Ο Κομνηνός Πυρομάγλου (1899 - 15 Δεκεμβρίου 1980) ήταν Έλληνας εκπαιδευτικός, αγωνιστής της Αντίστασης, συνιδρυτής της οργάνωσης ΕΔΕΣ στα χρόνια της κατοχής, πολιτικός και συγγραφέας.
Βιογραφικά
Ο Κ. Πυρομάγλου γεννήθηκε το 1899 στο χωριό Πλάκα της Λήμνου, με πιθανή καταγωγή από Μικρά Ασία, όπως δηλώνει και το επίθετό του. Υπήρξε ένθερμος οπαδός του Νικ. Πλαστήρα, με τον οποίον γνωρίστηκε το 1922, όπου για κάποιο μικρό διάστημα εργάστηκε στο γραφείο του που διατηρούσε ως αρχηγός της Επανάστασης του 1922.
Το 1916 εντάχθηκε εθελοντικά σε ελληνικές ομάδες δολιοφθοράς που δρούσαν στα μετόπισθεν των τουρκικών γραμμών στη Μικρά Ασία, κατά τη διάρκεια του Α΄Π.Π.. Το Σεπτέμβριο της ίδιας χρονιάς τραυματίσθηκε σε επιχείρηση στον κόλπο των Κυδωνιών. Από το Μάρτιο του 1919 έως και το Δεκέμβριο του 1922 υπηρέτησε στο Ελληνικό εκστρατευτικό σώμα της Μικράς Ασίας. Τον Αύγουστο του 1922, μετά την απόφαση του στρατηγού Ν. Τρικούπη να παραδώσει τα όπλα, ο Πυρομάγλου (όντας δεκανέας) συγκρότησε τμήμα 200 στρατιωτών και διέφυγε της σύλληψης μέσω του περάσματος Αλή Βεράν, στη συνέχεια ενώθηκε με το 5/42 Σύνταγμα Πλαστήρα και διασώθηκαν με τη βοήθεια Γάλλων ναυτών[2]. Την περίοδο 1923 - 1927 μετέβη στην Αλεξάνδρεια όπου και εργάστηκε σε διάφορες επιχειρήσεις. Το 1927 μετέβη στο Παρίσι όπου και σπούδασε γαλλική φιλολογία παρακολουθώντας και μαθήματα στη Σχολή Εφαρμογών Ανωτέρων Σπουδών. Όταν επέστρεψε στην Ελλάδα το 1931 διορίστηκε καθηγητής στην Αναργύρειο Σχολή των Σπετσών και αργότερα στο Πειραματικό Σχολείο του Πανεπιστημίου Αθηνών (1934-1938)
Πολιτική δράση
Στο διάστημα 1936-1938, χρημάτισε πρόεδρος του Ενιαίου Αντιδικτατορικού Μετώπου, καθώς και γραμματέας της Επιτροπής Πρωτοβουλίας των Κομμάτων, κατά της κυβερνήσεως της 4ης Αυγούστου. Εξαιτίας των αγώνων του εναντίον του καθεστώτος, το 1938, παύθηκε από το Πειραματικό του Πανεπιστημίου και εκτοπίστηκε στη Σίκινο. Μετά όμως την παρέμβαση "υψηλών κύκλων" ο εκτοπισμός του διακόπηκε και αναχώρησε στη Μασσαλία. Εκεί συναντήθηκε με τον Ν. Πλαστήρα όπου από κοινού ξεκίνησαν δράση κατά του Ι. Μεταξά.
