.
Ο Γιώργος Ιωάννου (1927 – 16 Φεβρουαρίου 1985) ήταν ένας από τους σημαντικότερους Έλληνες λογοτέχνες της μεταπολεμικής γενιάς.
Η ζωή του
Ο Γιώργος Σορολόπης (όπως ήταν το πραγματικό του Γιώργου Ιωάννου) γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1927. Σπούδασε στο τμήμα Ιστορίας-Αρχαιολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής Θεσσαλονίκης και για ένα διάστημα υπηρέτησε ως βοηθός στην έδρα της Αρχαίας ιστορίας στο Πανεπιστήμιο της πόλης. Εργάστηκε ως φιλόλογος αρχικά σε ιδιωτικά σχολεία στην Αθήνα και σε άλλα μέρη της Ελλάδας και στη συνέχεια σε δημόσια σχολεία σε διάφορες περιοχές της χώρας. Από το 1962 και για δύο χρόνια δίδαξε στο ελληνικό γυμνάσιο στη Βεγγάζη της Λιβύης. Το 1974 ορίστηκε μέλος της Επιτροπής για τη συγκρότηση ανθολογίου κειμένων λογοτεχνίας για το Δημοτικό σχολείο, καθώς και για την ανανέωση των Νεοελληνικών Αναγνωσμάτων του Γυμνασίου. Πέθανε στα 58 του χρόνια.
Το έργο του
Το 1954 εξέδωσε την πρώτη ποιητική του συλλογή Ηλιοτρόπια και εννιά χρόνια αργότερα ακολούθησε η συλλογή Τα χίλια δέντρα. Στράφηκε οριστικά στην πεζογραφία το 1964, με μια συλλογή 22 πεζογραφημάτων με τίτλο Για ένα φιλότιμο.
Ασχολήθηκε ιδιαίτερα με την παράδοση και κατέγραψε και εξέδωσε δημοτικά τραγούδια, παραμύθια και έργα του Θεάτρου Σκιών. Σχετικά με την νεοελληνική παράδοση δημοσίευσε τις εξής εργασίες:
Τα δημοτικά μας τραγούδια (1966)
Μαγικά παραμύθια του ελληνικού λαού (1966)
Παραλογές (1970)
Καραγκιόζης (1971–1972, Τόμοι 3)
Παραμύθια του λαού μας (1973)
Ασχολήθηκε επίσης με το θέατρο. Το 1981 εξέδωσε ένα θεατρικό έργο για παιδιά, Το αυγό της κότας. Μετά το θάνατό του εκδόθηκε το παιδικό ανάγνωσμά του Ο Πίκος και η Πίκα.
Επίσης μετέφρασε και σχολίασε:
Ευριπίδη, Ιφιγένεια εν Ταύροις (1969)
XII βιβλίο της Παλατινής Ανθολογίας που έχει τίτλο: «Στράτωνος Μούσα Παιδική» (1980)
Γερμανία (ιστορικό δοκίμιο του Τάκιτου) (1981)
Ακόμη επιμελήθηκε την έκδοση του Ημερολογίου του Φ.Σ. Δραγούμη (1984) με εισαγωγή, επιμέλεια και σχόλια δικά του.
Κύρια λογοτεχνική ενασχόληση όμως του Ιωάννου υπήρξε η πεζογραφία, όπου καθιέρωσε ένα εντελώς προσωπικό ύφος και τρόπο γραφής, από το οποίο επηρεάστηκαν αρκετοί μεταγενέστεροι συγγραφείς. Τα κυριότερα πεζά του που εκδόθηκαν μέχρι τον θάνατό του είναι:
Η Σαρκοφάγος, συλλογή πεζών με 29 κείμενα (1971)
Η μόνη κληρονομιά, συλλογή πεζών με 17 κείμενα (1974)
To δικό μας αίμα, (Πρώτο Κρατικό Βραβείο Πεζογραφίας 1978) (1978)
Επιτάφιος Θρήνος (1980)
Ομόνοια (1980)
Κοιτάσματα (1981)
Πολλαπλά κατάγματα (1981)
Εφήβων και μη (1982)
Εύφλεκτη χώρα (1982)
Καταπακτή (1982)
Η πρωτεύουσα των προσφύγων (1984)
Ο της φύσεως έρως (1986)
Επίσης στίχοι του μελοποιημένοι κυκλοφόρησαν σε δίσκο,με τον τίτλο,Κέντρο διερχομένων, σε μουσική, ενορχήστρωση Νίκου Μαμαγκάκη. Τραγουδούν: Δημήτρης Ψαριανός, Δημήτρης Κοντογιάννης και Ελευθερία Αρβανιτάκη, LYRA 1982
Στοιχεία τεχνικής του έργου του
Στοιχεία τεχνικής που χαρακτηρίζουν το έργο του Ιωάννου είναι η μονομερής αφήγηση, η τεχνική του διασπασμένου θέματος και η σύνθεση του χρόνου. Η μονομερής ή μονοεστιακή αφήγηση είναι μια μορφή αφήγησης, στην οποία τα πάντα μας δίνονται από την οπτική γωνία ενός μόνο προσώπου, το οποίο άλλοτε μετέχει σε αυτά που εξιστορούνται και άλλοτε είναι θεατής και τα αφηγείται. Η αφηγηματική αυτή μορφή δεν γίνεται απαραίτητα σε πρώτο πρόσωπο, αν και είναι το συνηθέστερο. Π.χ. και μολονότι σε όλα πεζά του Ιωάννου ακολουθείται η μονομερής αφήγηση, άλλα είναι γραμμένα σε πρώτο, άλλα σε δεύτερο και άλλα σε τρίτο πρόσωπο.
