Οι Αδελφοί Μανάκη: Ο Ιωάννης (Γιαννάκης) (1878–1954) και ο Μιλτιάδης (Μίλτος) (1882– 5 Μαρτίου 1964) Μανάκης ή Μανάκιας (στα Σλαβομακεδονικά: Јанаки - Γιαννάκη και Милтон Манаки - Μίλτον Μανάκη, στα Βλάχικα: Ιανάκη και Μίλτο Μανάκη ή Μανάκια) είναι οι πρωτοπόροι κινηματογραφιστές στα Βαλκάνια. Γεννήθηκαν στην Αβδέλλα Γρεβενών 18 Μαΐου 1878 και 9 Σεπτεμβρίου 1882. Σύμφωνα με την επίσημη σελίδα του φεστιβάλ κινηματογράφου στο Μοναστήρι Manaki Brothers International Film Festival [1] οι αδελφοί Μανάκη θεωρούνται Σλαβομακεδόνες, ενώ σύμφωνα με Ελληνικές πηγές όπως το μουσείο Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης [2] οι αδελφοί Μανάκη [3] θεωρούνται Έλληνες Αρμανικής (βλάχικης) καταγωγής. Στo Μοναστήρι λειτουργεί και σύλλογος Βλάχων "Αδερφοί Μανάκη"[4].
Βιογραφικά στοιχεία
Σε αντίθεση με τον Μίλτο όπου έζησε στην Αβδέλλα ο Γιαννάκης φοίτησε στο γυμνάσιο του Μοναστηρίου για να πάρει το δίπλωμα του δασκάλου και του ζωγράφου (στην ιχνογραφία και καλλιγραφία). Το 1898 ο Γιαννάκης άνοιξε φωτογραφικό στούντιο στα Ιωάννινα ενώ παράλληλα εργαζόταν ως καθηγητής καλλιγραφίας και ζωγραφικής σε σχολείο. Αργότερα ο Μίλτος μαζί με την βοήθεια του αδελφού του έγινε φωτογράφος και στη συνέχεια κινηματογραφιστής. Το 1905 αγοράζουν από το Λονδίνο μια κινηματογραφική μηχανή Urban Bioscope με σειριακό αριθμό 300 και αρχίζουν να κινηματογραφούν διάφορα θέματα καθημερινής ζωής. Έτσι το 1905 οι Μανάκηδες γύρισαν την πρώτη κινηματογραφική ταινία τεκμηρίωσης στα Βαλκάνια με πρωταγωνίστρια την γιαγιά τους κυρά-Λουκία Μανάκη η οποία έγνεθε μαλλί και ύφαινε στον αργαλειό. Το 1904 οι αδελφοί Μανάκη μετακομίζουν στο Μοναστήρι το οποίο την εποχή εκείνη ήταν κέντρο πολιτικών, οικονομικών και πολιτιστικών δραστηριοτήτων στα Βαλκάνια. Το 1905 ανοίγουν το διάσημο "Ατελιέ καλλιτεχνικής φωτογραφίας" του Μοναστηρίου. Το 1906 μετά από πρόσκληση του Βασιλιά Καρόλου I, λαμβάνουν μέρος σε μια διεθνή φωτογραφική έκθεση στα Σινάϊα της Ρουμανίας όπου κερδίζουν το Χρυσό Μετάλλιο. Το 1911 γίνονται οι φωτογράφοι του Οθωμανού Σουλτάνου και το 1929 του Σέρβου Βασιλιά Αλέξανδρου Α΄ Καραγιώργεβιτς.
Επιδόθηκαν σε διάφορες μαγνητοσκοπήσεις υπό μορφή ντοκυμαντέρ, σε όλη τη Μακεδονία. Τα θέματά τους περιελάμβαναν κυρίως καθημερινές ασχολίες, αλλά και αγωνιστές (από την Ελληνο-Βουλγαρο-Οθωμανική διαπάλη στη Μακεδονία, έως τους Βαλκανικούς Πολέμους και τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο) και κρατούμενους. Κινηματογράφησαν επίσης γεγονότα όπως η επανάσταση των Νεότουρκων (1908), και η επίσκεψη του Σουλτάνου Μεχμέτ Ε΄ στο Μοναστήρι.
