Ο Δημήτριος (Δημήτρης) Σταμέλος (1931 – 30 Απριλίου 2005) ήταν Έλληνας συγγραφέας, δημοσιογράφος και λαογράφος.
Γεννήθηκε στο χωριό Μαραθιά της Ευρυτανίας. Πρωτοεμφανίσθηκε στα γράμματα σε ηλικία 17 ετών με στίχους και ταξιδιωτικές εντυπώσεις. Το 1948 εξέδωσε το πρώτο του βιβλίο, μία ποιητική συλλογή. Παράλληλα, σπούδασε πολιτικές επιστήμες. Από το 1957 εξέδιδε και διεύθυνε την ετήσια φιλολογική και ιστορική περιοδική έκδοση Ρουμελιώτικο Ημερολόγιο, που μέχρι το 1970 είχε εκδώσει 10 τόμους. Παράλληλα, από το 1962 μέχρι το 1967, ήταν συντάκτης στην αθηναϊκή εφημερίδα Ελευθερία και αργότερα στις εφημερίδες Τα σημερινά (1970-1973) και Ελευθεροτυπία (από το 1976 μέχρι το 1992, ως φιλολογικός συντάκτης και κριτικός βιβλίου). Κείμενά του εξάλλου δημοσιεύθηκαν στα περιοδικά Αιτωλικά γράμματα, Στερεά Ελλάδα και άλλα. Υπήρξε και συνεργάτης της Ελληνικής Ραδιοφωνίας, από το 1960.
Συνολικά ο Δημήτριος Σταμέλος έγραψε 16 βιβλία, με θέμα κυρίως σημαντικά πρόσωπα και γεγονότα της Τουρκοκρατίας και της Εθνεγερσίας, αντιπροσωπευτικές μορφές της νεοελληνικής πνευματικής ζωής και εκδηλώσεις του ελληνικού λαϊκού πολιτισμού. Τιμήθηκε με το Κρατικό Βραβείο Λογοτεχνίας δύο φορές, το 1976 και το 2001, καθώς και με το Βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών το 1995. Τα σημαντικότερα από τα έργα του είναι τα εξής:
Νεραϊδοφιλήματα (1949)
Μακρυγιάννης: Το χρονικό μιας εποποιίας (1964, 1975 και 1995, εκδ. «Βιβλιοπωλείον της Εστίας») — Κρατικό Λογοτεχνικό Βραβείο μυθιστορηματικής βιογραφίας
Νεοέλληνες (δοκίμια, 1968)
Ρουμελιώτικη πεζογραφία (1969)
Κατσαντώνης: Ιστορικές διαστάσεις του θρύλου του (ιστορική μονογραφία, 1972)
Νεοελληνική λαϊκή τέχνη: Πηγές, προσανατολισμοί και κατακτήσεις από τον 16ο αιώνα ως την εποχή μας (κριτική και αισθητική μελέτη, 1975. `Εκδ. αναθεωρημένη και επαυξημένη: Gutenberg - Γιώργος & Κώστας Δαρδανός, 1993)
Το λιοντάρι της κλεφτουριάς (Ανδρούτσος, ο πατέρας του Οδυσσέα) (μυθιστορηματική βιογραφία, 1977 και: «Βιβλιοπωλείον της Εστίας», 2000)
Η μάνα στην ορεινή Ρούμελη (ιστορική και λαογραφική μελέτη, 1982)
Πρωτοπόροι και ήρωες της Ελληνικής Δημοσιογραφίας: Βλάσης Γαβριηλίδης, Κλεάνθης Τριαντάφυλλος - Ραμπαγάς (1982)
Ο θάνατος του Καραϊσκάκη (συμπτωματικό γεγονός ή οργανωμένη δολοφονία;) (1985 και 2000, «Βιβλιοπωλείον της Εστίας»)
Η Δωρίδα στην Τουρκοκρατία (ιστορική μελέτη, 1986)
Μάρτυρες και μαρτυρίες. Ηρωϊκές μορφές και οριακά γεγονότα του νεοελληνικού βίου (1995)
Νικηταράς: πρότυπο παλικαριάς και αρετής (2000, «Βιβλιοπωλείον της Εστίας») — Κρατικό Λογοτεχνικό Βραβείο χρονικού-μαρτυρίας
Ανδρέας Μιαούλης: έπος και τραγωδία (2003, «Βιβλιοπωλείον της Εστίας»)
Πηγές
Νέα Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια «Χάρη Πάτση», τόμος 20, σελ. 805
Βιβλιογραφία
Ευάγγελος Ανδρέου, Στοιχεία Ζωής, Έκδ. Νεοελληνικός Πολιτισμός, 1978 ("Στιγμές κοντά στον Αλέκο Κοντόπουλο", του Δημήτρη Σταμέλου σ.33-35)
"Έδενα τα παληά με τα καινούργια" (Αφιέρωμα στο Δημήτρη Σταμέλο). Περιοδικό "ΕΙ" τ.5/1994 σ.10&17-24
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
Ο Δημήτρης Σταμέλος στο βιβλιοnet
Το λήμμα του στη livepedia
«Εφυγε» ο λαογράφος Δημήτρης Σταμέλος στη Ναυτεμπορική
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
