.
Περιφέρεια : Ηπείρου
Νομός : Θεσπρωτίας
Το Σούλι είναι ιστορική και γεωγραφική περιοχή της Κεντρικής Ηπείρου κι αποτελεί μια ομοσπονδία χωριών[1], γνωστών ως "Σουλιωτοχώρια". Τυπικά, θα μπορούσαμε να πούμε ότι συνορεύει νότια με την "Λάκκα Σουλίου" του Νομού Πρεβέζης, τα χωριά του Νομού Ιωαννίνων στα ανατολικά και βόρεια και δυτικά με τα υπόλοιπα χωριά του Νομού Θεσπρωτίας. Βρίσκεται ανάμεσα στα όρη Μούργκα (1.340 m), Ζαβρούχο (1.137 m), Τούρλια (1.082 m) καθώς επίσης και στη συμβολή του Αχέροντα με τον παραπόταμό του Τσαγκαριώτικος. Στους πρόποδες των χωριών βρίσκονται αντικριστά δύο λόφοι, σημαντικοί από άποψης τόσο γεωγραφικής όσο και ιστορικής, το Κούγκι και η Κιάφα. Πάνω από την Κιάφα υπάρχει ο βράχος της Μπίρας.
Ο όλη περιοχή του Σουλίου είναι ορεινή, απότομη, άγρια αλλά συνάμα μαγευτική (Α. Κάλβος). Φαίνεται δε, πως οι πρώτοι οικιστές της περιοχής δεν το επέλεξαν τυχαία. Κι αυτό διότι το Σούλι είναι ένα φυσικό, γιγάντιο φρούριο[2].
Ετυμολογία του ονόματος
Η προέλευση όμως του ονόματος του Σουλίου δεν είναι βέβαιη. Ο Χριστόφορος Περραιβός πιστεύει ότι οφείλεται σε κάποιον Τούρκο ονόματι "Σούλη". Ο ιστορικός Κωσταντίνος Πανταζής ότι στην περιοχή της Ηπείρου κατοικούσε μια από τις πρώτες αρχαίες ελληνικές φυλές οι "Σελλοί", (Ιλιάδα Η-234). Από τους Σελλούς εικάζεται ότι πήρανε το όνομα οι Έλληνες.Ο ποιητής Ανδρέας Κάλβος (1792 - 1869) στην ωδή του "Eις Σούλι" συνδέει το Σούλι με τη χώρα των Σελλών. Άλλοι σχετίζουν το Σούλι με τους "Συλίονες" που αναφέρει ο Στέφανος ο Βυζάντιος, ενώ άλλοι με την πόλη "Σόλιον", που αναφέρει ο Θουκυδίδης, (Β-30). Ο Π. Φουρίκης θεωρεί την ονομασία αλβανική εκ του "σούλα" που σημαίνει βίγλα. Την άποψη αυτή φέρεται να υιοθετεί και ο Γ. Μπαμπινιώτης.
Καταγωγή των Σουλιωτών
Οι πρώτοι οικισμοί στην περιοχή του Σουλίου έγιναν κατά πάσα πιθανότητα τον 16ο αιώνα[3]. Οι πρώτοι αυτοί κάτοικοι κατάγονταν από τα γύρω χωριά αλλά και από περιοχές της Νοτίου Αλβανίας (Βορείου Ηπείρου)[4] [5]. Ήταν δε, Αρβανίτες στην καταγωγή, κατά κύριο λόγο, ενώ υπήρχαν Παραμυθιώτες και Λελοβίτες[6]. Σχημάτισαν τέσσερα χωριά: Σούλι (ή Κακοσούλι), Σαμονίβα, Κιάφα και Αβαρίνο (ή Τετραχώρι). Αργότερα, κτίστηκαν κι άλλα επτά χωριά: Τσεκούρι, Αλποχώρι, Παλιοχώρι (Παλιοκατούντα), Γκιονάλα, Περιχάτι, Βίλια και Κοντάντες (Εφταχώρι). Κατά τον Κ. Παπαρρηγόπουλο, οι Σουλιώτες "ήταν κράμα Ελλήνων κι εξελληνισμένων Αλβανών" και συνεχίζει λέγοντας πως "η αλβανική εκράτυνε το μάχιμον της ελληνικής πνεύμα, η δε ελληνική ενεφύσησεν εις την αλβανικήν τα ευγενέστερα αισθήματα της φιλοπατρίας, της φιλομαθείας και της ευνομίας" [7]. Το μόνο σίγουρο είναι ότι ανεξαρτήτως των καταβολών τους, οι Σουλιώτες είχαν ελληνική εθνική συνείδηση[8] [9] [10] [11]. Διακρίθηκαν σε όλους τους αγώνες για την απελευθέρωση της Ελλάδας κι έγιναν θρύλοι για τις πολεμικές τους ικανότητες και τις άλλες αρετές τους.
