας με τη Ρωμαιοκαθολική. Η αναγνώριση και επιβράβευση του έργου και σε αυτόν τον τομέα υπήρξε ευρύτατη, όντας ο πρώτος Ορθόδοξος λαϊκός που προσκλήθηκε επίσημα από την Αγία Έδρα να παρακολουθήσει την έναρξη της Δεύτερης Συνόδου του Βατικανού το 1962.[2]

Συνέγραψε πλήθος βιβλίων, δημοσίευσε πάνω από 100 άρθρα σε ειδικά περιοδικά και επιμελήθηκε την έκδοση πολλών επιστημονικών περιοδικών, μεταξύ των οποίων ξεχωρίζουν τα Greek, Roman and Byzantine Studies, Medieval and Renaissance Studies και Greek Orthodox Theological Review. Ήταν μέλος διάφορων επιστημονικών ενώσεων και εταιριών των ΗΠΑ, ανάμεσά τους και η American Society of Church History, της οποίας εκλέχτηκε πρόεδρος το 1983.[1] Ήταν, επιπλέον, επίσημος ιστορικός του Τάγματος του Αγίου Ανδρέα (Order of St. Andrew the Apostle) του Οικουμενικού Πατριαρχείου της της Κωνσταντινούπολης.[9] Υπήρξε συνεργάτης και της Ιστορίας του Ελληνικού Έθνους της Εκδοτικής Αθηνών.

Ο Κ. Γιαννακόπουλος πέθανε από πνευμονία στις 4 Οκτωβρίου 2007. Η νεκρώσιμος ακολουθία τελέστηκε στις 11 Οκτωβρίου, στον Ελληνορθόδοξο ναό της Αγίας Βαρβάρας στο Όραντζ του Κονέκτικατ.[3]
Τιμές

Ο Κωνσταντίνος Γιαννακόπουλος τιμήθηκε από το Ελληνικό κράτος το 1966 με την απονομή του Χρυσού Σταυρού του Τάγματος του Γεωργίου Α΄. Το 1975 ανακηρύχτηκε «Άρχων Διδάσκαλος του Γένους» από τον Οικουμενικό Πατριάρχη της Κωνσταντινούπολης.[3] To 1989 του αποδόθηκε από την Ελληνική Ορθόδοξη Αρχιεπισκοπή Αμερικής το μετάλλιο τιμής της «Ανωτάτου Παιδείας» για τις ελληνικές σπουδές.[9]
Προσωπική ζωή

Ο Γιαννακόπουλος είχε νυμφευτεί την Effie Geanakoplos, καθηγήτρια ψυχιατρικής στο Γέιλ, η οποία απεβίωσε το 2001, αφού έζησαν μαζί ως σύζυγοι για 48 χρόνια. Απέκτησαν δυο παιδιά: την Constance Geanakoplos, που είναι σολίστ του πιάνου, και τον John Geanakoplos, oικονομολόγο, καθηγητή του Πανεπιστημίου Γέιλ.[3]
Εργογραφία

(1990) A Short History of the Ecumenical Patriarchate of Constantinople. Brookline (Μασαχουσέτη): Holy Cross Orthodox Press. ISBN 9780917651762.

Έκδοση στα ελληνικά: Επίτομη Ιστορία του Οικουμενικού Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως. Θεσσαλονίκη: Πατριαρχικό Ίδρυμα Πατερικών Μελετών, 1990.

(1989) Constantinople and the West. Μάντισον: University of Wisconsin Press. ISBN 9780299118846.

(1984) Byzantium: Church, Society, and Civilization Seen Through Contemporary Eyes (επιμ.). Σικάγο: University of Chicago Press. ISBN 9780226284613.

(1979) Medieval Western Civilization and the Byzantine and Islamic Worlds: Interaction of Three Cultures. Λέξινγκτον (Μασαχουσέτη): D.C. Heath. ISBN 9780669008685.

Έκδοση στα ελληνικά: Μεσαιωνικός Δυτικός πολιτισμός και οι κόσμοι του Βυζαντίου και του Ισλάμ. Μετάφραση: Παναγιώτης Χρήστου. Θεσσαλονίκη: Κυρομάνος, 1993.