Από το 1921, διατηρούσαν κινηματογράφο, στην πόλη του Μοναστηρίου, που όμως το 1939 κάηκε σε πυρκαγιά. Το 1941, ο Μιλτιάδης μετεγκαταστάθηκε στη Θεσσαλονίκη.
Λίγο πριν τον θάνατό του, ο Μίλτος χάρισε όλες τις φωτογραφίες του στο Κρατικό Αρχείο της Βόρειας Μακεδονίας. Το Αρχείο στο Μοναστήρι έλαβε 17,854 φωτογραφίες και 2,000 μέτρα ανεμφάνιστου κινηματογραφικού φιλμ, το οποίο εμφάνισε και το μετέφερε για να διασωθεί σε φιλμ 35mm (1955) και σήμερα βρίσκεται στην Ταινιοθήκη στα Σκόπια. Ένα μικρό αρχείο, διαθέτει και το Ελληνικό Υπουργείο Εξωτερικών[5].
Κάθε χρόνο, τον Σεπτέμβρη, γίνεται διεθνές φεστιβάλ κινηματογράφου και φωτογραφίας στο Μοναστήρι: Manaki brothers film festival[6] στην μνήμη των αδελφών Μανάκη.
Ενδεικτική Φιλμογραφία
1918 - Welcoming of the Greek King and Heir to the Throne Paul by General Bojovic στο Μοναστήρι.
1911 - Η κηδεία του μητροπολίτη Αιμιλιάνου από τα Γρεβενά.
1911 - Το καλωσόρισμα του Σουλτάνου Μεχμέτ V Reshad στο Μοναστήρι.
1908 - Greeting of Second Constitutional Era, στο Μοναστήρι.
1905 - Γυναίκες που γνέθουν μαλλί και υφαίνουν στον αργαλειό, στην Αβδέλλα.
Θ. Αγγελόπουλος "Το Βλέμμα του Οδυσσέα"
Ο Θεόδωρος Αγγελόπουλος το 1995 γύρισε την ταινία Το βλέμμα του Οδυσσέα όπου στην ιστορία ο πρωταγωνιστής ταξιδεύει στα Βαλκάνια για να βρει την χαμένη κινηματογραφική μπομπίνα των αδελφών Μανάκη (το χαμένο βλέμμα) [7]. Η ταινία ξεκινάει με πλάνο την πρώτη ταινία των αδελφών Μανάκη όπου η γιαγιά τους έγνεθε μαλλί και ύφαινε στον αργαλειό.
Παραπομπές
«About Manaki brothers». Επίσημη ιστοσελίδα Manaki Film Festival Bitola. Ανακτήθηκε στις 2012-01-29.
Βιογραφία των Αδελφών Μανάκη από την ιστοσελίδα του Μουσείου Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης.
Crhistos K. Christodoulou The Manakis Brothers: The Greek Pioneers of the Balkanic Cinema, 1997, Organization for the Cultural Capital of Europe Thessaloniki.
The Society Farsarotul, The "Manaki Brothers" Society in Bitola
"Μια βόλτα στο σύγχρονο εικονικό μουσείο", άρθρο Λίζας Λινάρδου, περιοδικό Μοτέρ, τεύχος 4, Μάρτιος - Απρίλιος 2008, έκδοση: Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου
"Manaki Brothers International Film Festival - Bitola".
Θεόδωρου Αγγελόπουλου: "Το Βλέμμα του Οδυσσέα" 1995.
Βιβλιογραφία
Χρίστος Χριστοδούλου ,«Τα φωτογενή Βαλκάνια των αδελφών Μανάκια», Εκδ. Παρατηρητής , Θεσσαλονίκη 1989
Α. Wace- M.Thomson, Οι νομάδες των βαλκανίων, 1989
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
Αρχειακό υλικό
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
