Ο Ηλίας Λάγιος (Άρτα, 5 Ιουλίου 1958 - Αθήνα, 5 Οκτωβρίου 2005) ήταν Έλληνας ποιητής.

Γεννήθηκε στην Άρτα και μεγάλωσε στο Ναύπλιο. Σπούδασε στη Φαρμακευτική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Έζησε στην Αθήνα και ασχολήθηκε με την επιμέλεια εκδόσεων, ενώ συνεργάστηκε με λογοτεχνικά περιοδικά και εφημερίδες, μεταξύ των οποίων η Νέα Εστία και η Αυγή. Μαζί με το Γιώργο Κοροπούλη εξέδωσε το λογοτεχνικό περιοδικό Ωλήν. Μετέφρασε ποιήματα του Saint-John Perse κ.ά.

Έργο

Ο Λάγιος εκμεταλλεύτηκε στην ποίησή του τόσο τον έμμετρο όσο και τον ελεύθερο στίχο, επιτυγχάνοντας την ανανέωση της σύγχρονης ελληνικής ποίησης και παρουσιάζοντας ένα έργο που εκτείνεται από κοινωνικά ζητήματα -την κληρονομιά του Εμφυλίου, το πολιτικό τοπίο της μεταπολίτευσης, τη μετανάστευση- έως το πρόβλημα του θανάτου και της σιωπής του Θεού. Μελετητής και δεξιοτέχνης της ελληνικής γλώσσας, άντλησε το υλικό του από παλαιότερα και νεότερα στρώματά της, ενεργοποιώντας ένα πλούσιο λυρικό ιδίωμα, στο οποίο δεσπόζει η τραγική αίσθηση της πραγματικότητας και ο ανθρώπινος σπαραγμός. Ενίοτε η γραφή του διαπνέεται από έναν καρυωτακικής προέλευσης αυτοσαρκασμό, που συχνά αγγίζει τους τόνους ενός προσωπικού εφιάλτη, ενώ άλλες φορές αναχωνεύει τον υψηλό τόνο του σικελιανικού λυρισμού. Ωστόσο, ο στίχος του δεν εκπίπτει στην αισθηματολογία ή τη ρητορεία, αλλά διασώζεται λόγω του λυρικού του οράματος.

Ιδιαίτερα επιτυχημένες στιγμές της ποιητικής του θεωρήθηκαν η σύνθεση Έρημη γη, μία παρωδία της Έρημης Xώρας του Τ.Σ. Έλιοτ, η οποία μεταγράφει, κατά το ελιοτικό υπόδειγμα, την ιστορία του ελληνικού Εμφυλίου, οι συλλογές Μουζικούλες, Πράξη υποταγής και Φεβρουάριος 2001, στις οποίες βρίσκονται μερικά από τα πιο ισχυρά λυρικά ποιήματα του Λάγιου, και ο Άνθρωπος από τη Γαλιλαία, μία ποιητική σύνθεση που μεταπλάθει βασικά επεισόδια από τη ζωή του Ιησού, τονίζοντας την ανθρώπινη πλευρά του και αναδεικνύοντας το δράμα του ανθρώπου που αναζητεί την πίστη.

Το έργο του Λάγιου εκτιμήθηκε από σύγχρονους κριτικούς και ποιητές και μελετήθηκε συνολικά μετά τον θάνατό του από πλήθος κριτικών κειμένων και αφιερωμάτων λογοτεχνικών περιοδικών (Αντί, Manifesto, Νέο επίπεδο, Poeticanet, σοδειά, e-poema). Κριτικοί όπως ο Αλέξανδρος Αργυρίου, ο Γιάννης Δάλλας, ο Νάσος Βαγενάς, η Φραγκίσκη Αμπατζοπούλου, ο Ευγένιος Αρανίτσης και ο Ευριπίδης Γαραντούδης τόνισαν την ποιητική ιδιοφυΐα και την ιδιαίτερη προσφορά της γραφής του Λάγιου στο σύγχρονο ποιητικό τοπίο. Επιφυλάξεις για τον ριζοσπαστικό χαρακτήρα του έργου του οδήγησαν σε ενδιαφέρουσες συζητήσεις μεταξύ κριτικών, μέσα από τις οποίες η ποίηση του Λάγιου τοποθετήθηκε στο επίκεντρο των σύγχρονων κριτικών και λογοτεχνικών αναζητήσεων. Μεταξύ άλλων, καταλογίστηκε στον Λάγιο η πληθωρική χρήση παλαιότερων γλωσσικών τύπων, στην οποία οφείλεται η εντύπωση της εκφραστικής εκζήτησης. Ορισμένοι κριτικοί αναγνώρισαν στο έργο του μία ισχυρή έκφανση του μεταμοντερνισμού στον ελληνικό χώρο λόγω της παρωδιακής ενίοτε αντιμετώπισης της ποιητικής παράδοσης. Χαρακτηριστική υπήρξε τέλος η απήχηση του Λάγιου σε νέους ποιητές.