Με την κήρυξη του Ελληνοϊταλικού πολέμου δεν επέστρεψε στην Ελλάδα. Επέστρεψε τον Σεπτέμβριο του 1941, στη κατεχόμενη πλέον Ελλάδα, ως σύνδεσμος του Πλαστήρα, και «παρόλο που τα στοιχεία είναι ελλιπή και αντιφατικά, φαίνεται ότι οι οδηγίες του στρατηγού στον Πυρομάγλου στόχευαν στην «ανάπτυξιν μιας οργανώσεως δημοκρατικής με σοσιαλιστικόν περιεχόμενον», ικανής να καλύψει το κενό μεταξύ των αστικών κομμάτων και του ΚΚΕ. Η νέα αυτή δύναμη θα τηρούσε αποστάσεις «και των δύο Ελληνικών Κυβερνήσεων» (Αθηνών και Καΐρου), την δεδομένη στιγμή θα στρεφόταν κατά του κατακτητή και μεταπελευθερωτικά θα εμπόδιζε την πραξικοπηματική επάνοδο της μοναρχίας».[3] Εντάχθηκε στην αντιστασιακή οργάνωση «Εθνικός Δημοκρατικός Ελληνικός Σύνδεσμος» (ΕΔΕΣ) του Ναπολέοντα Ζέρβα.
Διετέλεσε γενικός γραμματέας και ουσιαστικός οργανωτής του ΕΔΕΣ, μαζί με το Στυλιανό Γονατά, το Θεόδωρο Πάγκαλο κ.ά. Επίσης υπήρξε γενικός υπαρχηγός του στρατιωτικού σκέλους της οργάνωσης που ονομαζόταν: «Εθνικές Ομάδες Ελλήνων Ανταρτών» (ΕΟΕΑ) έχοντας διοικητή τον Ναπολέοντα Ζέρβα μέχρι το τέλος της κατοχής.
Το πολιτικό του όραμα ήταν η κατάργηση της μοναρχίας και η εγκαθίδρυση δημοκρατικού πολιτεύματος σοσιαλιστικής μορφής, σύμφωνα με τις "Πράξεις 1 και 2" του ΕΔΕΣ.
Εμφύλιος πόλεμος
Η ουδέτερη οπτική γωνία αυτού του λήμματος αμφισβητείται. Πιθανότατα παρουσιάζει κάποια γεγονότα ή απόψεις μονομερώς ή με δυσανάλογη ισορροπία σε σχέση με την αντίστοιχη βαρύτητά τους. Παρακαλούμε δείτε τη σχετική συζήτηση στη σελίδα συζήτησης του λήμματος.
Μετά τη πρώτη διάλυση του 5/42 Συντάγματος Ευζώνων, (αντιστασιακή οργάνωση του Δ. Ψαρρού), τον Μάιο του 1943 από τον ΕΛΑΣ υπό τον Άρη Βελουχιωτη και στη συνέχεια την κλιμάκωση των επιθέσεων του τελευταίου σε άλλες αντιστασιακές οργανώσεις, στη συνάντηση που είχαν οι Ζέρβας και Βελουχιώτης τον Σεπτέμβριο του ίδιου χρόνου, ο Κ. Πυρομάγλου άρχισε ν΄ αντιλαμβάνεται την επερχόμενη σύγκρουση μεταξύ των δύο μεγαλυτέρων αντιστασιακών οργανώσεων (ΕΛΑΣ-ΕΔΕΣ) την οποία και προσπάθησε μάταια να την προλάβει. Η σύγκρουση αυτή ξεκίνησε στις 9 Οκτωβρίου του 1943 και ώρα 21:35 η οποία και σηματοδότησε την έναρξη του εμφυλίου πολέμου, αν και πολλοί θεωρούν ως ημερομηνία έναρξής του την 7η Μαρτίου του 1943. Η σύγκρουση αυτή συνεχίστηκε μέχρι τις 28 Ιανουαρίου του 1944, με μια μικρή ανακωχή 12 ημερών, από 28 Οκτωβρίου μέχρι 10 Νοεμβρίου, όταν και έληξε μετά από παρέμβαση της Συμμαχικής Στρατιωτικής Αποστολής στην οποία συμμετείχε και ο Αμερικανός ταγματάρχης Τζ. Ουάινς, καθώς και της Σοβιετικής Ένωσης που με σχετική ανακοίνωση τόνιζε την ανάγκη της συμφιλίωσης. Τελικά η κατάπαυση του αδελφοκτόνου πυρός ίσχυσε από τα μεσάνυχτα της 3ης προς την 4η Φεβρουαρίου 1944, γενόμενος ο ποταμός Άραχθος το φυσικό όριο μεταξύ των δύο αντιμαχομένων μερών.
