.
Ο Αδαμάντιος (Διαμαντής) Μάνος (καπετάν Κόκκινος) ή (καπετάν Ντίμπρας), ήταν σημαντικός Έλληνας Μακεδονομάχος οπλαρχηγός από το Σπήλαιο Γρεβενών.
Αδαμάντιος Μάνος (Κόκκινος ή Ντίμπρας)
Βιογραφικά στοιχεία
Ο Διαμαντής Μάνος γεννήθηκε το 1862 το Σπήλαιο Γρεβενών. Έλαβε το προσωνύμιο "Κόκκινος" λόγω του χρώματος του προσώπου του. Αργότερα για να μην γίνεται σύγχυση με τον άλλο οπλαρχηγό Λουκά Κόκκινο έλαβε το προσωνύμιο "Ντίμπρας". Ήταν νυμφευμένος με την Παναγιώτα (Πανάγιω) και είχε πέντε παιδιά, τον Κωνσταντίνο, τον Αθανάσιο, το Γεώργιο, την Ελένη και τη Θεολογία. Με την έναρξη του Μακεδονικού αγώνα συνεργάστηκε με τον τότε μητροπολίτη Γρεβενών Αγαθάγγελο (τον μετέπειτα γνωστό μητροπολίτη Δράμας). Το Μάρτιο του 1904 ήταν από τους πρώτους παράγοντες της Μακεδονίας που συνάντησε τον Παύλο Μελά στον ποταμό Βενέτικο. Έλαβε μέρος στη Μάχη του Μουρικίου στις 21 Απριλίου του 1905 εναντίον Οθωμανικού στρατιωτικού αποσπάσματος. Στις 11 Ιουλίου του 1905 εντάχθηκε ως οδηγός στο σώμα του αξιωματικού Π. Μάνου (Βέργα) που έδρασε στην περιοχή Γρεβενών και κυρίως στην Αβδέλλα κατά Ρουμανιζόντων και στη συνέχεια στα Καστανοχώρια κατά Βουλγάρων κομιτατζήδων. Αργότερα συγκρότησε δική του ένοπλη ομάδα, της οποίας τέθηκε επικεφαλής και έδρασε στην περιοχή Γρεβενών, συνεργαζόμενος πολλές φορές με Έλληνες αξιωματικούς.[1][2][3]
Από τον Οκτώβριο του 1905 έως τον Ιανουάριο τπυ 1906 έδρασε στην περιοχή των Γρεβενών καταδιώκοντας ομάδες Ρουμανιζόντων κομιτατζήδων αλλά και ληστών που λυμαίνονταν τους κατοίκους της περιοχής. Η εντολή του ανατέθηκε από το Μακεδονικό Κέντρο Αθηνών μέσω του παραρτήματος Τρικάλων μαζί με τους οπλαρχηγούς Λούκα Κόκκινο, Γεώργιο Αρκούδα, Νικόλαο Μπέλλο και Θωμά Μοκούλη. Την ίδια περίοδο έλαβαν εντολή και από το Κέντρο Μοναστηρίου να σπεύσουν σε βοήθεια του αξιωματικού Ι. Πανουτσόπουλου (Ζήρια) στα Κορέστια, πράγμα που ήταν ανέφικτο. Αυτή η ασυνενοησία που πολλές φορές έφτανε σε διαμάχη, του Μακεδονικού Κέντρου Αθηνών με το Κέντρο Μοναστηρίου δημιούργησε πολλά προβλήματα, καθώς όταν το Φεβρουάριο του 1906 ο Διαμαντής Μάνος και οι άλλοι οπλαρχηγοί ζήτησαν από το Κέντρο Μοναστηρίου τους μισθούς των ανδρών τους, το αίτημα δεν έγινε δεκτό γιατί θεωρήθηκε ότι οι οπλαρχηγοί αρνήθηκαν να εκτελέσουν την εντολή. Πολλοί άνδρες τότε αγανάκτισαν και στράφηκαν στη ληστεία προκειμένου να εξασφαλίσουν τα υπεσχημένα και να συντηρήσουν τις οικογένειές τους. Το Μάιο του 1906 ο Αδαμάντιος Μάνος με την ομάδα του, που αποτελούνταν τότε από 15 άνδρες συναντήθηκε με το νεοεισερχόμενο σώμα του Γ. Φαληρέα προκειμένου να συνεργαστούν. Η συνεργασία δεν κατέστη δυνατή καθώς ο Γ. Φαληρέας δεν κατανοούσε το πρόβλημα των ανδρών του Διαμαντή για τις καθυστερήσεις των μισθών και ήταν προκλητικός απέναντί τους. Έτσι, ο Διαμαντής συνέχισε να δρα αυτόνομα.[4][5][6]
