.
Ἀνακρέων,
Jean-Leon Gerome
Ο Ανακρέων, γεννήθηκε το 572 π.Χ./Π.Κ.Ε πιθανώς στην Τέω της Μ. Ασίας.. Στη συνέχεια βρέθηκε στα θρακικά Άβδηρα, όπου και έγραψε εξαίρετα συμποτικά τραγούδια.
Το έτος 545 π.Χ., μπροστά στον περσικό κίνδυνο που πλησίαζε, ο Ανακρέοντας εγκαθίσταται στα Άβδηρα, αποικία των Τηίων, και αργότερα ζει στην αυλή του Πολυκράτη. Μετά τη δολοφονία του Πολυκράτη (522 π.Χ.) από τον Οροίτη o Πεισιστρατίδης Ίππαρχος φέρνει τον ποιητή στην Αθήνα μετά τη δολοφονία του Ίππαρχου (514 π.Χ.) ο Ανακρέοντας φεύγει από την Αττική και πιθανώς μένει για ένα χρονικό διάστημα στη Λάρισα. Πέθανε ίσως σε πολύ προχωρημένη ηλικία (περ. 85 χρονών).
Σύμφωνα με την παράδοση στην αυλή του τυράννου της Σάμου Πολυκράτη ο ποιητής Ίβυκος συνάντησε τον ποιητή Ανακρέοντα, που καταγόταν από την Τέω (Τήιος). Σε αυτόν μάλιστα, έλεγαν, ο Ίβυκος όφειλε τελικά τη στροφή του προς την ερωτική ποίηση.
Ανακρέων
Ο πιστός αυτός θεράπων της Αφροδίτης και του Διονύσου, έζησε με μόνο εφόδιο την λύρα και το ποιητικό του τάλαντο. Απαραίτητος πρωτεργάτης εις τα συμπόσια και τις ευωχίες των αριστοκρατικών κύκλων, εξυμνούσε την ευτυχισμένη ανέμελη ζωή, τον εκλεπτυσμένο έρωτα, την ευχάριστο συντροφία καλλιγράμμων νεανίδων και τις απολαυστικές μεθυστικές συνέπειες της οινοποσίας. Ήταν περιζήτητος εις τα συμπόσια των αριστοκρατών της εποχής του, κερδίζοντας την ευμένεια και ευαρέσκειά τους και αποκτώντας πολλούς θαυμαστές.
Έγραψε κυρίως συμποτικά κι ερωτικά ποιήματα μ' έντονο αισθηματικό και χαρούμενο χαρακτήρα. Κατακλύζεται από τη χαρά της ζωής μ' όλες της τις απολαύσεις, το άσμα, τον έρωτα και τον οίνο. Τεχνική άψογος κι επιδεξιότης μοναδική, γοητεία και καθαρότης και παραλλήλως λεπτή, πρωτότυπος και ειρωνική διάθεση χαρακτηρίζουν το έργο του.
[…]Δε μου είναι
αγαπητός αυτός που δίπλα στο μεγάλο,
Κροντήρι πίνοντας
κρασί τραγούδια λέει γι' αμάχες[…]
(απόσπ. 96 Diehl=2 West, μτφρ.
Ηλ. Βουτιερίδης)
[…]Ο Έρωτας πάλι με
τρανό με χτύπησε μπαλντά
Καθώς χαλκιάς και σε
ψυχρή μ’ έλουσε ρεματιά[…]
(απόσπ. 68 Page, μτφρ. Ηλ.
