Ο Δημήτρης Μαρωνίτης, αναφερόμενος συχνότερα ως Δ. Ν. Μαρωνίτης (Θεσσαλονίκη, 22 Απριλίου 1929 - Αθήνα, 12 Ιουλίου 2016),[1] ήταν Έλληνας κλασικός φιλόλογος, μεταφραστής αρχαίων συγγραφέων και δοκιμιογράφος.
Βίος
«Στην Κατοχή και στον Εμφύλιο το Πειραματικό Θεσσαλονίκης δεν έμοιαζε σε τίποτε με το Πειραματικό Αθηνών. Το παρακολουθούσε ακόμη η παιδαγωγική έμπνευση του Δελμούζου, στεγασμένο στο μισοτελειωμένο χτίσμα του Πικιώνη: γλώσσα διδασκαλίας η Δημοτική, καθηγητές με φρόνημα ελεύθερο και γερή κατάρτιση (μεταξύ τους ο Θέμελης, ο Καΐρης, ο Μιχαλόπουλος, ο Καστανάς - οι απόφοιτοι ξέρουν για ποιους μιλώ) ... Ελευθέρια αγωγή, που δεν την ανέτρεψαν μήτε οι απειλές της Κατοχής μήτε η μισαλλοδοξία του Εμφυλίου - σ' αυτό συνέβαλε και ο Ξηροτύρης, διευθυντής για δυο και πάνω δεκαετίες... ("Ο δάσκαλος", εφημ. Το Βήμα, 26.1.1992) Θα σκανδαλίσω κι άλλο όσους σκανδαλίστηκαν ήδη με την, ειρωνική προφανώς, ομολογία του θεατρικού μου απωθημένου. Αν κάποιοι πράγματι ενδιαφέρονται για την ανεκδοτολογική βιογραφία, μπορούν σήμερα να προσθέσουν ένα ακόμη απωθημένο μου, που κολυμπά χρόνια τώρα στα θολά νερά του ερασιτεχνισμού, εκείνο της φιλοσοφίας, όταν και όπου τρίβεται στο σώμα της λογοτεχνίας. Παράδειγμα ο Πλάτων, που στιγμάτισε τα προεφηβικά μου χρόνια στο Πειραματικό Σχολείο Θεσσαλονίκης, όταν φιλόλογος καθηγητής, δάσκαλος με τα όλα του, μας διάβασε ολόκληρον τον Πρωταγόρα σε καλή μετάφραση, προτού μας τον διδάξει αποσπασματικά στο πρωτότυπο, κατά τις εντολές του σχολικού προγράμματος. ("Ένα συν δύο", εφημ. Το Βήμα, 20.09.1998) "Πιστεύω τω φίλω." Αυτή είναι η πρώτη, αρχαιοπρεπής και σίγουρα πλαστή φράση που άκουσα και έμαθα στα δέκα μου χρόνια: 1939, Πειραματικό Σχολείο Θεσσαλονίκης, πρώτη οχταταξίου, αναγνωστικό Ζούκη, φιλόλογος καθηγητής ο Γιώργος Μιχαλόπουλος. Ασφαλώς πρόκειται για αφελή ομολογία (ένα κοινό ρήμα και ένα συνηθισμένο ουσιαστικό σε δοτική), που ρίζωσε εντούτοις στο μυαλό μου και έγινε εφεξής έμμονη ιδέα. ("Συμπληρωματικά", εφημ. Το Βήμα, 31.10.1999) ».Πρότυπο Πειραματικό Σχολείο Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης
Ο Δημήτρης Μαρωνίτης γεννήθηκε και μεγάλωσε στη Θεσσαλονίκη. Περάτωσε τις εγκύκλιες σπουδές του στο Πειραματικό Σχολείο της Θεσσαλονίκης και συνέχισε σπουδάζοντας στη Φιλοσοφική Σχολή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.[2] Συμπλήρωσε τις μεταπτυχιακές του σπουδές στη Δυτική Γερμανία με υποτροφία από το ίδρυμα "Humboldt Stiftung", δίπλα στον γνωστό ελληνιστή Βάλτερ Μαργκ (Walter Marg). Το διδακτορικό του δίπλωμα το έλαβε το 1962 από το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο όπου και δίδαξε Αρχαία Ελληνικά από το 1963 έως το 1968 ως εντεταλμένος υφηγητής (στη Φιλοσοφική Σχολή).
