Ο Ιωάννης Δεμέστιχας (καπετάν Νικηφόρος στον Μακεδονικό Αγώνα ) (30 Νοεμβρίου 1882 - 7 Δεκεμβρίου 1960[1]) ήταν Έλληνας ανώτατος αξιωματικός του Πολεμικού Ναυτικού, που συμμετείχε σε εθνικούς αγώνες, πολιτεύτηκε, και έγινε υπουργός.
Βιογραφικά στοιχεία
Ο Ιωάννης Δεμέστιχας (δεξιά), με τον Τέλλο Άγρα (κέντρο) και τον καπετάνιο Κάλα (Κωνσταντίνο Σάρρο, αριστερά), τον καιρό του Μακεδονικού Αγώνα
Γεννήθηκε στην Αθήνα στις 30 Νοεμβρίου 1882. Εισήλθε στη Σχολή Ναυτικών Δοκίμων το Σεπτέμβρη του 1896, και αποφοίτησε τον Ιούλιο του 1900 με το βαθμό του Σημαιοφόρου. Στις 6 Μαΐου 1905 προήχθη σε Ανθυποπλοίαρχο. Συμμετείχε στους Μεσοολυμπιακούς Αγώνες του 1906 στα 400 μ. στο στίβο. Αργότερα, συμμετείχε την περίοδο 1906-1907 στο Μακεδονικό Αγώνα με το ψευδώνυμο καπετάν Νικηφόρος, ηγούμενος ένοπλης αντάρτικης ομάδας στην περιοχή της Λίμνης των Γιαννιτσών.
Τον Αύγουστο του 1909 συμμετείχε στο επιτυχημένο Κίνημα στο Γουδί, και αργότερα ήταν από τους αρχηγούς στο αποτυχημένο κίνημα των πιο ριζοσπαστών νεότερων αξιωματικών, υπό τον Κωνσταντίνο Αλφονσάτο-Τυπάλδο. Προήχθη σε Υποπλοίαρχο Β΄ Τάξης στις 29 Μαρτίου 1910, περνώντας τα έτη 1910-1912 σε εκπαίδευση στο εξωτερικό. Με το ξέσπασμα του Α΄ Βαλκανικού Πολέμου τον Οκτώβριο 1912, του ανατέθηκε η διοίκηση μιας κανονιοφόρου, με την οποία συμμετείχε στις επιχειρήσεις στον Αμβρακικό Κόλπο, αλλά στις αρχές Νοεμβρίου του ίδιου έτους αποσπάστηκε στο Στόλο του Αιγαίου ως διοικητής ενός αποβατικού αποσπάσματος, με το οποίο πολέμησε στις μάχες για την κατάληψη των νησιών του ανατολικού Αιγαίου. Τραυματίστηκε κατά την απελευθέρωση της Χίου (11 Νοεμβρίου 1912), και αργότερα διορίστηκε στρατιωτικός κυβερνήτης της Τενέδου. Την 1η Ιανουαρίου 1913 προήχθη σε Υποπλοίαρχο Α΄ Τάξης.
Μετά τους Βαλκανικούς Πολέμους, υπηρέτησε ως πλοίαρχος (καπετάνιος) του τορπιλοβόλου Αίγλη (1914–15), έχοντας προαχθεί στο βαθμό του Πλωτάρχη στις 20 Οκτωβρίου 1914. Κατόπιν έγινε πλοίαρχος (καπετάνιος) του αντιτορπιλικού Ασπίς (1915–17), καθώς και εκπαιδευτής στο μάθημα της ναυτικής μαθηματικής ανάλυσης στη Σχολή Ναυτικών Δοκίμων (1916–17). Στις 9 Μαΐου 1917, άφησε τη θέση του για να ενταχθεί στην Προσωρινή Κυβέρνηση Εθνικής Αμύνης υπό τον Ελευθέριο Βενιζέλο. Μετά την επιστροφή του Βενιζέλου στην Αθήνα και την ανάληψη της κυβέρνησης και πρωθυπουργίας τον Ιούνιο του 1917, ο Δεμέστιχας έγινε πλοίαρχος (καπετάνιος) κατά σειρά των αντιτορπιλικών Νίκη (1917–18) και Νέα Γενεά (1918–19), με τα οποία συμμετείχε στις ανθυποβρυχιακές επιχειρήσεις στην ανατολική Μεσόγειο. Στις 26 Δεκεμβρίου 1917 προήχθη στο βαθμό του Αντιπλοιάρχου.
Το 1919-20, έλαβε μέρος στις ναυτικές επιχειρήσεις της Μικρασιατικής Εκστρατείας ως διοικητής του αντιτορπιλικού Λέων, αλλά μετά τη νίκη της αντιβενιζελικής και φιλοβασιλικής Ηνωμένης Αντιπολιτεύσεως στις εκλογές της 1ης Νοέμβρη 1920 ετέθη σε διαθεσιμότητα. Μετά την ήττα στη Μικρά Ασία και την Επανάσταση της 11ης Σεπτεμβρίου 1922, στην οποία συμμετείχε ενεργά στην Αθήνα, ανακλήθηκε στην ενεργό υπηρεσία ως πλοίαρχος του θωρηκτού Κιλκίς, και κατόπιν ως στρατιωτικός διοικητής της νήσου Σάμου (1922-23). Στις 20 Δεκεμβρίου 1923 προήχθη σε Πλοίαρχο και ανέλαβε ακολούθως τη διοίκηση της Μοίρας Γυμνασίων του Πολεμικού Ναυτικού τη χρονιά 1923–24, και το 1924 έγινε διοικητής της Σχολής Ναυτικών Δοκίμων. Κατά τη διάρκεια της αποκαλούμενης Απεργίας του Ναυτικού τον Ιούνιο του 1924, αποσύρθηκε από το στράτευμα οικειοθελώς, αλλά η απόφασή του αυτή ανακλήθηκε στις 21 Αυγούστου του ιδίου έτους.
