.
Ο Αλέξανδρος Τζώνης (8 Νοεμβρίου 1937) είναι Έλληνας αρχιτέκτονας, ερευνητής και συγγραφέας. Έχει συμβάλει στην ιστορία και θεωρία της αρχιτεκτονικής, συνδυάζοντας επιστημονικές και ανθρωπιστικές θεωρίες στη σύνθεση. Από το 1975 συνεργάζεται στα περισσότερα ερευνητικά του έργα με τη Λιάν Λεφέβρ (Liane Lefaivre). Το 1985 ίδρυσε και από τότε διευθύνει τα Συστήματα Γνώσης Σχεδιασμού (Design Knowledge Systems - DKS), ένα ερευνητικό ινστιτούτο για τη μελέτη της αρχιτεκτονικής μεθοδολογίας και την ανάπτυξη σχεδιαστικών εργαλείων στο Πολυτεχνείο του Ντελφτ (TU Delft).
Βιογραφία
Ο Αλέξανδρος Τζώνης γεννήθηκε στην Αθήνα το 1937 και μαθήτευσε στο Κολλέγιο Αθηνών. Οι γονείς του σπούδασαν σε Αθήνα, Γκρατς και Βιέννη[1]. Ο πατέρας του, Wilhelm Halden, ήταν καθηγητής βιολογίας στο Πανεπιστήμιο της Θεσσαλονίκης και μέλος της Εθνικής Αντίστασης. Η μητέρα του, Χαρίκλεια Τζώνη, ήταν η πρώτη γυναίκα χημικός μηχανικός στην Ελλάδα. Ο Τζώνης σπούδασε αρχιτεκτονική στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο. Κατά την περίοδο των ακαδημαϊκών του σπουδών, ασχολήθηκε επαγγελματικά με τη σκηνογραφία σε διάφορα θεατρικά και κινηματογραφικά έργα με σημαντικότερο το Ποτέ την Κυριακή. Το 1961 μετακόμισε στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής όπου συνέχισε με υποτροφία τις σπουδές του στο Πανεπιστήμιο του Γέιλ, με καθηγητές μεταξύ άλλων τους Πωλ Ρούντολφ (Paul Rudolph) και Ρόμπερτ Βεντούρι (Robert Venturi)[2]. Το 1965 ξεκίνησε η ακαδημαϊκή του καριέρα στο Πανεπιστήμιο του Γέιλ. Το 1968 κλήθηκε να διδάξει σε μεταπτυχιακά προγράμματα του Πανεπιστημίου του Χάρβαρντ κι έμεινε εκεί μέχρι το 1981. Εκεί δίδαξε και διεξήγε εκτενή έρευνα πάνω στον αναλυτικό σχεδιασμό.
Καθώς μελετούσε επιστημονικά προβλήματα σχετικά με τη σχεδιαστική μεθοδολογία, αντιδρώντας στην κοινωνική και περιβαλλοντική κρίση στις πόλεις τη δεκαετία του ’60 και την ανικανότητα των αρχιτεκτόνων να προτείνουν λύσεις σε αυτά τα προβλήματα, έγραψε το «Towards a Non-oppressive Environment»[3], μια κριτική στην προέλευση και τις διαμάχες που προκάλεσε η κρίση. Μετά από αυτή την έκδοση, που σύντομα μεταφράστηκε σε 6 γλώσσες, ο Τζώνης εισήγαγε στο Χάρβαρντ για πρώτη φορά τη διδασκαλία της Ιστορίας της Μεθοδολογίας του Σχεδιασμού, δηλαδή μια κριτική και ιστορική μελέτη των σύγχρονων σχεδιαστικών μεθόδων[4].
Κατά τη δεκαετία του ’70 εργάστηκε και ως εκδότης σε διάφορες εταιρείες εισάγοντας τη σειρά «Man Made Environment». Λόγω όμως οικονομικών δυσκολιών του εκδοτικού οίκου στις αρχές της δεκαετίας, μόνο τρεις τόμοι εκδόθηκαν τελικά. Μετά από μία αποτυχημένη προσπάθεια να εκδώσει μια πολύτομη Εγκυκλοπαίδεια της Αρχιτεκτονικής, ανέλαβε χρέη επιμελητή εκδόσεων του αρχιτεκτονικού οίκου Garland, που εξέδιδε τα αρχεία των μεγάλων αρχιτεκτόνων του εικοστού αιώνα.
