Ο Απόστολος Βακαλόπουλος (Βόλος, 11 Αυγούστου 1909 - Θεσσαλονίκη, 10 Ιουλίου 2000) ήταν ιστορικός, συγγραφέας και πανεπιστημιακός.
Βιογραφία
Ο Βακαλόπουλος, γεννήθηκε στον Βόλο στις 11 Αυγούστου του 1909[1]. Ο πατέρας του εγκαταστάθηκε μετά τη λήξη των δύο Βαλκανικών πολέμων με την οικογένειά του στη Θεσσαλονίκη το 1914. Σπούδασε στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου της Θεσσαλονίκης. Κατά τη διάρκεια των σπουδών του συμμετείχε ως βοηθός στις ανασκαφές που πραγματοποιούσε στην τοποθεσία Μικρό Έμβολο ο Κωνσταντίνος Ρωμαίος. Αργότερα ειδικεύτηκε στη βυζαντινή και νεοελληνική ιστορία με μεταπτυχιακές σπουδές στη Γερμανία. Εργάσθηκε αρχικά ως καθηγητής στη Μέση εκπαίδευση διδάσκοντας ιστορία, αρχαία ελληνικά και νέα ελληνικά κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1930. Σταδιοδρόμησε στην πανεπιστημιακή κοινότητα του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης αναγορευθείς αρχικά Διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (1939) με θέμα της διατριβής του Πρόσφυγες και προσφυγικόν ζήτημα κατά την Ελληνικήν Επανάστασιν του 1821 η οποία και βραβεύθηκε από την Ακαδημία Αθηνών[2] , άμισθος Υφηγητής της Ιστορίας της Νεωτέρας Ελλάδος της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (1943), έκτακτος καθηγητής από το 1951 και τακτικός από το 1956 μέχρι την συνταξιοδότησή του το 1974. Στη διάρκεια της Κατοχής συνεργάσθηκε ως ιστορικός με τους υπηρεσιακούς παράγοντες της Γενικής Διοικήσεως Βορρείου Ελλάδος για την απόκρουση των ξένων προπαγανδών (βουλγαρική,ιταλική, ρουμανική) στην περιοχή της Μακεδονίας δημοσιεύοντας εργασίες σχετικά με την ελληνικότητα της Δυτικής Μακεδονίας: Ο εκπολιτιστικός ρόλος του Νέου Ελληνισμού στη Ν.Α.Ευρώπη και Οι περιοχές Εορδαίας και Ελίμειας κατά τους νεωτέρους χρόνους[3] Διετέλεσε μέλος της Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών και πολλών άλλων επιστημονικών σωματείων, ενώ εκπροσώπησε την Ελλάδα σε πολλά διεθνή επιστημονικά συνέδρια.
Βραβεύσεις: Α' βραβείο «Αριστείον Ιστορικών και κοινωνικών Επιστημών» Ακαδημίας Αθηνών, το1970, που απονεμήθηκε για πρώτη φορά, - βραβείο Ζάππα, - διεθνές βραβείο Herder (1979)
Εργογραφία
Οι επιστημονικές του εργασίες, μικρές και μεγάλες, δημοσιευμένες αυτοτελώς σε διάφορα ελληνικά και ξένα περιοδικά φτάνουν τις 242, ξεκινώντας από το 1935.[4] Υπήρξε συντάκτης σε φιλολογικά και ιστορικά περιοδικά, όπως το Μακεδονικά, το Ελληνικά, το Balkan Studies. Ξεχωρίζει το μεγάλο συνθετικό του έργο Ιστορία του Νέου Ελληνισμού (1962 κ.εξ. τ.6, τ.1-2 μεταφρασμένοι στα γαλλικά «Association pour I΄ encouragement des Etudes Grecques») που πλουτίζεται με δυο χωριστούς τόμους Πηγών της Ιστορίας του Νέου Ελληνισμού. Θεωρείται η σημαντικότερη συνθετική προσπάθεια συγγραφής ελληνικής ιστορίας για την περίοδο της δεκαετίας του 60'.[5] Η ιστορία του Βακαλόπουλου εκφράζει την συμβαντολογική γερμανική ιστορική σχολή.[6] Ο Βακαλόπουλος είναι από τους κύριους υποστηρικτές της συνέχειας του Ελληνισμού. Με το έργο του, διεύρυνε τη θεματολογία τις έρευνας, προέβαλε νέες ιστορικές πηγές, αναφέρθηκε σε ζητήματα που αφορούν τη δημογραφία και την οικονομία,την κοινωνική οργάνωση και τον καθημερινό βίο. Επίσης αναφέρθηκε στην Ελληνική διασπορά και στον πολλαπλό της ρόλο, συγκρότησε μια πιο ολοκληρωμένη γενεαλογία των επαναστατικών κινημάτων κατά την Τουρκοκρατία.[7]
Ιστορία της Μακεδονίας 1354-1833 (1969)α[›]
Οι ομιλίες του Μητροπολίτη Ισιδώρου, «Μακεδονικά» 4, 1960