Κατά τη διάρκεια της επταετίας η δράση του ενοχλούσε το στρατιωτικό καθεστώς με αποτέλεσμα συχνά να φιλοξενείται στα κρατητήρια της συμπρωτεύουσας και της Αθήνας. Οι 8 μήνες του εγκλεισμού του από τις αρχές του 73 μέχρι της γενική αμνήστευση άφησαν το σημάδι τους στη Μαύρη γαλήνη, ένα κείμενο που γράφτηκε στο κελί, σε φθαρμένες χαρτοπετσέτες, όταν κατάφερε να βρει ένα μολύβι ο Δ.Ν.Μαρωνίτης. Το κείμενο πρωτοδημοσιεύτηκε τον Οκτώβριο του 1973 στο 8ο και τελευταίο τεύχος του περιοδικού Η Συνέχεια, και πρόσφατα, το 2007, στις εκδόσεις Το Ροδακιό.[3]
Μετά την χούντα επανέρχεται και παραμένει καθηγητής από 1975 έως το 1996. Επισκέπτης καθηγητής σε πανεπιστήμια της Γερμανίας, Αυστρίας και Κύπρου και των ΗΠΑ. Από το 1994 έως το 2001 πρόεδρος και γενικός διευθυντής του Κέντρου Ελληνικής Γλώσσας, που εδρεύει στη Θεσσαλονίκη. Εφεξής συντονιστής του προγράμματος «Αρχαιογνωσία και Αρχαιογλωσσία στη Μέση Εκπαίδευση», που εκπονείται στο πλαίσιο του Κέντρου Εκπαιδευτικής Έρευνας.
Εκτός όμως από Πανεπιστημιακός δάσκαλος ο Δ.Ν Μαρωνίτης ήταν ιδιαίτερα γνωστός και σαν αρθρογράφος μιας και από το Φεβρουάριο του 1971 που δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα ΒΗΜΑ το πρώτο του άρθρο με τίτλο «Σημείο αναφοράς» δεν σταμάτησε όλα αυτά τα χρόνια να δημοσιεύει ανελλιπώς άρθρα. Το 1970 συμμετείχε με το κείμενο "Υπεροψία και μέθη (ο ποιητής και η ιστορία)[4]" που είναι μια φιλολογική μελέτη για το ποίημα "Δαρείος" του Καβάφη στο τόμο Δεκαοχτώ κείμενα.Ο Δημήτρης Ν.Μαρωνίτης εκτός των άλλων έχει υπάρξει και καλλιτεχνικός διευθυντής του Κ.Θ.Β.Ε. Η θητεία του όμως, υπήρξε μικρής διάρκειας: από τις 3 Νοεμβρίου 1989 έως τις 12 Σεπτεμβρίου 1990.
Το 1981 πήρε το Α΄ Κρατικό Βραβείο κριτικής-δοκιμίου για το ¨Όροι του λυρισμού στον Οδυσσέα Ελύτη. Το 2003 τιμήθηκε από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας με τον Ταξιάρχη του ¨Φοίνικος¨, για την προσφορά του στα ελληνικά γράμματα και στον πολιτισμό. Το 2012 έλαβε το πρώτο βραβείο ¨Ενδογλωσσικής Μετάφρασης¨ για τη μετάφρασή της Ιλιάδας. Το 2014 βραβεύτηκε για το σύνολο του έργου του από το ηλεκτρονικό περιοδικό ¨ο Αναγνώστης¨.