Την ίδια περίοδο, σε απάντηση προς την κορύφωση του μεταμοντερισμού, που ο Τζώνης πίστευε πως όχι μόνο είχε εγκαταλείψει τους περιβαλλοντικούς και κοινωνικούς στόχους του μοντέρνου κινήματος, αλλά υστερούσε σε βάθος και αυθεντικότητα, αφού πέρασε ένα χρόνο στη Γαλλία, ασχολήθηκε με την κριτική της αρχιτεκτονικής. Το αποτέλεσμα ήταν μια σειρά εκδόσεων, οι περισσότερες σε συνεργασία με τη σύζυγό του Liane Lefaivre, όπως τα «Populism» (1975) και «Narcissism» (1978), καθώς και η αναθεώρηση του Κλασσικού Κανόνα, που οδήγησε στη συγγραφή του βιβλίου «Κλασσική Αρχιτεκτονική» (Classical Architecture: The poetics of Order - 1986). Αυτές τις ιδέες τις επεξεργάστηκε περισσότερο σε βιβλία που απευθύνονταν σε ευρύτερο κοινό όπως τα «Architecture in Europe since 1968» (1992), «Between Memory and Invention» (1992) και «Architecture in North America since 1960» (1995).
Στα τέλη της δεκαετίας του ’70, ο Τζώνης με τη σύζυγό του έστρεψαν την προσοχή τους στην αναθεώρηση του Τοπικισμού. Εισήγαγαν τον όρο «Κριτικός Τοπικισμός»[5], για να περιγράψουν την αντίδραση στην παγκοσμιοποίηση της αρχιτεκτονικής που οδήγησε σε δυσλειτουργικές και «επίπεδες» λύσεις. Στράφηκαν έτσι προς μια προσέγγιση που, χωρίς να παραβλέπουν κοινές αρχές ή την εξέλιξη της τεχνολογίας, τονίζει τις τοπικές πολιτιστικές επινοήσεις, ενισχύει τους ανθρώπινους δεσμούς, σέβεται τους φυσικούς πόρους των οικοσυστημάτων και δεν απορρίπτει την ποικιλομορφία. Αυτή η ιδέα αποτέλεσε το έναυσμα για πολυάριθμα συγγράμματα, συζητήσεις και εμπνευσμένα έργα σε όλο τον κόσμο.
Στο πλαίσιο εργασίας του DKS (Σύστημα Γνώσης Σχεδιασμού), ο Τζώνης και οι συνεργάτες του ερεύνησαν ζητήματα όπως η δημιουργικότητα στο σχεδιασμό, η αναλογία στο σχέδιο, ο συμμετοχικός σχεδιασμός και εκπόνησαν διαπολιτισμικές μελέτες στις σχεδιαστικές μεθόδους. Κάποια από τα αποτελέσματα από αυτές τις μελέτες δημοσιεύτηκαν σε άρθρα και βιβλία για το ευρύ κοινό, όπως «Aldo van Eyck, Humanist Rebel» (1999), «Le Corbusier, The Poetics of Machine and Metaphor» (2001) και «Santiago Calatrava, The Poetics of Movement» (1999), «Santiago Calatrava’s Creative Process» (2001), «Santiago Calatrava, The Complete Works» (2004).
Ο Αλέξανδρος Τζώνης έχει διδάξει σε πολλά πανεπιστήμια, όπως στο Εθνικό Πανεπιστήμιο της Σιγκαπούρης (2006-2007), στο Τεχνολογικό Ινστιτούτο Μασαχουσέτης (1996), στο Ινστιτούτο Τεχνολογίας του Ισραήλ (1985), στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια (1974-1975), στο Πανεπιστήμιο του Στρασβούργου (1972-1973), στο Πανεπιστήμιο του Μόντρεαλ (1970-1971), στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ (1968) και στο Πανεπιστήμιο του Γέιλ (1965-1968). Το 2005, αποσύρθηκε από Πανεπιστήμιο του Ντελφτ και έγινε επίτιμος καθηγητής. Το 2007 διορίστηκε καθηγητής Θεωρίας της Αρχιτεκτονικής στο Πανεπιστήμιο Tsinghua της Κίνας.
Ο κανόνας της κλασσικής αρχιτεκτονικής
Ο Κανόνας της Κλασσικής Αρχιτεκτονικής είναι ένα εργαλείο οργάνωσης δραστηριοτήτων και αντικειμένων στο χώρο. Προερχόμενος από την Αρχαία Ελλάδα, εξελίχθηκε στη Δυτική Ευρώπη και διαδόθηκε σε ολόκληρο τον κόσμο. Αυτή η ιδέα αποτέλεσε θέμα για ένα ερευνητικό πρόγραμμα του Τζώνη από το οποίο προέκυψε το βιβλίο «Classical Architecture» (1986). Ο Αντώνης Αντωνιάδης ισχυρίζεται πως το βιβλίο αυτό αποτέλεσε αφετηρία στροφής προς το ελληνικό πνεύμα, τον ελληνικό χώρο, τον καιρό του μέτρου, της αρμονίας και της ποίησης[6]. Σύμφωνα με τον Τζέιμς Άκερμαν αυτή η μελέτη αποκαλύπτει τις αρχές που συνδέουν τους μεγαλύτερους αρχιτέκτονες, από τον Βιτρούβιο στον Μις. Ο Κένεθ Φράμπτον αν και διαφέρει σε θεμελιώδεις ιδέες με τον Τζώνη, περιέγραψε το βιβλίο ως την πρώτη δουλειά στην αγγλική γλώσσα που προσπάθησε να συντάξει, να ταξινομήσει και να αποσαφηνίσει την παρεξηγημένη κληρονομιά της κλασσικής παράδοσης. Συνεχίζοντας την έρευνά του τη δεκαετία του '90, ο Τζώνης εστίασε την προσοχή του στα γνωστικά θεμέλια του κλασσικού συστήματος σχεδιασμού καθώς και στην ιστορική του προέλευση και εξέδωσε το 2004 το βιβλίο «Classical Greek Architecture, the Construction of the Modern».
