Παλαιό Σκυλλίτσι Ημαθίας

Ελλάδα

Περιφέρεια : Κεντρική Μακεδονία
Νομός : Ημαθίας

Νομός Ημαθίας

Το Παλαιό Σκυλλίτσι είναι ένα πεδινό χωριό του Νομού Ημαθίας, το οποίο διοικητικά υπάγεται στον Δήμο Αλεξάνδρειας και στην Δημοτική Ενότητα Αντιγονιδών.

Γεωγραφική θέση

Ο οικισμός βρίσκεται ανατολικά της Βέροιας, σε απόσταση 16 χλμ. από το κέντρο της, και δυτικά της πόλης της Αλεξάνδρειας (έδρα του δήμου) σε απόσταση 12 χλμ. Το συναντάμε στον κάμπο της Ημαθίας ακριβώς τα όρια της αποξηραμένης από το 1936 λίμνης των Γιαννιτσών. Καταλαμβάνει συνολική έκταση 14 τετραγωνικών χιλιομέτρων.Το μέσο υψόμετρο του χωριού είναι 7 μέτρα. Κοντινότερος οικισμός είναι τα Καβάσιλα, ενάμισι χιλιόμετρο προς τα νότια. Η απόστασή του από τη Θεσσαλονίκη είναι 69 χλμ. διαμέσου της Εγνατίας οδού Α2 (το ελληνικό τμήμα του διευρωπαϊκού άξονα Ε90) από τον κόμβο της Κουλούρας και 66 χλμ. διαμέσου της Παλαιάς Εθνικής οδού Θεσσαλονίκης - Βέροιας. Η απόστασή του από την Αθήνα είναι 506 χλμ.[1]. Ο ταχυδρομικός κώδικας (Τ.Κ) του χωριού είναι ο 59150 [2]. Η ζώνη ώρας είναι EET (UTC+2) με θερινή (DST) EEST (UTC+3). Κωδικός GeoNames 734812

Ανήκει στην περιοχή του Ρουμλουκίου (ή Καμπανίας) όπως ονομαζόταν παλαιότερα όλη η έκταση που απλώνεται κάτω από τις βόρειες παρυφές των Πιερίων μέχρι τους καλαμιώνες του Βάλτου των Γιαννιτσών και κάτω από τα υψώματα της Βέροιας μέχρι τον ποταμό Λουδία και τις εκβολές του Αλιάκμονα στο Θερμαϊκό κόλπο. Αρκετοί την επεκτείνουν μέχρι και τον ποταμό Αξιό.[3]Αυτά τα χωριά του κάμπου του Ρουμλουκίου αναφέρονται σε ορισμένες παλαιές πηγές και ως Γραικοχώρια[4] και το Ρουμλούκι και ως Γκραικοχώρα.[3]

Η περιοχή της Καμπανίας στα αρχαία χρόνια ήταν γνωστή σαν Βοττιαία. Εκτεινόταν από τα βορειανατολικά της Ημαθίας σε όλη τη βαλτώδη πεδινή περιοχή μεταξύ των ποταμών Λουδία, Αλιάκμονα και Αξιού, την περιοχή δηλαδή γύρω από τη λίμνη των Γιαννιτσών (την Λουδιακή λίμνη όπως αναφέρεται στα χρόνια πριν την Τουρκοκρατία).[5]
Κλίμα

Το κλίμα στην περιοχή είναι υγρό, μεσογειακό.[6] Η μέση ετήσια θερμοκρασία είναι 15 °C. Θερμότερος μήνας είναι ο Ιούλιος με μέση θερμοκρασία 26 °C, και πιο κρύος μήνας είναι ο Ιανουάριος με μέση θερμοκρασία 4° C.[7] Η μέση ετήσια βροχόπτωση είναι 907 χιλιοστά (mm). Ο πιο βροχερός μήνας είναι ο Φεβρουάριος, με βροχόπτωση κατά μέσο όρο 120 χιλιοστά (mm) και ξηρότερος μήνας ο Αύγουστος με βροχόπτωση κατά μέσο όρο τα 23 χιλιοστά (mm). [8]
Ονομασία

Άλλες ονομασίες με τις οποίες θα συναντήσουμε το χωριό είναι οι εξής (συμπεριλαμβανομένου της ορθογραφίας): Παλιό Σκυλλίτσι, Παλαιό Σκυλίτσι, Παλαιόν Σκυλίτσιον, Παλιό Σκυλίτσι, Παλαιό Σκυλίτσιο και ως το 1940 σαν Σκυλίτσι ή Σκυλλίτσι. Επίσης υπάρχει και παλαιότερη αναφορά το 1811 του οικισμού ως Σκυλίτζι.[9]

Η ονομασία του οφείλεται στο ότι το χωριό ήταν αγρόκτημα (ζευγηλατείο) της οικογενείας Σκυλίτζη ή Σκυλίτση. Στην περιοχή του Ρουμλουκιού βρίσκουμε αρκετά χωριά, που επειδή υπήρξαν αγροκτήματα διαφόρων βυζαντινών οικογενειών απέκτησαν το όνομα των γαιοκτημόνων τους. Έτσι, για παράδειγμα το αγρόκτημα του Καβάσιλα έγινε το χωριό Καβάσιλα, του Κωνσταντίνου Αστραπύρη Μελήκ το χωριό Μελίκη κλπ. [10][11] Άλλωστε η γη κατά τους βυζαντινούς χρόνους δεν άνηκε στους απλούς κατοίκους της περιοχής αλλά σε πλούσιους γαιοκτήμονες, σε προνοιαρίους,[σ 1] σε μονές και σε εκκλησίες.[11]

Αρκετές πληροφορίες για τα χωριά του κάμπου έχουμε από έγγραφα του 14ου αιώνα τα οποία μας δίνουν πολλά στοιχεία αγροκτημάτων που υπήρξαν εδώ. Τα αγροκτήματα αυτά είχαν οικίσκους, αποθήκες, στάβλους και όλους τους αναγκαίους για τον αγροτικό βίο χώρους, καθώς και κάποιο κεντρικό οίκημα που ήταν η κατοικία του επιστάτη του γαιοκτήμονα. Ολόκληρο το αγρόκτημα μαζί με τους δουλοπάροικους ανήκε σ’ έναν ιδιοκτήτη, βυζαντινό άρχοντα, από τον οποίο λάμβανε πολλές φορές όπως προαναφέραμε και το όνομά του. Έτσι όπως από το όνομα της βυζαντινής οικογένειας των Καβάσιλα ονομάστηκε το αγρόκτημά τους και σημερινό γειτονικό χωριό στην περιοχή της Καβάσιλα, το ίδιο και η οικογένεια των Σκυλίτζη έδωσε το όνομά τους στο τότε αγρόκτημά τους στην θέση που βρίσκεται σημερα το χωριό Σκυλίτσι. Κατά του βυζαντινούς χρόνους η θέση του αγροκτήματος συμπίπτει με την σημερινή θέση του χωριού[11].Στα έγγραφα αυτά κάθε αγρόκτημα αναφέρεται άμεσα σαν «ζευγηλατείο» ή «χωριό» και έμμεσα σαν «δίκαια» δικαιώματα ιδιοκτησίας του αναφερόμενου ιδιοκτήτη του.[3]

Κατά την αρχαιότητα πιθανολογείται ότι στην περιοχή υπήρξε ημιαυτόνομος αγροτικός οικισμός με την ονομασία "Κυναίοι" σύμφωνα με επιγραφές που έχουν βρεθεί στην περιοχή της Λευκόπετρας Ημαθίας. Γενικότερα για όλους τους οικισμούς της περιοχής της Βέροιας πληροφορίες έχουμε κυρίως από τις επιγραφές της Λευκόπετρας στο όρος Βέρμιο ενός αρχαίου οικισμού που η ανθρώπινη παρουσία φαίνεται να ξεκινάει τον 7ο αιώνα π.Χ. και να συνεχίζει αδιάλειπτα έως και την ρωμαϊκή εποχή.[12][13] Η ταυτοποίηση αυτών των οικισμών (κώμεων) είναι ιδιαίτερα δύσκολη δεδομένου άτι κανένα από τα αρχαία αυτά ονόματα δεν επέζησε μέχρι τους νεώτερους χρόνους.

Το όνομα της κώμης Κυναίοι, όπως και μεγάλου αριθμού ελληνικών τοπωνυμίων (π.χ. Κυνόσαργες, Κυνόσουρα, Κυνός Κεφαλαί, Κυνός Σήμα, Κινούσα, Κυνόχωρον κλπ.) παράγεται κατά πάσα πιθανότητα από την λέξη κύων.
Σε χάρτη που περιλαμβάνεται στην σελίδα. 657 του βιβλίου "Επιγραφές Κάτω Μακεδονίας: μεταξύ του Βερμίου όρους και του Αξιού ποταμού: τεύχος Α΄ Επιγραφές Βέροιας, Γουναροπούλου Λουκρητία, Χατζόπουλος, Μιλτιάδης" φαίνεται σε πιο σημείο τοποθετείται ο αρχαίος οικισμός ΚΥΝΑΙΟΙ.[14]

Βλέπουμε ότι η αρχαία κώμη Καννωνέα οφείλει ασφαλώς το όνομα της στην κάννα, το ελοχαρές φυτό, πού χρησιμοποιείται όπως είναι ο σχοίνος για την κατασκευή πλεκτών σκευών. Το τελευταίο αυτό τοπωνύμιο υποδεικνύει περισσότερο τοποθεσία στην ελώδη πεδιάδα κοντά στην Λουδιακή λίμνη (ο αποξηραμένος σήμερα Βάλτος των Γιαννιτσών) ανατολικά της Βέροιας, παρά περιοχή στους λοφώδεις τόπους δυτικά της πόλεως. Ακόμη και σήμερα περί τα τρία χιλιόμετρα βόρεια της Αλεξάνδρειας (Γιδά) υπάρχει χωριό πλούσιο σε αρχαιότητες, πού αποκαλείται Σχοινάς, λόγω της αφθονίας των σχοίνων πού φυτρώνουν εκεί. Πρόκειται άραγε για την ίδιο χωριό με ανανεωμένη ονομασία; Αν είναι έτσι τα πράγματα, μήπως θα μπορούσε και για το γειτονικό χωριό Σκυλλίτσι, με τα αρχαία του κατάλοιπα το οποίο όπως τόσα τοπωνύμια (Σκυλάκη, Σκυλάκιον, Σκυλλήτιον, Σκύλλα, Σκύλλαιον, Σκυλονήσι, Σκυλοξέρα, Σκύλος) να οφείλει το όνομα του στο όνομα του σκύλου και να συνεχίζει υπό ανανεωμένη μορφή το αρχαίο τοπωνύμιο Κυναίοι; Δεδομένης της πενιχρότητας των στοιχείων πού διαθέτομαι, είναι ευκολότερο να θέσει κανείς το ερώτημα παρά να απαντήσει σ' αυτό.[14]
Ιστορικά στοιχεία
Αρχαιότητα
Η εντοιχισμένη επιγραφή στην πρόσοψη της παλαιάς εκκλησίας του Αγίου Νικολάου.

Στο χωριό έχουν βρεθεί δύο αρχαίες επιγραφές, που μαρτυρούν την ανθρώπινη παρουσία τουλάχιστον από την περίοδο των Ρωμαϊκών χρόνων. Η μια επιγραφή είναι της ρωμαϊκής εποχής του 2oυ με 3ου αιώνα μ.Χ. που παρουσιάζεται παρακάτω και μια βυζαντινή η οποία παραμένει αδημοσίευτη.[14][15]

Η ρωμαϊκή επιγραφή "ανακαλύφθηκε" το 1919 και αναφέρεται για πρώτη φορά στον Εθνικό Οδηγό του 1920-1921 ως εντοιχισμένη στην πρόσοψη της παλαιάς εκκλησίας του Αγίου Νικολάου. Τον Μάιο του 1955 την είδε στην ίδια θέση και την αντέγραψε ο φύλακας αρχαιοτήτων Βέροιας Παν. Ξυλαπετσίδης. Αναφέρεται χαρακτηριστικά ως "επιτύμβιος βωμός από λευκό μάρμαρο (σήμερα βαμμένος) με αετωματική επίστεψη και ανάγλυφη παράσταση δύο γυναικών στον τύπο της Αφροδίτης κατ' ενώπιον και μεταξύ τους μικρότερης καθιστής γυναικείας μορφής, που ενδεχομένως κρατεί ριπίδιο και φορά σκιάδα κατά κρόταφον προς τα αριστερά".[14]

Ορατές διαστάσεις: 1,10 μ. Χ 0,49 μ. Ύψος γραμμάτων: 0,029 μ. Διάστιχο: 0,02 μ.

Η επιγραφή :
Η εντοιχισμένη επιγραφή στην πρόσοψη της εκκλησίας του Αγίου Νικολάου.