Γλώσσα των Σουλιωτών
Επίσημη γλώσσα ήταν ελληνική ενώ καθημερινή η αρβανίτικη διάλεκτος[12].
Σουλιώτικες φατρίες
Οι Σουλιώτες κατοικούσαν στα 11 προαναφερθέντα χωριά, ήταν χωρισμένοι δε σε 47 πατριές (φατριές) ή "φάρες" όπως τις αποκαλούσαν. Οι σημαντικότερες από αυτές, έφεραν τα ακόλουθα ονόματα:
* Ζέρβας
* Τζαβέλας
* Δημοδράκος
* Δαγκλής
* Κουτσονίκας
* Μπότσαρης
* Καραμπίνης
* Νίκας
Πολλές από αυτές τις οικογένειες φέρεται να έχουν πάρει μέρος στους αγώνες του Γεώργιου Καστριώτη Σκεντέρμπεη και του γιου του Ιωάννη Καστριώτη του νεώτερου, για την αποτίναξη του Οθωμανικού ζυγού από την ευρύτερη περιοχή της Ηπείρου[13] [14] [15].
Διοίκηση
Κάθε φάρα είχε το δικό της αρχηγό. Το αξίωμα αυτό ήταν κληρονομικό. Όλοι οι αρχηγοί των φαρών συγκροτούσαν το "Κριτήριον της Πατρίδος". Το έργο της "κυβέρνησης" αυτής ήταν η συλλογή των φόρων κι η απόφαση για τους στρατεύσιμους. Υπήρχε δικαστική εξουσία, η οποία βασιζόταν στο εθιμικό δίκαιο. Ανώτατη εξουσία ήταν το "Γενικόν Συνέδριον", στο οποίο συμμετείχαν οι αρχηγοί κάθε φάρας κι όσοι είχαν διακριθεί για τις αρετές τους. Αυτοί αποφάσιζαν για πόλεμο ή ειρήνη και ρύθμιζαν τις εξωτερικές σχέσης της "Σουλιώτικης Συμπολιτείας". Πρωτεύουσα θεωρούταν το Σούλι[16].
Πληθυσμός
Πριν την Ελληνική Επανάσταση, το Σούλι αριθμούσε περίπου 15.000 άτομα. Μετά, οι λιγοστοί εναπομείναντες Σουλιώτες διασκορπίστηκαν σε όλη την Ελλάδα[17].
Στρατός
Τα χωριά του Σουλίου αριθμούσαν περί τους 2.500 ένοπλους, λιτοδίαιτους, ολιγαρκείς και σκληραγωγημένους άντρες. Χαρακτηριστικό είναι ότι κι οι γυναίκες έπαιρναν πολλές φορές μέρος στις μάχες[18].
Ήθη, έθιμα
Χαρακτηριστικό των Σουλιωτών ήταν η τυφλή πειθαρχία στους αρχηγούς, ειδικά κατά την περίοδο πολέμου. Θεωρούσαν την ελευθερία πιο πολύτιμο αγαθό κι από την ίδια τους τη ζωή. Είχαν αυστηρά ήθη και σέβονταν τις γυναίκες. Τιμούσαν όσους επιδείκνυαν ηρωισμό στις μάχες και απόπαιρναν τους δειλούς. Διακρίνονταν για την τήρηση των συμφωνιών τους (μπέσα) και τιμωρούσαν με θάνατο όσους παρέβαιναν τις ηθικές αρχές. Ίσχυε η αντεκδίκηση ("βεντέτα") κι ήταν μάλιστα απαράβατος νόμος. Κύρια γνωρίσματά τους ήταν ακόμη η φιλοπατρία, η αφιλοχρηματία κι η μεγαλοψυχία προς τους ηττημένους. Δεν έκοβαν τα μαλλιά τους, φορούσαν την παραδοσιακή φουστανέλα κι επίσημο όργανο ήταν ο ταμπουράς[19].
