Ο Δημήτρης Τριποδάκης (Αθήνα, 1907–1988, Αθήνα), ήταν Έλληνας αρχιτέκτονας και μια από τις σημαντικές προσωπικότητες - παρουσίες του 20ου αιώνα στα αρχιτεκτονικά πράγματα της χώρας, κυρίως από το 1932 ως τα τέλη της δεκαετίας του 1970.
Βιογραφία
Ο Δημήτρης Τριποδάκης γεννήθηκε στην Αθήνα το 1907. Ο πατέρας του, Εμμανουήλ Τριποδάκης, κρητικής καταγωγής, ήταν στρατιωτικός, καθηγητής της Σχολής Ευελπίδων και πολιτικός, ο οποίος συμπορεύτηκε με τον Ελευθέριο Βενιζέλο. Ήταν ένας από τους σαράντα αξιωματικούς του Στρατιωτικού Συνδέσμου που έφεραν τον Κρητικό ηγέτη των Φιλελεύθερων στην εξουσία με το Κίνημα του 1909 στο Γουδί και ο οποίος το 1916, τον ακολούθησε στο Κίνημα της Εθνικής Άμυνας της Θεσσαλονίκης. Γιος του Δημητρίου Τριποδάκη είναι ο επίσης αρχιτέκτονας, τακτικός καθηγητής του Αστικού & Αρχιτεκτονικού Σχεδιασμού, της Σχολής Αρχιτεκτόνων Μηχανικών του Πολυτεχνείου Κρήτης Αλέξανδρος-Ιωάννης Τριποδάκης (γεν. 1947)[1] και πρόεδρος του ΔΣ της Ελληνικής Αρχιτεκτονικής Εταιρείας (ΕΑΕ), από το 2017.[2] Ο Δ. Τριποδάκης πέθανε στην Αθήνα το 1988, σε ηλικία 81 ετών.
Σπουδές
Έχοντας λάβει "στερεή" παιδεία ως απόφοιτος της Βαρβακείου Προτύπου Σχολής, ο Δημήτρης Τριποδάκης θα σπουδάσει στη νεοσύστατη αρχιτεκτονική του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου (1922-1926), πρωτεύοντας στα δεύτερο και τρίτο έτη σπουδών του και κατακτώντας το έπαθλο σε διαγωνισμό αρχιτεκτονικής σύνθεσης, τον οποίο είχε προκηρύξει ο καθηγητής της κτιριολογίας Βασίλειος Κουρεμένος (1875-1957). Από τον Κουρεμένο και τον Αλέξανδρο Νικολούδη (1874-1944) ο νέος σπουδαστής θα μυηθεί στο πνεύμα και τις συνθετικές αρχές της παρισινής École des Beaux-arts. Κατά τα δύο τελευταία χρόνια των σπουδών του, εργάζεται στο αρχιτεκτονικό γραφείο του Παν. Ζήληλα. Το 1926 αναχωρεί για μετεκπαίδευση στη Γαλλία. Μαθητής του διαπρεπούς καθηγητή E. Pontremoli (1865–1956, Grand Prix de Rome, Membre de l'Institut) εισάγεται δεύτερος επί 534 υποψηφίων στην École des Beax Arts του Παρισιού από την οποία αποφοιτά το 1932. Κατά τη διάρκεια των σπουδών του στη φημισμένη και δύσκολη αυτή σχολή θα τύχει πολλών διακρίσεων: τέσσερα πρώτα (δεύτερα) μετάλλια, ένα τρίτο μετάλλιο, δεκατέσσερις εύφημες μνείες και αριστείο για τη διπλωματική του εργασία με θέμα το νέο μέγαρο της Τράπεζας της Ελλάδος. Παράλληλα με τις σπουδές του στο Παρίσι, ο Τριποδάκης θα αποκτήσει επαγγελματική εμπειρία στη σύνθεση και την εκτέλεση πολλών κτιριολογικών θεμάτων-πολυκατοικιών, εργατικών κατοικιών, επαύλεων, ξενοδοχείων κλπ. τουριστικών εγκαταστάσεων υγείας κ.α., εργαζόμενος σε γραφεία διακεκριμένων αρχιτεκτόνων: του καθηγητή Nicod (Grand Prix de Rome) για 14 μήνες, του αρχιτέκτονα-επιθεωρητή της πόλης των Παρισίων Leon Boucher για 13 μήνες, του ειδικευμένου στα νοσοκομειακά κτίρια αρχιτέκτονα H.J. Le Même για 11 μήνες, και για μικρά χρονικά διαστήματα ως συνεργάτης των αρχιτεκτονικών γραφείων Welsch, Plousey et Cassan, Gutton pere et fils, Utudjian, Hennequet Frères και Laborie.
