Ανδρέας Κορομηλάς

Ο Ανδρέας Κορομηλάς, (1811-1858) ήταν Έλληνας τυπογράφος, εκδότης, και βιβλιοπώλης που δραστηριοποιήθηκε πρώτα στην Αίγινα και μετά στην Αθήνα και για λίγο διάστημα και στην Κωνσταντινούπολη.

Ο Κορομηλάς διατήρησε το τυπογραφικό του κατάστημα από το 1834 έως και το 1858, ημερομηνία του θανάτου του, και κατάφερε να το κάνει ένα από τα μεγαλύτερα τυπογραφεία όχι μόνο της Ελλάδας αλλά και της ευρύτερης Ανατολής. Μετά το θάνατο του τη διατήρηση του τυπογραφείου του ανέλαβαν οι κληρονόμοι του οι οποίοι το λειτούργησαν μέχρι το 1884 οπότε και το πούλησαν στον εκδότη-τυπογράφο Ανέστη Κωνσταντινίδη. Γνωστό επίσης στην Αθήνα εκείνης της εποχής ήταν και το Μέγαρο Κορομηλά, το ιδιόκτητο κτίριο που διατηρούσε στην Πλατεία Συντάγματος, Ερμού 1, το οποίο όμως κατεδαφίστηκε το 1963. Σύζυγος του Κορομηλά ήταν η Μαρία Πιτσιπιού, κόρη του χιώτη συγγραφέα Ιάκωβου Πιτσιπιού και παιδιά του οι Δημήτριος Κορομηλάς γνωστός θεατρικός συγγραφέας, Χριστίνα Κορομηλά, και Λάμπρος Κορομηλάς,γνωστός δημοσιογράφος και διπλωμάτης. [1]

Τα πρώτα χρόνια

Ο Αντρέας Κορομηλάς ήταν ο πρωτότοκος γιος του Αθηναίου κτηματία Χατζή Λάμπρου Κόσκορη και της Όρσας Κολιάτσου [2] και γεννήθηκε στην Αθήνα το 1811.

Πολέμησε μαζί με τον πατέρα του στη μάχη του Χαϊδάριου που δόθηκε μεταξύ Ελλήνων και Τούρκων το καλοκαίρι του 1826, στην οποία και τραυματίστηκε ελαφρά. Ο πατέρας του όμως, πιάστηκε αιχμάλωτος από τους Τούρκους και θανατώθηκε με μαρτυρικό τρόπο στην τότε πλατεία Αγίου Παντελεήμονα, σημερινή πλατεία Κοτζιά. [3]. Σε ηλικία 16 χρόνων ο Αντρέας Κορομηλάς βρέθηκε προστάτης οικογενείας – της μητέρας του και των ακόμα 6 μικρότερων αδερφιών του. Η οικογένεια μεταφέρεται στην Αίγινα και εκεί ο Κορομηλάς πιάνει δουλειά στο Τυπογραφείο της Διοίκησης ενώ τα μικρότερα αδέρφια του –Νικόλαος και Αντώνης- φοιτούν στο Κεντρικό Γυμνάσιο του νησιού, το οποίο κατά προτεραιότητα δεχόταν τα ορφανά παιδιά των αγωνιστών του 1821. [4]

Η τυπογραφία μπαίνει στη ζωή του

Στο τυπογραφείο της Εθνικής Τυπογραφίας -όπως θα μετονομαστεί το Τυπογραφείο της Διοίκησης- θα δουλέψει μέχρι τον Απρίλη του 1832, όταν θα φύγει κατηγορούμενος για υπεξαίρεση τυπογραφικού υλικού. Από τότε και σε ηλικία 21 χρονών πλέον θα κινητοποιηθεί για να δημιουργήσει το δικό του τυπογραφείο. Γράφει στον διάσημο Γάλλο τυπογράφο και φιλέλληνα Αμβρόσιο Διδότο και του παραγγέλνει πιεστήριο και τυπογραφικό υλικό, ενώ ταυτόχρονα κάνει αίτηση μαζί με τον πρώην συνάδελφό του Παύλο Πατρίκιο να νοικιάσουν το κτίριο της Εθνικής Τυπογραφίας στην Αίγινα – η αίτηση δεν έγινε δεκτή.Τον Μάη του 1833 ο γνωστός λόγιος, Νεόφυτος Δούκας, ψάχνοντας να γνωριστεί με κάποιον τυπογράφο που μπορούσε να εκδώσει τα βιβλία του, αλληλογραφεί με τον Κορομηλά, όταν μαθαίνει ότι δραστηριοποιείται στην λειτουργία τυπογραφείου και συμφωνούν στην μεταξύ τους σύμπραξη.

