.

Η Στείριδα (ή Στίριδα) ήταν αρχαία φωκική πόλη που βρισκόταν στις δυτικές πλαγιές του Ελικώνα. Σύμφωνα με την παράδοση, ο ιδρυτής της πόλης είναι ο Πετεώς, γιoς του Ορνέα, γιού του Ερεχθέα[1].

Ίδρυση της πόλης

Κατά την παράδοση, η πόλη κτίστηκε στις πλαγιές του Ελικώνα, της κατοικίας των εννέα Μουσών, από τον Πετεώ και Αθηναίους που τον ακολούθησαν, όταν τον έδιωξε από την Αθήνα ο Αιγέας , από τον οποίον είχε διεκδικήσει το Βασίλειο των Αθηνών. Το τμήμα αυτό του Ελικώνα στην αρχαιότητα ονομαζόταν Νυσαίον όρος,

Επειδή οι περισσότεροι Αθηναίοι που τον ακολούθησαν στην καινούργια τους πατρίδα ήταν από τονΑττικό δήμο Στείρις ή Στίρις, στην πόλη δόθηκε το όνομα Στείριδα ή Στίριδα. Οι Αθηναίοι ξεριζωμένοι κάτοικοι της Στείριδας αγάπησαν και ανέπτυξαν την καινούργια τους πατρίδα σε σημείο τέτοιο, που να μνημονεύεται μεταξύ των 22 πιο γνωστών πόλεων του Κοινού των Φωκέων που συνεδρίαζε στο στενό του αρχαίου δρόμου Δελφών – Πανοπέα ( Άγιος Βλάσιος)[1].

Το σημαντικότερο ιστορικό στοιχείο για την αρχαία Στείριδα είναι η επιγραφή που βρήκε ο Γάλλος αρχαιολόγος Μπωντουέν, αναφερόμενη στην ένωση της Στείριδας με τον Μεδεώνα και το δημοσίευσε το 1881. Πρόκειται για μια ισότιμη πολιτική και θρησκευτική ένωση που έγινε γύρω στο 200 π.Χ.

Η θέση της Στείριδας

Η θέση της Στείριδας μέσα στην κοιλάδα την αρχαιότητα ήταν σημαντική, διότι έλεγχε όλους τους αρχαίους οδικούς άξονες που οδηγούσαν από τα παράλια προς την ενδοχώρα. Μαζί με το Φλυγόνιο, ήταν τα όρια της Φωκίδας με την Βοιωτία. Τα βορειοανατολικά της σύνορα με τον Πανοπέα ήταν στο ύψος του Καρακόλιθου, ελέγχοντας έτσι την περιοχή και τους οδικούς άξονες από τυχόν επιθέσεις, από την μεριά των Βοιωτών, απαιτώντας έτσι εγρήγορση και ετοιμότητα εκ μέρους των κατοίκων.

Μέσα στο σημερινό Στείρι υπάρχουν υπολείμματα πύργου (μεσοτοιχία οικίας Ζαχ. Δαλιάννη - Πλούταρχου Σπάρου) ,ελέγχοντας τον δρόμο Στείριδας - Άμβρoσσου.

Η κοιλάδα στα νοτιοδυτικά της έχει φυσική διέξοδο προς τον Μεδεώνα και τον Κορινθιακό κόλπο μέσω του φαραγγιού της Κλεισούρας. Στη δυτική πλευρά του φαραγγιού υπάρχει δρόμος με σκαλοπάτι και αναλήμματα που έχουν κατασκευαστεί μεταγενέστερα μεν, αλλά ο δρόμος αυτός πατούσε πάνω στο αρχαίο μονοπάτι, επιτρέποντας έτσι την επικοινωνία του Στειρίου κατά την αρχαιότητα και τους βυζαντινούς χρόνους, με την παραλιακή Φωκίδα. Πρόκειται για μονοπάτι που ακόμη και σήμερα είναι πολύ βατό και ευχάριστο για πεζοπορία.

Στην Στείριδα υπήρχε μεγάλος ναός αφιερωμένος στην θεά Δήμητρα[2] με δύο μεγάλα αγάλματα. Πολλά από τα υλικά του ναού αυτού χρησιμοποιήθηκαν αργότερα για την κατασκευή της μονής του Όσιου Λουκά.

Η ακρόπολη της Στείριδας

Στο κέντρο της κοιλάδας της αρχαίας Στείριδας, πάνω στο λόφο , υπάρχει η ακρόπολη της Στείριδας. Η ακρόπολη στην δυτική και βορειανατολική της πλευρά είναι οχυρωμένη με φυσικά απότομα βράχια.