Αρχιτεκτονικό έργο
H πολύπλευρη κατάρτισή του θα τον βοηθήσει να αναδειχθεί γρήγορα σε έναν από τους πρωταγωνιστές των αρχιτεκτονικών διαγωνισμών των δεκατιών του 1930, 1950 και 1960. Η πρώτη του επιτυχία είναι η διάκρισή του σε έναν από τους σημαντικότερους διαγωνισμούς του Μεσοπολέμου, του μεγάρου της Τράπεζας της Ελλάδος (1929), στον οποίο κέρδισε το Α' ex aequo έπαινο με συνεργάτη τον Κίμωνα Λάσκαρι (1905-1978). Για τη μελέτη του αυτή θα τιμηθεί το 1934 από την Ακαδημία Αθηνών με το Μπενάκειο Βραβείο.
Με την επάνοδό του στην Ελλάδα, αναλαμβάνει θέση συμβούλου της Τράπεζας της Ελλάδος (1932-1937) και συνεργάζεται με τους αρχιτέκτονες της Τράπεζας, Κωνσταντίνο Παπαδάκη (1899-1961), Νικόλαο Ζουμπουλίδη (1888-1969), Μιχάλη Κανάκη (1906-1990), Άλκη Τζελέπα (1885-1976) και Δημήτριο Καραντίνο-Φιλιππάκη (1890-1971) στην εκπόνηση της μελέτης και την επίβλεψη κατασκευής των κεντρικών γραφείων της Τράπεζας της Ελλάδος επί της λεωφόρου Πανεπιστημίου.[3][4] Από το 1932 διατηρεί δικό του αρχιτεκτονικό γραφείο και, εκτός από σύμβουλος της Τράπεζας της Ελλάδος, διατελεί προϊστάμενος της Τεχνικής Υπηρεσίας του Υπουργείου υγιεινής (1937-1938), διευθυντής Στεγάσεως του τμήματος Κρήτης του Υπουργείου Ανοικοδομήσεως (1945-1946) και τεχνικός σύμβουλος του Πανεπιστημίου Αθηνών (1976-1977).
Από τους παραγωγικότερους αρχιτέκτονες της γενιάς του, ο Δ. Τριποδάκης συνέβαλε με το ογκώδες και πολύπλευρο έργο του στον εκσυγχρονισμό της ελληνικής αρχιτεκτονικής του καιρού του. Διακρίθηκε στον αστικό σχεδιασμό και στα κτήρια γραφείων του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα. Τα περισσότερα από τα κτήρια αυτά πραγματοποιήθηκαν ύστερα από βράβευσή του σε αρχιτεκτονικούς διαγωνισμούς. Οι πενήντα διακρίσεις και τα είκοσι δύο πρώτα βραβεία που κέρδισε σε ανοικτούς και κλειστούς αρχιτεκτονικούς διαγωνισμούς της εποχής του ήταν μια πρωτόγνωρη επίδοση για τα ελληνικά δεδομένα. Από τις βραβευμένες του μελέτες ξεχωρίζουν οι ανεκτέλεστες προτάσεις του για τις διαρρυθμίσεις της περιοχής του Ζαππείου (1944), της πλατείας Σταδίου (1952), των πλατειών Ηρακλείου (1938) κ.ά. Στα γνωστότερα κτισμένα έργα της μεσοπολεμικής και μεταπολεμικής του σταδιοδρομίας συγκαταλέγονται το μέγαρο του Εμπορικού και Βιομηχανικού Επιμελητηρίου στον Πειραιά (1938-1939, σε συνεργασια με τους αρχιτέκτονες Κυπριανό Μπίρη και Μιχάλη Κανάκη), το Εθνικό εκπαιδευτήριο Αναβρύτων, τα Περίπτερα των Εθνών (1945) και της Βαριάς Βιομηχανίας (1955-1956) στη Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης, τα κτήρια γραφείων των εταιριών Λιπασμάτων (1949) και Τσιμέντου (1950), το κτήριο ΙΚΑ Δράμας (1951-1952), η Χαρτοβιομηχανία Λαδοπούλου (1952), ξενοδοχεία στη Μυτιλήνη και το Ηράκλειο, το κτίριο της έδρας του Ταχυδρομικού Ταμιευτηρίου (σήμερα χρηματοπιστωτικό ίδρυμα μέλος του Ομίλου της Eurobank) στην στοά Πεσμαζόγλου (1966-1970),[5][3] κ.ά., τα περισσότερα από τα οποία είχαν τιμηθεί με πρώτο βραβείο σε αντίστοιχους αρχιτεκτονικούς διαγωνισμούς.