Ο Δούκας τον προμηθεύει με την απαραίτητη συστατική και εγγυητική επιστολή του προς τον Διδότο, και φεύγει για το Παρίσι τον Αύγουστο του 1833. Τον Σεπτέμβρη του 1833 ήταν έτοιμη μέρος της παραγγελίας του, ένα πιεστήριο Στάχγχοπ, τρεις κόλλες στοιχεία, γαλλικά και τσίτσερο, τυπογραφικές κόλλες τέσσερεις ελληνικές των 11 στιγμών και μία 8 στιγμών ελληνικά, και κάποια αναγκαία εργαλεία. Όλα αυτά ήταν αξίας 8000 φράγκων. [5]
« H απάντηση του Κορομηλά για τις εναντίον του φήμες, περί χρηματισμού των υπευθύνων της έγκρισης των σχολικών βιβλίων (1848)«Ποία ἡ τοῦ Κορομηλά ραδιουργία καί πώς κατώρθωσεν, ἄν κατώρθωσεν, καθώς λέγεις, μονοπωλεῖον βιβλίου; Ιδού τό μυστήριόν του. Ἐνεψύχωσεν ἀνταμείβων [...] τούς ἱκανωτέρους των Λογίων μας· ἀνέπτυξεν ὅσον ἐνδέχεται τήν τυπογραφικήν βιομηχανίαν,

[...] εἰσήγαγεν ἐσχάτως καί αὐτήν τήν στερεοτυπίαν εἰς τήν πατρίδα του, ἔργον ὅσῳ ὠφέλιμον τόσῳ πολυδάπανον καί τέλος ἔχει τήν εὐχαρίστησιν νά βλέπῃ σήμερον, ὅτι βιβλίον, τό ὁποῖον προτοῦ ἐπωλεῖτο εἰς πενταπλασίαν τιμήν, καί ἑπομένως ἦτο ἀπρόσιτον διά τόν ἐνδεή μαθητήν, καί τοιούτοι ἦσαν οἱ πλεῖστοι τῶν σπουδαζόντων εἰς τήν Ἑλλάδα, πρόσκειται εὐπόριστον ἑνί έκάστω καί ὡς ἐκ τούτου ἔγινεν κοινωτέρα καί εὐκολωτέρα ή διάδοσις τῆς παιδείας καί τά διδακτικά βιβλία κυκλοφροῦν ὄχι μόνον εἰς τήν Ἑλλάδα καί την Τουρκίαν ἀλλά μέχρι τῶν Ινδιῶν. [6]
»

Στην Αίγινα

Το τυπογραφείο του Κορομηλά λειτούργησε στην Αίγινα από το 1834 έως το 1839. Πρωτο-τύπωσε στις 14 Φεβρουαρίου 1834, την αναγγελία-διαφήμιση του Νεόφυτου Δούκα για την έκδοση των έργων του και 14 βιβλία του σε 29 τόμους.

Στην Αθήνα θα τυπώσει ακόμα 4 έργα του από το 1842 έως το 1845 και τέλος και την αναγγελία του θανάτου του. Στην Αίγινα το 1834 και το 1835 τύπωσε ακόμα 9 βιβλία, ιστορικά, λογοτεχνικά, σχολικά, και πρακτικών γνώσεων, ανάμεσα στα οποία και την «Ιστορία των Αθηνών κατά των υπέρ Ελευθερίας Αγώνα» του Διονύσιου Σουρμελή. Από το 1835 ένα μέρος του τυπογραφείου, το μεγαλύτερο, θα μετακομίσει στην καινούρια πρωτεύουσα, την Αθήνα.

