Ο Χαράλαμπος Μπούρας (Πρέβεζα 17 Ιουλίου 1933 - Αθήνα, 27 Ιουλίου 2016)[1] αρχιτέκτων μηχανικός, αναστηλωτής μνημείων και ομότιμος καθηγητής της ιστορίας της αρχιτεκτονικής στη Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, υπήρξε ένας από τους σημαντικότερους Έλληνες αρχιτέκτονες στο χώρο των αναστηλώσεων μνημείων στον ελλαδικό χώρο σε ένα μεγάλο εύρος ιστορικών περιόδων, από την προϊστορική έως και την οθωμανική. Ο καθηγητής Μπούρας συνέδεσε «άρρηκτα το όνομά του με την αναστήλωση των μνημείων της Ακρόπολης»,[2] όπως και της στοάς του ιερού της Αρτέμιδος στη Βραυρώνα και της Μονής του Οσίου Λουκά στη Φωκίδα.[3]
Βιογραφία
Σπουδές
Ο Χαράλαμπος Μπούρας ξεκίνησε τις σπουδές του ως αρχιτέκτων μηχανικός στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο το 1952 με αυτές να ολοκληρώνονται το 1957. Ακολούθως, συνέχισε τις μεταπτυχιακές του σπουδές στο εξωτερικό και συγκεκριμένα στο Παρίσι μέχρι το 1964, ολοκληρώνοντάς τις στο Πανεπιστήμιο της Θεσσαλονίκης, το 1966. Την εποχή των φοιτητικών χρόνων του εργάστηκε κοντά στον Αν. Ορλάνδο και αργότερα (1955-1958) πλάι στον διάδοχό του στην Διεύθυνσιν Αναστηλώσεως Ευστάθιο Στίκα, στο έργο αναμαρμάρωσης του κοίλου του Ηρωδείου.[4] Οι σπουδές του, αναλυτικότερα, ήταν οι εξής:
Αρχιτέκτων – μηχανικός του Εθνικού Μετσοβίου Πολυτεχνείου (1952-1957)
Διδάκτωρ του Πανεπιστημίου École Pratique des Hautes Études, στο Παρίσι (1962-1964)
Διδάκτωρ 3ου κύκλου του ιδίου Πανεπιστημίου (1964) με επιβλέποντα καθηγητή τον André Grabar και θέμα τις Bυζαντινές θύρες (εκ των οποίων σωζόμενα παραδείγματα υπάρχουν κυρίως στην Ιταλία)
Διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (1966), με θέμα Βυζαντινά Σταυροθόλια με νευρώσεις[5]
Επαγγελματική και ακαδημαϊκή σταδιοδρομία
Η επαγγελματική σταδιοδρομία του Χαράλαμπου Μπούρα υπήρξε πολυδιάστατη. Εργάσθηκε παράλληλα σε ποικίλους κρατικούς φορείς, ως διδάσκων σε ελληνικά πανεπιστήμια και ως αρχιτέκτων στην Αρχαιολογική Υπηρεσία. Όντας επιστήμονας και διδάσκαλος, το έργο του ήταν πάντα παράλληλο και αλληλένδετο. Παρείχε αμισθί και εθελοντικά τη συνδρομή του σε αναστηλωτικά έργα. Η επίλυση πρωτόγνωρων προβλημάτων για τα δεδομένα της εποχής του, όχι μόνο για την Ελλάδα αλλά και παγκοσμίως, τον καταξίωσε και τον ενέταξε ανάμεσα στους κορυφαίους του χώρου από πολύ νωρίς, καθώς η ανέλιξή του από πολύ νεαρή ηλικία έφερε και την ανάλογη αναγνώριση. Διεξοδικότερα, ο Χαράλαμπος Μπούρας, ομότιμος καθηγητής, υπήρξε:
Αρχιτέκτων της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας στην Διεύθυνση αναστηλώσεως αρχαίων και ιστορικών μνημείων (1960-1966)[6]
Προϊστάμενος της Διεύθυνσης Αναστηλώσεως Αρχαίων και Ιστορικών Μνημείων (1965)
Ως αρχιτέκτων της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας μελέτησε και πραγματοποίησε έργα αποκαταστάσεως μνημείων στη Βραυρώνα, το Ωδείον Ηρώδου του Αττικού, την Επισκοπή Σκύρου, την Μονή Οσίου Λουκά και σε άλλα μνημεία.