Τρόπος ζωής
Ζούσαν με όσα παρήγαγαν από την κτηνοτροφία και τα ελάχιστα γεωργικά προϊόντα τους προσέφερε η ορεινή γη τους. Κύρια πηγή εσόδων, όμως, ήταν τα λάφυρα των επιδρομών τους στα χωριά της Θεσπρωτίας, τα οποία υπέταξαν κι υποχρέωσαν τους κατοίκους να πληρώνουν φόρο. Ταυτόχρονα, όμως, τους προστάτευαν από τους κάθε λογής κινδύνους[20].
Σήμερα
Οι Σουλιώτες που επέζησαν δεν επέστρεψαν στο Σούλι. Όπως προαναφέρθηκε, διασκορπίστηκαν σε όλη την Ελλάδα. Σήμερα, σώζεται μόνο η Σαμονίβα, με ελάχιστους κατοίκους, που μάλλον δεν έχουν σχέση με τους Σουλιώτες. Τέλος, σώζονται μερικά ερείπια του Κουγκίου και της Κιάφας, καθώς επίσης και τα διάσημα "Πηγάδια" στη Σαμονίβα[21].
Περισσότερα
Το τμήμα "Ετυμολογία του ονόματος" πάρθηκε από το Σουλιώτες. Για περισσότερα, βλ. Σουλιώτες.
Υποσημειώσεις
1. ↑ Πάπυρος Λαρούς Μπριτάνικα, τόμος 54, λήμμα Σούλι, σελ. 414 - 415
2. ↑ Πάπυρος Λαρούς Μπριτάνικα, τόμος 54, λήμμα Σούλι, σελ. 414 - 415
3. ↑ Πάπυρος Λαρούς Μπριτάνικα, τόμος 54, λήμμα Σούλι, σελ. 414 - 415
4. ↑ Πάπυρος Λαρούς Μπριτάνικα, τόμος 54, λήμμα Σούλι, σελ. 414 - 415
5. ↑ "Αλβανοί, Αρβανίτες, Έλληνες", Σ. Καργάκος, Β' Έκδοση, Αθήνα, 2000
6. ↑ Πάπυρος Λαρούς Μπριτάνικα, τόμος 54, λήμμα Σούλι, σελ. 414 - 415
7. ↑ "Ιστορία του Ελληνικού Έθνους", Κ. Παπαρρηγόπουλος, σχολιασμοί Καρολίδη, ερμηνευτικά σχόλια, διευκρινιστικές σημειώσεις, κυρίως κείμενο για τους Σουλιώτες
8. ↑ Πάπυρος Λαρούς Μπριτάνικα, τόμος 54, λήμμα Σούλι, σελ. 414 - 415
9. ↑ "Αλβανοί, Αρβανίτες, Έλληνες", Σ. Καργάκος, Β' Έκδοση, Αθήνα, 2000
10. ↑ "Ελλήνων Τόποι", Πατριδογνωσία, τόμος 4ος, Ήπειρος, "Το Σούλι"
11. ↑ "Ιστορία του Σουλίου και Πάργας", Χ. Περραιβός, τόμος Α'
12. ↑ Πάπυρος Λαρούς Μπριτάνικα, τόμος 54, λήμμα Σούλι, σελ. 414 - 415
13. ↑ "Ελλήνων Τόποι", Πατριδογνωσία, τόμος 4ος, Ήπειρος, "Το Σούλι"
14. ↑ "Αλβανοί, Αρβανίτες, Έλληνες", Σ. Καργάκος, Β' Έκδοση, Αθήνα, 2000
15. ↑ "Ιστορία του Σουλίου και Πάργας", Χ. Περραιβός, τόμος Α', τόμος Β', διευκρινιστικά σχόλια, σχολιασμός από τον συγγραφέα στο θέμα του Καστριώτη αλλά και στην Ιστορία της Ηπείρου
