Κατά τη διάρκεια της Βυζαντινής εποχής, η Σκύρος ανήκε στο θέμα Αιγαίου. Το 1204, η Σκύρος, μαζί με τις υπόλοιπες Σποράδες, πέρασε στην κατοχή των αδελφών Γκίζη και συγκεκριμένα του Ιερεμία Γκίζη. Το 1538 κατελήφθη από τον Χαϊρεντίν Μπαρμπαρόσα και έγινε τμήμα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Το νησί απέκτησε προνόμια και δεν είχε τουρκική φρουρά, αλλά υπέφερε από τις επιδρομές πειρατών, με αποτέλεσμα οι κάτοικοί του να καταφύγουν στο Κάστρο.[1] Από τους περιηγητές, μόνο ο Tournefort επισκέφτηκε το νησί, το 1702, ο οποίος αναφέρει ότι στο νησί υπάρχει μόνο ένας οικισμός, κτισμένος κάτω από απόκρημνο βράχο με κωνική μορφή. Αναφέρει ότι ο πληθυσμός του ήταν 300 οικογένειες.

Το νησί συμμετείχε στην ελληνική επανάσταση του 1821, προσφέροντας οικονομική και ναυτική βοήθεια και αργότερα εντάχθηκε στο νεοσύστατο ελληνικό κράτος.

Ο διάσημος Άγγλος ποιητής Ρούπερτ Μπρουκ είναι θαμμένος στην Σκύρο, ο οποίος πέθανε σε ένα γαλλικό πλοίο νοσοκομείο αγκυροβολημένο στα ανοικτά της νήσου το 1915, κατά τη διάρκεια του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου.

Γεωγραφία

Η Σκύρος βρίσκεται σχεδόν στο κέντρο του Αιγαίου πελάγους και τοποθετείται στο νησιωτικό συγκρότημα των Σποράδων, αν και η απόσταση από αυτές είναι μεγαλύτερη σε σύγκριση με την απόσταση του νησιού από την Εύβοια, από την οποία απέχει περίπου 35 χλμ. ανατολικά (22 ναυτικά μίλια). Η έκτασή του εκτιμάται περίπου στα 210 τετρ. χλμ., ενώ ο πληθυσμός του είναι περίπου 2.600 κάτοικοι.

Η Σκύρος είναι στο μεγαλύτερο τμήμα της ορεινή, με δύο διακριτούς ορεινούς όγκους στο βόρειο και το νότιο τμήμα. Ανάμεσά τους υπάρχει μία ημιπεδινή και ημιλοφώδης έκταση, η οποία έχει διεύθυνση βορρά νότου, ανάμεσα στις βόρειες ανατολικές και τις νότιες ακτές του νησιού. Το βόρειο τμήμα, γνωστό ως Μερόη, καλύπτεται από πυκνό πευκοδάσος, ενώ στα διαδοχικά υψώματα και βουνά δεσπόζει η κορυφή Όλυμπος (403 μ.). Στο νότιο τμήμα κυριαρχεί ο ορεινός όγκος του Κόχυλα (792 μ.), ενώ τα βουνά είναι χέρσα και βραχώδη. Κατά μία έννοια, το βόρειο κομμάτι συγγενεύει με τα φυσικά τοπία που συναντά κανείς στις Σποράδες και τη βόρεια Εύβοια, ενώ το νότιο με τα τοπία της νότιας Εύβοιας αλλά ακόμα και των Κυκλάδων.

Το κλίμα της Σκύρου είναι μεσογειακό, όπως στα περισσότερα νησιά του Αιγαίου, και χαρακτηρίζεται από δροσερά καλοκαίρια και ήπιους χειμώνες. Η επικράτηση των βόρειων ανέμων στο νησί το καλοκαίρι μετριάζει τις μέγιστες θερμοκρασίες σε σχέση με τις ηπειρωτικές περιοχές, μειώνοντας σημαντικά τον δείκτη δυσφορίας. Η μέση ετήσια θερμοκρασία είναι 170C. Οι βροχοπτώσεις σημειώνονται κυρίως κατα τη διάρκεια του χειμώνα ενώ το καλοκαίρι είναι σπάνιες και εμφανίζονται κυρίως ως σύντομες καταιγίδες. Το συνολικό ετήσιο ύψος βροχής αγγίζει τα 500 mm. Χιονοπτώσεις εμφανίζονται σποραδικά τον χειμώνα αλλά η χιονόστρωση στα παραθαλάσσια τμήματα του νησιού είναι σπάνια.