Τον Απρίλιο του 1906 ο Διαμαντής Μάνος έλαβε εντολή από τη μητρόπολη Γρεβενών να προβεί σε ένα εντυπωσιακό χτύπημα κατά Ρουμανιζόντων, έτσι ώστε να περιοριστεί η δράση τους. Την τελυταία εβδομάδα του Απριλίου, δεκαπέντε οικογένειες Ρουμανιζόντων κτηνοτρόφων από την Αβδέλλα και το Περιβόλι, που παραχείμαζαν με τα κοπάδια τους στη Θεσσαλία εισήλθαν σε Οθωμανικό έδαφος προκειμένου να επιστρέψουν στα χωριά τους. Τις οικογένειες παρέλαβε στα σύνορα και συνόδευε Οθωμανικό στρατιωτικό απόσπασμα 40 ανδρών με επικεφαλής ανθυπολοχαγό. Όπλα έφεραν επίσης και 24 κτηνοτρόφοι και αγωγιάτες. Στις 29 Απριλίου ξεκίνησαν από τους Μαυραναίους, όπου διανυχτέρευσαν, με κατεύθυνση προς την Τίστα (Ζιάκα). Τότε κατά το μεσημέρι, στον αυχένα Καραστέργιου στον Όρλιακα τους επιτέθηκε το σώμα του Διαμαντή Μάνου μαζί με το σώμα του Γεώργιου Τσουκαντάνα που έσπευσε σε βοήθεια από το Περιβόλι. Μετά από τρίωρη μάχη που έμεινε γνωστή ως Μάχη του Όρλιακα, οι Έλληνες ανάγκασαν τους Οθωμανούς να παραδοθούν, ενώ οι κτηνοτρόφοι τράπηκαν σε φυγή. Από την πλευρά των Ελλήνων σκοτώθηκαν δύο άνδρες και τραυματίστηκαν δύο. Από τους Οθωμανούς σκοτώθηκαν 13 άνδρες και τραυματίστηκαν 16. Από τους Ρουμανίζοντες σκοτώθηκε ένας άνδρας και 3 ή 4 παιδιά. Οι Οθωμανοί στρατιώτες αφέθηκαν ελεύθεροι αφού τους αφαιρέθηκαν τα φυσίγγια.[7][8][9]
Από τον Ιούνιο έως το Δεκέμβριο του 1907 ο Διαμαντής Μάνος με το σώμα του συνεργάστηκε με το σώμα του Γ. Στημωναρά (Τσάρα) δρώντας εναντίον Ρουμανιζόντων κομιτατζήδων και ληστών στην περιοχή Γρεβενών. Από τον Δεκέμβριο του 1907 ο Αδαμάντιος Μάνος υπήρξε ο κύριος αρχηγός με περιοχή ευθύνης τα Γρεβενά.[10]
Στις 8 Φεβρουαρίου του 1908 συνελήφθη στο Μοναχίτι από τις Οθωμανικές αρχές που τον μετέφεραν αρχικά στα Γρεβενά και στη συνέχεια στις φυλακές Μοναστηρίου. Εκεί καταδικάστηκε σε θάνατο και απαγχονίστηκε στην πλατεία Ατ Παζάρ μαζί με τον Κρητικό Γ. Καμηλάκη, στις 25 Απριλίου του 1908. Η σύζυγός του Πανάγιω έλαβε σύνταξη ανθυπολοχαγού, ενώ ο Διαμαντής Μάνος τιμήθηκε μετά θάνατον με το Μετάλλιο του Μακεδονικού Αγώνα. Στις 28 Μαΐου του 2000 στήθηκε στη γενέτειρά του, το Σπήλαιο, προτομή του.[11]
Η λαϊκή μούσα ύμνησε το Διαμαντή Μάνο:
Σάββατο μέρα κίνησες, Διαμάντη μ' Κόκκινε,
στον Όρλιακα να πάεις, βρε Περιστέρη μου.
Διαταγή ελάβαινες από το Κομιτάτο
Να πας πάνω στον Όρλιακα, ψηλά στον Καραστέργιο.
Εκεί θα διάβαιν' η Τουρκιά, οι δόλιοι οι Ρουμάνοι
να βγούνε στα ψηλά βουνά, ψηλά στο Περιβόλι.