Τορπίλιος Λύκος

Αίλία Εύτυχίδι

τή ιδία συμβίω

επιγνους ήθη και

τρόπον εκ των ίδίω[ν]

ν μνείας χάριν, vac
Αρχαίες επιγραφές εντοιχισμένες στην νότια πλευρά του ναού του Αγίου Νικολάου

Πρόκειται για αναθηματική επιγραφή [σ 2] στην οποία ο Τορπίλιος Λύκος αναφέρει τον καλό χαρακτήρα και την αρετή της συζύγου του Αιλία Ευτυχίδι και εκφράζει με αυτόν τον τρόπο την συζυγική του εκτίμηση και αγάπη.[16] Ο Τορπίλιος Λύκος σχετίζεται με οικογένεια Ρωμαίων (negotiatorum) και πιθανόν με την οικογένεια των Ρωμαίων αρχόντων του γένους (gen.) Turpiiia των επαρχιών της Ανατολής.[17]

Σε αντίθεση με τον Ξυλαπετσίδη, στον Εθνικό Οδηγό του 1920-1921 δεν σημειώνει σωστά την διάταξη των στίχων και συγκεκριμένα δεν σημειώνει την φράση "εκ των ιδίων". [14]
Τουρκοκρατία

Το Παλαιό Σκυλίτσι επί τουρκοκρατίας ανήκει στον Καζά Βέροιας ο οποίος εκτείνονταν σε μια περιοχή 2500 τετραγωνικών χιλιομέτρων. Σήμερα συμπίπτει περίπου με τον γεωγραφική θέση του Νομού Ημαθίας. Αυτό βέβαια έως και το 1640 γιατί το έτος αυτό έχουμε την δημιουργία του Καζά της Νάουσας και η έκταση του Καζά της Βέροιας μικραίνει. Πρώτες ιστορικές αναφορές για το χωριό έχουμε στην καταγραφή των χωριών του Καζά Βεροίας το 1648.[18] Επίσης το ίδιο έτος (1648) αναφέρεται και σε έγγραφα του ιεροδικαστικού κώδικα Βέροιας. Συγκεκριμένα αναφέρεται ότι "χριστιανοί κάτοικοι από το χωριό Skilic δανείζονται 84 γρόσια με τόκο 16 γρόσια από το κεφάλαιο του Kara Cavus zade Mustafa aga και εγγυητή τον Sipahi Abdul 7 Sevval 1058 (1648)".[19]

Άλλη αναφορά για το χωριό την περίοδο αυτή έχουμε αργότερα το 1686. Συγκεκριμένα σε στρατιωτική αναφορά που έχει συνταχθεί σε στρατόπεδο της ουγγρικής πόλης Σέγκεδιν αναφέρονται τα εξης:

" Ενδοξότατε πασά , μπεηλέρμπεη της Ρούμελης.

Άμα τη αφίξει του παρόντος αυτοκρατορικού φιρμανίου μου έστω γνωστόν ότι ο αλάϊμπεης του του βιλαετίου Θεσσαλονίκης Χασάν , υποβαλών αναφοράν εις το αυτοκρατορικόν στρατόπεδον μου, εξέθεσεν ότι, επειδή ο τιμαριούχος[σ 3] του εν τω καζά Βεροίας κείμενου χωρίου Σκυλίτση Γαϊταντζη, όστις εκέκτητο τιμάριον εξ χιλιάδων άσπρων[σ 4], εφονεύθη κατά την μάχην του Αράδ[σ 5] καταστάντος διαθέσιμου του εν λόγω τιμαρίου , παρακαλεί όπως παραχωρήσω τούτο εις τον δια προηγούμενης διαταγής μου τιμηθέντα λόγω ανδρείας δια τιμάριου εξ χιλιάδων άσπρων Μουσταφάν…… υπό τον όρο να κατοική εντός του βιλαετίου, ένθα κείται το τιμάριον του και να μετέχη των εκστρατειών υπό την σημαία του οικείου αλάϊ μπέη. Ταύτα γνωρίζων να σέβησαι το αυτοκρατορικόν σύμβολον μου.

Εγράφη μέσα Σαφέρ 1097 (11 Ιανουαρίου 1686) εν στρατόπεδον Σέγκεδιν".[20]

Το χωριό επί Οθωμανικής αυτοκρατορίας και περίπου από το 1750 ήταν τσιφλίκι.[21][11] Πολλά χωριά του Καζά Βέροιας ήταν βακουφικά με ιδιαίτερο καθεστώς διοίκησης και φορολόγησης πιο χαλαρό από την Οθωμανική διοίκηση. Κάτι τέτοιο δεν συμβαίνει όμως με το Σκυλλίτσι.[21]

Για έτος 1878 αναφέρεται ότι στο χωριό ζουν 96 Έλληνες[22], ενώ το 1900 ζουν 80 Χριστιανοί Έλληνες.[23] Σύμφωνα με τον D. M. Brancoff (στέλεχος της Βουλγάρικης Εξαρχίας), στο έργο του La Macédoine et sa population chrétienne, Paris, 1905 στο Skilich κατά το έτος 1905 ζουν 75 Έλληνες.[24]
Απόσπασμα γενικού χάρτη της Κεντρικής Ευρώπης της Αυστροουγγρικής Αυτοκρατορίας του 1887 όπου σημειώνεται το χωριό με την ονομασία Skilici.

Επίσης στις "Μακεδονικές διαδρομές του Αdolf Hermann Struc 1898-1903" αναφέρεται η ύπαρξη του χωριού με 15 σπίτια και από το οποίο φαίνεται να περνάει δρόμος που το συνδέει με το διπλανό Σταυρό, το Μικρογούσι (σημερινό Μακροχώρι) και την Βέροια. Συγκεκριμένα σημειώνει ότι: "Από το Σκυλίτση φτάσαμε, ένα χωριό με 15 σπίτια , μετά από μία πορεία 40 λεπτών στο Σταυρό που αποτελούνταν από 25 σπίτια και κατόπιν μπήκαμε στον στρατιωτικό δρόμο και μέσω του χωριού Μικρογούσι φτάσαμε στην Καραφέρεια / Βέροια…."[25]

Στο 1900 το Σκυλλίτσι (Shkilichi όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται) έχει 80 Έλληνες χριστιανούς σύμφωνα με τον γεωγράφο Vasil Manfred.[26]

Το 1910 στο χωριό ζουν 25 πατριαρχικοί Έλληνες [27]
Χάρτης 1910 "χάρτης Κοντογόνη"/Ελληνικοί χάρτες των αρχών του 20ου αιώνα, έκδοση λιθογραφείου Κοντογόνη, κλίμακας 1:200.000.

Πρόκειται για ένα αμιγώς χριστιανικό οικισμό στις αρχές του 20ου αιώνα πριν την απελευθέρωση της Μακεδονίας.[28]
Η πληθυσμιακή εξέλιξη του χωριού μετά την απελευθέρωση

Μέτα τους Βαλκανικούς Πολέμους το 1912-1913 το χωριό αποτελεί πια τμήμα της Ελληνικής επικράτειας. Σε απογραφή που πραγματοποιήθηκε από τον ελληνικό στρατό το Σεπτέμβριο του 1913 ο πληθυσμός του χωριού ανέρχεται στους 73 κατοίκους (32 άνδρες και 41 γυναίκες).[29]

Στην απογραφή πληθυσμού του 1920 το χωριό φέρεται να έχει 107 κάτοικους (56 άνδρες και 51 γυναίκες).[30]

Την δεκαετία του 1920 εγκαταστάθηκαν σε αυτό 25 οικογένειες προσφύγων (95 άτομα).[31] Πολλοί από αυτούς του πρόσφυγες ήταν Καυκάσιοι[32] [σ 6] από την περιοχή Πελίκπας (ή Μπιολιούκμπασι) του Καρς. Οι περισσότεροι κάτοικοι του Πελίκπας στην Ελλάδα εγκαταστάθηκαν εκτός από το Παλαιό Σκυλλίτσι και στα χωριά του Νομού Κιλκίς Αμάραντα και Γερακαριό αλλά και την πόλη του Κιλκίς. Επίσης στα Παλατίτσια Ημαθίας και στα χωριά του Νομού Φλώρινας: Ανάργυροι, Κάτω Κλεινές, Μεσόκαμπο, Νέο Καύκασο, Νεοχωράκι και Φανό..[33]
Κατάλογος των προσφυγικών συνοικισμών της Μακεδονίας. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Επιτροπής Αποκαταστάσεως Προσφύγων (ΕΑΠ) έτος 1928 25 οικογένειες με 95 άτομα.
Κατάλογος των προσφυγικών συνοικισμών της Μακεδονίας. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Επιτροπής Αποκαταστάσεως Προσφύγων (ΕΑΠ) το έτος 1928 εγκαταστάθηκνα στο χωριό 25 οικογένειες με 95 άτομα. (ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ).

Εκτός των ομογενών προσφύγων το 1923, στην Ελλαδα εγκαταστάθηκαν και περίπου 850 Κιρκάσιοι [σ 7] εκ των οποίων οι 500 στην Μακεδονία και οι υπόλοιποι στην Δυτική Θράκη.[εκκρεμεί παραπομπή] Σε άλλη πηγή αναφέρεται ότι μέχρι το 1923 είχαν εγκατασταθεί στον ελλαδικό χώρο 9000 Κιρκάσιοι.[34] Ένας αριθμός από αυτούς τους Κιρκάσιους (Τσερκέζους) μουσουλμάνους αντικεμαλικούς εγκαταστάθηκε και στο Παλαιό Σκυλλίτσι όπου τους είχε διανεμηθεί και γη από το ελληνικό κράτος, Μετά τον πόλεμο το 1944-1945 όλοι οι Τσερκέζοι, συνολικά 22 οικογένειες[σ 8], εγκατέλειψα το χωριό άλλοι για την Δυτική Θράκη και άλλοι επέστρεψαν στην Τουρκία.

Πρόσφυγες ποντιακής καταγωγής από την πρώην Σοβιετική Ένωση εγκαταστάθηκαν στο χωριό και το 1939.

Στο χωριό διέμενε μόνιμα και ένας πολύ μικρός αριθμός κατοίκων Ρομά, οι οποίοι είχαν λάβει και διανομή γης (γεωργικό κλήρο) το 1936 από το ελληνικό δημόσιο, όμως το εγκατέλειψαν στα τέλη της δεκαετίας του 1950.

Πιο νωρίς αλλά κυρίως ως μόνιμοι κάτοικοι κατά την περίοδο του Μεσοπολέμου εγκαθίσταται στο χωριό και Βλάχοι (Αρμάνοι) με καταγωγή από τα Καλύβια του Ιστόκ (Calivili Istoc)[35], οικισμοί Άνω και Κάτω Ιστόκ,[36][37] μιας περιοχής ανάμεσα στην Μεγάλη Πρέσπα και την Λίμνη Οχρίδα στο όρος Γκαλισίτσα της σημερινής Βόρειας Μακεδονίας κοντά στην πόλη Ρέσνα (σήμερα Ρέσεν)).[38][39] Η ιδιαίτερη αυτή δίγλωσση πληθυσμιακή ομάδα του Ελληνισμού (αναφέρονται και ως Βλαχόφωνοι Έλληνες έχοντας οι παλαιότερες κυρίως γενιές ως μητρική γλώσσα την βλάχικη) με απώτερη καταγωγή την οροσειρά της Πίνδου [40] αποτελεί σήμερα την μεγάλη πλειοψηφία των κατοίκων του χωριού.

Στην απογραφή πληθυσμού το 1928 ο πληθυσμός ανέρχεται στους 126 κάτοικους[41] (68 άνδρες και 58 γυναίκες)[42] ενώ στην απογραφή πληθυσμού της 16ης Οκτωβρίου 1940 , δηλαδή μέσα σε μόλις δώδεκα χρόνια, ο πληθυσμός "εκτοξεύεται" στους 632 κάτοικους (325 άνδρες και 327 γυναίκες) λόγω των νέων εγκαταστάσεων.[43] Ο πληθυσμός στην απογραφή της 7ης Απριλίου 1951 είναι 574 κάτοικοι[44], το 2001 ανέρχεται στους 632 κάτοικους[45] ενώ σε αυτήν του 2011 στους 531 κάτοικους[46][47]. Στην τελευταία αυτή απογραφή είναι η πρώτη φόρα που έχουμε αυτήν την αξιοσημείωτη πληθυσμιακή μείωση μέσα σε μια δεκαετία, λόγω φυσικά της υπογεννητικότητας και της αστικοποίησης με μελλοντικές τάσεις περαιτέρω μείωσης (βλέπε γράφημα πληθυσμιακής εξέλιξης του χωριού από το 1913).
Πληθυσμιακή εξέλιξη του χωριού από το 1913 Έτος απογραφής Πληθυσμός

(μόνιμοι κάτοικοι)
1913 73[29]
1920 107[30]
1928 126[41]
1940 632[43]
1951 574[44]
1961 652[48]
1971 669[49]
1981 696[50]
1991 647[51]
2001 632[45]
2011 531[47][46]
Η καταγωγή του βλαχόφωνου πληθυσμού και η παρουσία του μετά την απελευθέρωση.

Οι Ελληνόβλαχοι από την περιοχή της Ρέσνας (σήμερα Ρέσεν) με απώτερη καταγωγή το Περιβόλι Γρεβενών αμέσως μετά το 1913 και την συνθήκη ειρήνης του Βουκουρεστίου ακολούθησαν και αυτοί το μεταναστευτικό ρεύμα προς την ελεύθερη Ελλάδα και εγκαταστάθηκαν στα χωριά της Λάρισας όπως Μακρυχώρι, Καλοχώρι (Τόϊβασι), Χειμάδι κ.α. αλλά και στα χωριά της ελεύθερης Μακεδονίας στην περιοχή της Βέροιας όπως τον Διαβατό, τον Σταυρό, το Παλαιό Σκυλλίτσι,[σ 9] την πόλη της Βέροιας αλλά και στους ελληνοβλαχικούς οικισμούς κοντά στην Βέροια, του Σελίου, του Ξηρολιβάδου και της Κουμαριάς (Δόλιανη). Μάλιστα στους τελευταίους συναντήθηκαν με αρκετούς συμπατριώτες τους Περιβολιώτες που αποδήμησαν εκεί κατά τη μεγάλη μεταναστευτική κάθοδο του 1819.