Η πρωτεύουσα του νησιού είναι η Χώρα ή Χωριό ή Σκύρος, η οποία βρίσκεται στο βόρειο-ανατολικό τμήμα του νησιού προς το Αιγαίο πέλαγος. Όμοροι οικισμοί της Χώρας είναι τα Μαγαζιά, ο Μώλος, τα Γυρίσματα και τα Πουριά, οι οποίοι εκτείνονται στα επίπεδα βόρεια της πρωτεύουσας προς τη θάλασσα. Στη βόρεια ακτή, νοτιότερα από τη Χώρα βρίσκονται επίσης οι οικισμοί Ασπούς και Αχίλλι, ενώ στο βόρειο τμήμα του νησιού υπάρχουν επίσης οι οικισμοί Τραχύ, όπου βρίσκεται και το αεροδρόμιο της Σκύρου, και η Ατσίτσα, στις δυτικές ακτές. Το βασικό λιμάνι είναι η Λιναριά, στη νοτιοδυτική ακτή στον ομώνυμο όρμο, από όπου και το νησί συνδέεται ακτοπλοϊκά με την υπόλοιπη Ελλάδα. Στον διπλανό όρμο εκτείνεται ο οικισμός Αχερούνες και δυτικότερα ο Πεύκος. Ανατολικά της Λιναριάς βρίσκεται ο οικισμός Καλαμίτσα, στον ομώνυμο όρμο.

Η Σκύρος υπάγεται διοικητικά στο νομό Εύβοιας, με την οποία άλλωστε διατηρεί σημαντικούς πολιτιστικούς και ιστορικούς δεσμούς. Το νησί αποτελεί αυτόνομο δήμο με ένα ενιαίο δημοτικό διαμέρισμα, ενώ λόγω της απόστασής του από την έδρα της νομαρχίας στη Χαλκίδα, στη Χώρα εδρεύει και επαρχείο, με βάση τον παλαιότερο θεσμό της επαρχίας. Στο δήμο Σκύρου υπάγονται όλοι οι οικισμοί του νησιού, καθώς και οι νησίδες που βρίσκονται κοντά σε αυτό. Συγκεκριμένα, οι οικισμοί του νησιού είναι οι εξής:

Οικονομία

Οι κάτοικοι του νησιού ασχολούνται με τη γεωργία, την κτηνοτροφία, την αλιεία, τη βιοτεχνία και τη συλλογή ρητίνης. Η Σκύρος φημίζεται για τα μικρόσωμα άλογά της, τα μάρμαρα και τα ζωοκομικά προϊόντα της. Η πιο χαρακτηριστική σκυριανή χειροτεχνία είναι η κεντητική και χρησιμοποιείται για τη διακόσμηση του οικιακού ρουχισμού και της σκυριανής φορεσιάς. Το χαρακτηριστικό στα σκυριανά κεντήματα είναι η ποικιλία στα θέματα και στους χρωματισμούς και η λεπτότητα στα υλικά. Το νησί επίσης φημίζεται για την τέχνη του στην κατασκευή επίπλων. Τα ιδιότυπα σκυριανά έπιπλα τα συναντάμε στα σαλόνια της Αθήνας και των άλλων πόλεων. Το πιο γνωστό έργο σκυριανής ξυλογλυπτικής είναι το σκυριανό σκαμνάκι το οποίο μοιάζει με μικρογραφία καρέκλας. Για την κατασκευή τους χρησιμοποιείται σφεντάμι, η αγριελιά, η μουριά, η καρυδιά και το μαόνι.[2] Ενδιαφέρον παρουσιάζει επίσης κι η αγγειοπλαστική. Η Σκύρος παράγει ακόμα μέλι, αρκετά φρούτα, μυζήθρα και κεφαλοτύρι. Οργανωμένα εργαστήρια λαϊκής τέχνης, όπως ξυλογλυπτικής, κεραμικής, καλαθοπλεκτικής και εριοταπητουργίας, υπάρχουν στην πρωτεύουσα και στο Γιαλό.
Πολιτισμός
Αρχιτεκτονική
Δρόμος στη Χώρα της Σκύρου

