Ο Ανδρέας Καραντώνης (Άνδρος, 1910 - Αθήνα, 27 Ιουνίου 1982)[1] ήταν Έλληνας λογοτέχνης, κριτικός, δοκιμιογράφος, ποιητής και μεταφραστής[2].
Βιογραφία
Ο Ανδρέας Καραντώνης γεννήθηκε στην Άνδρο αλλά το 1923 εγκαταστάθηκε στην Αθήνα και αφού τελείωσε το Γυμνάσιο γράφτηκε στη Νομική Σχολή, χωρίς όμως να μπορέσει να την ολοκληρώσει αφού αφοσιώθηκε στην λογοτεχνία και στην κριτική.[3][2] Έκανε την πρώτη του εμφάνιση και παρουσίαση στα γράμματα σε ηλικία 17 ετών, με τη δημοσίευση ποιημάτων και κριτικών άρθρων στο λογοτεχνικό παράρτημα της Μεγάλης Ελληνικής Εγκυκλοπαίδειας του Πυρσού στην οποία και διετέλεσε αρθρογράφος από το 1927 μέχρι και το 1929 και δημοσίευσε την μεγάλη εισαγωγή για το Παλαμικό έργο. Στην συνέχεια ακολούθησε μια μελέτη για τον Σεφέρη και μια για τον Παλαμά. Το 1935, ασχολήθηκε και με τη δημοσιογραφία ιδρύοντας και διευθύνοντας, μαζί με τον Γιώργο Κατσίμπαλη, το περιοδικό "Τα Νέα Γράμματα"[2]. Συνεργάστηκε με το περιοδικό Αγγλοελληνική Επιθεώρηση (1945-1952). Επί 25 χρόνια συνεργάστηκε με το ΕΙΡ, όπου ως λογοτεχνικός συνεργάτης παρουσίαζε ραδιοφωνικές εκπομπές κριτικού περιεχομένου, ως το 1974 οπότε και αποχώρησε μετά την απελευθέρωση από την χούντα της απριλιανής δικτατορίας των πραξικοπιματιών συνταγματαρχών του Γεώργιου Παπαδόπουλου. Δημοσίευσε πολλές μελέτες, ανάμεσα στις οποίες και εκείνες για τον Παλαμά και το Σεφέρη. Το μεταφραστικό του έργο περιλαμβάνει μεταφράσεις Γάλλων κυρίως συγγραφέων[4] ενώ έγραψε και πολλά βιβλία κριτικής όπως επίσης και βιβλία με ποιήματα, ταξιδιωτικές εντυπώσεις και δοκίμια[2].
Ό Καραντώνης διετέλεσε επίτιμο μέλος της περίφημης λογοτεχνικής "ομάδας των δώδεκα" κορυφαίων ελλήνων συγγραφέων και γενικός γραμματέας του Ιδρύματος "Κωστής Παλαμάς".[2] Υπήρξε μόνιμο μέλος της επιτροπής απονομής των κρατικών λογοτεχνικών βραβείων. Τόσο η ποίηση όσο και η δοκιμιογραφία του ως το 1935 κινήθηκε στα παραδοσιακά πλαίσια γραφής. Τομή στο έργο του σημειώθηκε γύρω στο 1935 με τη συγγραφική δραστηριότητά του από τη θέση του διευθυντή του περιοδικού Νέα Γράμματα. Την περίοδο αυτή ο Καραντώνης στράφηκε προς την υπερρεαλιστική θεωρία της τέχνης και μετάφρασε έργα των Απολλιναίρ, Βαλερύ, Μπρετόν, Ελυάρ και άλλων. Μετά τη γερμανική κατοχή ανέπτυξε δημοσιογραφική δραστηριότητα με επίκεντρο την αντίθεσή του στον κομμουνισμό και την αριστερή διανόηση στην Ελλάδα. Στο ίδιο πνεύμα εντάσσονται θεατρόμορφα κείμενά του με τίτλους όπως τα "Σπουδή στο Κρεμλίνο" και "Ο Καραγκιόζης βγαίνει από το καλύβι του". Ογκώδης είναι η κριτική παραγωγή του Καραντώνη, ενώ ασχολήθηκε επίσης με τη λογοτεχνική μετάφραση. Τα ποιήματά του συγκεντρώθηκαν σε οχτώ τόμους.
Επιλεγμένα έργα
Ποίηση
"Ωροσκόπιο"· Ποιήματα. Αθήνα, Δίφρος, 1957.
"Βίος και αέτωμα"· Ποιήματα. Αθήνα, Δίφρος, 1959.
"Το τρίτο στερέωμα" Αθήνα, Το ελληνικό βιβλίο, 1961.
"Το χαλί της Ερμίνης". Αθήνα, Το ελληνικό βιβλίο, 1962.
