Ο Aντώνης Σουρούνης (15 Ιουνίου 1942 - 5 Οκτωβρίου 2016) ήταν βραβευμένος Έλληνας πεζογράφος, γνωστός για τα διηγήματα και τα μυθιστορήματά του με θέμα την ζωή των «γκασταρμπάιτερ». Έργα του έχουν μεταφραστεί σε αρκετές γλώσσες.
Βιογραφικά στοιχεία
Ο Αντώνης Σουρούνης γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Θεσσαλονίκη. To 1960, με την ολοκλήρωση των γυμνασιακών του σπουδών, εγκαταστάθηκε στη Γερμανία, όπου είχαν ήδη μεταναστεύσει συγγενείς του. Σπούδασε κοινωνιολογία και πολιτικές επιστήμες στα πανεπιστήμια της Κολωνίας, του Σααρμπρύκεν και του Ίνσμπρουκ στην Αυστρία. Στη συνέχεια εργάστηκε σε ποικίλα επαγγέλματα: από τραπεζικός υπάλληλος μέχρι ναυτικός και από hotel boy μέχρι επαγγελματίας παίκτης ρουλέτας. Έζησε στην Φραγκφούρτη έως το 1970 όταν επέστρεψε στην Θεσσαλονίκη, ενώ από το 1987 είναι μόνιμος κάτοικος Αθηνών και βιοπορίζεται ως συγγραφέας.
Εμφανίζεται στα γράμματα το 1969 με το έργο του Ένα αγόρι γελάει και κλαίει. Η «αυθόρμητη πρόζα» που θα γίνει στη συνέχεια ιδιαίτερος αφηγηματικός τρόπος του Σουρούνη, αρχίζει να αναδεικνύεται από το επόμενο βιβλίο του, το μυθιστόρημα Οι Συμπαίχτες που εκδίδεται το 1977. Οι ιστορίες του βασίζονται στα βιώματα του συγγραφέα, σε αυτοαναφορικά γεγονότα, ενώ ο ίδιος ως παρατηρητής μετουσιώνει σε λογοτεχνία και σε ανθρώπινη φιγούρα το βιωματικό του υλικό.[1] Στο έργο του διαγράφονται πρωτότυποι και αληθινοί οι αφηγηματικοί χαρακτήρες, μετανάστες στην πλειονότητά τους -ανάμεσά τους και ο συγγραφέας ως πρωταγωνιστής μέσα από τα εναλλακτικά του πρόσωπα.
Στο έργο του Σουρούνη μπορούμε να διακρίνουμε δυο περιόδους: στα πρώτα του βιβλία η δράση τοποθετείται στην Γερμανία και οι ήρωες είναι συνήθως μετανάστες, άτομα λαϊκά που βρίσκονται στο περιθώριο της κοινωνικής αποδοχής.[2] Είτε οι ήρωες εμφανίζονται ως λούμπεν φιγούρες της νύχτας είτε ως βιομηχανικοί εργάτες, η πρώτη ύλη των διηγημάτων και συγχρόνως ο άξονας γύρω από τον οποίον στρέφεται η θεματογραφία των πρώτων έργων είναι πάντα η ζωή του γκάσταρμπάιτερ.