Ήταν η ώρα δώδεκα κατά το μεσημέρι,
βρε Περιστέρη μου, Διαμάντη μ' Κόκκινε.
Τα καραούλια έβαζες το μέρος, για να πιάσεις
και κάθοσαν κι ορμήνευες σα μάνα σαν πατέρας:
«Παιδιά μ' να μη κιοτέψετε, παιδιά μ' μη φοβηθείτε,
πιάστε τον τόπο δυνατά, πιάστε τα μετερίζια,
εδώ θα γίνει πόλεμος με Τούρκους, με πασάδες».
Σαν πιάστηκες στον πόλεμο, τρεις ώρες πολεμούσες.
Βουίζανε οι λαγκαδιές και τρίζανε τα βράχια.
Κι εσύ, Διαμάντη μ' φώναζες από το καραούλι:
«Παιδιά μ' τραβάτε το σπαθί και πάψτε τα ντουφέκια
γιουρούσι για να κάνουμε, να πιάσουμε του Τούρκους».
Πικρό γιουρούσι έκαμαν, πικρό φαρμακωμένο
τον Περιστέρη βάρεσαν, το πρώτο παλικάρι,
το Φλώρο μας τον λάβωσαν μαζί με το Ζαρκάδα.
Πιάνουν τους Τούρκους ζωντανούς και τους αιχμαλωτίζουν.[12]
Παραπομπές
↑ Ιωάννης Σ. Κολιόπουλος (επιστημονική επιμέλεια), Αφανείς, γηγενείς Μακεδονομάχοι, Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών, University Studio Press, Θεσσαλονίκη, 2008, σελ. 22
↑ Επετηρίς Αγωνιστών Μακεδονικού Αγώνος 1903-1909, αύξων αριθμός 2168
↑ εφημερίδα Πρωινή, Πέμπτη 24 Μαΐου 2012, Τα Γρεβενά στο Μακεδονικό Αγώνα, Οπλαρχηγός Διαμάντης Μάνος (καπετάν Κόκκινος), Χρήστος Δ. Βήττος, υποστράτηγος ε.α.
↑ Ιωάννης Σ. Κολιόπουλος (επιστημονική επιμέλεια), Αφανείς, γηγενείς Μακεδονομάχοι, Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών, University Studio Press, Θεσσαλονίκη, 2008, σελ. 22
↑ Επετηρίς Αγωνιστών Μακεδονικού Αγώνος 1903-1909, αύξων αριθμός 2168
↑ εφημερίδα Πρωινή, Πέμπτη 24 Μαΐου 2012, Τα Γρεβενά στο Μακεδονικό Αγώνα, Οπλαρχηγός Διαμάντης Μάνος (καπετάν Κόκκινος), Χρήστος Δ. Βήττος, υποστράτηγος ε.α.
↑ Ιωάννης Σ. Κολιόπουλος (επιστημονική επιμέλεια), Αφανείς, γηγενείς Μακεδονομάχοι, Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών, University Studio Press, Θεσσαλονίκη, 2008, σελ. 22
↑ Επετηρίς Αγωνιστών Μακεδονικού Αγώνος 1903-1909, αύξων αριθμός 2168
↑ εφημερίδα Πρωινή, Πέμπτη 24 Μαΐου 2012, Τα Γρεβενά στο Μακεδονικό Αγώνα, Οπλαρχηγός Διαμάντης Μάνος (καπετάν Κόκκινος), Χρήστος Δ. Βήττος, υποστράτηγος ε.α.
↑ εφημερίδα Πρωινή, Πέμπτη 24 Μαΐου 2012, Τα Γρεβενά στο Μακεδονικό Αγώνα, Οπλαρχηγός Διαμάντης Μάνος (καπετάν Κόκκινος), Χρήστος Δ. Βήττος, υποστράτηγος ε.α.
↑ εφημερίδα Πρωινή, Πέμπτη 24 Μαΐου 2012, Τα Γρεβενά στο Μακεδονικό Αγώνα, Οπλαρχηγός Διαμάντης Μάνος (καπετάν Κόκκινος), Χρήστος Δ. Βήττος, υποστράτηγος ε.α.
↑ εφημερίδα Πρωινή, Πέμπτη 24 Μαΐου 2012, Τα Γρεβενά στο Μακεδονικό Αγώνα, Οπλαρχηγός Διαμάντης Μάνος (καπετάν Κόκκινος), Χρήστος Δ. Βήττος, υποστράτηγος ε.α.
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