(1976) Interaction of the ‘Sibling’ Byzantine and Western Cultures in the Middle Ages and Italian Renaissance (330–1600). Νιου Χέιβεν (Κονέκτικατ): Yale University Press. ISBN 9780300018318.

Έκδοση στα ελληνικά: Βυζάντιο και Δύση: η αλληλεπίδραση των αμφιθαλών πολιτισμών στον Μεσαίωνα και στην ιταλική Αναγέννηση (330-1600). Μετάφραση: Έμμυ Βαρουξάκη. Αθήνα: Βιβλιοπωλείον της Εστίας, 1981.

(1966) Byzantine East and Latin West: Two Worlds of Christendom in Middle Ages and Renaissance. Οξφόρδη: Basil Blackwell.

Έκδοση στα ελληνικά: Βυζαντινή Ανατολή και Λατινική Δύση: δυο κόσμοι της χριστιανοσύνης στο Μεσαίωνα και στην Αναγέννηση. Μετάφραση: Κώστας Κυριαζής. Αθήνα: Βιβλιοπωλείον της Εστίας, 1966.

(1962) Greek scholars in Venice: studies in the dissemination of Greek learning from Byzantium to Western Europe. Καίμπριτζ (Μασαχουσέτη): Harvard University Press.

Έκδοση στα ελληνικά: Έλληνες λόγιοι εις την Βενετία. Μελέται επί της διαδόσεως των ελληνικών γραμμάτων από του Βυζαντίου εις την Δυτικήν Ευρώπην. Μετάφραση: Χρίστος Γ. Πατρινέλης. Αθήνα: Φέξης, 1965.

(1959) Emperor Michael Palaeologus and the West, 1258-1282: A Study in Byzantine-Latin Relations. Καίμπριτζ (Μασαχουσέτη): Harvard University Press.

Έκδοση στα ελληνικά: Ο αυτοκράτωρ Μιχαήλ Παλαιολόγος και η Δύσις (1258-1282). Μετάφραση: Κοσμάς Πολίτης. Αθήνα: Εκδόσεις Κουλτούρα, 1969.

Παραπομπές

«In Memoriam: Deno Geanakoplos». Yale News. Yale University. 11 Οκτωβρίου 2007. Ανακτήθηκε στις 28.08.2016.
Νίκος Βέττας (1 Ιουλίου 2011). «Προσφώνηση στον καθηγητή John Geanakoplos (Yale University) κατά τη διάρκεια τελετής αναγόρευσης του σε επίτιμο διδάκτορα» (PDF). Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών (στα Αγγλικά). σελ. 2. Ανακτήθηκε στις 28.08.2011.
Martine Powers (11 Οκτωβρίου 2007). «Former prof. dies at 91». Yale Daily News. Ανακτήθηκε στις 28.08.2016.
Βιογρ. σημείωμα «Κωνσταντίνος Γιαννακόπουλος». Ιστορία του Ελληνικού Έθνους. Θ΄. Αθήνα: Εκδοτική Αθηνών. 1980, σελ. 493.
«Fellows and Visiting Scholars in Byzantine Studies». Dumbarton Oaks. Ανακτήθηκε στις 28.08.2016.
«In Memoriam: Deno Geanakoplos, one of world's foremost Byzantine scholars». Yale Bulletin & Calendar. 12 Οκτωβρίου 2007. Ανακτήθηκε στις 28.08.2016.
«1960-1961 Fulbright Scholarships» (PDF). Fulbright Foundation in Greece. Ανακτήθηκε στις 28.08.2016.
«Deno J. Geanakoplos». John Simon Guggenheim Memorial Foundation. Ανακτήθηκε στις 31.08.2016.

«About the Author». Order of St. Andrew the Apostle, Archons of the Ecumenical Patriarchate. Ανακτήθηκε στις 31.08.2016.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Deno John Geanakoplos. «Michael VIII Palaeologus». Encyclopædia Britannica. Ανακτήθηκε στις 28.08.2016.