Ο Σ. Τσακνιάς προχωρά, ωστόσο, εδώ σε μια σημαντική παρατήρηση: «Ήρωάς του, κατά κανόνα, δεν είναι ο απελπισμένος μετανάστης που τσακίζει τα κόκαλά του σε μια παρακατιανή δουλεία, για ένα χαμηλό μεροκάματο [...].Οι ήρωές του αποφεύγουν μεθοδικά και συστηματικά την «έντιμον εργασίαν» και σκαρφίζονται όλων των ειδών τα κόλπα, τις κατεργαριές και τις κομπίνες ώστε να ζήσουν όσο το δυνατό πιο παρασιτικά και να κατακτήσουν όσο το δυνατό πιο γρήγορα την περίοπτη θέση που στήνει εμπρός στα σκοτεινά μάτια τους τό απαστράπτον καταναλωτικό πρότυπο. [...] Προς τούτοις, μοναδικός εξοπλισμός τους φαίνεται να είναι η θητεία τους στη νεοελληνική προβληματική για το πως θα «πιάσουμε την καλή» και ο ευμεγέθης και ακαταπόνητος μεσογειακός τους φαλλός για τον οποίον είναι, η, φαντάζονται πως είναι, υπερήφανοι. [...] Αυτή η αναγωγή του φαλλού σε υπέρτατη αξία, είναι μια εύστοχη καλλιτεχνική επινόηση, ένα επιδέξιο συγγραφικό τέχνασμα, μέσω του οποίου ο Σουρούνης αποκαλύπτει με τρόπο πλάγιο και υπαινικτικό, ύπουλο θα έλεγα, καταστάσεις που ενώ είναι αυτόχρημα δραματικές, αν περιγράφονταν στα διηγήματά του αναλυτικά θα ήταν απλώς πληκτικές. Αυτό που δεν λέγεται, αλλά οπωσδήποτε νοείται ή συνάγεται, τοποθετημένο στην περιοχή της σιωπής, που είναι η άλλη όψη της αφήγησης, φορτίζει τα λεγόμενα με μια υπόγεια δραματική συγκίνηση.[3]
Η μαεστρία του Σουρούνη εντοπίζεται ακριβώς εκεί που η κυνική και σκαμπρόζικη ματιά του συγγραφέα και η επισταμένη κοινωνική του παρατήρηση τέμνονται με το ενδιαφέρον του για την κατανόηση της ανθρώπινης κατάστασης των ηρώων του.
Διατηρώντας πάντοτε την αυτοαναφορικότητα και το βίωμα ως πυρήνα της μυθοπλαστικής τους σύνθεσης, τα έργα του Σουρούνη από το 1990 κι έπειτα, έχουν ως χώρο τους την Ελλάδα και ως ήρωα τον, επαναπατρισμένο πια, μετανάστη.
Το 1995 τιμήθηκε με το Κρατικό Βραβείο Μυθιστορήματος για το βιβλίο "Ο χορός των ρόδων". Το 2006 απέσπασε από την εξαμηνιαία λογοτεχνική επιθεώρηση του περιοδικού να ένα μήλο και έναν χρόνο αργότερα από το περιοδικό Διαβάζω το «Βραβείο μυθιστορήματος» για το έργο του Το μονοπάτι στη θάλασσα.
Εργογραφία
Μυθιστόρημα
Ένα αγόρι γελάει και κλαίει,1969
Οι συμπαίχτες, Θεσσαλονίκη, Νέα Εγνατία, 1977
Οι πρώτοι πεθαίνουν τελευταίοι, Αθήνα:Νέα Σύνορα - Λιβάνης, 1985
Πάσχα στο χωριό, νουβέλα, Αθήνα:Καστανιώτης, 1991
Ο χορός των Ρόδων, Αθήνα:Καστανιώτης, 1994 (Κρατικό Βραβείο Μυθιστορήματος 1995)
Γκας ο γκάνγκστερ, Αθήνα: Καστανιώτης, 2000
Το μονοπάτι στη θάλασσα, Αθήνα: Καστανιώτης, 2006
Διηγήματα
Μερόνυχτα Φραγκφούρτης, Αθήνα: Ύψιλον, 1982
Τα τύμπανα της κοιλιάς και του πολέμου, Αθήνα: Νέα Σύνορα - Λιβάνης, 1983
Υπ' όψιν της Λίτσας, Αθήνα: Καστανιώτης, 1992
Μισόν αιώνα άνθρωπος, Αθήνα: Καστανιώτης, 1996
Κυριακάτικες ιστορίες, Αθήνα: Καστανιώτης, 2002
Νύχτες με ουρά, Αθήνα: Καστανιώτης, 2010
Άλλα έργα
Το μπαστούνι, παραμύθι. Σκίτσα: Σπύρος Γούσης. Αθήνα:Καστανιώτης, 1996
Συλλογικά έργα
Τέλος καλό, όλα καλά, Καστανιώτης, 2012
Η Θεσσαλονίκη των συγγραφέων, Ιανός, 2011
Ο δρόμος για την Ομόνοια, Καστανιώτης, 2005
Το παιχνίδι των τεσσάρων, Καστανιώτης, 1998
Άσεμνες ιστορίες, Πατάκης, 1997
Μεταφράσεις έργων του
Στα γαλλικά:Les premiers meurent toujours les derniers, 1992
Paques au village, roman, 1999
Στα ιταλικά:II Ballo della Rosa, romanzo. Traduzione: Alberto Gabrieli, Crocetti Editore, 1999
Στα γερμανικά:Der Rosenball, 2001. Τίτλος πρωτοτύπου:Ο χορός των ρόδων.