Μέλος του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου (1974 – 2005)
Καθηγητής της Ιστορίας της Αρχιτεκτονικής της Πολυτεχνικής Σχολής του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (1966 – 1974)
Καθηγητής της Ιστορίας της Αρχιτεκτονικής του Εθνικού Μετσόβου Πολυτεχνείου (1974 – 2000)
Καθηγητής του Διατμηματικού Προγράμματος Μεταπτυχιακών σπουδών του Ε.Μ.Π. για την Προστασία των Μνημείων (1999-2013).
Εθνικός & διεθνής θεσμικός ρόλος
Ο καθηγητής Μπούρας υπήρξε ένας από τους πλέον δραστήριους, σε θεσμικό επίπεδο, ανθρώπους του χώρου του. Η σφαιρική γνώση του συνόλου του κλάδου των αναστηλώσεων τον κατέστησε ως απαραίτητο παράγοντα σε σειρά πολιτειακών θεσμών εντός και εκτός της χώρας. Οι σημαντικότερες αυτών είναι οι εξής:
Μέλος (ιδρυτικό) της Επιτροπής Συντηρήσεως Μνημείων Ακροπόλεως (1975 και εξής), και
Πρόεδρος της Επιτροπής Συντηρήσεως Μνημείων Ακροπόλεως, (1982-1990, 1992 έως σήμερα)[2]
Μέλος της Επιτροπής μνημείων Επιδαύρου (1978 και εξής)
Μέλος της Επιτροπής συντηρήσεως της Ακροπόλεως της Λίνδου (Ρόδος)
Μέλος της Επιτροπής Αρχαιολογικών έργων Μαραθώνος (2002 – 2005)
Μέλος της Διοικητικής Επιτροπής του Μουσείου Μπενάκη (1991 και εξής)[5]
Μέλος της Αρχαιολογικής Εταιρείας
Μέλος της Χριστιανικής Αρχαιολογικής Εταιρείας[1]
Μέλος της Ακαδημίας Επιστημών της Σερβίας
Αντεπιστέλλον μέλος του γερμανικού Αρχαιολογικού Ινστιτούτου (1974)
Προσωπική ζωή
Ο Χαράλαμπος Μπούρας γεννήθηκε στην Πρέβεζα στις 17 Ιουλίου 1933,[5] Mεγάλωσε στη Χίο, όπου η οικογένειά του μετακόμισε όταν ο πατέρας του Θεόδωρος (χημικός του Δημοσίου) έλαβε μετάθεση για εκεί.[7]
Ο Χαράλαμπος Μπούρας είχε νυμφευθεί την αρχιτέκτονα και βυζαντινολόγο Λασκαρίνα Φιλιππίδου (Μπούρα), η οποία χάθηκε πρόωρα. Σε δεύτερο γάμο, νυμφεύθηκε την αρχαιολόγο Κορνηλία Χατζηασλάνη, με την οποία απέκτησαν έναν γιο, το Νικία.[7]
Ο Χ. Μπούρας απεβίωσε στην Αθήνα στις 27 Ιουλίου 2016. Κηδεύτηκε στις 29 Ιουλίου, στο Α΄ Νεκροταφείο Αθηνών.[2]
Αναγνώριση έργου & βραβεύσεις
Ο καθηγητής Μπούρας έχει τιμηθεί με:
το αργυρό μετάλλιο της Académie d'architecture, Paris (1995)
τον Ταξιάρχη του Φοίνικος του Ελληνικού Κράτους
βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών για το βιβλίο του Νέα Μονή της Χίου
βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών για το βιβλίο του Βυζαντινή Αθήνα
το Μετάλλιο Αποστόλου Παύλου της Εκκλησίας της Ελλάδος