Τα σπίτια της Σκύρου είναι ορθογώνια, με τις ελεύθερες επιφάνειες εξωτερικά και εσωτερικά περασμένες με λευκό ασβέστη. Το αρχοντικά διαφέρουν από τα υπόλοιπα σπίτια στην οικοσκευή και το μεγαλύτερο μέγεθος. Τα σπίτια είναι πέτρινα, ενώ το ξύλο χρησιμοποιείται για την κατασκευή της σκεπής και άλλες ξύλινες κατασκευές. Έχουν ρηχά θεμέλια και όπου είναι απαραίτητο ενισχύονται από αντηρίδες.[3] Οι τοίχοι έχουν πάχους 70 εκατοστά στο έδαφος και λεπταίνουν προς την κορυφή. Από τριών μεγεθών υλικά, τις μεγάλες πέτρες, τις μεσόπετρες, οι οποίες τοποθετούνται στα κενά και τέλους γέμιζαν τους αρμούς με λάσπη από μελάγκι, σκουρόχρωμα αργιλώδες χώμα με στεγανοτικές ιδιότητες. Σοβατίζονταν εσωτερικά και εξωτερικά.[4] Έχουν λίγα, ασύμμετρα ανοίγματα στους τοίχους. Πάνω από τις πόρτες μπορεί να υπάρχει ορθογωνισμένος, καφασωτός φεγγίτης.[3] Στην πλευρά του δρόμου μπορεί να υπάρχει μικρή αυλή η οποία οριοθετείται από χαμηλό πεζούλι. Στην αυλή μπορεί να βρίσκεται ο φούρνος, το παράσπιτο, αποθήκη και χώρος υγιεινής.[5] Εκεί όπου θα στηριχθεί η στέγη υπάρχει η λεγόμενη πατούρα, εσοχή στον τοίχο για να ακουμπούν τα δοκάρια.[4]

Η οροφή, γνωστή ως δώμα ή λιάκος είναι σκουρόχρωμη, στρωμμένη με μελάγκι. Η κατασκευή της άρχιζε με την τοποθέτηση του ξύλινου στύλου στο κέντρο του σπιτίου μέσα σε ειδικό πωρόλιθο για να μη σαπίζει. Στην κορυφή του στύλου βρίσκεται το προσκεφάλι, πάνω στο οποίο ισορροπεί το κορφάρι. Στην συνέχεια τοποθετούνται κάθετα στο κορφάρι τα δοκάρια σε απόσταση 40 εκατοστών το ένα από τα άλλο. Μετά λαμβάνει χώρα το καλάμωμα, η τοποθέτηση της καλαμωτής. Σπάνια τοποθετούσαν σανίδες στην οροφή εσωτερικά. Πάνω από την καλαμωτή τοποθετείται το σαμάκι, λεπτά ξεριά καλάμια, βούρλα ή λυγαριές με τα φύλλα τους πάχους 25 εκατοστών, και από πάνω της τοποθετούνταν ξερά φύκια, γνωστά ως κόμμος. Πάνω στον κόμμο τοποθετούνταν χώρα πάχους 5-7 εκατοστών, δημιουργώντας κλίση στο λιάκο, προς την υδρορροή, γνωστή ως ρίχτης. Τέλος, από πάνω τοποθετούταν το μελάγκι, το οποίο ανανεωνόταν κάθε τρία χρόνια.[4]

