Σκληρός Μεσσηνίας

Περιφέρεια : Πελοποννήσου
Νομός : Μεσσηνίας

Ο Σκληρός , παλαιότερα του Σκληρού, είναι χωριό της Μεσσηνίας της πρώην επαρχίας τριφυλιας χτισμένο στα Βόρεια του νομού στους πρόποδες του Λύκαιου όρους στα 899 μέτρα υψόμετρο. Απέχει 12 χιλιόμετρα από την Ανδρίτσαινα κι ένα χιλιόμετρο από τον ναό του επικούρειου Απόλλωνος. Στην περιφέρεια του περνά ο ποταμός Νέδα που αποτελεί το φυσικό σύνορο της Ηλείας με την Μεσσηνία, και εκεί βρίσκεται και ο αρχαίος ναός του επικούρειου Απόλλωνος[1]. Σύμφωνα με την απογραφή του 2011 έχει 36 κατοίκους.

Στο Σκληρό υπάρχει ως πνευματικό κέντρο το παλιό δημοτικό σχολείο. Δρόμος , οδική σύνδεση, ανοίχτηκε το 1960-62[2].

Ιστορία

Στην αρχαιότητα η περιοχή του χωριού ανήκε στην αρχαία Αρκαδία και την πόλη της Φιγαλείας. Το χωριό ιδρύθηκε αρχικά το 900-950 μ.Χ. από κατοίκους των γύρω συνοικισμών[3]. Έπειτα από λίγα χρόνια η περιοχή δόθηκε προσωπικό φέουδο ("Πρόνοια") στον Ρωμανό Σκληρό γιο του βυζαντινού άρχοντα Βάρδα Σκληρού όπου εγκαταστάθηκε εδώ με την οικογενειά του. Ο Ρωμανός είχε παντρευτεί την ονομαζόμενη "Σκλήραινα" αδελφή του αυτοκράτορα Κωνσταντίνου Θ΄ του μονομάχου[4]. Από το όνομα του Ρωμανού ονομάστηκε και το χωριό "Σκληρού"[4].

Επί Φραγκοκρατίας η περιοχή του χωριού πιθανότατα ανήκε στην Βαρωνία της Καρύταινας ή βρισκόταν στα όρια της. Πολύ κοντά βρισκόταν το Κάστρο της Αγίας Ελένης που στην πολιορκία του πήραν μέρος κάτοικοι του Σκληρού στον στρατό του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου, ήδη είχαν ξεσηκωθεί κατά των Φράγκων και είχαν ζητήσει την βοήθεια του[5]. Έπειτα ποιλόρκησαν το Κάστρο της Ζακούκας όπου το κατέλαβαν και αυτό, στην συνέχεια πολιόρκησαν το Κάστρο στο Διακόφτι χωρίς επιτυχία όπου διαλύθηκε και ο Βυζαντινός στρατός[5].

Επί Α΄ και Β΄ Τουρκοκρατίας στην περιοχή έδρασαν οι Σκληραίοι αρματολοί Μπελίτσης Τάγαρης, Νικολός Μποζινάκης και Γιάννης Θιακός, οι δύο τελευταίοι συνεργάζονταν με τον Θ. Κολοκοτρώνη[6]. Πάρεδρος του χωριού κατά την Β΄ Τουρκοκρατία αναφέρεται ο Αναστάσιος Σταθάς[7]. Δημοτικό τραγούδι αναφέρει τους κλέφτες Τασούλη και Αγγελή από τα Σουλιμά που έδρασαν στην περιοχή, υπαρκτά πρόσωπα, που κυνηγήθηκαν από τον Οθωμανό φεουδάρχη Αλή Τσεκούρα γαμπρός του Αλή Φαρμάκη[8]. Το 1812 οι Σκληραίοι προσπάθησαν να εμποδίσουν Γάλλους αρχαιοκάπηλους να πάρουν γλυπτά από τον ναό του Απόλλωνα αλλά οι Οθωμανοί συνεργάτες τους τους εμπόδισαν και έδωσαν μάχη την οποία έχασαν οι Σκληραίοι[9]. Για αντίποινα άλλη μέρα κτύπησαν ένα Οθωμανικό απόσπασμα όπου τους φόνευσαν όλους[9]. Το 1821 οι κάτοικοι του χωριού πήραν μέρος στον απελευθερωτικό αγώνα, ο Νικολός Μποζινάκης σε συγκέντρωση στην Ανδρίτσαινα εκλέχτηκε αρχηγός τους αλλά αρνήθηκε την θέση[10].
Διοικητική ιστορία

Κατά την Β΄ Ενετοκρατία και την απογραφή του 1689 ο Σκληρός ανήκε στην Επαρχία Φαναρίου και τον Νομό Μεθώνης[11].

Με την διοικητική διαίρεση του 1833 ήταν χωριό της επαρχίας Ολυμπίας του νομού Μεσσηνίας. Με την διοικητική διαίρεση του 1899 αποτέλεσε μαζί με την επαρχία Ολυμπίας χωριό του νεοσύστατου νομού Τριφυλίας[12]. Ο νομός Τριφυλίας καταργήθηκε το 1909 και ο Σκληρός μαζί με την επαρχία Ολυμπίας συνενώθηκε πάλι με την Μεσσηνία. Το 1939, με τον Αναγκαστικό Νόμο 1937/1939 (ΦΕΚ 355/Α΄/2-9-1939 και 395/Α΄/18-9-1939), η επαρχία εντάχθηκε στον νομό Ηλείας[13], με την εξαίρεση 8 κοινοτήτων της , αναμεσσά τους και ο Σκληρός, που αποσπάστηκαν και υπήχθησαν στην Επαρχία Τριφυλίας.

Με το Σχέδιο Καποδίστριας το 1999 έγινε δημοτικό διαμέρισμα του Δήμου Είρας. Το 2010 έγινε τοπικό διαμέρισμα του Δήμου Οιχαλίας. Από το 2009 στα όρια του Σκληρού ανήκει και ο ναός του επικούρειου Απόλλωνος[14].
Απογραφές
έτος Πληθυσμός
1689[15] 103
1879[15] 459
1940[15] 730
1951[15] 602
1961[15] 359
2001 131
2011 36

Πηγές

Ολυμπιακά Χρονικά, τόμος Γ΄, συλλογικό έργο, Έκδοσις συλλόγου Ολυμπίων, Αθήναι 1972

Παραπομπές

Ζούρτσα Ηλείας, Νέδα, ανακτήθηκε 12 Ιουνίου 2013
Ολυμπιακά Χρονικά, σελ 274
Ολυμπιακά Χρονικά, σελ 265
Ολυμπιακά Χρονικά, σελ 266
Ολυμπιακά Χρονικά, σελ 267
Ολυμπιακά Χρονικά, σελ 270
Ολυμπιακά Χρονικά, σελ 30
Ολυμπιακά Χρονικά, σελ 29
Ολυμπιακά Χρονικά, σελ 272
Ολυμπιακά Χρονικά, σελ 271
Ολυμπιακά Χρονικά, σελ 47
Δήμος Κυπαρισσίας, ιστορία του δήμου[νεκρός σύνδεσμος]
Εφημερίδα Θάρρος Μεσσηνίας
antinews.gr, Η Επικούρειος πραγματικότητα και οι πισώπλατες προεκλογικές μαχαιριές στον Σαμαρά Αρχειοθετήθηκε 2013-06-20 στο Wayback Machine.
Ολυμπιακά Χρονικά, σελ 26

Τ.δ. Σκληρού -- ο Σκληρός [ 131 ]