Στην τεχνική του διασπασμένου θέματος, τα γεγονότα είναι ψηφίδες που συνθέτουν το αφήγημα ενώ ταυτόχρονα παρεμβάλλονται σκέψεις και συναισθήματα του συγγραφέα. Δεν υπάρχει δηλαδή η κλασική μορφή διηγήματος με αρχή, μέση και τέλος.
Η σύνθεση του χρόνου αποτελεί το τρίτο τεχνικό γνώρισμα των πεζών του Ιωάννου. Σύμφωνα με αυτό, η αφήγηση μπορεί να ξεκινά από το παρόν ή το παρελθόν, αλλά δεν προχωρεί γραμμικά προς μεταγενέστερες στιγμές, αφού η μετάβαση από το παρόν στο παρελθόν και αντίστροφα είναι συνεχής.
Επίσης σημαντικό ρόλο στο έργο του Ιωάννου παίζουν οι εμπειρίες του από τα μέρη όπου έζησε στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, και το κοινωνικό του περιβάλλον (η οικογένεια, οι φτωχογειτονιές, οι φίλοι, οι άνθρωποι που γνώρισε, κλπ.). Ιδιαίτερο ρόλο παίζει η γενέτειρά του, η οποία δίνεται όχι μόνο ως ένας συγκεκριμένος χώρος με τα μνημεία, τις γειτονιές, τους δρόμους, τους πρόσφυγες και την πολυπολιτισμικότητά της, αλλά και ως χώρος στον οποίο έζησε τα παιδικά και νεανικά του χρόνια. Για τη βιωματικότητα στο έργο του, ο Ιωάννου είπε:[1]
«Λέγοντας λοιπόν βιωματική, εννοώ τη λογοτεχνία εκείνη που αντλείται από προσωπικά βιώματα του συγγραφέα [...]. Τα βιώματα πάλι δεν είναι μονάχα εκείνα που προέρχονται από την εμπειρία, αλλά και οι φαντασιώσεις και οι ισχυρές πνευματικές καταστάσεις που έχει ζήσει ο άνθρωπος [...]. Ανακουφίζομαι γράφοντας σε πρώτο πρόσωπο. Είναι για μένα κάτι σαν ψυχολογική ανάγκη. Ωστόσο τα περισσότερα από αυτά που γράφω δεν είναι βιογραφικά και δεν συνέβησαν ακριβώς έτσι, όπως μεταφέρονται στο χαρτί. Άλλωστε, στα πεζογραφήματά μου υποδύομαι και πολλά πρόσωπα που θα ήθελα να είμαι.»
Μεταφράσεις του έργου του στα ισπανικά
El sarcófago, trad. R.Bermejo- E.Ibáñez- A.López, Valladolid, Servicio de Publicaciones de la Universidad de Valladolid, 1998.
López Jimeno A., “Un relato de Yorgos Ioanu (1927-1985): +13-12-43, de la colección Por amor propio (Για ενα φιλοτιμο, 1964)” Fortunatae 9, 1997, 41-57.
López Jimeno A., “Los judíos sefarditas de Tesalónica en los relatos de Yorgos Ioanu (1927-1985): Las tumbas judías, Las Incantadas y La cama", Hermeneus 4, 2001.
Υποσημειώσεις
↑ Συνέντευξη στη Μ. Θερμού, εφ. Η Καθημερινή, 24/7/1977 (αντιγραφή από το περιοδικό Ο παρατηρητής, τεύχος 8, σελ. 62).
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
Β. Αγγελικόπουλος, «Γιώργος Ιωάννου — Ενας συγγραφέας με "Το δικό μας αίμα"», Η Καθημερινή, 13/2/2005
Γιώργος Ιωάννου (1927-1985) των Κ. Ολυμπίου και Κ. Χρίστη
Γραπτά του Γ. Ιωάννου στα Κείμενα του Νίκου Σαραντάκου
Βιογραφικό και βιβλιογραφία του Γιώργου Ιωάννου στη Βιβλιονέτ
Α.Κ. Πετρίδης, "H Θεσσαλονίκη του Γιώργου Ιωάννου (1927-1985): (α) 'Στου Κεμάλ το Σπίτι' [1]", ιστολόγιο Λωτοφάγοι [2]
Α.Κ. Πετρίδης, "H Θεσσαλονίκη του Γιώργου Ιωάννου (1927-1985): (β) 'Το Κρεβάτι [3]",ιστολόγιο Λωτοφάγοι [4]
Α.Κ. Πετρίδης, "H Θεσσαλονίκη του Γιώργου Ιωάννου (1927-1985): (γ) 'Τα Εβραίικα Μνήματα [5]",ιστολόγιο Λωτοφάγοι [6]
Ζηβανού, Αναστασία Μαργαρίτη, «Η Θεσσαλονίκη της κατοχής και του εμφυλίου μέσα από τα μάτια της Λούλας Αναγνωστάκη και του Γιώργου Ιωάννου », Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Σχολή Καλών Τεχνών, Τμήμα Θεάτρου, 2009[7]
Πηγή
Φιλόλογος, τριμηνιαία έκδοση του συλλόγου αποφοίτων της Φιλοσοφικής Σχολής Θεσσαλονίκης, Τεύχος 124 - Απρίλιος - Μάιος - Ιούνιος 2006
Επιπλέον βιβλιογραφία
Γιώργος Ιωάννου-αφιέρωμα Διαβάζω, τ/χ.452, (Ιούνιος 2004), σελ.70-115
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