Σχεδόν μέχρι το 1920 οι κτηνοτρόφοι Βλάχοι κάτοικοι του χωριού «ανέβαιναν» με διαβατήρια στην περιοχή της Ρέσνας (σήμερα Ρέσεν) κατά τους καλοκαιρινούς μήνες και διέμεναν στους πρόχειρους καταυλισμούς «Καλύβια» στο ορεινό τμήμα δυτικά της Ρέσνας (σήμερα Ρέσεν). Οι Βλάχοι λοιπόν της περιοχής της Ρέσνας (σήμερα Ρέσεν) παρέμεναν στα «Καλύβια» του Ιστόκ (Cãlivili Istoc)[35], μιας περιοχής περίφημης για την ποιότητα της βλάστησης και της βοσκής, περίπου από την γιορτή του Αγίου Γεωργίου μέχρι την γιορτή του Αγίου Δημητρίου και κατόπιν κατέρχονταν στα χειμαδιά της Θεσσαλικής πεδιάδας. Σύμφωνα με στοιχεία Καταλόγου[σ 10] ο οποίος βρέθηκε στη Μητρόπολη Πελαγονίας αυτοί οι Ιστοκιανοί βλάχοι κτηνοτρόφοι δεν είχαν καμιά κτηματική περιουσία στην περιοχή της Ρέσνας (σήμερα Ρέσεν) κατά την περίοδο του 1912.[38] Αργότερα, και κυρίως από το 1925 και έπειτα, οι αυξημένες πιέσεις από την πλευρά των Σέρβων για επιλογή εθνικότητας, η αυστηρή εκεί φορολογία, οι ληστείες των Αλβανών κ.α.[40] τους ανάγκασαν μέχρι σχεδόν και τα μέσα της δεκαετίας 1950 -1960 να περιορίζονται στον κάμπο της Φλώρινας και στο Πισοδέρι, όπου εκεί έβρισκαν πλούσια βοσκή για τα πρόβατα τους.
Παραδοσιακές γυναικείες φορεσιές Βλάχων του χωριού
Παραδοσιακές βλάχικες γυναικείες φορεσιές κατοίκων του χωριού

Πολλοί ελληνόβλαχοι ασχολούνταν και με τον αγωγιατισμό και μετάφεραν εμπορεύματα από την αγορά της Θεσσαλονίκης στο Μπίτολα (Μοναστήρι) και στη Ρέσνα (σήμερα Ρέσεν) αλλά και το αντίστροφο.[36]

Τα χρόνια που ακολούθησαν μετά την απελευθέρωση του 1912 οι Βλάχοι της Ελλάδας βρέθηκαν σε αρκετά ιδιόρρυθμη θέση.Το ελληνικό κράτος τους διαχωρίζει σε δύο κατηγορίες όσον αφορά την εθνική τους συνείδηση: τους Ελληνόφρονες και τους Ρουμανίζοντες. Ως Ρουμανίζοντες χαρακτηρίζονται οι Βλάχοι που επιλέγουν να στείλουν τα παιδιά τους σε Ρουμάνικα εκπαιδευτικά ιδρύματα, αλλά επίσης και αυτοί που εκκλησιάζονται στη Ρουμάνικη εκκλησία. Πρόκειται για "προνόμια"[σ 11] που τους δόθηκαν με την συνθήκη του Βουκουρεστίου το 1913 (ουσιαστικά διατηρήθηκαν αυτά που είχαν πριν την απελευθέρωση από τους Οθωμανούς το 1905 που τους ξεχώριζε σε εθνοθρησκευτική κοινότητα).[σ 12] Από το φθινόπωρο του 1924 παρατηρείται μια κινητικότητα μεταξύ των Ρουμανιζόντων Βλάχων που είναι αρκετά μεγάλης έντασης στην περιοχή της Βέροιας και των γειτονικών περιοχών που κατοικούν Βλάχοι Ρουμανίζοντες (Κουμαριά, Ξηρολιβάδο, Στενήμαχος,Νάουσα, κλπ.). Το αποτέλεσμα της είναι η εθελοντική μετανάστευση Ρουμανιζόντων Βλάχων στην Ρουμανία από το 1924 έως και 1940. Η μετανάστευση αυτή είναι οικειοθελής, ειρηνική και γίνεται με την «διευκόλυνση» του Ελληνικού κράτους, Σε όσους επιλέγουν την μετανάστευση στην Ρουμανία τους αφαιρείται δια παντός η ελληνική ιθαγένεια κάτι που τους γνωστοποιήθηκε εκ των προτέρων από την ελληνικό κράτος. Φαίνεται ότι οι Ρουμανίζοντες Βλάχοι μέσω προφανώς της εκπαίδευσης αλλά και της εκκλησίας απέκτησαν την αίσθηση ότι η Ρουμανία ήταν η πατρίδα τους. Ο βασικός στόχος της Ρουμανικής προπαγάνδας δηλαδή ο εθνικός προσεταιρισμός είχε μάλλον επιτευχθεί σε μεγαλο βαθμό τόσο μέσα από την άσκηση των θρησκευτικών καθηκόντων (εκκλησιασμός στη Ρουμανική γλώσσα) όσο και μέσα από την ρουμάνικη εκπαίδευση. Βέβαια αξίζει εδώ να σημειωθεί ότι ως ένα σημείο πιθανή αφορμή για την μετανάστευση σε αυτό το χρονικό σημείο να ήταν και τα νεότερα διοικητικά και προσφυγικά δεδομένα που προέκυψαν στον Ελλαδικό χώρο. Πολλοί από αυτούς του Βλάχους επικαλέστηκαν ότι αντιμετώπιζαν οικονομικά προβλήματα εξαιτίας της εγκατάστασης των προσφύγων στις περιοχές τους ή ακόμα και στο ότι δεν είχαν την αρμονική συμβίωση που θα έπρεπε με τους τελευταίους.[52]

Οι λίγοι σε αριθμό Βλάχοι του Παλαιού Σκυλλίτσιου αυτά τα πρώτα χρόνια της εγκατάστασης τους στο χωριό δεν δείχνουν παρόμοιες διαθέσεις, δεν επηρεάζονται καθόλου από τους ρουμανίζοντες Βλάχους στη "γειτονιά" τους και η Ρουμανική Προπαγάνδα δεν τους αγγίζει καθόλου. Δεν υπάρχει κανένα αίτημα άλλα και καμιά μετακίνηση εκτός συνόρων από το 1924 έως και το 1940 στην Ρουμανία. Ο εκκλησιασμός τους γινόταν πάντοτε στην ελληνική γλώσσα και δεν υφίσταται πότε κανενός είδους Ρουμανικό εκπαιδευτήριο στο χωριό.

Το Παλαιό Σκυλλίτσι αποτελεί σήμερα ένα χωριό με αρκετά συμπαγή βλάχικο πληθυσμό. Μάλιστα μετά το 1970 αριθμούνται πλέον σε ελάχιστους στον ελλαδικό χώρο και τέτοιες περιοχές είναι το Μέτσοβο, η Μηλιά, η Κρανιά, το Πισοδέρι, η Φλώρινα, η Κλεισούρα, το Νυμφαίο (Νέβεσκα), η Βέροια, οι Σέρρες, το Λιβάδι Ολύμπου, το Καλοχώρι Λάρισας, η Λάρισα, η Ελασσόνα και μερικά άλλα χωριά.[53] Οι Βλάχοι του χωριού αποτέλεσαν το κύριο στήριγμα της πληθυσμιακής ομογενοποίησης του χωριού ως η συντριπτικά μεγαλύτερη ελληνική πληθυσμιακή ομάδα σε σχέση με τους ντόπιους (κάτοικοι γηγενείς του Ρουμλουκίου), τους πρόσφυγες (Πόντιοι, Καυκάσιοι, Μικρασιάτες,Τυρολόη) και τους λιγοστούς Σαρακατσάνους. Μέσα από τον Σύλλογο τους οι Βλάχοι του Παλαιού Σκυλλιτσίου έχουν καταδικάσει οποιαδήποτε δραστηριότητα που υποκινεί την αμφισβήτηση για το αν αποτελούν κομμάτι αναπόσπαστο του Ελληνισμού, τονίζουν το γεγονός ότι ήταν πάντα ελεύθεροι στην πατρίδα τους την Ελλάδα να καλλιεργήσουν την ταυτότητα τους και καταδικάζουν απερίφραστα μεθοδεύσεις οργανώσεων και συλλόγων που υπονομεύουν και στο παραμικρό την εθνική ενότητα της Πατρίδα τους.[54]
Εθνικοί Αγώνες
Επανάσταση του 1821

Η Μακεδονία συμμετείχε ενεργά σε όλες τις εξεγέρσεις πληρώνοντας με ποταμούς αίματος την κάθε επαναστατική κίνηση. Παρόλα αυτά παρεμεινε στην σκλαβιά 90 χρόνια περισσότερο από την υπόλοιπη Ελλάδα. Κατά την επανάσταση λοιπόν του 1821 και οι κάτοικοι της περιοχής όπως και σε άλλα μέρη της Μακεδονίας αγωνίστηκαν πολεμώντας κατά των Οθωμανών. Σπουδαίος αγωνιστής της επανάστασης του 1821 από το Παλαιό Σκυλλίτσι ήταν ο Νικόλαος Κωνσταντίνου[55][56]
Μακεδονικός Αγώνας

Στην περίοδο του Μακεδονικού Αγώνα αναφέρεται ως Μακεδονομάχος ο Γεώργιος Μουρτζίλας (Περιβολιώτης) από το Παλαιό Σκυλλίτσι.[57]
Μικρασιατική Εκστρατεία 1919-1922

Στην Μικρασιατική εκστρατεία 1919-1922 έπεσε υπέρ πατρίδος ο στρατιώτης Μανωλόπουλος Χρήστος (άγνωστος χρόνος και τόπος). [58]
Ελληνοιταλικός Πόλεμος

Στον ελληνοιταλικό πόλεμο 1940-1941 έπεσαν υπέρ πατρίδος οι:

Μουρτζίλας Βασίλειος του Γεωργίου, Στρατιώτης: Γεννήθηκε στο Παλαιό Σκυλίτσι Ημαθίας το 1911, του 90ου Συντάγματος Πεζικού. Φονεύθηκε στο ύψωμα Ιβάν (αλλιώς ύψωμα 1766 που βρίσκεται Νότια της λίμνης Μεγάλης Πρέσπας) στις 15 Νοεμβρίου 1940.[59][58]
Αβζής Γρηγόριος του Βασιλείου,Στρατιώτης: Γεννήθηκε στο Παλαιό Σκυλίτσι Ημαθίας το 1911, του 90ου Συντάγματος Πεζικού. Φονεύθηκε στο ύψωμα 931 (περιοχής Τσούκα Φεσίτ, βόρειο Μπούμπεσι) στις 30 Ιανουαρίου 1941.[59][58]

Γερμανική κατοχή 1941-1944 και Εθνική Αντίσταση

Στον Κατοχή της Ελλάδας 1941-1944 βαρύς ο φόρος αίματος των κάτοικων του χωριού από τους Έλληνες δωσίλογους και συνεργάτες των Γερμανών. Την 17η Σεπτεμβρίου του 1944 και ημέρα Κυριακή εκτελέστηκαν αδιακρίτως 12 άοπλοι χωρικοί [60][61][62] από την ένοπλη ομάδα του Έλληνα συνεργάτη των Γερμανών και αποστράτου συνταγματάρχη Γεωργίου Πούλου, την επονομαζόμενη Poulos Verband ή αλλιώς Εθελοντικό Τάγμα Πούλου. Στην ακτίνα δράσης των Πουλικών επίσης και τα χωριά της περιοχής Αγγελοχώρι, Ζερβοχώρι, Νέα Νικομήδεια, Καβάσιλα και Σταυρός.[63]

Την ημέρα που ήρθαν οι Πουλικοί στο χωριό συγκέντρωσαν πρώτα τους άνδρες ξεχωριστά σε μια ομάδα σε μια περιοχή κοντά στο σημερινό ποδοσφαιρικό γήπεδο του χωριού. Κατά την διάρκεια που αυτοί κάθονταν ένας στρατιώτης του Πούλου απευθυνόμενος σε κάθε έναν έκαστο από αυτούς τους έλεγε σύμφωνα με χαρακτηριστική μαρτυρία κατοίκου και αυτόπτη μάρτυρα: "Σήκω μη φοβάσαι, πρόκειται απλούστατα να σε σκοτώσω. Με το ένα χέρι εκράτει το τυφέκιον και με το άλλο τεμάχιον άρτου το οποίο έτρωγεν. Μόλις έκαστος χωρικός εσηκώνετο τον εφόνευε σαν σκυλί. Εκτός από τις βιαιοπραγίες αυτές το χωριό ελεηλατηθεί ως συνήθως εξολοκλήρου" [62]