Μεταφραστικό Έργο
Οι θέσεις και η αγάπη του για την μετάφραση των αρχαίων κειμένων θεμελιώθηκαν στο Πειραματικό σχολείο και πήραν μια πιο στέρεη μορφή στη Φιλοσοφική Σχολή Θεσσαλονίκης. Ο κατ’ εξοχήν δάσκαλός του τα χρόνια αυτά ήταν ο I. Θ. Kακριδής. Σημαντική επιρροή στα μεταφραστικά του ενδιαφέροντα έπαιξε και ο W. Marg -που εκδίδει και για χρόνια το αρχαιογνωστικό περιοδικό, το Gnomon - όταν, μετά τις προπτυχιακές του σπουδές και εν όψει της εκπόνησης της διδακτορικής του διατριβής για τον Ηρόδοτο,ο Δ. Ν Μαρωνίτης φεύγει στη Γερμανία. [5]
Ο Δ. Ν. Μαρωνίτης έχει μεταφράσει Ηρόδοτο[6] [7], Ησίοδο[8] καθώς και τα δύο έργα που αποδίδονται στον Όμηρο: την Οδύσσεια[9] και την Ιλιάδα[10]. Το 2012 εξέδωσε και την μετάφραση της τραγωδίας "Αίας" του Σοφοκλή [11]
Μελέτη της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας
Ο Δημήτριος Μαρωνίτης έχει ασχοληθεί με αρκετούς νεοέλληνες ποιητές και πεζογράφους επιμένοντας στην πρώτη μεταπολεμική γενιά. Αγνόησε ή λοιδώρησε τους συμπολίτες του Ιωάννου, Ασλάνογλου και Χριστιανόπουλο. Έτσι έχει εκδώσει μελετήματα για τον Γεώργιο Σεφέρη, τον Τίτο Πατρίκιο,τον Γιάννη Ρίτσο, τον Οδυσσέα Ελύτη,τον Τάκη Σινόπουλο και τον Μίλτο Σαχτούρη. Από τις προηγούμενες γενιές έχει εκδώσει μελετήματα για τον Διονύσιο Σολωμό και τον Κ.Π. Καβάφη. Από τις νεώτερες γενιές έχει ασχοληθεί με τον Γιώργο Χειμωνά.
Το 2014 κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Άγρα το καινούριο του βιβλίο ¨Έπος και δράμα. Από το χθες στο αύριο¨
Παραπομπές
"Πέθανε ο Δημήτρης Μαρωνίτης" - LiFO
Παγκόσμιο Βιογραφικό Λεξικό, Εκδοτική Αθηνών
Μαύρη γαλήνη, Το Ροδακιό, 2007
Δεκαοχτώ Κείμενα , Κέδρος 1970
Περιοδικό Μετάφραση 98
Ηροδότου Ιστορίαι. Πρώτο Βιβλίο. Μετάφραση-σχόλια: Γκοβόστης 1964
Ηρόδοτος : Οκτώ νουβέλες και τέσσερα ανέκδοτα : Άγρα, (1η έκδ.) 1981, (3η έκδ,) 2009
Ησίοδος, Εκλογές από τον Ησίοδο.Θεογονία, Έργα, Ηοιαι, Το Ροδακιό (1η έκδ.) 1995. Άγρα (2η έκδ.) 2009
Όμηρος, Ομήρου Οδύσσεια, Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών. Ίδρυμα Μανόλη Τριανταφυλλίδη 2009
Όμηρος, Ιλιάς, Άγρα 2009
Σοφοκλής, Αίας, Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης 2012
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
Δ. N. Mαρωνίτης, «Yπεροψία και μέθη. O ποιητής και η Iστορία» (1970)
Συνέντευξη-παρουσίαση στη στήλη της LIFO "Οι Αθηναίοι"
Ντοκιμαντέρ με θέμα τα εγκλήματα αισθητικής και τις ολέθριες συνέπειες της απριλιανής δικτατορίας στην πολιτιστική ζωή του τόπου
Βενετία Αποστολίδου, Η συμβολή του Δ. Ν. Μαρωνίτη στη Νεοελληνική Φιλολογία. Αρχαιογνωσία και νεογνωσία
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