Στα ανατολικά σώζεται τεχνητή οχύρωση κυκλικού τείχους από ακατέργαστες πέτρες, απομεινάρια που έχουν ύψος περίπου ένα μέτρο. Το τείχος αυτό που μοιάζει με κυκλώπειο στην κατασκευή, όμως είναι φτιαγμένο με με μικρότερες πέτρες και δομημένο χαλαρά. Στην ανατολική πλευρά διακρίνονται επίσης δύο πύργοι, ένας ημιτετράγωνος και ένας ημικυκλικός καθώς και δύο πύλες με κεκλιμένα επίπεδα. Στην ανατολική πλευρά εκτός από τα οικιστικά κατάλοιπα υπάρχει το νεκροταφείο με τα αρκοσόλια και τους λαξευτούς ταφικούς θαλάμους.

Ο ένας τάφος - εκκλησάκι που έχει μία κυβική αίθουσα με ορθογώνια πόρτα και τρεις τυφλές αψίδες στους άλλους τρεις τοίχους, είναι το λεγόμενο Ασκηταριό , γιατί εκεί ασκήτεψε ο Όσιος Λουκάς. Αρχικά πρέπει να ήταν τάφος μυκηναϊκής εποχής.

Στο εσωτερικό της ακρόπολης σήμερα υπάρχουν δυο - τρεις δεξαμενές , λιοτρίβια , λίθινες γούρνες και οικιστικά κατάλοιπα που δηλώνουν ότι η πόλη εκτεινόταν και πάνω στην ακρόπολη.

Στην ανατολική πλευρά της ακρόπολης υπάρχει ένα τεράστιο κεφαλαίο Τ λαξευμένο σε βράχο. Αυτό το Τ και το Φ ήταν τα σήματα των Φωκέων που έβαζαν στα νομίσματά τους.

Παραπομπές

1. ↑ 1,0 1,1 Βικιθήκη Παυσανία Ελλάδος περιήγησις/Φωκικά.φέρει δὲ ἐκ Χαιρωνείας καὶ ἑτέρα τραχεῖά τε ὁδὸς καὶ ὀρεινὴ τὰ πλέονα ἐς πόλιν Φωκέων Στῖριν: μῆκος δὲ εἴκοσι στάδιοι τῆς ὁδοῦ καὶ ἑκατόν. οἱ δὲ ἐνταῦθά φασιν οὐ Φωκεῖς, Ἀθηναῖοι δὲ εἶναι τὰ ἄνωθεν, καὶ ἐκ τῆς Ἀττικῆς ὁμοῦ Πετεῷ τῷ Ὀρνέως ἀφικέσθαι διωχθέντι ὑπὸ Αἰγέως ἐξ Ἀθηνῶν: ὅτι δὲ τῷ Πετεῷ τὸ πολὺ ἐκ τοῦ δήμου τοῦ Στιρέων ἠκολούθησεν, ἐπὶ τούτῳ κληθῆναι τὴν πόλιν Στῖριν. [9] Στιρίταις δέ ἐστιν ἐπὶ ὑψηλοῦ καὶ πετρώδους ἡ οἴκησις
2. ↑ http://whc.unesco.org/archive/advisory_body_evaluation/537.pdf

Βιβλιογραφία

* Φώτης Ντάσιος, Περί της Βοιωτικοφωκικής μεθορίου Πρακτικά Β΄Διεθνούς Συνεδρίου Βοιωτικών Σπουδών 1992
* Φώτης Ντάσιος, Έρευνες στη νοτιοανατολική Φωκίδα, Φωκικά Χρονικά, Τόμος Ε΄, 1994
* Φώτης Ντάσιος, Συμβολή στην τυπογραφία της Αρχαίας Φωκίδας, Φωκικά Χρονικά 4, 1992
* Ν. Παπαχατζής, Παυσανίου Ελλάδος Περιήγησις, Εκδοτική Αθηνών
* Μαρίας Π. Αργυρίου - Λουκάς Α. Κουσκούκης, Στείρι (Ιστορικά - Λαογραφικά στοιχεία)

Αρχαίες πόλεις της Φωκίδας

Γεωγραφία της Ελλάδας

Γεωγραφία της Ελλάδας : Αλφαβητικός κατάλογος

Α - Β - Γ - Δ - Ε - Ζ - Η - Θ - Ι - Κ - Λ - Μ -
Ν - Ξ - Ο - Π - Ρ - Σ - Τ - Υ - Φ - Χ - Ψ - Ω

Χώρες της Ευρώπης

1. Κράτος μερικώς σε ασιατικό έδαφος. 2. Γεωγραφικά ανήκει στην Ασία, αλλά θεωρείται ευρωπαϊκό κράτος για ιστορικούς και πολιτισμικούς λόγους. 3. Βρετανικό έδαφος μέσα στην Κυπριακή Δημοκρατία.

Κόσμος

Αλφαβητικός κατάλογος

Hellenica World - Scientific Library

Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License