Επίσης η παρακάτω μαρτυρία κατοίκου της Κρύας Βρύσης για το ‘βίο και την πολιτεία’ ενός Πουλικού συγχωριανού του αποτυπώνει στο ελάχιστο την εν γένει δράση του τμήματος στην ευρύτερη περιοχή του κάμπου των Γιαννιτσών και την ιδιαίτερα δυσχερή θέση στην οποία βρέθηκαν όπως πολλά χωριά και το Παλαιό Σκυλλίτσι: «Οπλίστηκε τον Ιούνιο του 1944 εθελοντικά στο Σώμα του Πούλου. Αργότερα όταν σχηματίσθηκε το σώμα του Σκαπέρδα κατατάχθηκε σ΄ αυτό με στολή Σκαπερδέικη. Πήρε μέρος στην επιχείρηση του Λιπαρού. Επίσης στην κύκλωση των Γαλατάδων όπου κυνήγησε έφιππος τον στρατιωτικό υπεύθυνο των Γαλατάδων. Τον συνέλαβε στο Παλαίφυτο και αφού τον έδεσε πίσω από το άλογο και τον έφερε στην πλατεία των Γαλατάδων τον εκτέλεσαν. Πήρε μέρος και στις επιχειρήσεις Γιαννιτσών, Νησιού,Σκυλιτσίου, απ΄ όπου πλιατσικολόγησε πολλά σπίτια και έφερε πολλά πράγματα στο σπίτι του, δηλαδή βελέντζες, ρούχα και πολλά άλλα. Στην επιχείρηση της Κρύας Βρύσης ήταν στο φυλάκιο ‘Καρατάσος’, πολέμησε μέχρι την τελευταία στιγμή και πιάστηκε με το όπλο στο χέρι στο φυλάκιο».[64]
Κατάσταση επίσημα αναγνωρισθέντων αγωνιστών της Εθνικής Αντίστασης από το Παλαιό Σκυλίτσι σύμφωνα με την Πανελλήνια Ένωση Αγωνιστών Εθνικής Αντίστασης (ΠΕΑΕΑ)[65] Ονοματεπώνυμο Πατρώνυμο Έτος Γέννησης Οργάνωση
Αυτζίδης Ιωάννης Ιάκωβος 1927 ΕΠΟΝ
Αντωνιάδου Μαρία Κωνσταντίνος 1926 ΕΠΟΝ
Βασιλειάδης Κυριάκος Κωνσταντίνος 1895 ΕΑΜ
Γερόπουλος Ευάγγελος Απόστολος 1902 ΕΑΜ
Γερόπουλος Δημήτριος Απόστολος 1913 ΕΑΜ
Δαμιανός Βασίλειος Αθανάσιος 1905 ΕΑΜ
Δαμιανός Δημήτριος Αθανάσιος 1899 ΕΑΜ
Θεοδωρίδης Θεόδωρος Χαράλαμπος 1913 ΕΑΜ
Μανωλόπουλος Κωνσταντίνος Αθανάσιος 1919 ΕΛΑΣ
Μαραγκός Τριαντάφυλλος Αναστάσιος 1890 ΕΑΜ
Μαραγκός Δημήτριος Τριαντάφυλλος 1927 ΕΑΜ
Μαραγκός Αλέξιος Τριαντάφυλλος 1923 ΕΑΜ
Μαυροκεφαλίδης Αλεξανδρος Θεόδωρος 1901 ΕΑΜ
Μαυροκεφαλίδης Ιωάννης Δημήτριος 1910 ΕΑΜ
Μπαζούκης Γεώργιος Γεώργιος 1917 ΕΑΜ
Μπαζούκης Γεώργιος Νικόλαος 1929 ΕΠΟΝ
Πουτσιάκας Λεωνίδας Γεώργιος 1909 ΕΑΜ
Παλαμίδας Χρήστος Ευάγγελος 1910 ΕΑΜ
Πάππος Γεώργιος Στέργιος 1918 ΕΑΜ
Παρχαρίδης Αλέξανδρος Ιορδάνης 1917 ΕΑΜ
Εμφύλιος 1946-1949

Κατά την περίοδο του Ελληνικού Εμφυλίου Πολέμου 1946 -1949 δηλαδή την περίοδο των ενόπλων συγκρούσεων που πραγματοποιήθηκαν στην Ελλάδα μεταξύ του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας - ΔΣΕ (υπό τον έλεγχο του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδας) και του Εθνικού Στρατού έχασαν την ζωή τους και κάτοικοι του χωριού είτε υπηρετώντας την θητεία τους ως εφεδρικές κλάσεις στον Εθνικό Στρατό, είτε ως αντάρτες στον Δημοκρατικό Στρατό Ελλάδας (Δ.Σ.Ε.). Η κορυφαία μέσα στο εικοστό αιώνα άλλα και συγχρόνως και τραγική αυτή αντιπαράθεση μέσα στην ελληνική κοινωνία διήρκεσε από τον Μάρτιο του 1946 έως τον Αύγουστο του 1949 και είχε ως αποτέλεσμα να ηττηθούν οι κομμουνιστές αντάρτες.

Έχασαν την ζωή τους υπηρετώντας τα Τάγματα Εθνοφρουράς (ΤΕ) του Εθνικού Στρατού (εφεδρικές κλάσεις)[σ 13] οι:

Γερόπουλος Δημήτριος του Αποστόλου, Γεννήθηκε το 1913. Στρατιώτης του 44ου Τάγματος Εθνοφρουράς. Απεβίωσε στις 9 Ιουλίου 1948 στο 425 Στρατιωτικό Νοσοκομείο, λόγω τραυματισμού του από έκρηξη νάρκης.[66]
Μουρτζίλας Χρήστος του Δημητρίου. Γεννήθηκε το 1912. Στρατιώτης του 45ου Τάγματος Εθνοφρουράς, Σκοτώθηκε στις 1 Αυγούστου 1948 στον ύψωμα 1548, θέση Ο (163261) του όρους Βερμίου από έκρηξη νάρκης.[66]
Τόπης Αθανάσιος του Γεωργίου. Γεννήθηκε το 1913. Στρατιώτης του 71ου Τάγματος Εθνοφρουράς. Έπεσε μαχόμενος στις 27 Μαΐου 1948 στη Γέφυρα Χελοποτάμου κοντά στο Λιτόχωρο Πιερίας.[66]

Έχασε την ζωή του υπηρετώντας στην Ελληνική Χωροφυλακή

Κυργιάννης Ιωάννης του Κωνσταντίνου. Γεννήθηκε το 1917, Υποδεκανέας του Σταθμού Χωροφυλακής Μοσχοποτάμου Πιερίας. Έπεσε μαχόμενος στις 14 Μαΐου 1946 στο Ίσβορο (περιοχή στην Καταλώνια Πιερίας).[66]

Επίσης έχασαν την ζωή του στο πλευρό του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας (Δ.Σ.Ε.) οι:

Ελευθεριάδης Κώστας, γεννήθηκε το 1928, ΕΛΑΣΙΤΗΣ, σκοτώθηκε στη μάχη της Νάουσας το 1949.[67]
Μαυρομάτης Νικόλαος, γεννήθηκε το 1928, ΕΠΟΝΙΤΗΣ, κατατάχτηκε στο ΔΣΕ, σκοτώθηκε στο Βέρμιο το 1947.[67]

Μνημείο Πεσόντων

Στο προαύλιο χώρο του Δημοτικού σχολείου και της εκκλησίας των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης υπάρχει μαρμάρινο Μνημείο Πεσόντων με τα ονόματα των κατοίκων του χωριού που έπεσαν "υπέρ Πατρίδος" στους εθνικούς αγώνες από το 1912. Περιλαμβάνονται σε αυτό και άοπλα θύματα της Κατοχής όπως επίσης και θύματα του "αδελφοκτόνου" Ελληνικού Εμφυλίου πολέμου 1946-1949. Πάνω από τα ονόματα υπάρχει χαραγμένη η φράση του Θουκυδίδη από τον Επιτάφιο του Περικλή "ΑΝΔΡΩΝ ΕΠΙΦΑΝΩΝ ΠΑΣΑ ΓΗ ΤΑΦΟΣ".
Τα χαραγμένα ονόματα στο Μνημείο είναι: ΠΕΣΟΝΤΕΣ ΣΤΟΥΣ ΠΟΛΕΜΟΥΣ 1912-1949
Μανωλόπουλος Χρήστος Στρατιώτης
Μουρτζίλας Βασίλειος Στρατιώτης
Αυτζής Γρηγόριος Στρατιώτης
Νούσιος Περικλής Στρατιώτης
Τόπης Αθανάσιος Στρατιώτης
Μουρτζίλας Χρήστος Στρατιώτης
Γερόπουλος Δημήτριος Στρατιώτης
Κυργιάννης Ιωάννης Χωροφύλακας

ΘΥΜΑΤΑ ΚΑΤΟΧΗΣ 1941-1944
Αυτζίδης Στέφανος Δάσκαλος
Βασιλειάδης Κυριάκος Γεωργός
Γαβριηλίδης Συμεών Γεωργός
Δαμιανός Βασίλειος Γεωργός
Μαυροκεφαλίδης Αλέξανδρος Γεωργός
Μαραγκός Τριαντάφυλλος Γεωργός
Δαμιανός Δημήτριος Γεωργός
Πάντος Θεόδωρος Οικοδόμος
Ζωγράφος Βασίλειος Εργάτης
Κίτσας Δημήτριος Εργάτης
Μόσκας Ευάγγελος Εργάτης
Ταραπός Αλέξανδρος Εργάτης
Ασλανίδης Γεώργιος Έμπορος
Διοικητικές και άλλες μεταβολές
Το χωριό αναγνωρίζεται ως αυτόνομη κοινότητα το 1952 (ΦΕΚ 14Α - 16/01/1952)

Το 1918 επί πρωθυπουργίας Ελευθερίου Βενιζέλου έχουμε την ίδρυση της "Κοινότις Επισκοπής" . "Εν τη Γενική Διοικήσει Θεσσαλονίκης" ,"εν τω νομώ Θεσσαλονίκης" και "εν τη υποδιοικήσει Βερροίας" όπως αναφέρει το ΦΕΚ της εποχής, το χωριό με την ονομασία τότε "Σκυλίτσι".[68] προσαρτάται στην νεοϊδρυθείσα (με το ίδιο ΦΕΚ απόφαση) κοινότητα Επισκοπής (της επαρχίας Ημαθίας του νομού Θεσσαλονίκης) μαζί με τα γειτονικά χωριά Σταυρός, Καβάσιλα και Τριχοβίστα (μετονομασία το 1926 σε Καμποχώρι[69]).

Στις 16 Μαΐου του 1928 έχουμε την αναγνώριση ενός νέου οικισμού πλησίον της Επισκοπής με την ονομασία "Νέον Σκυλίτσιον" και την προσάρτηση του επίσης στην κοινότητα Επισκοπής.[70] Παρόλα αυτά το όνομα "Σκυλίτσι" παραμένει έως το 1940 όπου και διορθώνεται σε "Παλαιόν Σκυλλίτσιον"[71] αν και το 1970 το "Νέον Σκυλίτσιον" μετονομάστηκε σε Καλοχώρι.[72]

Με τον αναγκαστικό νόμο 903/1946[73] ιδρύεται ο Νομός Ημαθίας με την ομώνυμη επαρχία και την επαρχία Νάουσας και αποσπάται από τον Νομό Θεσσαλονίκης που ανήκε έως τότε. 'Ετσι το χωριό με τον παραπάνω νόμο από το 1946 ανήκει διοικητικά στο Νομό Ημαθίας.

Οι κάτοικοι του Παλαιού Σκυλιτσίου αιτούνται στις 22-07-1951 την απόσπαση τους από την κοινότητα Επισκοπής. Το 1952 με το ΦΕΚ 14Α - 16/01/1952 έχουμε την σύσταση της Κοινότητας "Παλαιού Σκυλλιτσίου", την απόσπαση του συνοικισμού "Παλαιόν Σκυλλίτσιον" από την Κοινότητα Επισκοπής και τον ορισμό του ως έδρα της Κοινότητας.[74].

Η ηλεκτροδότηση του χωριού από την Δημόσια Επιχείρηση Ηλεκτρισμού (ΔΕΗ) πραγματοποιήθηκε το 1967 τηρώντας το χρονοδιάγραμμα που είχε θέσει η εταιρία τον Μάρτιο του 1966 για το χωριό.[75] Από το καθεστώς των "Απριλιανών" δόθηκε πανηγυρικό κλίμα στο γεγονός αυτό και την ημέρα των εγκαινίων τον Οκτώβριο του 1967, παρευρέθηκαν εκπρόσωπος από το Β΄Σώμα Στρατού, ο Νομάρχης Ημαθίας Ανδρέας Κανελλόπουλος και διάφοροι άλλοι επίσημοι.[76]

Στο ΦΕΚ 1217Δ/21-12-1987 καθορίζονται τα όρια αλλά και οι περιορισμοί δόμησης του οικισμού.[77]
Διατελέσαντες εκλεγμένοι Πρόεδροι από το 1965: Ονοματεπώνυμο Προέδρου Θητεία
Τσατίρης Δημήτριος του Μιχαήλ 1965-1967
Μουρτζίλας Γεώργιος του Βασιλείου 1975-1978
Σκρίμπας Αθανάσιος του Γεωργίου 1979-1982
Διάλλας Γεώργιος του Ευαγγέλου 1983-1986 Πρώτη θητεία
Διάλλας Γεώργιος του Ευαγγέλου 1987-1990 Δεύτερη θητεία
Παπαδόπουλος Γρηγόριος του Αναστασίου 1991-1994
Μουρτζίλας Νικόλαος του Γεωργίου 1995-1998

Το 1999 η Κοινότητα καταργείται και συνενώνεται στο Δήμο Αντιγονιδών με το Πρόγραμμα Ι. Καποδίστριας. [78] επί κυβέρνησης Κ. Σημίτη, με το Ν. 2539/97 με έδρα του Δήμου το γειτονικό χωριό Καβάσιλα Ημαθίας.