Οίκος Garland
Τα αρχιτεκτονικά αρχεία του οίκου Garland (Garland Architectural Archives) ήταν μια ιδέα που συνέλαβε και υλοποίησε ο Τζώνης εκδίδοντας τα πλήρη αρχεία των μεγαλύτερων αρχιτεκτόνων. Εκτός από το να συγκεντρώσει τα αρχεία, είχε αναλάβει να αναζητήσει επιμέρους σχολιαστές, να ταξινομήσει, να καταγράψει και να σχολιάσει τις σχετικές πηγές και σχέδια[7]. Μέρη αυτής της δουλειάς, είναι τα αρχεία των Λε Κορμπυζιέ (32 τόμοι), Λούις Καν (7 τόμοι), Μις φαν ντερ Ρόε (18 τόμοι), Βάλτερ Γκρόπιους (4 τόμοι) και Αλβάρ Αάλτο (12 τόμοι).
Επιλεγμένη βιβλιογραφία
Πλήρης βιβλιογραφία στο http://tzonis.com/
Towards a Non-Oppressive Environment, Cambridge: MIT Press, 1972
Classical Architecture, The Poetics of Order, Cambridge: MIT Press, 1986
Architecture in Europe since 1968, Memory and Invention, London: Thames and Hudson and New York: Rizzoli, 1992
Movement, Structure and the Work of Santiago Calatrava, Basel: Birkhäuser, 1995
Architecture in North America since 1960, London: Thames and Hudson and Boston: Little Brown, 1995
Santiago Calatrava, The Poetics of Movement, New York: Universe Publishing, Rizzoli, 1999
Aldo van Eyck, Humanist Rebel, Rotterdam: 010 Publishers, 1999
Tropical Architecture, Critical Regionalism in an Age of Globalization, London: Wiley-Academy 2001
Santiago Calatrava's Creative Process, Basel: Birkhäuser, 2001
Le Corbusier, The Poetics of Machine and Metaphor, New York: Universe and London: Thames and Hudson, 2001 Critical regionalism, Architecture and Identity in a Globalized World, Munich, Berlin, London, New York: Prestel, 2003
Architecture Grecque Classique, la Construction de la Modernité, Paris, London, Munich, New York: Flammarion, 2004
Santiago Calatrava, The Complete Works, New York: Rizzoli, 2004, expanded edition, 2006 Architecture of Regionalism in the Age of Globalization,Peaks and Valleys in the Flat World, Routledge, London, 2011
Παραπομπές
↑ Wilhelm Halden & Hariklia Tzoni ‘A Colour Reaction for the Detection and Determination of Vitamin D’ Nature 137, 30 Μαΐου 1936 Konstantin Tzonis Elektrotaxis, Elektronarkose, Elektrometanarkose bei Myriopoden (Tausendflussler) Biologischen Station in Lunz, Niederoesterreich 18 Φεβρουαρίου 1936
↑ Robert Stern ‘Yale 1950-1965’ Oppositions 4, Οκτώβριος 1974 Αλέξανδρος Τζώνης ‘Recollections of Paul Rudolph’, Tony Monk The Art and Architecture of Paul Rudolph Chichester, σελ. 199
↑ Towards a Non-Oppressive Environment, Cambridge: I Press, 1972
↑ Anthony Alofsin The Struggle for Modernism, New York, 2002, σελ. 256–269
↑ “ Die Frage des Regionalismus", Für eine andere Architektur, edited by M. Andritsky, L. Burckhardt and O. Hoffmann, Frankfurt am Main. 1981
↑ Αντωνιάδης, Α. (1990) "Η πρωτογενής συνεισφορά του Αλέξανδρου Τζώνη", Δελτίο Συλλόγου Αρχιτεκτόνων, Ιούλιος - Αύγουστος 1990, σελ. 38
↑ Αντωνιάδης, Α. (1990) "Η πρωτογενής συνεισφορά του Αλέξανδρου Τζώνη", Δελτίο Συλλόγου Αρχιτεκτόνων, Ιούλιος - Αύγουστος 1990, σελ. 38
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
Επίσημη ιστοσελίδα Αλέξνδρου Τζώνη
Design Knowledge Systems
Πολυτεχνείο TUDelft
Πανεπιστήμιο Tsinghua
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
