.
Ο Δημοσθένης Λιγδόπουλος (1898-1920) ήταν ηγετικό στέλεχος του ΣΕΚΕ, φοιτητής Μαθηματικών και διευθυντής της σοσιαλιστικής εφημερίδας Εργατικός Αγών.
Βιογραφικά στοιχεία
Ο Δημοσθένης Λιγδόπουλος γεννήθηκε στην Αθήνα το 1898. To 1916, γράφτηκε σαν φοιτητής μαθηματικών στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, αλλά παρά την αγάπη του προς τη συγκεκριμένη επιστήμη, το μυαλό του και την καρδιά του κέρδισαν το εργατικό κίνημα και η επανάσταση. Ο Λιγδόπουλος έμενε στην Πλάκα, κοντά στο μνημείο του Λυσικράτη, μαζί με τη χήρα μητέρα του και τις δύο αδελφές του. Μίλαγε γαλλικά και μάθαινε γερμανικά. Ήταν ένας νέος όλο ενθουσιασμό που ασπάστηκε την κομμουνιστική ιδεολογία εμπνεόμενος από την Οχτωβριανή επανάσταση[1].
Τo 1916 ο Λιγδόπουλος μαζί με τους συμφοιτητές και φίλους του, Σπύρο Κουμιώτη, Φραγκίσκο Τζουλάτη και τους αδελφούς Δούμα, ίδρυσαν τη "Σοσιαλιστική Νεολαία Αθήνας", που συγκέντρωσε στις τάξεις της πολλούς νέους, ιδιαίτερα μετά το ξέσπασμα της Οχτωβριανής επανάστασης, στα τέλη του 1917[2].
Η "Σοσιαλιστική Νεολαία Αθήνας" θα εκδώσει το 1917 τη γνωστή μπροσούρα του Κροπότκιν "Προς τους νέους", και οι ηγέτες της Λιγδόπουλος, Δούμας, Κουμιώτης, Αργυρίου και Κατσώνης θα συλληφθούν και θα καταδικαστούν από στρατοδικείο σε τέσσερα χρόνια φυλάκισης. Στη συνέχεια, θα οδηγηθούν στις φυλακές του Ρεθύμνου, αλλά σύντομα θα αποφυλακισθούν με χάρη που θα τους δώσει η κυβέρνηση Βενιζέλου, ύστερα από τη διεθνή κατακραυγή που θα ξεσηκώσει το θέμα[3].
Η ίδρυση του ΣΕΚΕ
Ο Λιγδόπουλος και οι σύντροφοί του της Σοσιαλιστικής Νεολαίας Αθήνας θα πρωταγωνιστήσουν στις εργασίες του ιδρυτικού συνεδρίου του ΣΕΚΕ (Σοσιαλιστικό Εργατικό Κόμμα Ελλάδας), το μετέπειτα ΚΚΕ, που θα γίνουν στον Πειραιά στις 17-23 Νοέμβρη του 1918. Θα αποτελέσουν την αριστερή ιδεολογική και πολιτική τάση του συνεδρίου[4] μαζί με τον Νίκο Δημητράτο, που θα εκλεγεί γραμματέας της Κεντρικής Επιτροπής του ΣΕΚΕ.
Μετά από έντονες ιδεολογικές αντιπαραθέσεις με τη δεξιά πτέρυγα θα επιβάλλουν τις απόψεις τους και το νεαρό κόμμα θα αποκτήσει επαναστατικό προσανατολισμό από την ίδρυσή του. Θα αποδεχθεί τη μαρξιστική θεωρία για την πάλη των τάξεων και θα διακηρύξει περήφανα ότι μάχεται "δια την ανατροπήν της διεθνούς κεφαλαιοκρατίας και τον θρίαμβον του διεθνούς σοσιαλισμού".
Το συνέδριο θα εκλέξει το Δ. Λιγδόπουλο μέλος της ΚΕ του κόμματος και διευθυντή του κομματικού δημοσιογραφικού οργάνου, της εφημερίδας "Εργατικός Αγών".