Η αναγκαστική συνένωση με γειτονικές κοινότητες δημιουργεί το νέο Δήμο όπου και είθισται να αποκαλείται και αυτός όπως και οι υπόλοιποι βέβαια στην Ελλάδα ως «καποδιστριακός». Οι καταργημένη κοινότητα συνεχίζει κατά κάποιον τρόπο να υφίστανται, αποτελεί διαμέρισμα του νέου Δήμου Αντιγονιδών, όμως πλέον το Συμβούλιο της (Διαμερισματικό Συμβούλιο με Πρόεδρο Τοπικού Συμβουλίου Παλαιού Σκυλλιτσίου) έχει μόνο εισηγητικό χαρακτήρα.[78]
Διατελέσαντες εκλεγμένοι Δήμαρχοι (1999-2010) πρώην Δήμου Αντιγονιδών[79] Ονοματεπώνυμο Δημάρχου Θητεία Πρόεδρος Τοπικού Συμβουλίου
Τασιόπουλος Αναστάσιος 1999-2002 Μπαλάσκας Χρήστος του Ανδρέα
Στεργιόπουλος Γρηγόριος του Σταύρου 2003-2006 Πρώτη θητεία Τάνης Αντώνιος του Χρήστου
Στεργιόπουλος Γρηγόριος του Σταύρου 2007-2010 Δεύτερη θητεία Τάνης Αντώνιος του Χρήστου

Με το Πρόγραμμα «Καλλικράτης» ο Δήμος Αλεξάνδρειας[80] ανήκει στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας και προήλθε από την συνένωση των Δήμων Αλεξάνδρειας. Αντιγονιδών. Μελικής και Πλατέος. Οι πρώην Δήμοι ορίζονται ως Δημοτικές Ενότητες, έδρες Αντιδημάρχων. Έδρα του Δήμου είναι η Αλεξάνδρεια.
Εκλεγμένοι από το 2011 Πρόεδροι Τοπικής Κοινότητας Παλαιού Σκυλλιτσίου [79] Ονοματεπώνυμο Προέδρου Θητεία Ονοματεπώνυμο Δημάρχου
Τάνης Αθανάσιος του Παναγιώτη 1 Ιανουαρίου 2011 - 31 Αυγούστου 2014 Πρώτη θητεία Δημητριάδης Φώτιος του Αθανασίου
Τάνης Αθανάσιος του Παναγιώτη 1 Σεπτεμβρίου 2014 - Εκλεγμένος έως 31 Αυγούστου 2019 Δεύτερη θητεία Γκυρίνης Παναγιώτης του Γεωργίου
Τάνης Αθανάσιος του Παναγιώτη 1 Σεπτεμβρίου 2019 - Εκλεγμένος έως 31 Αυγούστου 2023 Τρίτη θητεία (Δημοτικές εκλογές 26 Μαΐου 2019) Γκυρίνης Παναγιώτης του Γεωργίου (Δημοτικές εκλογές 2 Ιουνίου 2019)
Δομές και υποδομές του Δήμου
Το κοινοτικό κτίριο που στεγάζονται ο Σύλλογος Βλάχων Περιβολιωτών Ημαθίας, ο Δημοτικός Βρεφικός Σταθμός και το Αγροτικό Ιατρείο.

Αγροτικό Ιατρείο Παλαιού Σκυλλιτσίου διαμέσου του οποίου εξυπηρετούνται οι ασθενείς κάτοικοι του χωριού με την παρουσία αγροτικού Ιατρού μια φορά την εβδομάδα. Καλύπτονται κυρίως χρόνια περιστατικά υγείας και η συνταγογράφηση φαρμάκων
Δημοτικός Βρεφικός Σταθμός Παλαιού Σκυλλιτσίου όπου δέχεται βρέφη από ηλικία 8 μηνών έως 2,5 ετών και εξυπηρετείται έτσι η φύλαξη των βρεφών για τους εργαζόμενους γονείς.
Αθλητικό Κέντρο Παλαιού Σκυλιτσίου το οποίο εγκαινιάστηκε το 1985 και εξυπηρετεί τις ανάγκες των κατοίκων του χωριού για άθληση. Περιλαμβάνει γήπεδο ποδοσφαίρου, ανοιχτό γήπεδο μπάσκετ και εγκαταστάσεις αποδυτηρίων.

Ασχολίες των κατοίκων

Το χωριό όπως είπαμε ήταν στα όρια της αποξηραμένης πια λίμνης των Γιαννιτσών. Για τις ασχολίες των κατοίκων για την περίοδο έως τον Μακεδονικό Αγώνα παίρνουμε πληροφορίες από το βιβλίο της Πηνελόπης Δέλτα "Στα μυστικά του Βάλτου".[81] Αναφέρει συγκεκριμένα η συγγραφέας: "Έβριθε η ζωή στη λίμνη των Γιαννιτσών. Ψάρια και χέλια βατράχια και νερόφιδα, κατά μυριάδες στα νερά της. Πριν από τον Μακεδονικό αγώνα η λίμνη ήταν αρκετά κατοικημένη όχι μόνιμα, αλλά από χωρικούς που από τα περίχωρα έμπαιναν στα νερά της για ψάρεμα κυνήγι ή για να κόψουν καλάμια και ιδίως ραγάζι, χόρτο που φύτρωνε στο βάλτο και με το οποίο σκέπαζαν τις στέγες των σπιτιών γέμιζαν τα σαμάρια των ζώων, έπλεκαν ψάθες για το πάτωμα, καλάθια και άλλα. Επίσης η λίμνη έβριθε από βδέλλες που οι χωρικοί πουλούσαν στο εξωτερικό προπάντων στην Αυστρία.". Εκμεταλλεύονται λοιπόν οι κάτοικοι την λίμνη με ψάρεμα και κυνήγι. Επίσης συλλέγουν βδέλες ή το ραγάζι όπως μας πληροφορεί η συγγραφέας.
Η γεωγραφική θέση του χωριού δίπλα στην λίμνη των Γιαννιτσών η οποία αποξηράνθηκε το 1936.
Η γεωγραφική θέση του χωριού δίπλα στην λίμνη των Γιαννιτσών η οποία αποξηράνθηκε το 1936.

Δίπλα στο χωριό υπήρχε δάσος εκτάσεως 3750 στρεμμάτων με μελιές, πτελέες , λεύκες του οποίου την ξυλεία εκμεταλλεύονται τα χρόνια ύπαρξης του οι κάτοικοι. Το Δάσος Σκυλιτσίου το οποίο αναφέρεται σε βιβλία για τον Μακεδονικό Αγώνα[82][σ 14] έως το 1923-1924 χαρακτηρίζεται ιδιορρύθμου μορφής διαφιλονικούμενο. Έπειτα διανέμονται από αυτό 1000 στρέμματα στους πρόσφυγες και τα υπόλοιπα στους Ζούρα, Αθανάσιο Ζήση , Καλλιόπη Ρίζου, Κοσμά και Αριστοτέλη Μπαδιαβά και στον Αθανάσιο Καραδήμου. Το δάσος σήμερα δεν υπάρχει παρά μόνο αναφέρεται ως κτηματική περιοχή. [83]
Αεροφωτογραφία Παλαιού Σκυλιτσίου
Αεροφωτογραφία του χωριού το 1945 - Γεωγραφική Υπηρεσία Στρατού (φωτογραφικό αρχείο Μουρτζίλα Ν. Γεωργίου)

Με την ολοκλήρωση των βασικών έργων αποξήρανσης της λίμνης των Γιαννιτσών (του θρυλικού Βάλτου στο μυθιστόρημα της Πηνελόπης Δέλτα[81]) το 1936[84] - από την αμερικάνικη εταιρία "The Foundation Company"[85][86] με τη χρηματοδότηση της Εθνικής Τράπεζας[85] - η οποία εκτός το ότι απάλλαξε ουσιαστικά τους κατοίκους από τα πολύ συχνά περιστατικά της ελονοσίας, άφησε και 288750 στρέμματα γης[σ 15] με την καλλιέργεια των οποίων ξεκίνησε η μεγάλη οικονομική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής. Από αυτές τις αγροτικές εκτάσεις κάποιες διανεμήθηκαν[σ 16] και στους ακτήμονες κάτοικους του χωριού. Το γεγονός αυτό μαζί με την εκμηχάνιση της γεωργίας, την αφθονία νερού άρδευσης (από τον ποταμό κυρίως Αλιάκμονα)[87] και την κατασκευή εκτεταμένου αρδευτικού δικτύου, τα χρόνια που ακολούθησαν ,οδήγησε σε αλματώδη οικονομική ανάπτυξη του χωριού, λόγω φυσικά και της εντονότερης γεωργικής δραστηριότητας των κατοίκων με πιο δυναμικές καλλιέργειες και εφαρμογή σύγχρονων γεωργικών πρακτικών. Το χωριό αποτελούσε παλαιότερα (λόγω μικρότερου βαθμού εκμηχάνισης της γεωργίας και της μεγάλης ανάγκης εξεύρεσης εργατικών χεριών) τις δεκαετίες 1960-1970 μεγάλο πόλο έλξης εργατών γης από άλλες γειτονικές περιοχές (κυρίως των ορεινών περιοχών της Κοζάνης και των Γρεβενών) για τις εαρινές και θερινές περιόδους του έτους. Σήμερα την θέση αυτή των εργατών γης την καλύπτουν εποχικοί οικονομικοί μετανάστες από την Αλβανία αλλά και μόνιμος πληθυσμός Αλβανικής καταγωγής που έχει ενσωματωθεί με τις οικογένειες τους στην τοπική κοινωνία του χωριού.
Πολεοδομικά όρια του χωριού (κλίμακα 1:5000)

Σήμερα, εν έτει 2018, οι κάτοικοι ασχολούνται στο χωριό εξ' ολοκλήρου με την γεωργία (λειτουργούν μόλις πέντε εμπορικά καταστήματα και δύο επιχειρήσεις υγειονομικού ενδιαφεροντος). Καλλιεργούνται ροδάκινα και νεκταρίνια, μήλα, αχλάδια, βαμβάκι, αραβόσιτος, ζαχαρότευτλα, διάφορα χορτοδοτικά φυτά, σιτάρι και άλλα είδη φυτών μικρότερης σημασίας.

Αν και το χωριό κατοικείται στην πλειοψηφία του από Βλάχους (Αρμάνους) που παραδοσιακά ασχολούνταν στο παρελθόν ως ημινομαδικός λαος με την κτηνοτροφία,[88][89] η διανομή αγροτικής γης από το ελληνικό κράτος (λόγω αποξήρανσης της λίμνης), τους οδήγησε στο να εγκατασταθούν μόνιμα στο χωριό και να ασχοληθούν σταδιακά από γενιά σε γενιά, σχεδόν αποκλειστικά με την γεωργία. Η εκτροφή αιγοπροβάτων και γενικότερα οι κτηνοτροφικές δραστηριότητες με τον καιρό εγκαταλείφθηκαν.
Ο Αγροτικός Συνεταιρισμός Παλαιού Σκυλλιτσίου
Μετεωρολογικός σταθμός στο Παλαιό Σκυλίτσι Ημαθίας

Το βιομηχανικό ροδάκινο και αχλάδι αποτελούν από τα κύρια παραγόμενα δενδροκομικά προϊόντα του χωριού. Πωλούνται για την παράγωγη κομπόστας και χυμού στις διάφορες βιομηχανίες του είδους. Από τα πρώτα χρόνια της καλλιέργειας τους υπήρξε ανάγκη οργάνωσης της εμπορίας των προϊόντων αυτών δια μέσου Αγροτικών Συνεταιρισμών. Σήμερα τον σκοπό αυτό επιτελεί ο πρωτοβάθμιος «Αγροτικός Συνεταιρισμός Παλαιού Σκυλλιτσίου Ημαθίας» με την πλειοψηφία των μελών του να είναι αγρότες μόνιμοι κάτοικοι του χωριού.

Από τον Νοέμβριο του 2017 για λογαριασμό του συνεταιρισμού λειτουργεί αγρό-μετεωρολογικός σταθμός σε συνεργασία με το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών.
Υποδομές Εκπαίδευσης
Πρωτοβάθμια εκπαίδευση

Το Νηπιαγωγείου Παλαιού Σκυλλιτσίου έχει σταματήσει την λειτουργία στο κτίριο του χωριού από την σχολική χρονιά 2015-2016 λόγω ελείψεως ικανοποιητικού αριθμού παιδιών και οι λιγοστοί μαθητές πραγματοποιούν την εκπαίδευση τους στο κτίριο του Νηπιαγωγείου Καβασίλων.

Στα πλαίσια των συγχωνεύσεων με το Δημοτικό σχολείο της γειτονικής Καβάσιλας στις κτιριακές υποδομές του Δημοτικού Σχολείου Παλαιού Σκυλλιτσίου λειτουργούν 3 σχολικές αίθουσες με αντίστοιχες τάξεις. Τα μαθήματα των υπόλοιπων τάξεων πραγματοποιούνται στο Δημοτικό σχολείο Καβασίλων όπου επίσης εκεί πραγματοποιούνται και τα μαθήματα όλων των τάξεων του Ολοήμερου Δημοτικού Σχολείου.
Δευτεροβάθμια εκπαίδευση

Για την κάλυψη των αναγκών της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης τους οι μαθητές Γυμνασίου παρακολουθούν μαθήματα στο Γυμνάσιο της Καβάσιλας Ημαθίας του οποίου το κτίριο εγκαινιάστηκε το 1988, ενώ οι μαθητές Λυκείου στο Λύκειο Μακροχωρίου Ημαθίας ή σε κάποιο από τα Λύκεια της Βέροιας.
Ελληνορθόδοξοι Ιεροί Ναοί
Ιερός Ναός Αγίου Νικολάου
Η εκκλησία του Αγίου Νικόλαου
Η εκκλησία του Αγίου Νικόλαου
Η εκκλησία του Αγίου Νικόλαου το 1957

Ο Ιερός Ναός Αγίου Νικολάου (Αρχιεπισκόπου Μύρων της Λυκίας, ο Θαυματουργός) που γιορτάζει στις 6 Δεκεμβρίου αλλά και στις 20 Μαΐου όπου τιμάται η ανακομιδή και μετακομιδή του ιερού λειψάνου του Αγίου. Η μετακομιδή πραγματοποιήθηκε το 1087 και ξεκίνησε την 1 Απριλίου από τα Μύρα της Λυκίας και ολοκληρώθηκε με την άφιξη του λείψανου στο Μπάρι της Ιταλίας στις 20 Μάιου. Ο λόγος της μετακομιδής ήταν η Ισλαμική απειλή (οι Τούρκοι είχαν καταλάβει την πόλη των Μύρων) και ο φόβος των κάτοικων μήπως οι άπιστοι καταστρέψουν το λείψανο.[90] Πρόκειται για την παλιά εκκλησία του χωριού στην οποία έχουν βρεθεί οι αρχαίες ρωμαϊκές και βυζαντινές επιγραφές και προφανώς έγινε χρήση τους ως οικοδομικό και διακοσμητικό υλικό κατά την ανέγερση του ναού (κάτι που συνηθίζονταν). Ο ναός είναι κλασικός μονόκλιτος ορθογώνιου σχήματος (διαστάσεων 18Χ7μ). Αποτελείται από τον κυρίως Ναό και το Ιερό Βήμα. Καλύπτεται από καινούργια απλή δίρριχτη στέγη. Στον προαύλιο χώρο του Ναού βρίσκονται και τα κοιμητήρια του οικισμού.Στις 19 Μαΐου συνήθως πραγματοποιείται περιφορά της εικόνας του Αγίου Νικολάου στους δρόμους του χωριού. Ο Ναός λειτουργεί τις ημέρες του έτους που εορτάζει.
Ιερός Ναός Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης
Ο Ιερός Ναός Κωνσταντίνου και Ελένης. Δίπλα το Δημοτικό Σχολείο και το μνημείο Πεσόντων,