Το αρχιτεκτονικό έργο του Δημήτρη Τριποδάκη, χαρακτηρίζεται από μετριοπαθή νεωτερικότητα και αισθητικό ορθολογισμό και αποτελεί δημιουργική προσαρμογή γαλλικών συνήθως προτύπων στα δεδομένα της μεσοπολεμικής και μεταπολεμικής Αθήνας. Στις καλύτερες στιγμές του ο αρχιτέκτων ικανοποίησε τις εκσυγχρονιστικές ανάγκες επενδυτών του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα στο κέντρο της πρωτεύουσας, παρέχοντάς τους «κτήρια γοήτρου» λειτουργικά, προσοδοφόρα και άρτια από κατασκευαστική και τεχνολογική άποψη. Το αρχείο του Δημητρίου Τριποδάκη στεγάζεται σήμερα στο Μουσείο Μπενάκη.[6]
Συμμετοχή σε φορείς - Ελληνική Αρχιτεκτονική Εταιρεία - βραβεύσεις
Ο Δημήτρης Τριποδάκης χρημάτισε αντιπρόεδρος του Συλλόγου Αρχιτεκτόνων (1944), μέλος του διοικητικού συμβουλίου της Ελληνικής Αρχτικεκτονικής Εταιρείας και από το 1971 ως το 1988 πρόεδρός της,[7] μέλος του Ελληνικού Τμήματος της Διεθνούς Ένωσης Αρχιτεκτόνων (UIA), γενικός γραμματέας της Διεθνούς Επιτροπής Αρχιτεκτόνων για το Ελληνικό Τμήμα (CPIA), αντεπιστέλλον μέλος του Κέντρου Υπογείων Πολεοδομικών Μελετών (Centre Urbain Souterrain), μέλος του Διεθνούς Ινστιτούτου Μεσογειακής Αρχιτεκτονικής, μέλος της Ελληνογερμανικής Ένωσης Ελλήνων Επιστημόνων, καθώς και μέλος της Διεθνούς Συλλόγου «Παρνασσός» (1980), πρόεδρος της Λέσχης Rotary Αθηνών (1972-1973)[8] και ειδικός σύμβουλος του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού. Τιμήθηκε, το 1934, με το Μπενάκειο Βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών, για τη αρχιτεκτονική μελέτη του μεγάρου της Τράπεζας της Ελλάδος. Το πλατύ κοινό του Τριποδάκη στον τεχνικό, επιχειρηματικό και επιστημονικό κόσμο τού επέτρεψε να κινείται πάντοτε με άνεση και αυτοπεποίθηση, τόσο σε ατομικό επίπεδο όσο και ως εκπρόσωπος συλλογικών φορέων, όπως ήταν ο Σύλλογος Αρχιτεκτόνων, το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδος και η Ελληνική Αρχιτεκτονική Εταιρεία.
Μελέτες - συγγραφικό έργο
Εκτός από την έντονη επαγγελματική του δράση, ο Τριποδάκης υπήρξε σταθερά παρών στα επιστημονικά και κοινωνικά ζητήματα του κλάδου του. Οι ομιλίες στο ραδιόφωνο, οι διαλέξεις, τα άρθρα και οι επιστολές του στον ημερήσιο και περιοδικό Τύπο της εποχής του τεκμηριώνουν τη μαχητική του παρουσία στα αρχιτεκτονικά και πολεοδομικά προβλήματα της χώρας. Στη συγγραφική του δραστηριότητα, η οποία τον κάνει ευρύτερα γνωστό στην Αθήνα και το εξωτερικό, περιλαμβάνονται μελέτες, συνεντεύξεις, σχόλια, προτάσεις και προβληματισμοί πάνω σε πάντα επίκαιρα θέματα όπως:
«Athènes de demain» (Balkans, 1933),
«Το Ζάππειον και η περιοχή του» (Τεχνική, 1944,
«Οι χώροι πρασίνου της Αθήνας και το Ζάππειον» (Τεχνική, 1944),
«Η προσωρινή αγροτική στέγασις» (Νέα Χρονικά, 1945),
« Η ανοικοδόμησις των αγροτικών Οικισμών Κρήτης» (Τεχνική, 1945),
«Η χωρική κατοικία στο Λασήθι» (Τεχνικά Χρονικά, 1955),
«Το Περίπτερον των Εθνών της Διεθνούς Εκθέσεως Θεσσαλονίκης» (Τεχνικά Χρονικά, 1956),
«Το Νέον Ολυμπιακόν Στάδιον των Αθηνών» (Βήμα, 1959),
«Η διεύρυνσις του Παναθηναϊκού Σταδίου» (Βιομηχανική Επιθεώρησις, 1959),
«Η αρχιτεκτονική και η πολεοδομία στην υπηρεσία του ανθρώπου» (Τεχνικά Χρονικά, 1966).