Deutschland, Deine Griechen… Eine Antuologie, 1998 X: C. Gianacacos - St. Gerogiorgakis (Hrsg.), Antonis Surunis, Angst vor dem Fremden.
Niki Eideneier (Hrsg.), Dimitrakis '86 "um eine Heimat bittend", 1985 Romiosini Verlag, Koln, Antonis Surunis, Mit Spyros Chursutoglu in der "Salonika Bar’’
Griechische Erzahlungen, 1993 Deutscher Antonis Surunis, Seine Letzte Rolle
Το διήγημα "Μία γιαπωνέζικη πυργκαγιά" από τα Μερόνυχτα Φραγκφούρτης έχει μεταφραστεί και δημοσιευθεί σε πολλές συλλογές στην Γερμανία.
Στα αγγλικά:"The Livelong Day: Working in the World", 1992
Στα τσέχικα: Cerne olivy, vybrala, prelozila a usporadala Alexandra Buchler. Anthologie soucasnych resckych povidek. 2000, Antonis Sourounis, "Japonsky pozar".
Στα εβραϊκά:ryqvd hwvwnym, Haifa, Keter, 2004. Τίτλος πρωτοτύπου:Ο χορός των ρόδων
Στα τούρκικα:Gül balosu, İstanbul, Albatros Kitapları, 2005. Τίτλος πρωτοτύπου:Ο χορός των ρόδων
Βιβλιογραφία
Δ. Δασκαλόπουλος, «Το ψωμί και τα βιβλία: Λίγα λόγια για τον Αντώνη Σουρούνη» Ιχνογραφία: Κριτικά σχόλια, εκδ. Γαβριηλίδης, Αθήνα, 2007, σσ.171-178. ISBN 978-960-336-263-0
Μ. Μικέ, «Gastarbeiter: Μνήμες, φαντασιώσεις κι επιθυμίες. Η περίπτωση του Αντώνη Σουρούνη», Εναρμόνιον Κράμα: Δοκίμια για την πεζογραφία, εκδ. Άγρα, Αθήνα, 2012, σσ.167-177. ISBN 978-960-325-981-7
«Σουρούνης Αντώνης», Λεξικό Νεοελληνικής Λογοτεχνίας, εκδ. Πατάκη, Αθήνα, 2007, σσ. 2052-2053. ISBN 978-960-16-2237-8
Τσακνιάς Σπύρος, περ. Λέξη, τχ. 14, σσ. 317-318.
Παπαγεωργίου Χρίστος, http://documents.tips/documents/55cf9963550346d0339d20a3.html
Παραπομπές
Δασκαλόπουλος, Δημήτρης (2007). «Το ψωμί και τα βιβλία: Λίγα λόγια για τον Αντώνη Σουρούνη» Ιχνογραφία: Κριτικά σχόλια. Αθήνα: Γαβριηλίδης, σελ. 171-178.
«Σουρούνης Αντώνης» Λεξικό Νεοελληνικής Λογοτεχνίας. Αθήνα: Πατάκης. 2007, σελ. 2052-2053.
Τσακνιάς, Σπύρος. Η λέξη. http://www.ekebi.gr/magazines/ShowImage.asp?file=31189&code=2007. Ανακτήθηκε στις 11.12.2015.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
Ιστοσελίδα Αντώνη Σουρούνη στο Εθνικό Κέντρο Βιβλίου http://www.ekebi.gr/frontoffice/portal.asp?cpage=NODE&cnode=462&t=338
Πανδέκτης
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