Ο Ιερός Ναός Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης ο οποίος γιορτάζει στις 21 Μαΐου. Πρόκειται για σύγχρονο Ναό ο οποίος εγκαινιάστηκε την δεκαετία του 1980. Αποτελείται από τον Νάρθηκα, τον κυρίως Ναό και το Ιερό Βήμα που η ανατολική του πλευρά καταλήγει σε κόγχη. Το μέγιστο μήκος του Ναού είναι 26 μέτρα και το πλάτος 14 μέτρα. Χωρίζεται σε τρία μακρόστενα τμήματα (κλίτη) με δύο σειρές από κίονες παράλληλους προς τους μακρόστενους τοίχους. Το μεσαίο κλίτος είναι πιο πλατύ (αγγίζει τα 8 μέτρα). Στην ναοδομία ο αρχιτεκτονικός αυτός ρυθμός ονομάζεται τρίκλιτη βασιλική.[91] Μεγάλο τμήμα του ναού είναι Αγιογραφημένο. Ο Ναός λειτουργεί όλο τον χρόνο και είναι αυτός κυρίως που καλύπτει τις ανάγκες Ορθόδοξης Λατρείας των κατοίκων του χωριού.
Η ανατολική πλευρά του Ι.Ν. Κωνσταντίνου και Ελένης

Και οι δύο ναοί υπάγονται στην Ιερά Μητρόπολη Βέροιας, Ναούσης και Καμπανίας και στην Αρχιερατική Περιφέρεια Αντιγονιδών.[92]
Θρύλοι
Ο Πατροκοσμάς και ο χωρικός από το Σκυλλίτσι

Όταν πέρασε από τον Γιδά (την σημερινή Αλεξάνδρεια) ο Κοσμάς ο Αιτωλός και έφτασε στην παλιά εκκλησία του Αγίου Αθανασίου (εκεί που σήμερα βρίσκονται τα νεκροταφεία), έμπηξε στο χώμα ένα σταυρό φτιαγμένο από χλωρά κλαδιά και περίμενε να μαζευτεί όλος ο κόσμος από όλα τα γύρω χωριά, για να τους μιλήσει όπως συνήθιζε να κάνει γυρνώντας από χωριό σε χωριό. Συγκεντρώθηκε πράγματι πολύς κόσμος απ’ όλη την περιοχή, αλλά ο Πατροκοσμάς δεν άρχιζε το κήρυγμά του, γιατί, όπως τους είπε, ήταν ακόμη ένας στο Σκυλίτσι που όργωνε και θα τον περίμενε να τελειώσει τ’ όργωμα, για να ρθει ν’ ακούσει κι αυτός την ομιλία του. Αργότερα ήρθε πράγματι ο χωρικός που όργωνε κι όλοι έμειναν κατάπληκτοι από τη θεία δύναμη του Κοσμά.[15]
Αθλητισμός
Αθλητικά σωματεία
Ποδοσφαιρική ομάδα του Παλαιού Σκυλιτσίου την δεκαετία του 1960
Η ποδοσφαιρική ομάδα του χωριού το 1979
Η ποδοσφαιρική ομάδα του χωριού το 1979

Η τοπική ομάδα ποδοσφαίρου του χωριού μετά από απουσία δραστηριότητας πολλών ετών (από την δεκαετία 1960) επανιδρύεται επίσημα το 1979. Ονομάζεται "Άρης Παλαιού Σκυλιτσίου" και χρησιμοποιεί ως έδρα της το κοινοτικό γήπεδο του χωριού από το 1985 όταν και αποπερατώθηκε η κατασκευή του Αθλητικού Κέντρου. Τα πρώτα χρόνια η ομάδα έκανε χρήση έδρας τα γήπεδα των γειτονικών χωριών Καβάσιλας και Ξεχασμένης. Η ομάδα συμμετείχε από το 1979 εώς και το 2018 κάθε χρόνο χωρίς διακοπή στα τοπικά πρωταθλήματα της Ένωσης Ποδοσφαιρικών Σωματείων Ημαθίας (ΕΠΣ Ημαθίας). Από την αγωνιστική περίοδο 2018-2019 η ομάδα δεν συμμετέχει στο πρωτάθλημα της ΕΠΣ Ημαθίας με προσωρινή παύση λειτουργίας.
Βαθμολογική κατάταξη της ομάδας από το 2012 στο πρωτάθλημα της ΕΠΣ Ημαθίας[93] Πρωτάθλημα Κατηγορία Όμιλος Σύνολο Βαθμών Τελική θέση
2012-2013 Α2 1ος 60 1 Άνοδος στην Α1
2013-2014 Α1 45 9
2015-2016 Α1 38 11 Υποβιβασμός στην Α2
2016-2017 Α2 1ος 22 10
2017-2018 Α2 1ος 22 6
2018-2019 ΔΕΝ ΜΕΤΕΧΕΙ ΣΤΟ ΠΡΩΤΑΘΛΗΜΑ
2019-2020 ΔΕΝ ΜΕΤΕΧΕΙ ΣΤΟ ΠΡΩΤΑΘΛΗΜΑ
2020-2021 ΔΕΝ ΜΕΤΕΧΕΙ ΣΤΟ ΠΡΩΤΑΘΛΗΜΑ
Πολιτισμός
Πολιτιστικοί σύλλογοι
Παραδοσιακή ανδρική φορεσιά των βλάχων κατοίκων του χωριού.

Στο Παλαιό Σκυλλίτσι έχει την έδρα του ο "Σύλλογος Βλάχων Περιβολιωτών Ημαθίας" ο οποίος ιδρύθηκε στις 13 Μαρτίου 1977 από Βλάχους κατοίκους με ιδιαίτερή καταγωγή το Περιβόλι Γρεβενών. Ο Σύλλογος αποτελεί μέλος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Πολιτιστικών Συλλόγων Βλάχων από το 1985. Αποτελεί τον πρώτο ιδρυθέντα Σύλλογο Βλάχων στο Νομό Ημαθίας με μέλη εκτός από το Παλαιό Σκυλλίτσι και από άλλα μέρη της Ημαθίας και κυρίως από τον Διαβατό, τον Σταυρό και την πόλη της Βέροιας όπου κατοικούν Βλάχοι Περιβολιώτικης καταγωγής. Σκοποί του συλλόγου είναι να συμβάλει στην διατήρηση και την διάδοση της παράδοσης, των εθίμων, της βλάχικης γλώσσας και γενικότερα όλης της πολιτιστικής κληρονομιάς των Βλάχων Περιβολιωτών μέσα από μαθήματα χορού, χορευτικές εκδηλώσεις, δραστηριότητες επιμόρφωσης των μελών του, εκδρομές, εκθέσεις κλπ[94]
Σημειώσεις