"Επεισόδια". Αθήνα, Το ελληνικό βιβλίο, 1964.
"Δείκτες". Αθήνα, 1966.
"Ιστορίες φαντασμάτων". Αθήνα, Δίφρος, 1972.
"Τυμπανοκρουσίες"· Ποιήματα. Αθήνα, Παπαδήμας, 1980.
Πεζά
"Ελληνικοί χώροι· Ταξιδιωτικές εικόνες και στοχασμοί". Αθήνα, Εστία, 1979.
"Αττίλας και Ταμερλάνος". Αθήνα, Δωδώνη, 1979.
Μελέτες και δοκίμια
"Εισαγωγή στο παλαμικό έργο" Αθήνα, τυπ.Εστία, 1929.
"Γύρω στον Παλαμά (Ά Τόμος)". Αθήνα, τυπ.Εστία, 1932
"Από τον Σολωμό στον Μυριβίλη (Ά Τόμος)", Αθήνα, Τυπογραφείο Εστίας, 1970.
"Ή ποιησή μας μετά τον Σεφέρη", Αθήνα, τυπογραφείο Εστίας, 1976.
"Η ποίησή μας μετά το Σεφέρη". Αθήνα, Δωδώνη, 1976.
"Νεοελληνική Λογοτεχνία Φυσιογνωμίες" (Ά Τόμος), Αθήνα, τυπογραφείο Εστίας, Δημήτριος Νικόλαος Παπαδήμας, 1977.
"Πεζογράφοι και πεζογραφήματα της γενιάς του ΄30". Αθήνα, Φέξης, 1962 (και δεύτερη, συμπληρωμένη έκδοση, Αθήνα, Παπαδήμας, 1977).
"Από τον Σολωμό στον Μυριβίλη" (Β΄ Τόμος), Αθήνα, Τυπογραφείο Εστίας, 1977.
"Γύρω στον Παλαμά (Β Τόμος)", Αθήνα, τυπ.Εστίας 1977.
"Γύρω στον Παλαμά (Γ Τόμος)", Αθήνα, τυπ.Εστίας 1977.
"Νεοελληνική Λογοτεχνία Φυσιογνωμίες" (Β Τόμος), Αθήνα, τυπογραφείο Εστίας, Δημήτριος Νικόλαος Παπαδήμας, 1978.
Ελληνικοί χώροι (Αθήνα Βιωλιοπωλείο της εστίας) 1979.
Ξένη λογτοεχνία φυσιογνωμίες (Αθήνα Δημήτριος Νικόλαος Παπαδήμας Καστανιώτης) 1979.
"Ο ποιητής Γ.Σεφέρης". Αθήνα, τυπ.Εστία, 1931 (και εκδοση έκτη συμπληρωμένη, Αθήνα, Δημήτριος Νικόλαος Παπαδήμας, 1984)
Μια φυσιογνωμία και μια εποχή (Αθήνα Ελληνικό λογοτεχνικό ιστορικό αρχείο Ε.Λ.Ι.Α.) 1985.
Ταξιδεύοντας με τον Ηρόδοτο (Αθήνα Αστήρ) 1985.
Φαναριώτικη και Επτανησιακή ποίηση (Αθήνα Επικαιρότητα) 1987.
Εισαγωγή στην νεότερη ποίηση. Γύρω από την σύγχρονη ελληνική ποίηση (Αθήνα, Δημήτριος Νικόλαος Παπαδήμας Καστανιώτης) 1990.
Πεζογράφοι και Πεζογραφήματα της γενιάς του 30' (Αθήνα Δημήτριος Νικόλαος Παπαδήμας Καστανιώτης) 1990.
Για τον Οδυσσέα Ελύτη (Αθήνα Δημήτριος Νικόλαος Παπαδήμας Καστανιώτης) 1992.
Δεκατετράστιχα (Αθήνα Καστανιώτης) 1992.
Για τον Κώστα Ευάγγελο Τσιρόπουλο (Αθήνα Ευθύνη) 1995.
Συλλογικά έργα
Ή νεοελληνική κριτική για τον Παντελή Πρεβελάκη (Αθήνα ευθύνη) 1979.
Το πέρασμα του Μηνά Δημάκη, (Αθήνα Ευθύνη) 1983.
Αλληλογραφία 1931-1960, (Αθήνα Εκδόσεις Καστανιώτη) 1988.
Για τον Σκαρίμπα, (Αθήνα Αιγαίον) 1994.
Για τον Σαχτούρη, (Αθήνα Αιγαίον) 1998.
Για τον Βαγενά, (Αθήνα Αιγαίον) 2001.
Τιμή στον Τάκη Βαρβιτσιώτη, (Αθήνα Μπίμπης Στερέωμα) 2007.