Ιστορία του νέου ελληνισμού, 1204-1831 (8 τόμοι), 1961
Πρόσφυγες και προσφυγικόν ζήτημα κατά την Ελληνικήν Επανάστασιν του 1821, 1939
Αιχμάλωτοι Ελλήνων κατά την Ελληνικήν Επανάστασιν του 1821, 1941
Τα ελληνικά στρατεύματα του 1821: οργάνωση, ηγεσία, τακτική,ψυχολογία, 1948
Περί των προσφυγικών εγκαταστάσεων εν τη περιοχή της Θεσσαλονίκης
Ιστορία της Θεσσαλονίκης 316 π.Χ.-1983, 1983
Επίλεκτες Βασικές Ιστορικές Πηγές της Ελληνικής Επανάστασης, εκδόσεις Βάνιας, Θεσσαλονίκη, 1990
Καίρια θέματα στην ιστορία μας, εκδόσεις Βάνιας, Θεσσαλονίκη
Νέα Ελληνική Ιστορία, 1204 - 1985, εκδόσεις Βάνιας, Θεσσαλονίκη, 1991
Ο χαρακτήρας των Ελλήνων. Ανιχνεύοντας την εθνική μας ταυτότητα, εκδόσεις Σταμούλης Αντ., Αθήνα, 2003
Σημειώσεις
^ α: Αγγλική Έκδοση1973 Historie de la Grece Moderne από το γνωστό εκδοτικό οίκο Hovarth στη σειρά «Histories des nations europeennes», και η οποία επαυξημένη και βελτιωμένη, κυκλοφόρησε και σε ελληνική έκδοση με τον τίτλο Νέα ελληνική Ιστορία 1204-1975 (μεταφράστηκε και στα γερμανικά το 1984).[8]
Παραπομπές
Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών - ΒΑΚΑΛΟΠΟΥΛΟΣ Ε. ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ
Κωνσταντίνος Βαβούσκος, «Προλεγόμενα [βιογραφικό Απόστολου Βακαλόπουλου]», στο: Παγκαρπία Μακεδονικής Γης-Μελέτες Απόστολου Βακαλόπουλου. Τιμητική προσφορά της Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών προς το συγγραφέα, Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών-Μακεδονική Βιβλιοθήκη αρ.53, Θεσσαλονίκη, 1980, σελ.η'
Κωνσταντίνος Βαβούσκος, «Προλεγόμενα [βιογραφικό Απόστολου Βακαλόπουλου]», στο: Παγκαρπία Μακεδονικής Γης-Μελέτες Απόστολου Βακαλόπουλου. Τιμητική προσφορά της Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών προς το συγγραφέα, Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών-Μακεδονική Βιβλιοθήκη αρ.53, Θεσσαλονίκη, 1980, σελ.ι' Η πρώτη απαγορεύθηκε να μεταφραστεί στα γερμανικά από το Γραφείο Γερμανικής Λογοκρισίας μετά από εισήγηση έλληνα δημοσιογράφου και της δεύτερης εμποδίστηκε η δημοσίευσή της.
Ελένη Μήτσιαλα Ζεγκίνη, «Μνήμη Απόστολου Βακαλόπουλου», Νιάουστα, τ/χ 93 (Οκτ-Δεκ. 2000), σελ.5 [1]
Βαγγέλης Καραμανωλάκης, «Ιστορία και ιδεολογία στη δεκαετία του 1960», στο: Η σύντομη δεκαετία του 60. Θεσμικό πλαίσιο, κομματικές στρατηγικές, κοινωνικές συγκρούσεις, πολιτισμικές διεργασίες, Ελληνική Εταιρεία Πολιτικής Επιστήμης, (επιμ.Άλκης Ρήγος, Σεραφείμ Σεδεριάδης, Ευάνθης Χατζηβασιλείου), εκδ. Καστανιώτης, Αθήνα, 2008, σελ.86
Βασίλης Καρδάσης, «Η Ελληνική ιστοριογραφία στις μέρες μας», Ε Ιστορικά, τ/χ.258 (21 Οκτωβρίου 2004), σελ.20
Βαγγέλης Καραμανωλάκης, «Ιστορία και ιδεολογία στη δεκαετία του 1960», στο: Η σύντομη δεκαετία του 60. Θεσμικό πλαίσιο, κομματικές στρατηγικές, κοινωνικές συγκρούσεις, πολιτισμικές διεργασίες, Ελληνική Εταιρεία Πολιτικής Επιστήμης, (επιμ. Άλκης Ρήγος, Σεραφείμ Σεδεριάδης, Ευάνθης Χατζηβασιλείου), εκδ. Καστανιώτης, Αθήνα, 2008, σελ.86
Παγκόσμιο Βιογραφικό Λεξικό, Εκδοτική Αθηνών 1983-88,τόμ.2 σ.134
Πηγές
Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
Πανδέκτης
Κατάλογος βιβλίων
Γιώργος Κορδομενίδης, Σπουδάζοντας την Ιστορία από τις πηγές της...ΣΠΑΡΑΓΜΑΤΑ ΜΙΑΣ ΣΥΝΟΜΙΛΙΑΣ ΜΕ ΤΟΝ ΚΟΡΥΦΑΙΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΑΠΟΣΤΟΛΟ ΒΑΚΑΛΟΠΟΥΛΟ
Ελένη Μήτσιαλα Ζεγκίνη, «Μνήμη Απόστολου Βακαλόπουλου», Νιάουστα, τ/χ 93 (Οκτ-Δεκ. 2000), σελ.5 [2]
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
