.
Δημήτριος ή Δημήτρης είναι αρχαίο ελληνικό κύριο ανδρικό όνομα. Συναντάται επίσης με τις παραλλαγές: Δημητρός, Δήμος, Μίμης, Δημητράκης, Τζίμης, Τζιμάκος, Μήτσος, Μητσάκος, Μήτρος.[1]
Χρησιμοποιήθηκε ως όνομα από τους αρχαίους Έλληνες, από τους Ρωμαίους, ενώ υπήρξε κοινότατο κατά τον μεσαιωνικό και νεότερο ελληνισμό. Η δε μεγάλη συχνότητα του ονόματος οφείλεται στον ομώνυμο άγιο του Χριστιανισμού τον Μεγαλομάρτυρα Άγιο Δημήτριο που μαζί με τον Άγιο Γεώργιο αποτελούν τη δημοφιλέστερη δυάδα αγίων, μεγαλομαρτύρων, καλούμενοι και τροπαιοφόροι.
Πολλά είναι τα ιστορικά πρόσωπα που έφεραν το όνομα Δημήτριος, όπως βασιλείς και άλλοι ηγεμόνες, στρατηγοί, φιλόσοφοι, ποιητές, ρήτορες, πολιτικοί, ιατροί, αρχιτέκτονες, γλύπτες, συγγραφείς, ιστορικοί, πατριάρχες, επίσκοποι, κ.λπ. αλλά και πολλοί ακόμη άγιοι και ιερομάρτυρες. Γνωστότεροι όλων είναι ο Δημήτριος ο Πολιορκητής και ο Πατριάρχης Δημήτριος
Ετυμολογία του ονόματος
Δήμητρα
Το όνομα προέρχεται από το αρχαιοελληνικό Δημήτριος, «αφιερωμένος στη Δήμητρα», τη θεά των γεωργικών εργασιών, της γονιμότητας και του γάμου στην αρχαιοελληνική μυθολογία. Σύμφωνα με το Online Etymology Dictionary, το λατινικό όνομα Demetrius σημαίνει «γιος της Δήμητρας».[2] Το θεωνύμιο Δήμητρα παράγεται από το αρχαιοελληνικό Δημήτηρ / Δαμάτηρ / Δωμάτηρ, που είναι αβέβαιου ετύμου, αν και, σύμφωνα με το Λεξικό της Ελληνικής Γλώσσας του Μπαμπινιώτη, είναι βέβαιο ότι το δεύτερο συνθετικό του ονόματος περιέχει τη λέξη μήτηρ / μάτηρ, ενώ το πρώτο συνθετικό πρέπει να ταυτίζεται με τη λέξη δᾶ «γη», οπότε το όνομα θα εσήμαινε «μητέρα γη».[3][4]
Ονομαστική εορτή
Στις 26 Οκτωβρίου, Δημητρίου μεγαλομάρτυρος.[5]
Διάδοση του ονόματος
Όνομα ιδιαίτερα δημοφιλές στον ελληνικό χώρο. Σε μια προσπάθεια στατιστικής αποτίμησης της συχνότητας των ελληνικών ονομάτων, το βαφτιστικό Δημήτριος εμφανίζεται ως το 6ο πιο συχνό όνομα (2ο ανάμεσα στα αντρικά). Αντίστοιχα, το Δήμητρα παρουσιάζεται ως το 15ο πιο συχνό όνομα (10ο ανάμεσα στα γυναικεία) και το Δημητρία ως το 438ο πιο συχνό όνομα (316ο ανάμεσα στα γυναικεία).[6]
Στο Lexicon of Greek Personal Names (LGPN, τμ. IV), σύμφωνα με το Θετίμα, το όνομα Δημήτριος καταγράφεται 3.325 φορές, κυρίως στο χώρο της Μακεδονίας. Πρωιμότερη βέβαιη μαρτυρία στην Αθήνα το 510 π.Χ. Τελευταία μαρτυρία στην Κρήτη τον 7ο αι. μ.Χ.[7]
Γυναικείος τύπος
Δήμητρα, Δημητρία
Κοινοί και διαλεκτικοί τύποι και υποκοριστικά του ονόματος
Δημήτρης, Δημητρός, Δημητράκης, Δημητρακάκης
Δρημήτης· Δηρμήτσης
Δήμος, Δημάκης, Δημαράς
Δημινάς
Τάκης, κοινό
Τσάτσης
Τακός, Τακούλης
Μήτρης
Μήτλης, Μητλιούλ’ς
Μήκλης
Μήτρος, Μητράκης, Μητρής, Μητρούσης
Μήρτος
Μήτσιος
Μήτσος, Μητσάκης, Μητσάλης, Μητσέλης, Μητσιώρης
Μήτσης
Μήμης, Μίμης, Μιμάκης, Μημής, Μημίκος, Μημίτας
Μήτος, Μητάκ’ς, Μητάκος, Μητιάκος, Μητακός, υποκοριστικό
Μητώνης
Μοτός
Μήτης
Μήκας
Μουντής
Μπήτιας
Μπήτσιος
Μπέτσος
Πήτρης
Ποτιός
Τζήμος