Στην Αθήνα

Το πρώτο βιβλίο που θα εκδώσει ο Κορομηλάς στην Αθήνα είναι η «Ανθολογία ή Συλλογή ασμάτων ηρωικών», τόμος Α, 1835 [7]. Το 1838 ξανα-ταξιδεύει στο Παρίσι για να επισκεφτεί και πάλι τον Διδότο με σκοπό να ανανεώσει τον τυπογραφικό του εξοπλισμό και να αγοράσει βιβλία σχολικού ενδιαφέροντος, για να τυπώσει στην Ελλάδα. Το 1840 εισάγει πρώτος στην Ελλάδα την τυπογραφική μέθοδο της στερεοτυπίας, και από τη Βενετία, την τεχνική της ερυθροτυπίας. [8]
Το κτίριο που έχτισε το 1853 ο αρχιτέκτονας Πάνος Κάλκης για τον Ανδρέα Κορομηλά

Στην Κωνταντινούπολη, η οικογένεια Κορομηλά, δραστηριοποιήθηκε από το 1844 όταν ο αδερφός του Αντώνης Κορομηλάς συνεργαζόμενος με τον Αντώνιο Πασπαλλή θα συγκροτήσει τυπογραφείο το οποίο θα προμηθεύει ελληνικά βιβλία σε όλες τις υπόδουλες, ακόμα, περιοχές. [9]

Συν τω χρόνω, το τυπογραφείο έγινε το μεγαλύτερο της Ανατολής, διαθέτοντας μηχανικά ατμοκίνητα πιεστήρια με πολλούς τυπογραφικούς χαρακτήρες από διάφορες γλώσσες, χυτήρια, βιβλιοδετείο, βιβλιοπωλείο, χαρτοπωλείο, στερεοτυπία με πλουσιώτατο αρχείο στερεότυπων κειμένων (πάνω από 2400 μήτρες) και προμήθευε βιβλία σε όλους τους βιβλιοπώλες εντός και εκτός του ελληνικού κράτους. Η παραγωγή του Κορομηλά και των διαδόχων του ξεπερνά τους 500 τίτλους και είναι κυρίως σχολικά βιβλία, συνταγμένα σύμφωνα με τα αναλυτικά προγράμματα σε πολλές επανεκδόσεις. Η τυπογραφική επιχείρηση του Κορομηλά τιμήθηκε αρκετές φορές με βραβεία σε διεθνείς εκθέσεις, και ο ίδιος παρασημοφορήθηκε με τον Σταυρό του Τάγματος του Σωτήρος και το Αριστείο του Αγώνος.

Δείτε επίσης

Ιστορία της τυπογραφίας στο νεοελληνικό κράτος

Παραπομπές

http://www.apan.gr/.../Για%20Αρχείο%20Κορομηλάδες%2021%20Δεκ.pdf
http://www.apan.gr/.../Για%20Αρχείο%20Κορομηλάδες%2021%20Δεκ.pdf
πάπυρος λαρούς μπριτάννικα, σελ.208
http://www.iaen.gr/oi_mathites_tou_kentrikou_sholeiou__1830_1834_-b-48*778. html
πεντaκόσια χρόνια έντυπης παράδοσης…σελ.206
Η Τυπογραφία στο Νέο Ελληνικό Κράτος (1828-1884) - Helios helios-eie.ekt.gr/EIE/bitstream/10442/.../INR_Sklavenitis_a44.pdf
πάπυρος λαρούς μπριτάννικα
Συγκεκριμένα στην τεχνική της στερεοτυπίας τα γράμματα αποτυπώνονται πάνω σε χάρτινη ή άλλη μάζα που πιέζεται προκειμένου να γίνει μήτρα. Πάνω σε αυτή τη μήτρα χύνεται ρευστό μέταλλο, που ψύχεται και στερεοποιείται. Με τη μέθοδο αυτή, ο τυπογράφος μπορεί να έχει στη διάθεσή του, έτοιμες τις σελίδες για ανατύπωση βιβλίου χωρίς να χρειάζεται να ξανα-στοιχειοθετήσει το κείμενο από την αρχή.

Nέα Δομή, τόμος 18, σελ.146. Εκδόσεις ΔΟΜΗ,1996

Πηγές

ΕΓΚΥΚΛΟΠΑΙΔΕΙΑ ΝΕΑ ΔΟΜΗ: λήμμα Κορομηλάς, σελ.146. Τόμος 18. ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΔΟΜΗ, ΑΘΗΝΑ, 1996
ΕΓΚΥΚΛΟΠΑΙΔΕΙΑ ΠΑΠΥΡΟΣ ΛΑΡΟΥΣ ΜΠΡΙΤΑΝΝΙΚΑ: λήμμα Κορομηλά οικογένεια, σελ.209, Τόμος 35. ΕΚΔΟΤΙΚΟΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΠΑΠΥΡΟΣ, 1989
Πεντακόσια χρόνια έντυπης παράδοσης του νέου ελληνισμού. Έκδοση της Βουλής των Ελλήνων, Αθήνα, 2000