Στο δοκιμιακό και εκδοτικό έργο του Λάγιου οφείλεται η νέα αποτίμηση του Παλαμά ως λυρικού ποιητή, με την έκδοση της ανθολογίας Κ' έχω από σας μια δόξα να ζητήσω [1]. Στα σημαντικά κείμενά του ανήκουν δοκίμια για τον Σολωμό (Νέα Εστία, Δεκέμβριος 1998), τον Γρυπάρη (εισαγωγή στο Σκαραβαίοι και τερρακόττες, Ίνδικτος, 2002) και τον Σικελιανό (ανακοίνωση σε συμπόσιο της Εταιρείας Σπουδών Μωραϊτη, αδημοσίευτο).

Η Ιστορία της λαίδης Οθέλλος ανέβηκε στο θέατρο από την Όλια Λαζαρίδου, η ποιητική σύνθεση Η αρπαγή της κούτας παρουσιάστηκε επί σκηνής το καλοκαίρι του 2006 από το Φεστιβάλ Αθηνών, ενώ σε εκδήλωση της Στοάς του Βιβλίου ο ηθοποιός Δημήτρης Καταλειφός διάβασε ποιήματα από το τελευταίο βιβλίο του Λάγιου, τον Άνθρωπο από τη Γαλιλαία.

Έργα

Πρόοδοι εν προόδω (Ωλήν, 1981, ως Αλέξης Φωκάς)
Ασκήσεις Ι-ΙΧ (Ωλήν, 1984, ως Αλέξης Φωκάς)
Το κατά Αλέξιον και Μαρίαν (Βιβλιοπωλείον της Εστίας, 1990)
Συνεστίασις (1991)
Τριώδιο (Άγρα, 1991, με τους Διονύση Καψάλη και Γιώργο Κοροπούλη)
Η ιστορία της Λαίδης Οθέλλος (Βιβλιοπωλείον της Εστίας, 1992)
Το βιβλίο της Μαριάννας (Ίκαρος, 1993)
Ανθοδέσμη (Άγρα, 1993, με τους Μιχάλη Γκανά, Διονύση Καψάλη και Γιώργο Κοροπούλη)
Ο Μικρός Ήρως: το σκετσάκι (Αντί, 1996)
Η έρημη γη (Ερατώ, 1996)
Περί ζώου (Παρουσία, 1996)
Μουζικούλες (Ερατώ, 1997)
Το εικοσιτετράωρο της Δηούς (Καστανιώτης, 1998)
Θεατρολογία (Καστανιώτης, 1998)
Της γυναικογυναίκας (Ερατώ, 1998)
Πράξη υποταγής (Ερατώ, 2000)
Φεβρουάριος 2001 (Ερατώ, 2002)
Η αρπαγή της κούτας (Ερατώ, 2003)
Ο άνθρωπος από τη Γαλιλαία (Ερατώ, 2004)

Μεταφράσεις

Richard Burns, Μαύρο φως (Τυπωθήτω, 2005)

Επιμέλεια

Κωστής Παλαμάς, Κ' έχω από σας μια δόξα να ζητήσω (Ερμής, 2001 - πρόλογος και ανθολόγηση: Ηλίας Λάγιος)
Στέλιος Ανεμοδουράς, Ο μικρός ήρως (Κατάρτι, 2001)
Robert E. Howard, Κόναν ο βάρβαρος (Κατάρτι, 2001)
Ιωάννης Ν. Γρυπάρης, Σκαραβαίοι και τερρακόττες (Ίνδικτος, 2002)
Johnston McCulley, Το σημάδι του Ζορρό (Κατάρτι, 2003)
Edgar Rice Burroughs, Ο Ταρζάν στο κέντρο της γης (Κατάρτι, 2003)
Κωστής Παλαμάς, Η ασάλευτη ζωή (Ιδεόγραμμα, 2004)

Παραπομπές

↑ Κώστας Κουτσουρέλης, Καθημερινή, 24. 2. 2002

Πηγές

Εργογραφία του Ηλία Λάγιου από το Εθνικό Κέντρο Βιβλίου
αφιέρωμα του ηλεκτρονικού περιοδικού poeticanet, όπου ανθολογούνται δοκίμια για τον Ηλία Λάγιο.