Τζήμης, Τζίμης, Τζιμάκος, Τζιμούλης
Άγιοι
Δημήτριος όσιος ο Σκευοφύλαξ, η Ορθόδοξη Εκκλησία τιμά τη μνήμη του στις 25 Ιανουαρίου[8]
Δημήτριος νεομάρτυς, η Ορθόδοξη Εκκλησία τιμά τη μνήμη του στις 27 Ιανουαρίου[9]
Δημήτριος νεομάρτυς ο Χίος, η Ορθόδοξη Εκκλησία τιμά τη μνήμη του στις 29 Ιανουαρίου[10]
Δημήτριος νεομάρτυς ο Τορναράς, η Ορθόδοξη Εκκλησία τιμά τη μνήμη του στις 19 Μαρτίου[11]
Δημήτριος νεομάρτυς ο Πελοποννήσιος, η Ορθόδοξη Εκκλησία τιμά τη μνήμη του στις 13 Απριλίου[12]
Δημήτριος νεομάρτυς ο εν Φιλαδελφεία, η Ορθόδοξη Εκκλησία τιμά τη μνήμη του στις 2 Ιουνίου[13]
Δημήτριος, εις των Δέκα Μαρτύρων, η Ορθόδοξη Εκκλησία τιμά τη μνήμη του στις 9 Αυγούστου[14]
Δημήτριος μάρτυς, η Ορθόδοξη Εκκλησία τιμά τη μνήμη του στις 11 Σεπτεμβρίου[15]
Δημήτριος μεγαλομάρτυς ο Μυροβλύτης, η Ορθόδοξη Εκκλησία τιμά τη μνήμη του στις 26 Οκτωβρίου[16]
Εικόνος Δημητρίου μεγαλομάρτυρος από Θεσσαλονίκης εις Κωνσταντινούπολιν μετάθεσις 26 Οκτωβρίου[17]
Δημήτριος μάρτυς, η Ορθόδοξη Εκκλησία τιμά τη μνήμη του στις 15 Νοεμβρίου[18]
Χρήσεις σε άλλες γλώσσες
Το όνομα συναντάται και σε άλλες χριστιανικές χώρες, για παράδειγμα στην
Ιταλικά : Demetrio
Γαλλικά: Demètre
Πολωνικά: Dymitr
Ρωσικά: Дмитрий (Dmitriy)
Σερβικά : Димитрије (Dimitrije)
Παραπομπές
Εορτολόγιο ελληνικών ονομάτων που αρχίζουν από το γράμμα Δ
Online Etymology Dictionary, «Demeter»
Γεώργιος Μπαμπινιώτης, Λεξικό της Ελληνικής Γλώσσας, Κέντρο Λεξικολογίας, Αθήνα, δεύτερη έκδοση (ανατύπωση), 2005
Online Etymology Dictionary, ό.π.
Δημητρίου μεγαλομάρτυρος, Αγίου Νικοδήμου Αγιορείτου Συναξαριστής των δώδεκα μηνών του ενιαυτού, Εκδόσεις Δόμος, Αθήνα 2005
Χάρης Φουνταλής, «Ελληνικά ονόματα (και ολίγη από στατιστική)»
«Δημήτριος», Θετίμα
«Σπουδαστήριο Νέου Ελληνισμού - Συναξαριστής». www.snhell.gr. Ανακτήθηκε στις 2015-11-08.
«Σπουδαστήριο Νέου Ελληνισμού - Συναξαριστής». www.snhell.gr. Ανακτήθηκε στις 2015-11-08.
«Σπουδαστήριο Νέου Ελληνισμού - Συναξαριστής». www.snhell.gr. Ανακτήθηκε στις 2015-11-08.
«Σπουδαστήριο Νέου Ελληνισμού - Συναξαριστής». www.snhell.gr. Ανακτήθηκε στις 2015-11-08.
«Σπουδαστήριο Νέου Ελληνισμού - Συναξαριστής». www.snhell.gr. Ανακτήθηκε στις 2015-11-08.
«Σπουδαστήριο Νέου Ελληνισμού - Συναξαριστής». www.snhell.gr. Ανακτήθηκε στις 2015-11-08.
«Σπουδαστήριο Νέου Ελληνισμού - Συναξαριστής». www.snhell.gr. Ανακτήθηκε στις 2015-11-08.
«Αγίου Νικοδήμου Αγιορείτου Συναξαριστής των δώδεκα μηνών του ενιαυτού». www.snhell.gr. Εκδόσεις Δόμος. 2005. Ανακτήθηκε στις 2015-11-08.
«Σπουδαστήριο Νέου Ελληνισμού - Συναξαριστής». www.snhell.gr. Ανακτήθηκε στις 2015-11-08.
«Σπουδαστήριο Νέου Ελληνισμού - Συναξαριστής». www.snhell.gr. Ανακτήθηκε στις 2015-11-08.
«Σπουδαστήριο Νέου Ελληνισμού - Συναξαριστής». www.snhell.gr. Ανακτήθηκε στις 2015-11-08.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
Όνομα: ΔΗΜΗΤΡΗΣ
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