Προνοιάριοι ονομάστηκαν οι στρατιωτικοί εκείνοι στους οποίους ο αυτοκράτορας παραχωρούσε αγροτικές εκτάσεις ή το δικαίωμα είσπραξης φόρων, με αντάλλαγμα την παροχή στρατιωτικής υπηρεσίας. [Πηγή: Ιστορία του Μεσαιωνικού και Νεώτερου κόσμου 565-1815 , Β' Γενικού Λυκείου Κεφάλαιο ΙΙΙ.2 "Η εσωτερική πολιτική των Κομνηνών (1081-1185)"]
Με τις αναθηματικές επιγραφές (αφιερώματα) οι αρχαίοι έδειχναν τον σεβασμό τους και την ευγνωμοσύνη τους ή εκδήλωναν την ευχαρίστηση τους απέναντι σε θεούς, τοπικούς ήρωες κλπ. Η συνήθεια αυτή χρονολογείται ήδη από την περίοδο των προϊστορικών χρόνων. Στα πρώτα χριστιανικά χρόνια τα αναθέματα θεωρούνταν ασέβεια. Σήμερα η συνήθεια αυτή συνεχίζει με τα τάματα των πιστών στην σύγχρονη θρησκευτική λατρεία. Μεγάλο πλήθος αναθηματικών επιγραφών της Ρωμαϊκής περιόδου έχει βρεθεί στην περιοχή της Βέροιας και ευρύτερα της Ημαθίας.[Πηγή : Αρχαία Βέροια - Μελέτη τοπογραφίας,Laurence Brocas-Deilassieux,Κέντρο Ελληνικής και Ρωμαϊκής αρχαιότητος - Παράρτημα Βέροιας, Βέροια 1999, ISBN 960-7905-08-3]
Το τιμάριο ήταν ένας από τους στυλοβάτες της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Επρόκειτο για μια εδαφική παραχώρηση, η οποία δινόταν σε έναν ιππέα, με την ονομασία sipâhi και οποίος όφειλε να πολεμήσει, έχοντας, ταυτόχρονα, δικό του στράτευμα. Δεν επρόκειτο για φέουδο με την καθαρή έννοια του όρου, καθώς ο κάτοχος του τιμαρίου δεν είχε κανένα δικαίωμα επί των χρηστών των εδαφών αυτών, είτε αυτοί ήσαν Μουσουλμάνοι είτε όχι. Μόνο του δικαίωμα ήταν η συλλογή των κυριότερων φορολογικών επιβαρύνσεων των κατοίκων και αυτό το δικαίωμά του μπορούσε να ανακληθεί. Η παραχώρηση αυτή ήταν προσωπική : με τον θάνατο του δικαιούχου της, το τιμάριο, θεωρητικά, δεν περιερχόταν στην κυριότητα των απογόνων του. Επίσης, ένας δικαιούχος μπορούσε να λάβει τιμάρια διαφορετικής αξίας στη διάρκεια της στρατιωτικής του καριέρας, ανάλογα με την πρόοδό του στα αξιώματα. Το σύστημα παρείχε κυρίως την δυνατότητα συντήρησης ελαφρών ιππέων οργανωμένων ανά επαρχία, των sipâhi γνωστών κι ως τιμαριωτών, που αποτελούσαν το κύριο τμήμα του οθωμανικού στρατού στη διάρκεια μιας μακράς περιόδου. Οι δικαιούχοι μπορούσαν, επίσης, να είναι αξιωματούχοι της αυλής, κρατικοί υπάλληλοι ή μοναστήρια[εκκρεμεί παραπομπή]
Το μόνο εθνικό νόμισμα από τα πρώτα χρόνια ίδρυσης του Οθωμανικού κράτους ήταν το άσπρο (akce). Το έκοψε πρώτος ο Ορχάν α΄ το 1328 , ήταν ασημένιο με βάρος 1,2 γρ. περίπου και είχε τίτλο 900/1000 αργύρου. Στις αρχές του 17ου αιώνα ζύγιζε μόνο 0,33 γραμμάρια. Η σταδιακή του αλλοίωση σε περιεκτικότητα ήταν τέτοια ώστε στο τέλος του αιώνα ζύγιζε 0,19 έως 0,1 γραμμάρια, οπότε και αποσύρθηκε από την κυκλοφορία και κατέληξε να χρησιμοποιείται μόνο ως λογιστικό χρήμα. Το ίδιο ταχύς ήταν και ο ρυθμός της πτώσης του τίτλου του, ήδη από τον 15ο αιώνα. [εκκρεμεί παραπομπή]
Προφανώς πρόκειται για μάχη που έλαβε χώρα κατά τους πολέμους Οθωμανών-Αψβούργων (1683–1699). Η πόλη Αραντ βρίσκεται στην περιοχή Βανάτο της δυτικής Ρουμανίας.
Ποιοι είναι οι Καυκάσιοι: Οι πρόσφυγες που μετανάστευσαν από τα παράλια του Καυκάσου στην Ελλάδα κατά την περίοδο τέλη Απριλίου 1920-Φεβρουάριος 1921 δόμησαν μια ιδιαίτερη προσφυγική ομάδα , την ομάδα των Καυκασίων. Αποτελούνταν κυρίως από Έλληνες κατοίκους του Κυβερνείου Καρς-Ρωσίας (που μετά τη συνθήκη Μπρεστ Λιτόφσκ προσαρτίστηκε στην Τουρκία), δευτερευόντως από Έλληνες κατοίκους της Τσάλκας , του Σοχούμ, του Βατούμ και τέλος από Έλληνες Πόντιους του Μικρασιατικού Πόντου που μετοίκησαν στον Καύκασο κατά το τέλος κυρίως του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου. Οι προερχόμενοι λοιπόν από τις περιοχές του Καρς χαρακτηρίζονταν τα χρόνια εκείνα της μετανάστευσης ως «Καυκάσιοι» ή «Ποντοκαυκάσιοι» και ας είχαν μεταναστεύσει από τον Πόντο μόλις 40 χρόνια πριν. [Πηγή: Apostolu, Athanasiadēs, Andreas (2010). Gennētheis eis Kaukason Rōsias (1. ekd έκδοση). Athēna: Ekd. Inphognōmōn. 705921116. ISBN 9789608362406.]
Κιρκάσιοι ή Τσερκέζοι: Πρόκειται για αυτόχθονα πληθυσμό του Βορειοδυτικού Καυκάσου. Κατά την Μικρασιατική εκστρατεια 1919-1922 πολλοί Κιρκάσιοι είχαν ενταχθεί στον Ελληνικό στρατό πράγμα που τους ανάγκασε με την ανταλλαγή των πληθυσμών του 1923 να καταφύγουν κυρίως στην Ελλάδα και κάποιοι στην Ιορδανία.Πολλοί και ιδίως στην Δυτική Θράκη ενσωματώθηκαν στη μουσουλμανική μειονότητα της Ελλάδας. Όμως, οι τάσεις εκτουρκισμού που επέδρασαν επί σειρά ετών στη μειονότητα δεν άφησαν ανεπηρέαστους και τους ευάριθμους Κιρκάσιους εντός αυτής, ώστε σύντομα δε διακρίνονταν ως ιδιαίτερο στοιχείο της. [Πηγές: Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια 14 (Αθήνα 1930), σελ. 454, βλ. λ. «Κιρκάσιοι (οι), ή Τσερκέζοι» (Ν. Μοσχόπουλος) / Μουστάκας Κωνσταντίνος, «Κιρκάσιοι», 2008, Εγκυκλοπαίδεια Μείζονος Ελληνισμού, Εύξεινος Πόντος].
Μερικά από τα ονόματα αυτών των κατοίκων ήταν: Σιόκρης, Αχμέτ, Κεμίλ, Ικρέμ, Αμπτουλά (ήταν ταγματάρχης), Ρασήχ.
Πρώτος στο Παλαιό Σκυλίτσι εξ αυτών των Βλάχων από την περιοχή του Ιστοκ, ο Νικόλα Μουρτζίλα. Γεννήθηκε στον Παλαιό Πρόδρομο Ημαθίας το 1866 και απεβίωσε στο Σκυλίτσι το 1935.
Μάλλον πρόκειται για κάποιον φορολογικό «δηλωτικό κατάλογο» («τεφτέρ»), που συντάχθηκε από επικεφαλής της ελληνικής κοινότητος ιερέων και μουχτάρηδων, προκειμένου να επιβληθούν οι ανάλογοι φόροι στους ΄Ελληνες ορθοδόξους της Ρέσνας. Ερωτηματικά γεννά η ύπαρξη του Καταλόγου στο αρχείο της Μητροπόλεως Πελαγονίας, δεδομένου ότι η Ρέσνα ανήκε στην Μητρόπολη Πρεσπών καί ’Αχριδος. [Πηγή: Οι ΄Ελληνες της Ρέσνης κατά τας αρχάς του 20ου αιώνος. Χαράλαμπος Παπαστάθης, σελ.12]
Η Ρουμανία κατάφερε με διακανονισμό να λύσει το Κουτσοβλαχικό (Βλάχικο) ζήτημα της Μακεδονίας σύμφωνα με τις απόψεις της, κατά τις οποίες οι τρεις άλλες σύμμαχες Χώρες (Μαυροβούνιο, Σερβία, Βουλγαρία) δέχθηκαν να παραχωρήσουν τόσο εκκλησιαστική όσο και σχολική αυτονομία στους εντός των συνόρων τους Κουτσοβλάχους (Βλάχους) και να επιτρέψουν σύσταση ιδιαίτερης ρουμανικής Αρχιεπισκοπής με δικαίωμα επιχορήγησης αυτών από την ρουμανική κυβέρνηση υπό την επίβλεψη της κάθε επιμέρους κυβέρνησης Χώρας. [Όπως προκύπτει από το κείμενο της της συνθήκης του Βουκουρεστίου]
Στις 23 Μαΐου 1905, ο Σουλτάνος Αβδούλ Χαμίτ: υπό την επιρροή της Ρουμανικής και Αυστροουγγρικής διπλωματίας εξέδωσε διάταγμα αναγνωρίζοντας επίσημα τους Βλάχους ως ξεχωριστό "μιλέτι" και τους έδινε το δικαίωμα να διατηρούν τα δικά τους σχολεία και τις δικές τους εκκλησίες.[Πηγές: Dusan Popovic «O Cincarima», σελ 330, Βελιγράδι 1937 / Αχ. Γ. Λαζάρου, Ελληνισμός και Λαοί Νοτιοανατολικής Ευρώπης, Τόμος Β', σελ. 319].
Η Εθνοφρουρά ήταν ένα ένοπλο παραστρατιωτικό σώμα που δημιουργήθηκε στα τέλη του 1947 για να αντικαταστήσει σταδιακά τις Μονάδες Ασφαλείας Υπαίθρου (ΜΑΥ) και τις Μονάδες Αποσπασμάτων Διώξεων (ΜΑΔ) που είχαν δημιουργηθεί για να υποστηρίζουν την εποχή του ελληνικού εμφυλίου τις δυνάμεις του Εθνικού Στρατού και της Χωροφυλακής στην ύπαιθρο. Τη χρηματοδότηση της Εθνοφρουράς ανέλαβε η Κυβέρνηση των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής, μετά από διαπραγματεύσεις με την Κυβέρνηση Σοφούλη που κατέληξαν σε συμφωνία τον Νοέμβριο του 1947. Ένας από τους βασικούς λόγους που οδήγησαν στη δημιουργία της Εθνοφρουράς ήταν η μη πολιτική και στρατιωτική αξιοπιστία των ΜΑΥ και ΜΑΔ. Τα Τάγματα Εθνοφρουράς που δημιουργήθηκαν στελέχωσαν παλιές κλάσεις του 1934 ως και του 1936. Τον Νοέμβριο του 1947 είχαν δημιουργηθεί 40 Τάγματα Εθνοφρουράς ενώ τον Ιούνιο του 1948 έφτασαν τα 98. Η στρατιωτική σημασία των ταγμάτων ήταν σημαντική στη τελευταία φάση του εμφυλίου, όταν αναλάμβαναν τη διασφάλιση των περιοχών που είχε εκκαθαρίσει ο Εθνικός Στρατός. [Πηγή: Μαργαρίτης Γιώργος, Ιστορία του ελληνικού εμφυλίου πολέμου 1946-1949, Βιβλιόραμα, Αθήνα 2001-2002, τόμος Α’, σελίδες 469-470]
Στις 25-07-1906 ο υπαρχηγός του μακεδονομάχου Μπενή, Εμμανουήλ Λελεδάκης, συνέλαβε και σκότωσε δύο ρουμανίζοντες από την Βέροια γιατί πρόδιδαν τις κινήσεις των Ελλήνων αγωνιστών στους Βούλγαρους κομιτατζήδες. ΠΗΓΗ: Χιονίδης Γεώργιος, Ο Μακεδονικός Αγώνας στην περιοχή της Βέροιας . 1984
Η έκταση της ήταν 10.000 στρέμματα, ενώ άλλα 340.000 στρέμματα ήταν ελώδη. Για αυτό συχνά, η λίμνη αναφέρεται ως"βάλτος". Λόγω του βαλτώδους χαρακτήρα του οικοσυστήματος και της πυκνής βλάστησης της, συνήθη ήταν τα περιστατικά ελονοσίας λόγω των πολλών κουνουπιών.

Σύμφωνα με το έντυπο ΑΡΧΙΜΗΔΗΣ της εποχής (1934), με την υπ΄αριθμόν 133085 διαταγή του υπουργείου Γεωργίας και την 144317 της Γενικής Διοικήσεως Μακεδονίας παραχωρήθηκαν από συνολικής καλλιεργήσιμης έκτασης 187052 στρ. στους περίοικους συνοικισμούς, έχοντας ανάγκη συμπληρώματος κλήρου, ως εξής :Σκυλίτσι 800στρ ,Βρυσάκι 500 στρ ,Γιδάς 1900 στρ , Επισκοπή 400 στρ. ,Καμποχώρι 150 ,Νεοχώρι 1500 στρ, Νησί 150 στρ ,Σχοινάς 682 ,Σταυρός 300 στρ , Ξεχασμένη 1500 στρ., Καβάσιλλα 500 στρ.