Πρωταγωνιστής στον αγώνα για την ένταξη στην Κομμουνιστική Διεθνή
Στην πρώτη Σύνοδο του Εθνικού Συμβουλίου του ΣΕΚΕ (Μάης 1919) λήφθηκε απόφαση για αποχώρηση του κόμματος από τη Β' Διεθνή και προπαρασκευή του εδάφους, έτσι ώστε να γίνει δυνατή η προσχώρησή του στην Γ' ή Κομμουνιστική Διεθνή (ΚΔ). Η απόφαση ήταν αποτέλεσμα έντονης αντιπαράθεσης ανάμεσα σε δύο πτέρυγες. Η αριστερή με επικεφαλής τους Δ. Λιγδόπουλο, Ν. Δημητράτο και Μ. Σιδέρη υποστήριξαν την ένταξη στην ΚΔ σε αντίθεση με την άποψη της δεξιάς των Αβραάμ Μπεναρόγια και Αριστοτέλη Σίδερη. Ένα παράπλευρο όμως αποτέλεσμα της αντιπαράθεσης αυτής ήταν η παραίτηση του Δ. Λιγδόπουλου και των συντρόφων του από την ΚΕ για λόγους ευθιξίας, παρ' όλο που είχαν πετύχει να περάσουν την άποψή τους. Θα επανέλθουν, όμως, στην ηγεσία του κόμμαος με απόφαση της Δεύτερης Συνόδου του Εθνικού Συμβουλίου του ΣΕΚΕ το Νοέμβρη του 1919.
Το Γενάρη του 1920, ο Δ. Λιγδόπουλος θα εκπροσωπήσει το ΣΕΚΕ στη συνδιάσκεψη των Βαλκανικών Κομμουνιστικών και Σοσιαλιστικών Κομμάτων στη Σόφια, όπου θα ιδρυθεί η Βαλκανική Κομμουνιστική Ομοσπονδία (ΒΚΟ). Στη συνέχεια στάλθηκε ως εκπρόσωπος του κόμματος στη Μόσχα για να συμμετάσχει στις εργασίες του Β' Συνεδρίου της ΚΔ και να εντάξει το ΣΕΚΕ στις τάξεις της. Για την αποστολή αυτή επιλέχθηκε ο Λιγδόπουλος γιατί μιλούσε γαλλικά και ήταν ένθερμος υποστηρικτής της ένταξης στην ΚΔ.
Το καλοκαίρι του 1920 ο Λιγδόπουλος πήγε στη Μόσχα μέσω Κωνσταντινούπολης. Η είσοδος στη Ρωσία εκείνη την εποχή δεν ήταν εύκολη υπόθεση γιατί ο εμφύλιος πόλεμος στην αχανή χώρα βρισκόταν σε εξέλιξη. Στην περιοχή της Μαύρης Θάλασσας, στα νότια της χώρας, οι μπολσεβίκοι είχαν να αντιμετωπίσουν τον αντεπαναστάτη τσαρικό στρατηγό Ντενίκιν που βρισκόταν εκεί με ισχυρές δυνάμεις. Επίσης η Ρωσία ήταν απομονωμένη πολιτικά, διπλωματικά και τελωνειακά από όλες τις υπόλοιπες χώρες. Έτσι ο Λιγδόπουλος θα συναντηθεί με σοβιετικούς πράκτορες στην Κωνσταντινούπολη και αυτοί μέσω του Νοβοροσίσκ θα τον προωθήσουν στη Μόσχα. Εκεί ο Λιγδόπουλος παρακολούθησε το Β' συνέδριο της Κομμουνιστικής Διεθνούς και έκανε τις διαπραγματεύσεις για την ένταξη του ΣΕΚΕ στις γραμμές της. Η ΚΔ δέχθηκε κατ' αρχήν το ΣΕΚΕ στον οργανισμό της και όρισε αντιπρόσωπό της για την Ελλάδα και τα Βαλκάνια τον Ελληνορώσο Ωρίωνα Αλεξάκη (1899-1920). Έδωσε χρηματική ενίσχυση στο ΣΕΚΕ και έντυπο προπαγανδιστικό υλικό και έστειλε τον Αλεξάκη στην Ελλάδα για την υπογραφή και επισημοποίηση της ένταξης.