Στο εσωτερικό του σπιτιού, όπου το επέτρεπε το ύψος του, βρίσκεται ο μπουλμές, ένα ξύλινο διακοσμημένο διαχωριστικό ύψους 1,8 μέτρων, το οποίο καλύπτει το κάτω μισό του στύλου. Ο μπουλμές απομονώνει ένα τμήμα του σπιτιού, ενώ διαθέτει ξύλινο διάπεδο, δημιουργώντας ημιόροφο.[6] Στην κορυφή του μπουλμέ βρίσκονται ξύλινα κάγγελα ή φρίζα, δημιουργώντας χαμηλό στηθαίο. Γύρω από το υπόλοιπο άνοιγμα υπάρχει ξύλινη κορνίζα. Ένα λεπτό οριζόντιο δοκάρι, η κόρδα, βρίσκεται λίγο πάνω από το μέσο του ανοίγματος, και χρησιμοποιούνται για να κρεμιούνται αντικείμενα καθημερινής χρήσης ή στολίδια.[7] Ο μπουλμές χωρίζει το εσωτερικό της οικίας σε τρεις χώρους, οι οποίοι είχαν διαφορετική λειτουργία. Στο υπερυψωμένο δωμάτιο, γνωστό ως σοφάς, βρισκόταν η κρεβατοκάμαρα. Η πρόσβαση στο σοφά γίνεται με ξύλινη σκάλα (γνωστή ως ασκάλα) από το υπόλοιπο σπίτι ή το αποκρέβατο. Ο απομονωμένος χώρος από κάτω, το αποκρέβατο, ήταν η αποθήκη τροφίμων και μαγειρείο, με έμμεσο φωτισμό και στα αρχοντικά είχε και τζάκι. Ο υπόλοιπος χώρος είναι γνωστό μεγάλη σάλα ή σπίτι και είχε πολλαπλές χρήσεις.[8] Εκεί βρισκόταν το τζάκι, με καμινάδα κωνικού σχήματος. Εξωτερικά η καμινάδα καλύπτεται από ένα πυθάρι, γνωστό ως κολυπτές.[7] Στους τοίχους βρίσκονται εντοιχισμένα ντουλάπια και ράφια. Από κάτω από τα ράφια βρίσκονται καρφιά από τα οποία κρέμονται βαρύτερα σκεύη, τα οποία είναι γνωστά ως αλώνη ή αλούνη. Κινητά έπιπλα στο εσωτερικό του σπιτιού περιλαμβάνουν τη κρεβατσούλα (μικρός καναπές), το πάγκο, κασέλες, το τριπόδι, μικρές καρέκλες, το τραπέζι και το τραπεζάκι.[9]
Αποκριές
Το έθιμο του Γέρου της Κορέλλας

Στις γιορτές του τριωδίου επικρατεί το έθιμο του Γέρου και της Κορέλλας. Ο «Γέρος» είναι ντυμένος με μια μαλλιαρή μαύρη κάπα και φοράει μάσκα από δέρμα κατσικιού και στη μέση ζώνη με κουδούνια κοπαδιού και τον συνοδεύουν η «Κορέλα», νεαρός άνδρας ντυμένος με παραδοσιακή γυναικεία φορεσιά, και ο «Φράγκος», ο οποίος φοράει μάσκα και ένα μεγάλο κουδούνι στη μέση του. Το δεύτερο σκέλος του σκυριανού καρναβαλιού είναι γνωστό ως Τράτα και περιλαμβάνει την απαγγελία σατυρικών στίχων.[10]
Αξιοθέατα και τουρισμός

Το νησί διακρίνεται και για τα παραδοσιακά έθιμά του, τα οποία προέρχονται ακόμα και από τους αρχαιότατους χρόνους.

Αξιοθέατα είναι τοποθεσίες όπως ο Γιαλός, το Αχήλι, τα Βράχια κ.ά. αμμουδιές (Νύφη, Τρεις Μπούκες, Φανάρι και Διαπόρι κ.ά.). Στο Γιαλό, κατά την παράδοση, έπαιρνε το μπάνιο του ο Αχιλλέας.

Στο νησί συναντάμε αρκετούς κι αξιόλογους αρχαιολογικούς χώρους, όπως το Κάστρο που βρίσκεται πάνω από τη Χώρα. Εκεί ήταν η αρχαία ακρόπολη κι η έδρα του πανάρχαιου βασιλιά του νησιού Λυκομήδη. Στη θέση Σπηλιά Ανδριώτη σκοτώθηκε από το Λυκομήδη ο βασιλιάς της Αθήνας Θησέας. Σήμερα από την αρχαία ακρόπολη τίποτα σχεδόν δε σώζεται. Στο νησί υπάρχουν επίσης αρκετές εκκλησίες από το Μεσαίωνα, όπως του Αγίου Γεωργίου του Σκυριανού, σε ψηλό βράχο πάνω από τη θάλασσα που έκτισε, μαζί με το μοναστήρι, ο Νικηφόρος Φωκάς το 10ο αιώνα. Ενδιαφέρουσα είναι η εκκλησία της Παναγίας του Κίτσου και πολλές άλλες στα διάφορα μοναστήρια.
Ο Δήμος Σκύρου
Ο δήμος Σκύρου

Ο Δήμος Σκύρου περιλαμβάνει ολόκληρη την νήσο της Σκύρου και τις γύρω νησίδες. Αποτελεί έναν από τους 8 δήμους της Περιφερειακής Ενότητας Εύβοιας. Ο δήμος περιλαμβάνει τους παρακάτω οικισμούς και νησίδες:

Δημοτικό Ενότητα Σκύρου [ 2.994 ]

η Σκύρος (Χώρα) [ 1.657 ]
ο Ασπούς [ 107 ]
η Ατσίτσα [ 13 ]
οι Αχερούνες [ 65 ]
το Αχίλλι [ 53 ]
η Βάλαξα (νησίδα) [ 0 ]
οι Έξω Ποδιές (νησίδα) [ 0 ]
η Καλαμίτσα [ 43 ]
το Καλικρί [ 43 ]
η Κυρά Παναγιά [ 0 ]
η Λιναριά [ 116 ]
το Λουτρό [ 28 ]
η Μελά [ 0 ]
τα Μέσα Πόδια (νησίδα) [ 0 ]
ο Μώλος [ 618 ]
το Νύφι [ 31 ]
ο Πεύκος [ 24 ]
η Ρήνεια (Ερηνιά) (νησίδα) [ 0]
το Σαρακηνό (νησίδα) [ 0 ]
η Σκυροπούλα (νησίδα) [ 0 ]
το Τραχύ [ 196 ]

Με την εφαρμογή της νέας διοικητικής διαίρεσης της χώρας, κατά το Πρόγραμμα Καλλικράτης του 2011, ουδεμία μεταβολή επήλθε στο Δήμο Σκύρου, σύμφωνα με το άρθρο 1,§ 2.12.Β. αυτού.

Μεταφορές και πρόσβαση

Το οδικό δίκτυο της Σκύρου είναι γενικά καλό και καλύπτει το μεγαλύτερο μέρος του νησιού. Ο βασικός οδικός άξονας συνδέει το λιμάνι της Λιναριάς με τη Σκύρο (Χώρα), περνώντας από τους οικισμούς Αχερούνες και Ασπούς. Η περιοχή γύρω από τη Χώρα, όπου βρίσκονται οι οικισμοί Μαγαζιά, Μώλος και Γυρίσματα, αποτελεί πλέον ένα σχεδόν ενιαίο οικιστικό σύμπλεγμα με σχετικά πυκνό δίκτυο δρόμων. Από τη Χώρα ξεκινάει ο βόρειος οδικός άξονας για το αεροδρόμιο του νησιού, ο οποίος στη συνέχεια καταλήγει στην Ατσίτσα, στη δυτική ακτή, ενώ συνεχίζει νότια και νοτιοανατολικά, για να καταλήξει στον Πεύκο και να συνδεθεί ξανά με τον δρόμο Χώρας - Λιναριάς, ολοκληρώνοντας μία κυκλική διαδρομή. Από τον οικισμό Ασπούς υπάρχει οδική πρόσβαση στο Αχίλλι, και στη συνέχεια στο Καλικρί, για να καταλήξει στον όρμο της Καλαμίτσας. Η Καλαμίτσα συνδέεται επίσης με παραλιακό δρόμο με τη Λιναριά. Από την Καλαμίτσα, ο δρόμος συνεχίζει στο νότιο τμήμα του νησιού προς την περιοχή Τρεις Μπούκες και στη συνέχεια μέχρι το φάρο στο νοτιοανατολικό άκρο, ενώ διακλάδωση προς το βορρά οδηγεί στο βουνό του Κόχυλα και το οροπέδιο του Άρι.

Η τοπική συγκοινωνία εξυπηρετείται με τακτικά δρομολόγια λεωφορείων ανάμεσα στη Χώρα και το λιμάνι της Λιναριάς, τόσο για εξυπηρέτηση των δρομολογίων των πλοίων αλλά και των μετακινήσεων των κατοίκων. Επίσης, σε ειδικές περιπτώσεις και ανάγκες παρέχεται και ειδική μεταφορά με λεωφορεία της μονάδας της Πολεμικής Αεροπορίας που εδρεύει στο νησί. Στη Σκύρο επίσης κυκλοφορούν και ορισμένα ταξί.