Παραπομπές

Γιάννης, Αλεξανδράκης (2015). Άτλας της Ελλάδας. Αθήνα: Πατάκης. ISBN 9789602939987.
«Εύρεση Ταχ. Κώδικα». ΕΛΤΑ. Ανακτήθηκε στις 26 Απριλίου 2018.
Μοσχόπουλος, Γιάννης (1988). Ρουμλουκιώτικα Σημειώματα 1980-1989 Τόμος 2ος. Θεσσαλονίκη: University Studio Press. σελίδες 13,27,29,30,80.
Οδοιπορικαί Σημειώσεις Μακεδονιας,Ηπέιρου. Νικόλαος Σχινας, Ταγματάρχου Μηχανικού,Αθηνα 1886. Βιβλιοθήκη Ευάγγελου Παπακώστα.
Barrington Atlas of the Greek and Roman World, Princeton University Press, 2000, ISBN 0-691-03169-X, χάρτης 50
Peel, M C; Finlayson, B L; McMahon, T A (2007). ”Updated world map of the Köppen-Geiger climate classification”. Hydrology and Earth System Sciences 11: σελίδες 1633-1644. doi:10.5194/hess-11-1633-2007. Ενημέρωση στις 30 Ιανουαρίου 2016.
”NASA Earth Observations Data Set Index”. NASA. Ενημέρωση στις 30 Ιανουαρίου 2016.
”NASA Earth Observations: Rainfall (1 month - TRMM)”. NASA/Tropical Rainfall Monitoring Mission. Ενημέρωση 30 Ιανουαρίου 2016.
π, Βουδούρης, Αθανάσιος (2011). «Πληροφορίες για δύο μοναστήρια στο Βέρμιο και τον κάμπο της Ημαθίας, κατά την Οθωμανική περίοδο (18ος – 19ος αι.)». Μελετήματα Ημαθίας. Εταιρεία Μελετών Ιστορίας και Πολιτισμού Ν. Ημαθίας: 194.
Μοσχόπουλος, Γιάννης (1996). Ρουμλουκιώτικα Σημειώματα 1989 - 1995 Τόμος 2ος. Θεσσαλονίκη: University Studio Press. σελίδες 41,42.
Χιονίδης, Γεώργιος (1970). Ιστορία της Βέροιας (της πόλεως και της περιοχής) Τόμος Β Βυζαντινοί χρόνοι. Θεσσαλονίκη. σελίδες 93,105.
Στεφανή Ευαγγελία, Η λατρεία της Μητέρας των Θεών στην Λευκόπετρα Βερμίου, σελ. 103
Georgios Agiamarniotis (2015), Archaic settlements and cemeteries in the district of Emathia: spatial organizarion, σελ.10
Μιλτιάδης Β. Χατζοπουλος· Λουκρητία Γουναροπούλου, (1998). Επιγραφές Κάτω Μακεδονίας (μεταξύ Βερμίου Όρους και του Αξιού ποταμού) Τεύχος Α επιγραφές Βεροίας. Αθήνα: Υπουργείο Πολιτισμού. Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών. σελίδες 51,52,418,657. ISBN 960-7905-03-2.
Μοσχόπουλος, Γιάννης (1985). Ρουμλούκι. Ιστορία και τοπογραφία. Θεσσαλονίκη: University Studio Press. σελίδες 94,95.
Tataki, Argyro (1988). Ancient Beroea Prosopography and Society. Αθήνα: Μελετήματα. σελ. 285.
Σαμσάρης, Δημήτρης. Ατομικές χορηγήσεις της Ρωμαϊκής Πολιτείας (civitas romana) και η διάδοση της στη Ρωμαϊκή επαρχία Μακεδονία: ΙΙ. η περίπτωση της Βέροιας, έδρα του Κοινού των Μακεδόνων. σελ. 332.
Κάποιες προκαταρκτικές παρατηρήσεις (σιτζίλ Βέροιας) σχετικά με τους ιεροδικαστικούς κώδικες, Αντώνης Αναστασόπουλος
Περιλήψεις των εγγράφων του ιεροδικαστικού κώδικα Βέροιας (1058-1060), Κωνσταντίνος Καμπουρίδης
Ιστορικά αρχεία Μακεδονίας ΑΡΧΕΙΟΝ ΜΟΝΗΣ ΒΛΑΤΤΑΔΩΝ 1466-1839, Ιωάννης Βασδραβέλης
Γκαρά, Ελένη (2007). «Η πόλη και η περιοχή της Βέροιας στους Οθωμανικός χρόνους». Ημαθίας Μελετήματα.
Synvet, Alexandre (1878). Les Grecs de l'Empire ottoman : Etude statistique et ethnographique. Constantinople: L Orient illustre, σελ. 37
Кънчов, Васил (1900). Македония. Етнография и статистика. София, σελ. 143.
Brancoff, D.M. (1905). La Macédoine et sa Population Chrétienne. Paris: Librairie Plon, σελ. 222.
Makedonische Fahten 1898-1903,ΑDOLF HERMANN STRUC. (Βιβλιοθηκάριος στην Αυτοκρατορική Γερμανική Βιβλιοθήκη του Αρχαιολογικού Ινστιτούτου των Αθηνών), ΣΑΡΑΓΕΒΟ 1908
Μακεδονία. Εθνογραφία και στατιστικά στοιχεία, Vasil Manfred (K'nchev Кънчов). 1900
Αθανάσιος Χαλκιόπουλος, Εθνολογική στατιστική των βιλαετίων Θεσσαλονίκης και Μοναστηρίου, Αθήναι 1910
Χάρτης Κοντογόνη: Ελληνικοί χάρτες των αρχών του 20ου αιώνα, έκδοση λιθογραφείου Κοντογόνη, κλίμακας 1: 200.000.
Βασίλειον της Ελλάδος - Υπουργείον Εθνικής Οικονομίας - Διεύθυνσις Στατιστικής, Απαρίθμησις των κατοίκων των νέων επαρχιών της Ελλάδος του έτους 1913, εν Αθήναις, εκ του Εθνικού Τυπογραφείου, 1915.
Εφημερίδα Νιάουστα. Ιανουάριος–Μάρτιος 2001.
«Κατάλογος των προσφυγικών οικισμών στη Μακεδονία σύμφωνα με τα στοιχεία της Επιτροπής Αποκατάστασης Προσφύγων (ΕΑΠ) το έτος 1928».
Vlasēs Agtzidēs (2010). Hē ephēmerida Kokinos Kapnas kai ho hellēnismos tou Kaukasou, 1932-1937 : hotan hoi Hellēnes kommounistes pēran tēn exousia. Athēna: Enallaktikes Ekdoseis. ISBN 9789604271207. 624431511.
Savvas Kalenteridēs (2006). Anatolikos Pontos : Kotyōra, Kerasounta, Trapezounta, Argyroupolē, Kars. Athēna: Infognōmōn. σελ. 411. ISBN 9789608362284. 880481026.
Θεσσαλονίκη 2015, Αραμπατζή Χρυσή, Πανεπιστήμιο Μακεδονίας, Τμήμα Βαλκανικών ,Σλαβικών και Ανατολικών Σπουδών, Εγκατάσταση προσφύγων στην Δυτική Μακεδονία, σελ. 23
The War of Numbers and its First Victim: The Aromanians in Macedonia (End of 19th – Beginning of 20th century), Nikola M INOV, Ss. Cyril and Methodius University, Faculty of Philisophy Skopje, Macedonia σελ.167
Κολτσίδας, Αντώνιος (1994). Ιδεολογική συγκρότηση και εκπαιδευτική οργάνωση των Ελληνόβλαχων στο Βαλκανικό χώρο (1850-1913). Θεσσαλονίκη: Αδελφοί Κυριακίδη. σελ. 171.
Περδίκης, Γιάννης (2004). Το Περιβόλι με τις μικρές ιστορίες. Θεσσαλονίκη: Περδίκης. σελ. 45.
Οι Έλληνες της Ρέσνης κατά τας αρχάς του εικοστού αιώνος, Συμβολή εις την δημογραφικήν και οικονομικήν δομήν της Πελαγονικής κωμοπόλεως του καθηγητού Αντωνίου Σιγάλα, Χαράλαμπος Παπαστάθης σελ. 17
Κουκούδης, Aστέριος (2001). Οι Βεργιάνοι Βλάχοι και οι Αρβανιτόβλαχοι της Κεντρικής Μακεδονίας. Ζήτρος.
Κολτσίδας Αντώνιος, Εκπαιδευτικός – Συγγραφέας Δρ. Ιστορίας. Οι Βλαχόφωνοι Έλληνες. 6o Σεμινάριο Λαογραφίας και Βλάχικων Παραδοσιακών Χορών, Ξάνθη, 25-26 Σεπτεμβρίου 2004
Πυρινός, Δημήτρης (2012). Η Εκπαίδευση στη Βέροια από την κοινότητα στο Κράτος. Δημογραφία και Διοίκηση (1889-1929) Διδακτορική διατριβή. Κέρκυρα: Ιόνιο Πανεπιστήμιο. σελ. 256.
Μπέτσα, Ολυμπία (Ιανουάριος–Απρίλιος 2016). «Η απογραφή του πληθυσμού της Ελλάδας του 1928 και οι μετονομασίες των περιοχών του Ν. Ημαθίας». Χρονικά ιστορίας και πολιτισμού Ν. Ημαθίας.
Πληθυσμός της Ελλάδος και την απογραφή της 16ης Οκτωβρίου 1940. Εθνική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδος. Αθήνα: Εθνικό Τυπογραφείο. 1950. σελ. 161.
Εθνική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδος, Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την απογραφή της 7ης Απριλίου του 1951. Πραγματικός πληθυσμός κατά νομούς, επαρχίες, δήμους, κοινότητες , πόλεις και χωρία, Ιούνιος 1955
Μόνιμος πληθυσμός. Νομοί, δήμοι, κοινότητες, δημοτικά και κοινοτικά διαμερίσματα και οικισμοί 2001, Ελληνική Στατιστική Αρχή
Ανακοίνωση αναθεώρησης αποτελεσμάτων Απογραφής Πληθυσμού 2011, Ελληνική Στατιστική Αρχή
Πίνακας αποτελεσμάτων ΝΟΜΙΜΟΥ Πληθυσμού – Απογραφής 2011,Ελληνική Στατιστική Αρχή
Εθνική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδας. Αποτελέσματα της απογραφής πληθυσμού - κατοικιών της 19 Μαρτίου 1961.
Εθνική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδας. Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την απογραφή της 14ης Μαρτίου 1971, Πραγματικός πληθυσμός κατά νομούς, επαρχίας, δήμους , κοινότητας και οικισμούς.
Εθνική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδας. Αποτελέσματα απογραφής πληθυσμού - κατοικιών της 5ης Απριλίου 1981
Πραγματικός πληθυσμός. Νομοί, επαρχίες, δήμοι, κοινότητες και οικισμοί 1991, Ελληνική Στατιστική Αρχή
Παπαθανασίου, Κατερίνα (2013). Οι μετακινήσεις των Βλάχων στην Ρουμανία 1924-1940. Αθήνα. σελ. 44.
Κολτσίδας, Αντώνιος (1998). «Η σημερινή κατάσταση της Κουτσοβλαχικής γλώσσας στον ελλαδικό χώρο». Μακεδονικά. Εταιρία Μακεδονικών Σπουδών.
ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΒΛΑΧΩΝ ΠΕΡΙΒΟΛΙΩΤΩΝ ΗΜΑΘΙΑΣ (Οκτώβριος 2010). «Ανακοίνωση του συλλόγου βλάχων Περιβολιωτών Ημαθίας». ΒΛΑΧΟΦΩΝΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ.
Γενικά Αρχεία του Κράτους, Αριστεία Αγωνιστών του 1821
Γενικά Αρχεία του Κράτους, Φάκελοι Αγωνιστών του 1821
Athanasios Kallianiōtēs. To megalo synaxari : aphaneis gēgeneis Makedonomachoi (1903-1913) (Νέα βελτιωμένη έκδοση). Thessalonikē̄: Hetaireia Makedonikōn Spoudōn. ISBN 9789601220604. 825555948.
Διεύθυνση Ιστορίας Στρατού
«Που έπεσαν οι 7948 νεκροί του Ελληνοιταλικού πολέμου». Ειδική έκδοση εφημερίδας Καθημερνής: 2, 26. 1995-10-29.
Χαλκιάς, Τιμόθεος (2011). Εκκλησία και κοινωνία στη Βέροια: Από την απελευθέρωση μέχρι την μετεμφυλιακή εποχή (1912-1958) - Μεταπτυχιακή εργασία. Θεσσαλονίκη. σελ. 136.
Χονδροματίδης, Ιάκωβος (2004). Η μαύρη σκιά στην Ελλάδα. Εθνικοσοσιαλιστικές και και φασιστικές οργανώσεις στην Ελλάδα του Μεσοπολέμου και της Γερμανικής Κατοχής (1941-1944). Αθήνα: Περισκόπιο. σελ. 77. ISBN 9789608682269.
Δορδανάς, Στράτος (2002). Αντίποινα των Γερμανικών Αρχών Κατοχής στην Μακεδονία (1941-1944) Διδακτορική διατριβή. Θεσσαλονίκη: Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. σελ. 745.
Οδυσσέας Γκιλής, Βέροια. Ιστορικός χρονολογικός πίνακας, Θεσσαλονίκη 2015, σελ 750
«10 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 1944 - Η ΜΑΧΗ ΤΗΣ ΚΡΥΑΣ ΒΡΥΣΗΣ ΠΕΛΛΑΣ». ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΑΡΧΕΙΟ ΤΗΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΔΣΕ. Ανακτήθηκε στις 27 Φεβρουαρίου 2021.
Χατζηκώστας, Αλέξανδρος (2004). Η Ημαθία από την Βάρκιζα στο Εμφύλιο 1945-1946 Τα κρίσιμα χρόνια. Βέροια: Τυπογραφείο Αλέξανδρος. σελ. 104.
«Πεσόντες και νεκροί. Εμφύλιος πόλεμος 1945-1949». Θέματα Στρατιωτικής Ιστορίας. 2017.
Χατζηκώστας, Αλέξανδρος (2006). Η Ημαθία στον Εμφύλιο 1946-1949. Βέροια: Τυπογραφείο Αλέξανδρος. σελ. 88.
ΦΕΚ A 152 - 09.07.1918
ΦΕΚ 401Α /12-11-1926
ΦΕΚ 16-5-1928
ΦΕΚ 16-10-1940
ΦΕΚ 55Α/ 04-03-1970
ΦΕΚ A 35 - 06.02.1946
ΦΕΚ 14Α - 16/01/1952
Εφημερίδα ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ Φύλλο 17-3-1966 σελ. 7
Εφημερίδα ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ Φύλλο 25/10/1967, σελ 5
ΦΕΚ 1217Δ/21-12-1987
ΦΕΚ 244Α-04/12/1997
«Αρχείο εκλογών Υπουργείου Εσωτερικών».
Νόμος 3852 / 2010 - ΦΕΚ 87Α' / 7 Ιουνίου 2010 « Σχέδιο Καλλικράτης »
Pēnelopē Stephanou Delta (1991). Sta mystika tou valtou (38η έκδοση). Athēna: Vivliopoleion tēs Hestias. ISBN 9789600500417. 32670270.
Χιονίδης Γεώργιος, Ο Μακεδονικός Αγώνας στην περιοχή της Βέροιας . 1984
ΗΜΑΘΙΑ Σκιαγραφώντας την ιστορία της μέσα από τις συλλογές των Γ.Α.Κ. …ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΜΕΛΕΤΩΝ ΙΣΤΟΡΙΑΣ & ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ Ν.ΗΜΑΘΙΑΣ . Εμμανουήλ Γ. Ξυνάδας
Ασλανίδου, Μαρία (2013). Η σχολική ζωή στο Α΄ Γυμνάσιο Γιαννιτσών (1914-1980): Μελέτη αρχειακού υλικού-Απόψεις εκπαιδευτικών και μαθητών/ τριών, ,Μεταπτυχιακή εργασία. Θεσσαλονίκη: Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. σελ. 25.
Συμβάσεις μεταξύ της εταιρίας "The Foundation Company" και του Ελληνικού Δημοσίου για την εκτέλεση υδραυλικών έργων εν τη πεδιάδα Θεσσαλονίκης, 1η σύμβαση 7-9-1925, 2η σύμβαση 14-4-1926
Λιτσάκη, Δέσποινα (2016). Νέα Χαλκηδόνα Θεσσαλονίκης. Από την αναζήτηση μιας νέας Πατρίδας στον Πόλεμο (1922-1944). Θεσσαλονίκη. σελ. 32.
2011, Thessaloniki, Greece , Global NEST, Crop requirements and water losses in collective pressurized irrigation networks in Northern Greece, G.Arampatzis, Ε.Hatzigiannakis (Nagref Land Reclamation Institute) Sindos, C. Evangelides (Department of Rural and Surveying Engineering, Thessaloniki, A.U.Th,)
Λιβάδια των πεδινών και ημιορεινών περιοχών: Μοχλός ανάπτυξης της υπαίθρου- Πρακτικά 4ου Πανελλήνιου Λιβαδοπονικού Συνεδρίου. Βολος 10–12 Νοεμβρίου 2004.Περιφέρεια Ηπείρου,Δασαρχείο Μετσόβου. Η ημινομαδική κτηνοτροφία ως κύρια οικονομική δραστηριότητα των Βλάχων της Β. Πίνδου. Β. Τσακανίκα και Ι. Ισπικούδης
Η σημερινή κατάσταση της κουτσοβλαχικής γλώσσας στον Ελλαδικό χώρο: (ιστορική, εθνολογική, κοινωνική και γλωσσολογική διάσταση). Αντώνης Μιχ. Κολταίδας σελ. 191
Γούση Βασιλική, Ο Άγιος Νικόλαος στην Βυζαντινή μελοποιία, Βόλος 2012, σελ 56-59
Η Ναοδομία: Ιστορική και θεολογική θεώρηση - Εκκλησία της Ελλάδας
Περιοδικό "Χρονικά Ιστορίας και Πολιτισμού Ημαθίας", Οκτώβριος-Δεκέμβριος 2009, σελ. 8
Ένωση Ποδοσφαιρικών Σωματείων Ημαθίας
Καταστατικό Συλλόγου Βλάχων Περιβολιωτών Ημαθίας. Κεφάλαιο Α- Σύστασις και Σκοπός

ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΑΝΤΙΓΟΝΙΔΩΝ
Τοπική Κοινότητα Επισκοπής
Επισκοπή, η
Καλοχώρι, το
Τοπική Κοινότητα Καβασίλων
Καβάσιλα, τα
Τοπική Κοινότητα Κεφαλοχωρίου
Κεφαλοχώρι, το
Τοπική Κοινότητα Ξεχασμένης
Ξεχασμένη, η
Ραψομανίκι, το
Τοπική Κοινότητα Παλαιού Σκυλλιτσίου
Παλαιόν Σκυλλίτσι, το
Τοπική Κοινότητα Σταυρού
Σταυρός, ο

Νομός Ημαθίας : Δήμος

Για πλήρη κατάλογο των πόλεων και οικισμών του νομού, δείτε επίσης : Διοικητική διαίρεση νομού Ημαθίας.

Γεωγραφία της Ελλάδας

Γεωγραφία της Ελλάδας : Αλφαβητικός κατάλογος

Α - Β - Γ - Δ - Ε - Ζ - Η - Θ - Ι - Κ - Λ - Μ -
Ν - Ξ - Ο - Π - Ρ - Σ - Τ - Υ - Φ - Χ - Ψ - Ω

Χώρες της Ευρώπης

1. Κράτος μερικώς σε ασιατικό έδαφος. 2. Γεωγραφικά ανήκει στην Ασία, αλλά θεωρείται ευρωπαϊκό κράτος για ιστορικούς και πολιτισμικούς λόγους. 3. Βρετανικό έδαφος μέσα στην Κυπριακή Δημοκρατία.

Κόσμος

Αλφαβητικός κατάλογος

Hellenica World - Scientific Library

Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License