Σημειώνεται ότι κατά τη σύγκρουση αυτή ο Πυρομάγλου απέστειλε σήμα προς τον αρχιστράτηγο της Μέσης Ανατολής Ουΐλσον όπου για πρώτη φορά κατηγορούταν το Στρατηγείο ότι είχε την αποκλειστική ευθύνη της εμφύλιας σύγκρουσης των Ελλήνων στα βουνά της Ηπείρου. Το σήμα αυτό διαβιβάστηκε μέσω του Άγγλου συνδέσμου Μπαρνς. Στις διαπραγματεύσεις που οδήγησαν, συνέχεια των παραπάνω, στη Συμφωνία της Πλάκας - Μυρόφυλλου και την υπογραφή της, ο Κ. Πυρομάγλου ήταν μέλος της τριμελούς αντιπροσωπείας του ΕΔΕΣ.
Μεταπολεμική δράση
Μεταπολεμικά δίδαξε στην Πάντειο Ανωτάτη Σχολή. Επίσης, ασχολήθηκε με την πολιτική και το 1958 εκλέχτηκε βουλευτής με την ΕΔΑ. Κατά τη διάρκεια της επταετίας ανέπτυξε έντονη αντιστασιακή δραστηριότητα ως συντονιστής των αντιχουντικών οργανώσεων. Για την δράση του αυτή έλαβε το Παράσημο του Πολεμικού Στρατού Γ΄ τάξεως. Πέθανε το 1980.
Αν και το επίκεντρο των ενδιαφερόντων του δεν ήταν στη Λήμνο, εν τούτοις παρακολουθούσε την πολιτική και πνευματική κίνηση στο νησί, όπως προκύπτει από τις παρεμβάσεις του με άρθρα, βιβλιοκρισίες κλπ, στο λημνιακό τύπο, ακόμα και από το Παρίσι .
Συγγραφικό έργο
Ασχολήθηκε με τη συγγραφή ιστορικών και πολιτικών βιβλίων. Υπήρξε ιδρυτής και εκδότης του περιοδικού «Ιστορική Επιθεώρηση», που εκδιδόταν στην Αθήνα από το 1963
Σπουδαιότερα έργα του είναι τα εξής:
«Εθνική Αντίστασις» (1947).
«Αι ατομικαί βάσεις εθνικόν πρόβλημα δια την Ελλάδα» (1958).
«Ο Δούρειος Ίππος. Πολιτική και εθνική κρίσις κατά την Κατοχήν» (1956-58).
«Ο Γεώργιος Καρτάλης και η Εποχή του 1934-1957» Αθήναι 1965, τόμος Α΄
Παραπομπές
Γερμανική Εθνική Βιβλιοθήκη, Κρατική Βιβλιοθήκη του Βερολίνου, Βαυαρική Κρατική Βιβλιοθήκη, Εθνική Βιβλιοθήκη της Αυστρίας: Gemeinsame Normdatei. 1028780516. Ανακτήθηκε στις 12 Αυγούστου 2015.
Βιογραφικό Κ. Πυρομάγλου στο οπισθόφυλλο του βιβλίου του "Δούρειος Ίππος" (Εκδόσεις "Δωδώνη")
Χάγκεν Φλάισερ, «Ο Εθνικός Δημοκρατικός Ελληνικός Σύνδεσμος», Ιστορία του Ελληνκού Έθνους, Εκδοτική Αθηνών, τομ. ΙΣΤ', 2000, σελ. 18
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