Το 1926 ήταν πλοίαρχος του θωρηκτού Λήμνος και κατόπιν Γενικός Δ/ντης του Υπουργείου Ναυτικών, αργότερα Αρχηγός του ΓΕΝ το 1926-27 (περίοδοι 07/07/1926-03/10/1926 και 01/12/1926-17/02/1927), διοικητής της Ανωτέρας Διοίκησης Υποβρυχίων (1927–28), ξανά Γενικός Δ/ντης του Υπουργείου Ναυτικών (1928–29), Διοικητής Στόλου (1929–31), Γενικός Διοικητής του Ναυστάθμου Σαλαμίνας (1931–32), και ξανά Αρχηγός ΓΕΝ το 1932–33 (10/12/1932-06/03/1933).
Στις 6 Μαρτίου 1933 έγινε μέλος της μεταβατικής στρατιωτικής κυβέρνησης υπό τον αντιστράτηγο Αλέξανδρο Οθωναίο, που κατέστειλε το κίνημα της 6ης Μαρτίου 1933. Διατήρησε τις θέσεις του Υπουργού Ναυτικών και του Υπουργού Αεροπορίας το διάστημα 6-9 Μαρτίου 1933. Μετά την αποτυχία του κινήματος του Πλαστήρα, ετέθη σε διαθεσιμότητα στις 11 Μαρτίου από την κυβέρνηση Τσαλδάρη, λόγω της συμμετοχής του σε αυτό. Στις 12 Σεπτέμβρη ετέθη σε άδεια επ΄ αόριστον, για ν΄ αποσυρθεί οριστικά στις 5 Φεβρουαρίου 1934 με το βαθμό του Αρχιπλοιάρχου εν αποστρατεία. Την ίδια χρονιά υπήρξε ένα απο τα ιδρυτικά μέλη του Ναυτικού Ομίλου Ελλάδος.
Το 1935 πήρε μέρος στο Κίνημα της 1ης Μαρτίου. Πρωταγωνίστησε δε στην κατάληψη του Στόλου στη διάρκεια εκείνων των γεγονότων, και μετά την αποτυχία του κινήματος κατέφυγε στη Νάπολη. Δικάστηκε ερήμην και καταδικάστηκε σε θάνατο και στέρηση του βαθμού του, αλλά τον Ιούνιο του 1936 τού εδόθη χάρη και αποκαταστάθηκε στο βαθμό του.
Τον Απρίλιο 1943, μεσούσης της Κατοχής, κατέφυγε στη Μέση Ανατολή, όπου στις 17 Απριλίου εντάχθηκε στην εξόριστη ελληνική κυβέρνηση. Ανακλήθηκε στην ενεργό υπηρεσία, υπηρέτησε ως Γενικός Επιθεωρητής του Πολεμικού Ναυτικού (1943–45), προαχθείς σε Υποναύαρχο στις 17 Σεπτεμβρίου 1943 και Αντιναύαρχο στις 2 Νοεμβρίου 1943. Τον Απρίλιο του 1944 υπηρέτησε ως Υπουργός Εσωτερικών, Παιδείας, και Υφυπουργός Εμπορικής Ναυτιλίας στη μικρής διάρκειας εξόριστη κυβέρνηση του Σοφοκλή Βενιζέλου.
Αποσύρθηκε ξανά τον Αύγουστο του 1945 ως Αντιναύαρχος ε.α., αλλά ανακλήθηκε στο διάστημα μεταξύ 30/10/1946 και 1/7/1947 οπότε και υπηρέτησε ως μέλος της επιτροπής επιλογής του προσωπικού για το μειωμένης σύνθεσης πολεμικό ναυτικό της ειρηνικής περιόδου. Τον Ιανουάριο του 1948 τού απονεμήθηκε ο Πολεμικός Σταυρός για το ρόλο του στο Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Απεβίωσε στο Μαρούσι στις 7 Δεκεμβρίου 1960 σε ηλικία 78 ετών.
Προτομές του Δεμέστιχα έχουν ανεγερθεί στα Γιαννιτσά, και το χωριό καταγωγής της οικογένειάς του, τον Κότρωνα Μάνης. Ο Δεμέστιχας αποτελεί κύριο χαρακτήρα στο μυθιστόρημα της Πηνελόπης Δέλτα Στα μυστικά του βάλτου του 1937, το οποίο πραγματεύεται το Μακεδονικό Αγώνα στην περιοχή των Γιαννιτσών.
Βιβλιογραφία
Εγκυκλοπαίδεια Παιδεία, τ. 7, εκδ. Μαλλιάρης–Παιδεία, 2006.
Μακεδονία, Απεβίωσε ο ε.α. ναύαρχος Ι. Δεμέστιχας, 8/12/1960, σελ.7.
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