16. ↑ Πάπυρος Λαρούς Μπριτάνικα, τόμος 54, λήμμα Σούλι, σελ. 414 - 415
17. ↑ Πάπυρος Λαρούς Μπριτάνικα, τόμος 54, λήμμα Σούλι, σελ. 414 - 415
18. ↑ Πάπυρος Λαρούς Μπριτάνικα, τόμος 54, λήμμα Σούλι, σελ. 414 - 415
19. ↑ Πάπυρος Λαρούς Μπριτάνικα, τόμος 54, λήμμα Σούλι, σελ. 414 - 415
20. ↑ Πάπυρος Λαρούς Μπριτάνικα, τόμος 54, λήμμα Σούλι, σελ. 414 - 415
21. ↑ Πάπυρος Λαρούς Μπριτάνικα, τόμος 54, λήμμα Σούλι, σελ. 414 - 415
Βιβλιογραφία
* Πάπυρος Λαρούς Μπριτάνικα, τόμος 54, λήμμα Σούλι
* "Ιστορία του Ελληνικού Έθνους", Κ. Παπαρρηγόπουλος
* "Ιστορία του Σουλίου και Πάργας", Χ. Περραιβός
* "Ελλήνων Τόποι", Πατριδογνωσία
* "Σουλιώτικα ανάλεκτα", Β. Κραψίτης
* "Αλβανοί, Αρβανίτες, Έλληνες", Σ. Καργάκος
* "Μνήμη Σουλίου", συλλογικό έργο
* "Αρβανίτες, οι Δωριείς του νεώτερου Ελληνισμού", Κ. Μπίρης, 1960
|
Νομός Θεσπρωτίας: Δήμος, Κοινότητα Ηγουμενίτσας | Αχέροντα | Μαργαριτίου | Παραμυθιάς | Παραποτάμου | Σαγιάδας | Συβότων | Φιλιατών Για πλήρη κατάλογο των πόλεων και οικισμών του νομού, δείτε επίσης : Διοικητική διαίρεση νομού Θεσπρωτίας |
Γεωγραφία της Ελλάδας : Αλφαβητικός κατάλογος
Α - Β - Γ - Δ - Ε - Ζ - Η - Θ - Ι - Κ - Λ - Μ -
Ν - Ξ - Ο - Π - Ρ - Σ - Τ - Υ - Φ - Χ - Ψ - Ω
|
Χώρες της Ευρώπης Άγιος Μαρίνος | Αζερμπαϊτζάν1 | Αλβανία | Ανδόρρα | Αρμενία2 | Αυστρία | Βατικανό | Βέλγιο | Βοσνία και Ερζεγοβίνη | Βουλγαρία | Γαλλία | Γερμανία | Γεωργία2 | Δανία | Δημοκρατία της Ιρλανδίας | Ελβετία | Ελλάδα | Εσθονία | Ηνωμένο Βασίλειο | Ισλανδία | Ισπανία | Ιταλία | Κροατία | Κύπρος2 | Λεττονία | Λευκορωσία | Λιθουανία | Λιχτενστάιν | Λουξεμβούργο | Μάλτα | Μαυροβούνιο | Μολδαβία | Μονακό | Νορβηγία | Ολλανδία | Ουγγαρία | Ουκρανία | ΠΓΔΜ | Πολωνία | Πορτογαλία | Ρουμανία | Ρωσία1 | Σερβία | Σλοβακία | Σλοβενία | Σουηδία | Τουρκία1 | Τσεχία | Φινλανδία Κτήσεις: Ακρωτήρι3 | Δεκέλεια3 | Νήσοι Φερόες | Γιβραλτάρ | Γκέρνσεϋ | Τζέρσεϋ | Νήσος Μαν 1. Κράτος μερικώς σε ασιατικό έδαφος. 2. Γεωγραφικά ανήκει στην Ασία, αλλά θεωρείται ευρωπαϊκό κράτος για ιστορικούς και πολιτισμικούς λόγους. 3. Βρετανικό έδαφος μέσα στην Κυπριακή Δημοκρατία. |
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