Η Σκύρος συνδέεται τόσο ακτοπλοϊκά όσο και αεροπορικά με την υπόλοιπη Ελλάδα. Από τη Λιναριά υπάρχει καθημερινή σύνδεση με την Εύβοια και το λιμάνι της Κύμης με την ακτοπλοϊκή εταιρία Ναυτική Εταρία Σκύρου (Skyros Shipping Co.), τοπικών συμφερόντων, με το οχηματαγωγό Αχιλλέας. Τα δρομολόγια πραγματοποιούνται καθημερινά μία φορά ανά κατεύθυνση όλο το χειμώνα, ενώ από την άνοιξη και για όλη την καλοκαιρινή περίοδο γίνονται δρομολόγια δύο φορές τις περισσότερες ημέρες. Η πυκνότητα των δρομολογίων αυξάνει και σε ορισμένες περιόδους μέσα στο έτος, όπως τις απόκριες και τις γιορτές του Πάσχα, των Χριστουγέννων και τον Δεκαπενταύγουστο. Η διαδρομή διαρκεί περίπου 1 ώρα και 45 λεπτά. Από το λιμάνι της Κύμης, υπάρχει τακτική ανταπόκριση των ακτοπλοϊκών δρομολογίων για Χαλκίδα (διάρκεια περίπου 2 ώρες) και Αθήνα (διάρκεια περίπου 3 ώρες). Επίσης, κατά τους καλοκαιρινούς μήνες υπάρχει περιστασιακή εβδομαδιαία σύνδεση του νησιού με την ακτοπλοϊκή γραμμή Θεσσαλονίκης - Σποράδων - Κυκλάδων - Κρήτης, αν και τα τελευταία χρόνια η σύνδεση αυτή έχει ατονίσει.

Η Σκύρος διαθέτει αεροδρόμιο το οποίο λειτουργεί στη στρατιωτική αεροπορική βάση (135 Σ.Μ.) στη θέση Τραχύ στο βόρειο τμήμα του νησιού. Το αεροδρόμιο της Σκύρου απέχει περίπου 17 χλμ από τη Χώρα και λειτουργεί από το 1984. Η μεταφορά από και προς το αεροδρόμιο γίνεται με ταξί. Η αεροπορική σύνδεση του νησιού ανήκει στο καθεστώς των επιδοτούμενων ενδοκρατικών αεροπορικών συνδέσεων, με αποτέλεσμα οι τιμές των εισητηρίων να είναι ιδιαίτερα ανταγωνιστικές. Σήμερα, οι αεροπορικοί μεταφορείς της σύνδεσης είναι η Aegean Airlines πραγματοποιώντας τρία δρομολόγια την εβδομάδα από και προς την Αθήνα από το αεροδρόμιο Ελευθέριος Βενιζέλος και η Sky Express πραγματοποιώντας τρία δρομολόγια την εβδομάδα από και προς τη Θεσσαλονίκη από το Αεροδρόμιο Μακεδονία. Τους καλοκαιρινούς μήνες πραγματοποιούνται περιστασιακές πτήσεις τσάρτερ σε εβδομαδιαία βάση από και προς την Ολλανδία.
Σημειώσεις

Λεπτομερείς ναυτιλιακές πληροφορίες για την Σκύρο παρέχει ο Ελληνικός Πλοηγός 3ος τόμος και ιδιαίτερα ο χάρτης ελληνικής έκδοσης: ΧΕΕ-3315, που αποτελεί τον λιμενοδείκτη αυτής, καθώς και ο ΧΕΕ-331 που καλύπτει όλες τις Σποράδες.

Παραπομπές

«Ιστορία της Σκύρου». Δήμος Σκύρου. Ανακτήθηκε στις 16 Σεπτεμβρίου 2016.
«Ξυλογλυπτική». Δήμος Σκύρου. Ανακτήθηκε στις 16 Σεπτεμβρίου 2016.
Αρναούτογλου 1982, σελ. 25
Αρναούτογλου 1982, σελ. 26
Αρναούτογλου 1982, σελ. 37
Αρναούτογλου 1982, σελ. 30
Αρναούτογλου 1982, σελ. 32
Αρναούτογλου 1982, σελ. 31
Αρναούτογλου 1982, σελ. 36

«Απόκριες». Δήμος Σκύρου. Ανακτήθηκε στις 16 Σεπτεμβρίου 2016.

Βιβλιογραφία
«Σκύρος: Σκύρου διάβασις». Ειδικό αφιέρωμα περιοδικού Γεωτρόπιο τεύχος 78, σ.14-21 (Οκτ. 2001).
Αρναούτογλου, Χρυσαυγή (1982). Ελληνική Παραδοσιακή Αρχιτεκτονική: Σκύρος. Αθήνα: Μέλισσα.