βραβείο της κατηγορίας «Dedicated Service» του οργανισμού Europa Nostra για την ευρωπαϊκή πολιτιστική κληρονομιά από την ΕΣΜΑ (2013)[6]
βραβείο της κατηγορίας «Conservation», για τα έργα συντήρησης των Προπυλαίων της Ακρόπολης.[8][9][10]
Εργογραφία
Υπήρξε συγγραφέας 15 βιβλίων και 150 άρθρων σε επιστημονικά περιοδικά για αρχαία και μεσαιωνικά μνημεία της Ελλάδος καθώς και για θέματα αποκαταστάσεως αρχιτεκτονικών μνημείων. Είναι, επίσης, ο ιδρυτής και επιμελητής της σειράς «Εκκλησίες στην Ελλάδα μετά την Άλωση και Μεταβυζαντινή αρχιτεκτονική στην Ελλάδα» (έως τώρα 7 τόμοι, ο τελευταίος με συνεπιμελητή τον αρχιτέκτονα, αναστηλωτή, Σταύρο Μαμαλούκο).[5][11] [8]
(2015) Η αρχιτεκτονική της Μονής του Οσίου Λουκά (Εκδόσεις Μέλισσα, ISBN 9789602043509)
(2010) Βυζαντινή Αθήνα, 10ος-120ς αι. (έκδ. Μουσείο Μπενάκη, ISBN 9789604760725)
(2008) The Parthenon Marbles: The Case for Reunification του Christopher Hitchens (συμμετοχή, έκδ. Verso, αναθεωρ. έκδοση: Λονδίνο & Νέα Υόρκη, ISBN 9781844672523)
(2002) Η ελλαδική ναοδομία κατά τον 12ο αιώνα (με τη Λασκαρίνα Μπούρα, έκδ. Εμπορική Τράπεζα της Ελλάδος, ISBN 960-7059-12-3)
(2001) Βυζαντινή και μεταβυζαντινή αρχιτεκτονική στην Ελλάδα (Εκδόσεις Μέλισσα, ISBN 978-960-204-229-8. Έκδ. στα αγγλικά: 2006, ISBN 9789602042663)
(2001) Τα έργα στην αθηναϊκή Ακρόπολη (με τον Κώστα Ζάμπα, έκδ. ΥΠΠΟ, ISBN 9789602143322. Έκδ. στα αγγλικά: 2002)
(2001) Ιστορία της αρχιτεκτονικής, τόμ. Β΄ (Εκδόσεις Μέλισσα, ISBN 9789602040232)
(1999) Μαθήματα ιστορίας της αρχιτεκτονικής, τόμ. Α΄ (Εκδ. Συμμετρία, ISBN 9789602660621)
(1983) Μελέτη αποκαταστάσεως Παρθενώνος (με τον Μανόλη Κορρέ, έκδ. ΥΠΠΟ)
(1982) Χίος. Ελληνική παραδοσιακή αρχιτεκτονική (Εκδόσεις Μέλισσα)
(1981) Η Νέα Μονή της Χίου. Ιστορία και αρχιτεκτονική (έκδ. Εμπορική Τράπεζα της Ελλάδος. Έκδ. στα αγγλικά: 1982, 1988 [ISBN 978-0892414765])
(1974) Chios (Guides to Greece) (έκδ. Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος)
(1967) Η αναστήλωσις της στοάς της Βραυρώνος (έκδ. ΥΠΠΟ)
(1965) Βυζαντινά σταυροθόλια με νευρώσεις (έκδ. Υπηρεσία Αρχαιοτήτων και Αναστηλώσεως)
(1964) Les portes et les fenêtres en architecture byzantine: etude sur leur morphologie, leur construction et leur iconographie. (Παρίσι, Université de Paris - EPHE)
Παραπομπές
«Μπούρας, Χαράλαμπος Θ». Βιβλιοnet. Ανακτήθηκε στις 2-08-2016.