Ο άδικος χαμός του Δ. Λιγδόπουλου
Έτσι μετά τη λήξη των εργασιών του Συνεδρίου και των διαπραγματεύσεων για την ένταξη, ο Λιγδόπουλος μαζί με τον Αλεξάκη στα τέλη του Οκτώβρη του 1920 θα φτάσουν στην Οδησσό και θα επιβιβαστούν σε καράβι για να επιστρέψουν στην Ελλάδα.
Όμως το ταξίδι εκείνο είχε τραγικό τέλος. Οι δύο κομμουνιστές ηγέτες, Λιγδόπουλος και Αλεξάκης, δολοφονήθηκαν κατά τη διάρκεια του ταξιδιού στη Μαύρη Θάλασσα από Τουρκολαζούς λαθρεμπόρους και τα πτώματά τους πετάχτηκαν κοντά στις βουλγαρικές ακτές[5]. Ακριβής ημερομηνία θανάτου τους δεν υπάρχει παρ' όλο που κατά καιρούς έχουν γραφεί διάφορες (21 ή 25 ή 27 Οκτωβρίου 1920). Το βέβαιο είναι πως δολοφονήθηκαν μέσα στο τρίτο δεκαήμερο Οκτωβρίου του 1920. Η είδηση του θανάτου τους σκόρπισε τη θλίψη στους συντρόφους τους στην Ελλάδα.
Γράφτηκε, επίσης, ότι κίνητρο για τη δολοφονία τους ήταν η ληστεία[6], ή ότι επρόκειτο για δολοφονία που σχεδίασαν και εκτέλεσαν πράκτορες της Αντάντ[7]. Κανείς δεν μπορεί να ξέρει με βεβαιότητα. Το βέβαιο είναι πως ο Λιγδόπουλος και ο σύντροφός του Αλεξάκης χάθηκαν πολύ πρόωρα, ενώ βρίσκονταν σε αποστολή της ΚΔ και εκτελούσαν το επαναστατικό τους καθήκον. Οι δύο νέοι κομμουνιστές ήταν οι πρώτοι που μπήκαν στο πάνθεον των ηρώων του ΣΕΚΕ-ΚΚΕ.
Πηγές
1. Δοκίμιο Ιστορίας του ΚΚΕ, Α' τόμος 1919-1949, εκδόσεις Σύγχρονη Εποχή, Αθήνα 2012
2. Λέανδρος Μπόλαρης, ΣΕΚΕ : Οι ρίζες της επαναστατικής αριστεράς στην Ελλάδα, εκδόσεις Μαρξιστικό Βιβλιοπωλείο, Αθήνα 2008
3. Κώστα Παρορίτη: "Δημοσθένης Λιγδόπουλος", ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ 10/1921.
4. Γιάννης Κορδάτος: "Ιστορία του Ελληνικού Εργατικού Κινήματος", εκδόσεις Μπουκουμάνη, Αθήνα 1972
5. Γιάννης Κορδάτος: "Μεγάλη Ιστορία της Ελλάδας" εκδόσεις 20ός Αιώνας, τόμος 13ος
6. Λεβ Γκούρβιτς: "Ωρίων Αλεξάκης", εκδόσεις Σύγχρονη Εποχή, Αθήνα 1982
7. Χρήστος Ν. Τσιντζιλώνης: "ΟΚΝΕ 1922-1943", εκδόσεις Σύγχρονη Εποχή, Αθήνα 1989
Παραπομπές
↑ ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ, Τεύχος 2, Φλεβάρης 1921
↑ Γ. Κορδάτος, "Ιστορία του Ελληνικού Εργατικού Κινήματος", Εκδ. Μπουκουμάνη σελ. 272
↑ Γ. Λεονταρίτη: "Το ελληνικό σοσιαλιστικό κίνημα κατά τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο", εκδόσεις Εξάντας, σελ. 246
↑ Δοκίμιο Ιστορίας του ΚΚΕ 1918-1949, εκδ. Σύγχρονη Εποχή, 2012, σελ.101-105
↑ ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ, Τεύχος 2, Φλεβάρης 1921
↑ Δημ. Γ. Κούσουλας : "Επανάστασις και Ήττα", Εκδόσεις Ιω. Καμπανά, Αθήναι 1971 σελ.13-15
↑ Ελευθέριος Σταυρίδης : "Τα παρασκήνια του ΚΚΕ", Αθήνα 1953, σελ.18-21
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