Βουτιερίδης)
[…]Φοραδίτσα Θρακοπούλα
τι λοξοκοιτάζοντάς με
Σκληρά φεύγεις και
νομίζεις πως είμαι άπραγος καθόλου;
Μάθε, πως μπορώ με
τέχνη να σου βάλω χαλινάρι
Και τα γκέμια σου
κρατώντας προς το τέρμα να σε φέρνω[…]
(απόσπ. 72 Page, μτφρ. Hλ Βουτιερίδης)
Στο τελευταίο απόσπασμα δίνεται η ευκαιρία να εξετάσει ο αναγνώστης με ποιον τρόπο αντιλαμβάνεται ο ποιητής τη νεαρή γυναίκα, το αντικείμενο της ερωτικής επιθυμίας που είναι ατίθαση και απρόσιτη. Ο άνδρας, ως επιδέξιος εραστής θα την χαλιναγωγήσει και θα τη μυήσει ερωτικά. Η γυναίκα παρουσιάζεται ως θήραμα-αντικείμενο του ανδρικού πόθου και την ίδια στιγμή ο άνδρας γίνεται ο κυνηγός-θύτης που έχει ένα και μοναδικό στόχο, το θήραμά του και την ικανοποίηση της ερωτικής του διάθεσης. Η δίωξις ή αρπαγή είναι ένα συνηθισμένο θέμα της αρχαιοελληνικής απεικονιστικής τέχνης ιδιαίτερα για τους ζωγράφους του 5ου π.Χ. αι.3, ενώ η εικόνα-μεταφορά της γυναίκας ως ανυπότακτου ζώου, τόσο στην ποίηση του Ανακρέοντα όσο και του Σημωνίδη, αντλεί την πανάρχαια καταγωγή της από τις κυνηγετικές κοινωνίες της 7ης χιλιετίας π.Χ.4. Τούτη την αντίληψη του ανυπότακτου ζώου διατηρεί η ελληνική κοινωνία και στην κλασική εποχή, λίγο πριν την περίοδο της παρακμής της πόλης-κράτους οπότε αλλάζει αναγκαστικά το κοινωνικό status της γυναίκας
Η θέση του στην αρχαία ελληνική λογοτεχνία
Οι Αλεξανδρινοί φιλόλογοι Αριστοφάνης από τo Βυζάντιο και Αρίσταρχος από τη Σαμοθράκη εξέδωσαν τα ποιήματα του Ανακρέοντα σε 5 βιβλία. Η θέση του στον Κανόνα των εννέα μεγάλων λυρικών ποιητών ήταν δίπλα στον Αλκαίο και τη Σαπφώ. Ήδη η Αρχαιότητα είχε επαινέσει την πλούσια σε αποχρώσεις και παραστατικότητα απλή ιωνική του διάλεκτο. Όσο για τη μορφή των ποιημάτων του ο Ανακρέοντας χρησιμοποίησε κυρίως ιάμβους, χοριάμβους, γλυκώνειους και φερεκράτειους.
Ως Aνακρεόντεια λογίζονται στην ιστορία της αρχαίας ελληνικής λογοτεχνίας:
Α: όλες οι ποιητικές συνθέσεις σε καταληκτικό ιαμβικό δίμετρο ή ανακλώμενο ιωνικό δίμετρο στίχο που μιμούνται τα ερωτικά και συμποτικά ποιήματα του Ανακρέοντα
Β: Συλλογή 60 ποιημάτων που παραδίδονται στο τέλος της Παλατινής Ανθολογίας
Βιβλιογραφία
- Λυπουρλής Δ. 2001, «Παλαιότερη αρχαία ελληνική λυρική ποίηση» στο Αλεξίου, Ευάγ. κ.α., Γράμματα Ι: Αρχαία Ελληνική και Βυζαντινή Φιλολογία, Τομ. Α΄, Αρχαϊκή και Κλασική Περίοδος, Ε.Α.Π., Πάτρα.
- Gimbutas Marija, The Civilization of the Goddess: The world of old Europe, Harper, San Francisco 1991
- Reeder Ellen D., (Ed) Pandora: Women in classical Greece, Princeton University Press, Princeton, N. Jersey, 1995
- Ανακρεόντεια, μετάφραση και έκδοση Θ. Τσοχαλής, 2001
Διαδικτυακοί Τόποι
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