«Η ΥΣΜΑ αποχαιρετά τον Χαράλαμπο Μπούρα». Υπηρεσία Συντήρησης Μνημείων Ακρόπολης. Ανακτήθηκε στις 2-08-2016.
Παπαγεωργίου-Βενετάς, Αλέξανδρος. «Χαράλαμπος Μπούρας, ένας άξιος Ελληνας που τίμησε την πατρίδα του». Η Καθημερινή (29 Ιουλίου 2016). Ανακτήθηκε στις 2-08-2016.
«Να κατεδαφιστεί το παλιό Μουσείο Ακρόπολης». Ελευθεροτυπία (30 Ιανουαρίου 2010). Ανακτήθηκε στις 2-08-2016. Συνέντευξη του Χαρ. Μπούρα στη Ν. Κοντράρου-Ρασσιά.
Κορρές, Μανόλης (1 Aυγούστου 2016). «'Ηρως Κτίστης». Lifo. Ανακτήθηκε στις 2-08-2016.
Βατόπουλος, Νίκος. «Χαράλαμπος Μπούρας, ο σοφός που κατανόησε τα ελληνικά μνημεία». Η Καθημερινή (28 Ιουλίου 2016). Ανακτήθηκε στις 2-08-2016.
Αδαμοπούλου, Μαίρη. «Χαράλαμπος Μπούρας. Ο συντηρητής που χαρίζει χρόνια στην Ακρόπολη». Τα Νέα (6 Απριλίου 2013). Ανακτήθηκε στις 2-08-2016.
Αγγελούδη-Ζαρκάδα, Σαπφώ. «Μνήμης χάριν (Χαράλαμπος Μπούρας)» (doc). TEE - Tμήμα Αν. Μακεδονίας. Καβάλα. Ανακτήθηκε στις 14-08-2016.
«ESMA - Committee for the Preservation of the Acropolis Monuments». Europa Nostra. 2013. Ανακτήθηκε στις 14-08-2016.
«Propylaea Central Building, Acropolis». Europa Nostra. 2013. Ανακτήθηκε στις 14-08-2016.
«Χαράλαμπος Μπούρας. Βιογραφικό σημείωμα». Εκκλησία της Ελλάδος. Ανακτήθηκε στις 2-08-2016.
Βιβλιογραφία
Μανόλης Κορρές, Σταύρος Μαμαλούκος, Δημήτρης Φιλιππίδης, Μάνος Μπίρης, Μάρω Καρδαμίτση Αδάμη, Cyrill Mango (2009). Για τον Χαράλαμπο Μπούρα. Αθήνα: Μουσείο Μπενάκη, σελ. 90. ISBN 978-960-476-044-2.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
«Χαράλαμπος Μπούρας: ο Άνθρωπος, ο Επιστήμων, ο Δάσκαλος» (βίντεο). Διάζωμα. Ανακτήθηκε στις 2-08-2016. Δραματοποιημένο ντοκιματέρ βασισμένο στη ζωή και στο έργο του Χαρ. Μπούρα, σε σκηνοθεσία Μπάμπη Τσόκα.
«Χαράλαμπος Μπούρας. Ο θεωρητικός της αναστήλωσης των ελληνικών μνημείων». Αρχαιολογία & Τέχνες. (5 Νοεμβρίου 2014). Ανακτήθηκε στις 2-08-2016.
Συνέντευξη του Χαρ. Μπούρα στην Αγγελική Ροβάτσου.
https://www.arch.ntua.gr/person/1450 - Η αναφορά του Χαράλαμπου Μπούρα ως ομότιμου καθηγητή στην επίσημη ιστοσελίδα της Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου
https://www.arch.ntua.gr/page/1210 - Η επίσημη ιστοσελίδα του Διατμηματικού Προγράμματος Μεταπτυχιακών Σπουδών (Δ.Π.Μ.Σ) «Προστασία Μνημείων» - κατεύθυνση Α: Συντήρηση και Αποκατάσταση Ιστορικών Κτιρίων και Συνόλων
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