Ν. Εγγονόπουλος 1907-1985. Εκατό χρόνια από τη γέννησή του, (Αθήνα Εθνικό Κέντρο Βιβλίου) 2007.
Αποτύπωση της Ιουλίας Ιατρίδη, (Αθήνα Ευθύνη) 2007.
Μιλτιάδης. Καραγάτσης 1908-2008, (Αθήνα Εθνικό Κέντρο Βιβλίου) 2008.
Εισαγωγή στην ποίηση του Εγγονόπουλου, (Αθήνα Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης) 2008.
Χριστουγεννιάτικες ιστορίες, (Αθήνα Εκδόσεις Καστανιώτη) 2009.
Η κριτική για τον Πέτρο Χάρη, Ίδρυμα Κώστα και Ελένης Ουράνη (Αθήνα Καστανιώτης) 2009.
Εισαγωγή στην ποίηση του Ρίτσου,(Αθήνα Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης) 2009.
Εισαγωγή στην ποίηση του Ελύτη, (Αθήνα Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης) 2009.
Ποιητικές συνομιλίες, (Αθήνα Οδός Πανός) 2012.
Εισαγωγή στην ποίηση του Σεφέρη, (Αθήνα Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης) 2013.
Κρητικογραφία
Παλαμάς, Κωστής, 1859-1943, Ανθολογία, (Αθήνα Βιβλιοπωλείον της Εστίας [ανθολόγηση]) 1994.
Παλαμάς, Κωστής, 1859-1943, Ανθολογία, (Αθήνα Βιβλιοπωλείον της Εστίας [ανθολόγηση]) 1994.
Παλαμάς, Κωστής, 1859-1943, Κωστής Παλαμάς: Πλάστης κ΄ εγώ μ΄ όλο το νου και μ΄όλη την καρδιά μου, (Αθήνα Η Καθημερινή [ανθολόγηση]) 2014.
Θέατρο
"Σπονδή στο Κρεμλίνο". Αθήνα, 1950.
"Παπουτσής στη λαοκρατία – Μαύρος κόσμος"· Θεατρικοί διάλογοι. 1948 (και δεύτερη έκδοση Αθήνα, 1950).
"Ο Καραγκιόζης βγαίνει από το καλύβι του" (Θεατρική σάτιρα σε δυο πράξεις). Αθήνα, 1950 (έκδοση β΄).
Μεταφράσεις - Διασκευές
"Chateaubriand, François René de{Φράνσις Ρενέ Ντέ Σατομπριάντ}, 1768-1848, Οδοιπορικό, (Αθήνα Δωδώνη) 1979.
''Gide, André(Τζιντέ ή Γκιντέ Αντρέ}, 1869-1951, Η επιστροφή του ασώτου, (Αθήνα Κάκτος) 1980.
''Ηχώ" Μεταφράσεις ποιημάτων. Αθήνα, Γνώση, 1982.
"Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη, "Οι έμποροι των εθνών" (μεταφορά στη δημοτική), Αθήνα, Αστήρ, 1983.
''Παπαδιαμάντης, Αλέξανδρος, 1851-1911, Οι έμποροι των εθνών, (Αθήνα Αστήρ) 1992.
''Flacelière, Robert{Ρόμπερτ Φλασελλιέρ}, Ο έρωτας στην αρχαία Ελλάδα, (Αθήνα επιμέλεια Παπαδήμας Δημήτριος. Νικόλαος Καστανιώτης) 1995.
''Chateaubriand, François René de{Φράνσις Ρενέ Ντέ Σατομπριάντ}, 1768-1848, Το ταξίδι στην Ελλάδα, (Αθήνα Alter - Ego ΜΜΕ. Α.Ε) 2010.
Βραβεία
Βραβείο του Δήμου Αθηναίων (1957)
Βραβείο Πουρφίνα της Ομάδας των 12 (1959)
Α΄ Κρατικό Βραβείο Κριτικής (1971)
Μέγα Εθνικό Βραβείο Λογοτεχνίας από την Ακαδημία των Αθηνών (1972)
Παραπομπές
Νέα Εστία, τεύχη 1319-1323, σελ. 1028
Εγκυκλοπαίδεια Νέα Δομή. Αθήνα: Τεγόπουλος - Μανιατέας. 1996, σελ. 109, τομ. 16.
Βιογραφία στο BiblioΝet.gr, ανάκτηση 16-7-2013.
Παγκόσμιο Βιογραφικό Λεξικό, τ.4. Αθήνα, Εκδοτική Αθηνών, 1985
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
Βιογραφία και εργογραφία στον ιστότοπο του Εθνικού Κέντρου Βιβλίου, ανάκτηση 16-7-2013.
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