Πηγές-βιβλιογραφία
Συλλογικό έργο, «Αρχιτέκτονες του 20ού αιώνα: Μέλη της εταιρείας: Αρχιτέκτονες - μηχανικοί διπλωματούχοι των ετών 1905-1933: Περίοδος πρώτη», επιμέλεια: Ελένη Φεσσά - Εμμανουήλ, κείμενα: Ιωάννα Βιλαέτη - Σπυροπούλου, Στυλιανή Κουρκουμέλη - Σπυροπούλου, Έρη Μαθιουδάκη - Λυμπερίου, Δάφνη Τσιμάρα, Ελένη Φεσσά - Εμμανουήλ, 1η έκδ., συνέκδοση: Ελληνική Αρχιτεκτονική Εταιρεία, εκδόσεις: "Ποταμός", Αθήνα 2009, ISBN 978-960-6691-38-6, ενότητα: "Δημήτρης Τριποδάκης (1907-1988)", σελ. 380-393.
Παραπομπές
Τριποδάκης Αλέξανδρος Ιωάννης - Συνοπτικό Βιογραφικό και Αλέξανδρος Δ. Τριποδάκης - αναλυτικό βιογραφικό, από την ιστοσελίδα: www.arch.tuc.gr της Σχολής Αρχιτεκτόνων Μηχανικών του Πολυτεχνείου Κρήτης.
6η Εκδήλωση της Ελληνικής Αρχιτεκτονικής Εταιρείας Κύκλου 2017 – 18. «2017 – 2018: Δημόσιος Διάλογος με τα μέλη και τους φίλους της ΕΑΕ για τον 1ο χρόνο της θητείας του ΔΣ», 08/05/2018, από την ιστοσελίδα: www.sadas-pea.gr του Συλλόγου Αρχιτεκτόνων Διπλωματούχων Ανωτάτων Σχολών / Πανελλήνια Ένωση Αρκιτεκτόνων (ΣΑΔΑΣ ΠΕΑ).
Μαίρη Αδαμοπούλου, «Τράπεζα της Ελλάδος: Η τράπεζα μπαίνει στο μουσείο. Πλούσιο το πρόγραμμα του Μπενάκη», 28/06/2011, από την ιστοσελίδα: /www.tanea.gr/ ηλεκτρονικής έκδοσης της εφημερίδας Τα Νέα.
Τράπεζα της Ελλάδος. Τα κτίρια, 15/09/2011, από την ιστοσελίδα: www.athenspress.gr του τοπικού ΜΜΕ "Athens Press".
Στέγαση > Η ιστορία της έδρας του Ταχυδρομικού Ταμιευτηρίου, από την ιστοσελίδα: www.eurobank.gr του Ομίλου της Eurobank.
Κατάλογος Αρχείων > Τριποδάκης Δημήτριος (1907-1988) > ΑΝΑ_113 > σύντομη καταγραφή, από την ιστοσελίδα: www.benaki.gr του Μουσείου Μπενάκη.
Δημήτρης Τριποδάκης: Πρόεδρος της Ελληνικής Αρχιτεκτονικής Εταιρείας, 1972-1988: Ελληνική Αρχιτεκτονική Εταιρεία. Συνοπτικό ιστορικό, από την ιστοσελίδα: www.arch.uth.gr
Διατελέσαντες Πρόεδροι του Ομίλου, από την ιστοσελίδα: www.rotary-athinai.org του Ροταριανού Ομίλου Αθηνών.
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
